Om in te spelen op waarneembare veranderingen beschikt een organisme over gespecialiseerde structuren.
• Een prikkel is een waarneembare verandering waarop een organisme reageert.
• Een receptor is een lichaamsonderdeel dat bepaalde prikkels herkent en opvangt.
• Geleiders, zoals het zenuwstelsel en het hormonaal stelsel, zorgen voor de informatieoverdracht tussen receptor en effector.
• Effectoren zijn delen van het lichaam die de reactie uitvoeren, zoals spieren en klieren.
IN
• De reactie zelf is een actie van het organisme als antwoord op de prikkel. De reactie wordt altijd door de effector uitgevoerd.
2 Op welke manier wordt de werking van het lichaam geregeld?
Technisch systeem
N
A
Uit de voorbeelden van opdracht 1 en 2 blijkt telkens dat de verschillende onderdelen van het lichaam samenwerken. Als je dat met een technisch
systeem vergelijkt, zoals een thermostaat in de wagen, kun je begrijpen hoe
VA
die regeling werkt.
De thermostaat meet de temperatuur in de wagen. De gegevens worden gecontroleerd en als de temperatuur verschilt van de gevraagde
temperatuur, krijgt de airco het commando om warme of koude lucht
te blazen. Zodra de gewenste temperatuur bereikt is, stopt het toestel met werken. Op die manier wordt in de auto uiteindelijk de gewenste temperatuur bereikt.
Ook in dit technisch systeem herken je de prikkel, receptor, geleiding,
©
effector en de uiteindelijke reactie.
prikkel
temperatuursverandering
receptor
thermometer
signaal
geleider
signaal
16
signaal
thermostaat
signaal
effector
airco
reactie
temperatuursaanpassing
