4 minute read
3.6 Hoe zorgt het oog voor een scherp beeld?
De bolle lens in je oog kun je vergelijken met de gebogen wand van het reageerbuisje. Als er licht in je oog valt, gebeurt er dus hetzelfde als in het onderzoek.
De bolle ooglens, samen met de verschillende structuren in het oog, veroorzaken de breking van de invallende lichtgolven. Achter de lens kruisen de afgebogen lichtstralen elkaar. De lichtstralen die vanuit één punt van het voorwerp vertrekken, komen opnieuw samen op het netvlies. Dat punt is een
Het beeld in het oog wordt gevormd door het licht dat het oog binnenvalt. Het licht passeert meerdere structuren, die elk uit andere stoffen bestaan, en een bolle lens. Samen veroorzaken ze een afbuiging van de lichtstralen. Door die afbuiging van de lichtstralen verschijnt er op het netvlies een omgekeerd beeld. ` Maak oefening 29 en 30 op p. 116. 3.6 Hoe zorgt het oog voor een scherp beeld? Als je kortbij naar een voorwerp kijkt, zie je alles wat veraf ligt wazig. Als je naar iets in de verte kijkt, zie je de voorwerpen dichtbij dan weer wazig. Bij het waarnemen van een voorwerp veraf of kortbij worden lichtgolven door de lens minder of sterker afgebogen. Dat heeft gevolgen voor de scherpte van het beeld op het netvlies. Om een voorwerp scherp waar te nemen, moeten de beeldpunten van de lichtstralen die vanuit het voorwerp vertrekken precies op het netvlies terechtkomen. Dat gebeurt door de kromming van de ooglens aan te passen met behulp van het straalvormig lichaam. Die aanpassing van de ooglens beeldpunt. beeldpunten Op het netvlies wordt een omgekeerd en verkleind beeld gevormd van het object waar je naar kijkt. lens Afb. 39 ©VAN IN noemen we accommodatie.
Het straalvormig lichaam bestaat uit een ring van spierweefsel rond de buitenrand van de iris. Daarin bevinden zich accommodatiespieren, die verbonden zijn met lensbandjes. Door de lengte van de lensbandjes aan te passen, wordt de vorm van de lens gewijzigd, waardoor het beeldpunt op het netvlies valt.
• • Als de accommodatiespieren ontspannen, neemt de diameter van de ring van spieren rond de iris toe. Er wordt aan de lensbandjes getrokken, die op hun beurt de lens plat trekken. Op die manier wordt op het netvlies een scherp beeld gevormd van voorwerpen die zich veraf bevinden. Als de accommodatiespieren samentrekken, wordt er niet aan de lensbandjes getrokken. Ze hangen dan slap, waardoor de lenshaar natuurlijke, bolle vorm aanneemt. Op het netvlies wordt dan een scherp beeld gevormd van voorwerpen dichtbij. De accommodatiespieren kunnen de diameter van de ooglens aanpassen, met als gevolg een verandering in de kromming van de lens. • Als de accommodatiespieren ontspannen zijn, is de lens plat en uitgerekt. • Als de accommodatiespieren opgespannen zijn, is de lens bol en ontspannen. Op die manier zorgen de accommodatiespieren ervoor dat er op het netvlies een scherp beeld terechtkomt. Daardoor kun je zowel dichtbij als veraf staande voorwerpen scherp waarnemen.
accommodatiespier lens
lensbandjes hoornvlies
iris (regenboogvlies)
Afb. 40 Straalvormig lichaam
lens lensbandjes lens lensbandjes
veraf zien dichtbij zien
accomodatiespier Afb. 41 Werking van straalvormig lichaam bij veraf en dichtbij zien©VAN IN ` Maak oefening 31 en 32 op p. 116.
OPDRACHT 34 ONDERZOEK
Onderzoek hoe ook de pupildiameter kan zorgen voor een scherp beeld. Gebruik Labo 10 op p. 339.
WEETJE Mensen die bijziend zijn, kunnen beelden die veraf zijn niet scherp waarnemen. De lens projecteert het scherp beeld namelijk niet op het netvlies. De beeldpunten komen vóór het netvlies terecht. Op het netvlies vormt het beeld van één punt zich als een vlek, waardoor het beeld onscherp is. Dat komt omdat de lens te bol is of het oog zelf niet rond, maar eerder langwerpig gevormd is. Door een bril met holle lenzen te dragen, kan dat verholpen worden. Afb. 42 Voor mensen die verziend zijn, is het net omgekeerd. De beeldpunten worden achter het netvlies gevormd en op het netvlies vormt het beeld van één punt zich als een onscherpe vlek. De oorzaak kan zijn dat de lens onvoldoende bol is of het oog niet ‘diep’ genoeg is. Afb. 43 Ouderdomsverziendheid is net hetzelfde, maar het heeft een andere oorzaak. Bij die mensen werken de accommodatiespieren niet meer goed en is de lens minder elastisch. De accommodatiespier trekt minder goed samen, waardoor de lens te plat blijft. Het beeld wordt dan achter het netvlies gevormd. Een bril met bolle lenzen kan helpen. De lichtstralen komen dan op een kortere afstand achter de lens samen. Afb. 44 Astigmatisme is een aandoening waarbij het hoornvlies niet overal dezelfde kromming heeft. Sommige delen van een vlak voorwerp zie je dan scherp, andere delen niet. Als je bijvoorbeeld van een kruisje op een papier het ene streepje scherp ziet en het andere niet, dan heb je waarschijnlijk astigmatisme. Speciaal aangepaste brillenglazen, contactlenzen of een chirurgische lasercorrectie van het hoornvlies kunnen helpen.
correctie van verziendheid door bril met bolle glazen
correctie van bijziendheid door bril met holle lenzen onscherp beeld beeldpunten
VERZIENDHEID beeldpunten
beeldpunten onscherp beeld BIJZIENDHEID
beeldpunten ASTIGMATISME correctie van astigmatisme door speciaal aangepaste bril
correctie van verziendheid door bril met bolle glazen onscherp beeld beeldpunten beeldpunten
correctie van bijziendheid door bril met holle lenzen onscherp beeld beeldpunten
VERZIENDHEID beeldpunten
beeldpunten beeldpunten onscherp beeld BIJZIENDHEID ©VAN IN tHema 01 HoofDstuk 3 75
