4 minute read
Việt Nam xưa
BÀI: KHÁNH LINH - ẢNH: LEO GOULET
Nhiếp ảnh gia Leo Goulet đến Việt Nam lần đầu tiên vào tháng 9 năm 1980 trong chuyến công tác với tư cách là một cán bộ của Tổ chức Quốc tế UNICEF hoạt động trong Chương trình Nước sạch và Vệ sinh Nông thôn (Rural Water Supply and Sanitation, NSVSNT). Khi đó ông mang theo hai chiếc máy ảnh, một máy chụp film slide màu Kodachrome và một chiếc chụp ảnh đen trắng...
Advertisement
▲ Ông Leo Goulet (Thành viên chương trình NSVSNT của UNICEF) trên chiếc thuyền mà nhóm đang sử dụng để đi công tác (huyện Vĩnh Hoàng, phía Tây tỉnh Long An, gần biên giới Campuchia, ngày 29/10/1980)
Leo Goulet đã yêu thích nhiếp ảnh từ rất sớm bắt đầu từ chiếc “Kodak Brownie” của mẹ ông. Nhưng phải đến chiếc “Kodak Instamatic” của bà, ông mới bắt đầu tự tay chụp những bức ảnh đầu tiên của mình. Leo chia sẻ: “Đến khoảng năm 16 tuổi, tôi đã dành dụm và có cho riêng mình một chiếc máy ảnh.
Kể từ đó máy ảnh đã luôn là người bạn đồng hành cùng tôi trên mọi chặng đường, bắt đầu với một chiếc “Milnota SR-1” và sau đó là một vài kiểu dáng và mẫu mã khác.” Theo sự phát triển của công nghệ, Leo chuyển từ máy ảnh film sang máy ảnh kỹ thuật số, và cả điện thoại thông minh, những công cụ hữu dụng cho mình trong việc chụp ảnh.
Đầu những năm 80 này, để mở rộng đất nông nghiệp và tái định cư, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã phát động Chương trình
NSVSNT với sự hỗ trợ của Tổ chức Quốc tế
◀ Trẻ em tại Đức Hòa, phía Tây Thành phố Hồ Chí Minh, tỉnh Long An, ảnh chụp ngày 31/10/1980.
▼ Trẻ em ở Trung tâm Thành phố Hà Nội, ảnh chụp ngày 25/12/1980.
▲ Trẻ em ở Rạch Sỏi, Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang, ngày 21/9/1983.
▲ Người dân địa phương xem máy bơm tay mới lắp đặt tại xã Nga Tân, huyện Nga Sơn, tỉnh Thanh Hóa, ngày 17/5/1983.
UNICEF, cung cấp nước sạch cho người dân ở vùng Kinh tế mới. Leo Goulet được UNICEF cử đến Việt Nam để thực hiện chương trình này từ năm 1980 - 1985. Bắt đầu tại ba tỉnh thành vùng Đồng bằng Sông Cửu Long: Long An, Minh Hải (nay là tỉnh Bạc Liêu và Cà Mau) và Kiên Giang. Đến năm 1982, chương trình được mở rộng thêm ở ba tỉnh phía Bắc: Hà Nam Ninh (nay là tỉnh Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình), Thanh Hóa và Nghệ Tĩnh (nay là tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh). Qua đó, người dân những vùng này đã có thể tiếp cận nguồn nước sạch nhanh chóng và dễ dàng hơn.
Trong thời gian công tác ở Việt Nam, ông luôn mang theo mình một chiếc máy ảnh, nhất là những khi ra khỏi Hà Nội. Vào thời điểm đó, có khá ít người sở hữu máy ảnh, và hầu như chúng chỉ được dùng để ghi lại những sự kiện rất đặc biệt, ít khi dùng để chụp lại những hình ảnh cuộc sống, đời thường của người dân hay phong cảnh, sự vật và không gian xung quanh. Do đó, Leo trở thành một trong số ít những người chụp và lưu giữ những hình ảnh về Việt Nam, từ thành thị đến nông thôn vào những năm đầu của thập niên 80. Ảnh ông rất sinh động, khắc hoạ rõ văn hoá, xã hội, đời sống của con người và đất nước Việt Nam thời đấy. Sau mỗi bức hình chụp, in ra, ông đều ghi đầy đủ thông tin, thời gian, địa điểm. Mỗi khi nhìn lại ảnh và ghi chú ông đều nhớ rõ nội dung, câu chuyện phía sau mỗi tấm ảnh.
▶ Những đứa trẻ bên giếng khoan tại Nông trường Quốc doanh Đồng Hới, tỉnh Minh Hải, ảnh chụp ngày 18/10/1980.
▶ Đoàn chúng tôi tới thăm huyện Vĩnh Hoàng, phía tây tỉnh Long An, gần biên giới Campuchia, ảnh chụp ngày 29/10/1980.
▼Một chiếc thuyền chở hàng tại huyện Kiên Lương, tỉnh Kiên Giang, ảnh chụp ngày 24/10/1980.
▲ Một quả bom chưa nổ ở huyện Đức Huệ, phía Tây TP.HCM và gần biên giới Campuchia, tỉnh Long An, ngày 23/5/1981. Sau chiến tranh, còn rất nhiều bom chưa nổ như vậy nằm rải rác ở các vùng, ẩn chứa nhiều nguy hiểm cho người dân địa phương.
▶ Một giàn khoan tay đang hoạt động ở Rạch Sỏi, gần đường quốc lộ dẫn đến Rạch Giá, ngày 30/4/1983. Sau khi lỗ khoan này được hoàn thành, một máy bơm tay sẽ được lắp đặt để cấp nước sạch cho người dân địa phương.
Có nhiều vùng ông qua, người dân chưa bao giờ biết đến máy ảnh và việc chụp ảnh. Nên khi dừng lại chụp hình, rất nhiều người tò mò, thích thú khi được ông chụp hình. Vì vậy, các nhân vật trong ảnh của ông thường nở nụ cười rất tươi vui. Một số bức ảnh được ông chụp với mục đích công tác như những bức ảnh về hệ thống khoan giếng và bơm tay, nhưng phần lớn ảnh được chụp là về cuộc sống thường nhật của người dân nơi đây. Tất cả những bức ảnh này đều được Leo trân quý và giữ gìn cẩn thận.
▲ Một bức bích họa bên đường ở trung tâm Hà Nội, ảnh chụp ngày 4/10/1980.
◀ Trong chuyến thăm đặc biệt của nhiếp ảnh gia Leo Goulet vào tháng 3/2023, Tạp chí Nhiếp ảnh và Đời sống đã gửi tặng ông cuốn tạp chí số Tết đặc biệt và sách ảnh nghệ thuật Cuộc thi ảnh nghệ thuật quốc tế VN21.
“Tôi mong răng những bức ảnh của mình sẽ đem lại những trải nghiệm thú vị, mang tính hoài niệm về một Việt Nam từ những ngày xưa cho những người đã từng sinh ra và lớn lên trong thời kì đó, cũng như đem đến cho những người trẻ tuổi, những người có thể sẽ cảm thấy xa lạ hơn khi xem hình ảnh về đất nước của họ trong những năm tháng còn khó khăn và thiếu thốn.” Leo Goulet chia sẻ trong lần ghé thăm Toà soạn Tạp chí Nhiếp ảnh và Đời sống vào cuối tháng 3. Ban Biên tập Tạp chí có cơ duyên gặp và đón tiếp ông tại Toà soạn trong dịp ông trở lại Việt Nam, thăm lại những nơi ông đã từng đi qua, từng làm việc, thăm lại Việt Nam xưa - một phần ký ức tuổi trẻ của ông. ☐
NSNA NGUYỄN NGỌC BÌNH
