3 minute read
2.2 Hoe worden gewilde bewegingen geregeld?
A Bewuste gewaarwording
sensorisch neuron Een goede baseballspeler is zich bliksemsnel bewust van het balcontact. Hij weet meteen dat een aankomende bal zijn hand raakt, zonder dat hij de bal moet zien. Het aanvoelen van de plek van de bal in de hand is een bewuste gewaarwording. Daarmee wordt bedoeld dat de baseballspeler de positie van de bal in de hand precies te weten komt: zijn hersenen verzamelen informatie over de plek van de bal en verwerken die tot een bewust besef over de ballocatie. Met behulp van de inschatting van de balpositie bepaalt de speler zijn volgende worp. Om te komen tot die bewuste gewaarwording vertrekt er eerst een impuls vanuit de mechanoreceptoren in de hand. Van daaruit loopt de impuls via sensorische neuronen naar schakelneuronen in het ruggenmerg. Die geleiden op hun beurt de impuls, via schakelneuronen naar de hersenen, tot aan
hersendeel voor prikkelgewaarwording schakelneuron in de thalamus schakelneuron in het ruggenmerg Afb. 93 Een bewuste gewaarwording wordt verwerkt in het hersendeel voor prikkelgewaarwording.©VAN IN het hersendeel voor prikkelgewaarwording. De groep schakelneuronen die op die plek van je hersenen zit zorgt ervoor dat je bewust een prikkel kunt ervaren. Elke bewuste gewaarwording verloopt op die manier.
Je bent je bewust van wat je ziet, hoort, ruikt, proeft of voelt omdat de impulsen, via sensorische neuronen en schakelneuronen, het juiste hersendeel voor gewaarwording of prikkelbesef bereiken. Je zult in een van de volgende punten ontdekken dat dit hersendeel voor prikkelgewaarwording in de grote hersenen ligt.
Vul het traject van een impuls aan voor de bewuste gewaarwording van een aankomende baseball in je hand. prikkel receptor Zij maken de impuls aan. geleiding 1 in de arm dat tot aan het loopt in de grijze stof van het 3 in de hersenen Schakelneuronen in het hersendeel voor in de (grote) hersenen zorgen ervoor dat je de prikkel bewust kunt waarnemen. 2 OPDRACHT 21 ©VAN IN
B Gewilde beweging
OPDRACHT 22
Onderzoek het impulstraject voor het gewenste wegwerpen van de baseball. Bestudeer daarvoor de figuur en vul de tabel aan.
hersendeel voor prikkelgewaarwording
Het impulstraject voor het bewust gooien van de bal wordt opgestart in het hersendeel voor geleiding Vanuit het hersendeel voor gewilde bewegingen geleiden twee typen neuronen de impuls na elkaar: • in de hersenen en het ruggenmerg • een doorheen de arm tot aan de armspier
effector reactie
hersendeel voor gewilde beweging
Afb. 94 ©VAN IN 162 tHema 02 HoofDstuk 2 Om te komen tot het opzettelijk werpen van de baseball wordt er een impuls aangemaakt in het hersendeel voor gewilde bewegingen. De groep schakelneuronen die op deze plek van je hersenen zit, start daarmee de beweging op.
prikkel
impulsgeleiding via sensorisch neuron receptor schakelneuronen in de hersenen impulsgeleiding via motorisch neuron
effector reactie
Je bent je bewust van een prikkel wanneer de informatie over die prikkel in het hersendeel voor bewuste gewaarwording verzameld en verwerkt wordt. Het impulstraject voor een bewuste gewaarwording verloopt als volgt: receptor sensorisch neuron schakelneuronen in ruggenmerg en hersenen hersendeel voor bewuste gewaarwording Je voert een beweging bewust uit wanneer de impuls voor die beweging aangemaakt wordt en vertrekt in het hersendeel voor gewilde bewegingen. Het impulstraject voor een gewilde beweging verloopt als volgt: hersendeel voor gewilde beweging schakelneuronen motorisch neuron effector
als antwoord op een bewuste gewaarwording
bewuste gewaarwording
de bal voelen aan je voet
als gevolg van een beslissing Je werpt de baseball. schakelneuronen in de hersenen reactie effector impulsgeleiding via motorisch neuron gewilde beweging Van daaruit loopt de impuls via schakelneuronen in je hersenen en ruggenmerg en een motorisch neuron in je arm tot aan je spieren. Ook elke andere gewilde beweging volgt dat impulstraject. Je bent je bewust van die bewegingen omdat impulsen vanuit dat specifieke hersendeel vertrekken. Je zult in een van de volgende punten ontdekken dat ook het hersendeel voor gewilde bewegingen in de grote hersenen ligt. ©VAN IN Een gewilde beweging volgt vaak, maar niet noodzakelijk, op een bewuste gewaarwording.
` Maak oefening 19, 20 en 21 op p. 219 en 220.
