"VỚI ẢNH BÁO CHÍ, SỰ THẬT QUAN TRỌNG NHẤT"

Next Article

sáng Ánh

BÀI: PHẠM TIẾN DŨNG

ẢNH: CHU CHÍ THÀNH

Nhà báo - Nghệ sĩ nhiếp ảnh, Nhà nghiên cứu LLPB nhiếp ảnh Chu Chí Thành, nguyên Trưởng Ban Biên tập ảnh của TTXVN là một cựu phóng viên chiến trường. Ông cũng là một trong ít những nghệ sĩ đoạt được cả hai giải thưởng cao quý: Giải thưởng Nhà nước và Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật. Năm 2012, ông đã được trao tặng Giải thưởng Nhà nước với cụm tác phẩm “Từ ngục tối thắng lợi trở về” và 10 năm sau ông lại được nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh với cụm tác phẩm “Hai người lính”.

Nhà báo - NSNA Chu Chí

Thành cho biết ông rất vui khi là được một trong ba nhà nhiếp ảnh đoạt cả hai giải thưởng

Nhà nước và giải thưởng Hồ Chí

Minh (Hai người còn lại là nhà báo - NSNA Lương Nghĩa Dũng và nhà báo - NSNA Võ An Khánh cũng đều là phóng viên ảnh của TTXVN).

Với sự nhạy cảm của một phóng viên ảnh chiến trường, ông đã chụp được nhiều bức ảnh chân thực, phản ánh khát vọng hòa bình, thống nhất và hòa hợp dân tộc.

Bức ảnh “Hai người lính” trong cụm tác phẩm được Giải thưởng Hồ Chí Minh được nhà báo Chu Chí Thành chụp tháng 3/1973 tại Quảng Trị, ở vùng giáp ranh hai miền đất nước đang tạm thời bị chia cắt. Trong ảnh, người lính Giải phóng vận bộ quân phục quen thuộc, đầu đội mũ tai bèo và người lính quân đội Sài Gòn trong bộ rằn ri, khoác vai nhau thân mật tưởng như họ chưa hề là đối thủ của

CỤM TÁC PHẨM

“HAI NGƯỜI LÍNH”

Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật năm 2022.

▶ Hai người lính Giây phút bất ngờ đón hoà bình. Chiến sĩ quân Giải phóng

Nguyễn Huy Tạo, người Hà Nội (trái) và anh lính Cộng hoà Bùi Trọng Nghĩa, người Sài Gòn (phải) (tại Long Quang, Quảng Trị, mùa Xuân 1973) nhau. Mới chỉ cách đấy ít lâu, trước cái đêm 27/1/1973 khi hiệp định Paris được ký kết có hiệu lực, trên dải đất kéo dài từ nam sông Thạch Hãn đến đèo Hải Vân, giữa các đơn vị chủ lực của quân đội Sài Gòn và các đơn vị chủ lực của Quân Giải phóng cùng các lực lượng vũ trang địa phương đã diễn ra những trận đánh quyết liệt, giành giật từng vùng đất, từng hẻm núi, quả đồi…Mục tiêu của cả hai phía đều “giành đất cắm cờ” coi như là đất của mỗi bên. Một thế trận cài răng lược của ta và địch kéo dài hàng trăm cây số trên vùng núi, vùng đồi trọc, các làng vùng giáp ranh. Sau những trận đánh đổ máu hy sinh là những ngày sống căng thẳng sát bên nhau lập chốt, đào hào phòng thủ, dựng nhà bạt, nhà chòi, gài mìn phòng thủ. Khi tiếng súng im ắng dần, những cây cờ nửa đỏ nửa xanh và cờ ba sọc được dựng lên ở phần đất mỗi bên.

Nhà báo Chu Chí Thành khi ấy phóng viên ảnh của Thông tấn xã Việt Nam, có mặt tại Quảng Trị để ghi lại hình ảnh của cuộc trao trả tù binh giữa các bên, diễn ra tại vùng ranh giới Long Quang, xã Triệu Trạch, huyện Triệu Phong. Ông kể: “Khi đó, ban ngày thì những người lính phía Việt Nam Cộng hoà sang chơi, còn ban đêm thì nhóm bộ đội miền Bắc lại vẫy tay gọi í ới chốt của quân đội miền Nam ở bên kia ranh giới, mời mấy anh em qua bên này uống nước chè xanh, hút thuốc lá Ðiện Biên. Thực sự, tôi cứ ngỡ là chuyện đùa giữa thời chiến”. Hôm đó, nhà báo Chu Chí Thành chụp được bức ảnh một số lính quân đội

Sài Gòn nói chuyện với các nữ dân quân địa phương. Khi vừa chụp xong thì một người lính Cộng hoà bất ngờ gọi, nhờ ông: “Anh nhà báo ơi, chụp cho em một bức ảnh kỷ niệm với anh lính giải phóng”. Chu Chí Thành ngạc nhiên nhưng rất nhanh chóng

1. Cầu Quảng Trị

Nguyễn Huy Tạo, Bùi Trọng Nghĩa và những người lính của hai bên từng giáp chiến ở đây, họ bước ra khỏi chiến tranh từ cây cầu đổ nát này. (Thị xã Quảng Trị, mùa Xuân 1973).

2. Tay bắt mặt mừng

Những con người này hôm trước còn bắn nhau, mà hôm sau họ lại đón tiếp nhau như người thân (Long Quang, Quảng Trị, mùa Xuân 1973)

3. Những bàn tay lưu luyến

Những người lính Sài Gòn được trả tự do và các chiến sĩ Giải phóng lưu luyến vẫy tay chào nhau. (Sông Thạch Hãn, mùa Xuân 1973)

Phụ chú:

45 năm sau, tháng 1/2018, tỉnh Quảng Trị mời “Hai người lính” và tác giả về thăm mảnh đất máu lửa năm xưa, dự lễ kỷ niệm 45 năm ngày ký Hiệp định Paris. Tại Long Quang, Bùi Trọng Nghĩa và Nguyễn Huy Tạo lại bá vai nhau hồi tưởng chuyện xưa. Nhà nhiếp ảnh một lần nữa có dịp chụp ảnh họ tái ngộ.

(Quảng Trị, ngày 26/1/2018) bấm máy ghi lại hình ảnh hai người lính thân mật khoác vai nhau…

Nhà báo Chu Chí Thành nhớ lại: “Sau đó họ gặp gỡ nhau vui vẻ nói chuyện một lúc rồi giải tán. Trong bối cảnh chính trị lúc đó, tôi thấy là một hiện tượng rất lạ. Vào thời khắc đó, tôi nghĩ hình ảnh hai người lính vô tư khoác vai nhau chính là biểu tượng của khát vọng hoà bình, thống nhất đất nước. Khi đó, tôi nghĩ rằng ngày Bắc Nam sum họp một nhà đã gần lắm rồi, chiến tranh sắp kết thúc”.

Sau này, nhà báo Chu Chí Thành đã nhiều năm tìm kiếm nguyên mẫu trong ảnh, nhưng phải đến 45 năm sau ông mới gặp lại hai người lính lần thứ hai nhờ có sự vào cuộc của cộng đồng mạng, đặc biệt là các báo Tuổi

Trẻ, Tiền Phong… Họ là Nguyễn Huy

Tạo (người lính quân Giải phóng) và

Bùi Trọng Nghĩa (người lính quân đội Sài Gòn). Hai người lính là đề tài nhà báo Chu Chí Thành ấp ủ từ lâu, nhưng chỉ sau khi gặp được hai người lính này ông mới đưa những bức ảnh này ra để dự thi. Bộ ảnh đã thể hiện được tinh thần của dân tộc Việt Nam như Bác Hồ nói “Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một”.

Cụm tác phẩm “Từ ngục tối thắng lợi trở về” được tặng

Giải thưởng Nhà nước của nhà báo Chu Chí Thành gồm 4 bức ảnh: “Thoát khỏi ngục tù”, “Nghẹn ngào đón mừng các chiến sĩ thắng lợi trở về”, “Hạnh phúc của những người chiến thắng” và “Những bước đi đầu tiên trên vùng giải phóng”. Ông cho biết, đó chỉ là 4 bức ảnh trong vô số những hình ảnh ấn tượng, xúc động mà ông đã ghi lại được trong sự kiện trao trả tù binh năm 1973 bên bờ sông Thạch Hãn.

Bờ Bắc sông Thạch Hãn là nơi tập kết tù binh quân đội Sài Gòn, còn bờ

Nam là thị xã Quảng Trị - nơi tập kết các chiến sĩ cách mạng bị giam giữ trong các nhà tù Mỹ - Thiệu để chờ trao trả. nhiepanhdoisong.vn

Nhà báo Chu Chí Thành kể: “Đứng bên bờ Bắc, tôi nhìn thấy các chiến sĩ của ta khi đến bờ sông đã cởi phăng quần áo ngoài và biểu ngữ, cờ cách mạng không biết anh em cất giữ ở đâu được giương ra rất khí thế. Khi xuồng máy của phía Sài Gòn đưa các chiến sĩ ta ra giữa sông, anh em nhảy ào xuống, có những chiến sĩ chỉ còn một chân cũng lao xuống dòng sông cùng đồng đội nhưng rồi không đứng được, họ lại ôm lấy nhau, dìu nhau vào bờ. Bên bờ Bắc, các chiến sĩ quân phục chỉnh tề cũng lao xuống sông để đón những người vừa thoát gông xiềng. Đó là hình ảnh vui mừng khôn tả của những người được tự do, đón nhận tự do. Qua giữa dòng sông là số phận đã đổi. Hình ảnh vô cùng đẹp, vui và xúc động.

Tôi còn bắt gặp hình ảnh chị y tá lao ra đón các anh mà đá bay cả dép lốp, có bức ảnh còn ghi được hình ảnh này. Họ không phải người thân, người yêu nhưng là đồng đội. Họ đón nhận, vui mừng hân hoan. Những phóng viên ảnh như chúng tôi cũng rất xúc động nhưng không cho phép bản thân được khóc. Vì nước mắt khiến mọi thứ nhòa đi, sẽ không nhận được góc đẹp, hình ảnh đẹp. Chúng tôi phải tự kìm nén cảm xúc, dùng lý trí để hoàn thành nhiệm vụ. Tôi đã tác nghiệp bằng tất cả cảm xúc của người lính phóng viên”.

TIỂU SỬ NHÀ BÁO CHU CHÍ THÀNH

CỤM TÁC PHẨM “TỪ NGỤC TỐI THẮNG LỢI TRỞ VỀ” Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật năm 2012

4. Hạnh phúc của những người chiến thắng Trung tá Nguyễn Minh Sang và vợ - chị Nguyễn Thị Hà, cán bộ địch hậu gặp nhau sau 13 năm cùng bị cầm tù trong các trại giam Mỹ Ngụy. (Quảng Trị 1973)

5. Những bước đi đầu tiên trên vùng Giải phóng (Quảng Trị 1973)

Năm 1963 - 1966: Học và tốt nghiệp Khoa Ngữ văn Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội.

Năm 1966 - 1974: Phóng viên ảnh chiến tranh Việt Nam Thông Tấn Xã.

Năm 1976 - 1980: Học Khoa báo chí chuyên ngành Ảnh báo chí, Trường

Đại học Tổng hơp Các Mác, Leipzig (KMU), Cộng hòa Dân chủ Đức.

Năm 1980 - 1996: Biên tập viên, Uỷ viên Ban Biên tập ảnh, Phó Trưởng ban, Trưởng Ban Biên tập ảnh TTXVN.

Năm 1996 - 2005: Phó giám đốc, Giám đốc Xí nghiệp in I Thông tấn xã

Việt Nam.

Năm 2005 - 2009: Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam Khóa VI.

Nếu không có chiến tranh có lẽ

Chu Chí Thành đã không trở thành nhà báo, trở thành một phóng viên ảnh bởi ông vốn là sinh viên Khoa

Ngữ văn Trường Đại học Tổng hợp

Hà Nội. Khi Ban Tuyên huấn Trung ương lấy sinh viên để đi chiến trường miền Nam, ông được nhà trường cho làm khóa luận sớm và tốt nghiệp khi mới học hết năm thứ 3. Ông được điều về TTXVN để làm phóng viên tin tức. Tại đây ông lần đầu tiên được tiếp cận với máy ảnh. Ý thức được vai trò của nhiếp ảnh ông đã tự nguyện xin học lớp nhiếp ảnh bởi ông nghĩ, đi chiến trường nếu chỉ ghi chép bằng bút và trí nhớ thì sẽ bỏ lỡ nhiều thứ. Nhiều hình ảnh, có máy ảnh ghi lại, sau cuộc chiến sẽ có nhiều tài liệu để viết. Năm 1967, cầu phà bị ném bom hư hại nên các phân xã

6. Nghẹn ngào đón mừng các chiến sĩ thắng lợi trở về (Quảng Trị 1973)

7. Thoát khỏi ngục tù (Sông Thạch Hãn, Quảng Trị, mùa Xuân 1973) rất cần phóng viên ảnh để truyền tải hình ảnh, sự kiện trực quan, kịp thời. Thế nên một nửa lực lượng sinh viên chuẩn bị đi B năm đó được chuyển sang làm phóng viên ảnh.

Nhà báo Chu Chí Thành được đưa về tổ ảnh quân sự của TTXVN - tổ mũi nhọn được đi chụp nhiều sự kiện sôi động. Ông tình cờ đến với nhiếp ảnh và rồi nhiếp ảnh không chỉ là nghề mà còn là nghiệp của cả đời ông.

Nhà báo - NSNA Chu Chí Thành tâm sự: “Được làm phóng viên chiến trường là hạnh phúc lớn với tôi. Điều thú vị nhất của người cầm máy ảnh là may mắn được tiếp cận với thực tế sôi động của đất nước và mình trở thành người ghi sử bằng hình ảnh.

Và đúng thật, những bức ảnh mà tôi và rất nhiều phóng viên chiến trường lúc đó đã ghi lại là tài liệu lịch sử nhưng mang giá trị thẩm mỹ rất cao. Sự thực ở đây được thuyết phục bằng hình ảnh chứ không phải bằng suy diễn hay lập luận xa vời”.

Trong những năm tháng làm phóng viên ảnh, nhà báo Chu Chí Thành đã để lại những dấu ấn lớn trong lĩnh vực ảnh báo chí với hàng trăm bức ảnh tư liệu quý về những năm tháng kháng chiến chống Mỹ hào hùng của dân tộc như những bức ảnh về quân dân Khu 4 anh hùng, về địa đạo Vĩnh Mốc, Vĩnh Linh, về mười hai ngày đêm quân dân Hà Nội chống lại cuộc tập kích của không quân Mỹ làm nên chiến thắng “Điện Biên Phủ trên không” lịch sử, về những nhà báo, nhà văn Mỹ Jane Fonda, Falye, Eddman, bà mục sư Winnie Paltrow… đã đến với Hà Nội, Việt Nam để chứng kiến cảnh đổ nát hoang tàn của Khâm Thiên, bệnh viện Bạch Mai… Những tác phẩm này được ông in trong cuốn sách ảnh “Ký ức chiến tranh” do Nhà xuất bản Thông tấn ấn hành năm 2010. Cuốn sách là bộ sưu tập các bức ảnh do ông chụp từ vĩ tuyến 17 trở ra trong giai đoạn từ năm 1967 đến năm 1973 với nhiều tác phẩm mang tính nhân văn sâu sắc, là minh chứng sống động về cuộc đấu tranh nhân dân chống giặc ngoại xâm, vừa là hậu phương lớn chia lửa với chiến trường miền Nam của nhân dân miền Bắc và sự ủng hộ của bạn bè quốc tế đối với cuộc đấu tranh giải phóng của dân tộc ta. Nhà báo Chu Chí Thành chia sẻ: “Tôi muốn ghi lại tất cả hiện thực bằng hình ảnh. Với ảnh báo chí, sự thật quan trọng nhất. Sự thật rung động trái tim dù quá khứ, hiện tại hay tương lai. Một Việt Nam trong ánh chớp lửa đạn đã qua, nhưng những con người làm nên những ngày tháng oai hùng ấy sẽ vẫn được nhắc nhớ”. ☐

TÁC GIẢ - TÁC PHẨM

Anh ra đi vội vàng, bất ngờ khiến tôi đau xót, không thể đọc nổi điếu văn tiễn anh. Sau lần lỡ hẹn tại Lễ ra mắt Văn phòng đại diện Tạp chí Nhiếp ảnh & Đời sống tại TP. Hồ Chí Minh, tôi ngỡ rằng sẽ nhanh chóng gặp lại anh để cùng bàn kế hoạch hợp tác, đóng góp hoạt động cho Văn phòng Tạp chí phía Nam, cũng như những điều tâm sự băn khoăn của anh ở trại sáng tác ở Mù Cang Chải.

Một tuần trước đấy, Ban Thường vụ giao nhiệm vụ cho tôi và anh kết hợp, dẫn 2 đoàn nghệ sĩ tới Yên Bái cùng giao lưu, sáng tác và hỗ trợ lẫn nhau. Anh được phân công dẫn đoàn

Hiệp hội Nhiếp ảnh gia Hàn Quốc và tôi dẫn đoàn của trại sáng tác Yên

Bái để cùng gặp gỡ, giao lưu sáng tác ảnh nghệ thuật ở Mù Cang Chải.

Tại Lễ Bế mạc, Trưởng đoàn Hàn

Quốc đã phát biểu cảm ơn Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam mà với vai trò dẫn đoàn, anh đã làm rất tốt, được các nghệ sĩ nước bạn đánh giá cao, nhất là sự nhiệt huyết, chân thành của anh… Không ngờ, đó cũng là chuyến công tác cuối cùng của anh. Thương tiếc, đau xót, không có nỗi mất mát nào lớn hơn là cảm xúc trong tôi khi ấy.

Đồng chí Chủ tịch Trần Thị Thu Đông đang đi công tác nước ngoài, khi nghe tin đã rất bàng hoàng, sốt sắng, gọi điện liên tục, hỏi thăm tình hình, chỉ đạo từ xa và bảo tôi phải bay vào Sài Gòn ngay lập tức để hỗ trợ gia đình

BÀI: HỒ SỸ MINH, TRẦN QUỐC DŨNG - ẢNH: TƯ LIỆU và cùng lo liệu lễ tang cho anh thật chu toàn. Đêm Sài Gòn tại nhà anh, anh em nhiếp ảnh cả nước đổ về chật kín kéo dài hết khu ngõ, khuôn mặt ai cũng nặng trĩu. Ai cũng thức trắng đêm cuối cùng bên anh trước khi tiễn đưa anh về cõi vĩnh hằng. nhưng bằng ý chí, nghị lực, khát vọng vươn lên, mong muốn được cống hiến tuổi trẻ của mình phục vụ sự phát triển đất nước nên vào năm 1976, khi chưa đầy 17 tuổi, anh đã xung phong tham gia Lực lượng Thanh niên Xung phong TP.HCM.

NSNA Hoàng Thạch Vân mất đi là một tổn thất to lớn đối với Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam, là mất mát đau thương không gì bù đắp được đối với gia đình, bạn bè, đồng nghiệp. Dù biết cuộc sống là cõi tạm, không ai trường sinh bất tử, nhưng với anh, sao ngày đó lại đến sớm vậy? Tất cả đều ngỡ ngàng, bàng hoàng khi nhận được hung tin anh ra đi đột ngột. Một con người với nụ cười ấm áp, đôn hậu, tính cách hiền hòa sao lại dừng bước ở tuổi 65, khi tất cả còn đang dang dở?

▶ NSNA Trần Thị Thu Đông trao quyết định bổ nhiệm chức vụ Phó Chủ tịch Hội NSNA Việt Nam cho NSNA Hoàng Thạch Vân tại Hội nghị Ban Chấp hành ngày 05/12/2022.

▼ NSNA Hoàng Thạch Vân, dẫn đoàn nghệ sĩ nhiếp ảnh tham gia Trại sáng tác Ảnh nghệ thuật tại tỉnh Khánh Hòa do Hội NSNAVN phối hợp với Bộ VHTTDL tổ chức từ ngày 5-11 tháng 5/2023.

Đến tháng 10/1985, anh hoàn thành nghĩa vụ quân sự, chuyển về công tác tại Phòng Văn hoá thông tin quận Bình Thạnh và cũng chính từ hoạt động văn hoá - văn nghệ, cơ duyên nhiếp ảnh đã gắn bó với cuộc đời anh. Được người anh Trần Kim Tuyến cùng trận tuyến thanh niên xung phong năm xưa cho mượn bộ máy ảnh PRATIK và hướng dẫn cơ bản về kỹ thuật để khởi nghiệp và làm quen với nhiếp ảnh. Dần dần anh tự tìm tòi học hỏi và tham gia các lớp học nâng cao lên chụp ảnh nghệ thuật. Với ý chí và đam mê nghệ thuật nhiếp ảnh, anh đã từng bước trưởng thành trong nghiệp ảnh.

Năm 1997, anh đạt được giải thưởng nhiếp ảnh và cũng đủ điều kiện mua máy ảnh mới nên anh đã dành một phần giải thưởng đến tri ân người thầy đầu tiên của mình khi

▲ NSNA Hoàng Thạch Vân trong buổi làm việc của Hội đồng xét phong tước hiệu và kết nạp hội viên mới của Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam, tháng 12/2022.

Trong giới nhiếp ảnh, Hoàng Thạch Vân là cái tên được anh em nghệ sĩ, người hâm mộ nhiếp ảnh yêu mến, quý trọng, bởi anh là người lãnh đạo nhiệt huyết, luôn hòa đồng, thân thiện, gần gũi, chân thành với tất cả mọi người và luôn nở nụ cười đôn hậu.

Hoàng Thạch Vân sinh ngày

26/10/1959 tại Sài Gòn, nguyên quán thị xã Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương.

Anh sinh ra trong gia đình có 11 anh chị em, bố làm kế toán, mẹ làm nội trợ.

Cuộc sống gia đình không mấy khá giả ảnh đã có nhiều đóng góp cho nền nhiếp ảnh Việt Nam.

Với bản tính năng nổ và có năng khiếu về văn hoá - văn nghệ, có tố chất làm cán bộ phong trào, nên anh được tổ chức biên chế làm

Đại đội phó chính trị Đại đội 55B. Tháng 4/1979, anh rời lực lượng

Thanh niên xung phong với chức vụ Đại đội trưởng. Từ tháng 5/1979 đến tháng 1/1982 anh chuyển công tác về Quận Đoàn quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh. Tháng 2/1982 anh tiếp tục xung phong lên đường làm nghĩa vụ quân sự. bước vào nghiệp ảnh, đồng thời gửi trả lại bộ máy ảnh được anh Tuyến cho mượn với sự tri ân sâu sắc. Cách đây 2 tháng, có dịp gặp lại, anh Tuyến hứa sẽ tặng lại bộ máy khởi nghiệp đầu tiên ấy cho vợ chồng nghệ sĩ Hoàng Thạch Vân để làm kỷ niệm, bộ máy ảnh đó được anh giữ gìn trong suốt thời gian gần 30 năm. Nhưng anh Vân lại đột ngột ra đi! Trong lễ tiễn đưa NSNA Hoàng Thạch Vân, anh đã mang đến đặt lên bàn thờ của cố nghệ sĩ Hoàng Thạch

Vân với niềm tự hào tặng lại cho người em, người học trò xuất sắc của anh và niềm thương tiếc vô hạn.

Còn nhớ trong những năm tháng rực rỡ nhất sự nghiệp, NSNA Hoàng

Thạch Vân tìm đến các câu lạc bộ ảnh và tham gia CLB Nhiếp ảnh Gia Định thuộc Trung tâm Văn hóa quận Bình

Thạnh, do cố NSNA Mười Hiến làm chủ nhiệm. Đây là một trong những CLB “sáng giá” nhất TP. Hồ Chí Minh vào thời điểm đó. Sau khi tham gia, anh được anh em trong nghề tín nhiệm và bầu làm Chủ nhiệm CLB vào những năm cuối thập niên 20. Rồi sau đó là được bầu vào Ban Chấp hành, Ban Thường vụ Hội Nhiếp ảnh TP. Hồ Chí Minh, ngoài ra anh còn tham gia giảng dạy các lớp nhiếp ảnh của Hội Nhiếp ảnh TP.HCM. Là con người chịu khó và cầu tiến, anh không ngừng học hỏi dù ở bất kì độ tuổi nào, trước là để nâng cao kiến thức cho bản thân, sau là dùng những kiến thức học được để phục vụ cho công việc, sáng tác và cho xã hội. Anh quyết tâm đi học, theo các trường lớp bài bản, chính quy về ngành văn hoá, nhiếp ảnh. Đặc biệt ở tuổi hơn 62, anh còn quyết tâm hoàn thành lớp Trung cấp Chính trị, minh chứng cho một tấm gương nghị lực luôn phấn đấu để vươn lên, không tự bằng lòng với bản thân mình.

Có lẽ chính điều kiện hoàn cảnh gia đình và những năm tháng gian khổ phục vụ trong lực lượng TNXP, trong Quân đội Nhân dân Việt Nam đã rèn luyện, tạo cho anh thêm nghị lực, sức lao động bền bỉ, niềm lạc quan trong cuộc sống và tính cách dễ mến, hòa đồng, luôn luôn biết lắng nghe. Chính những đức tính này đã theo anh cả cuộc đời, giúp anh làm nên thành công trong sự nghiệp, được anh em bạn bè đồng nghiệp yêu quý.

Trong sáng tác ảnh nghệ thuật, anh luôn hướng ống kính đến cuộc sống đời thường, về số phận những con người, người lao động… Chính vì vậy, những tấm Huy chương Vàng trong nước và quốc tế của anh cũng mang dáng dấp những hình bóng đó. Như các tác phẩm “Hoa đồng nội”, “Ngày mùa”, “Băng đồng”, “Sức sống”,

“Đám cưới trên đường quê”, “Cất vó”… Không chỉ giành huy chương cho riêng mình, anh luôn sẵn lòng chia sẻ, hướng dẫn trực tiếp những người cầm máy, yêu nhiếp ảnh các kinh nghiệm, tư duy sáng tác, định hướng nhiếp ảnh của mình để giúp cộng đồng nhiếp ảnh cùng phát triển.

Vừa sáng tác, vừa làm công việc quản lý, anh còn tham gia công tác tổ chức điều hành nhiều hoạt động của Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam và của câu lạc bộ, Hội Nhiếp ảnh Tp. Hồ Chí Minh. Tất cả những trại sáng tác, những chuyến đi sáng tác hay tổ chức những cuộc thi ảnh nghệ thuật khu vực của Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam, được lãnh đạo Hội phân công, giao nhiệm vụ, chỉ đạo điều hành… anh đều hoàn thành tốt, thực hiện hiệu quả và thành công. Chính những phẩm chất đó đã được hội viên, yêu mến và tín nhiệm, các cấp tin tưởng giao trọng trách vào các vị trí cao trong những tổ chức, câu lạc bộ và hội nơi anh sinh hoạt.

▲ NSNA Hoàng Thạch Vân cùng các nghệ sĩ nhiếp ảnh trong chuyến đi về nguồn nhân dịp Kỷ niệm 75 năm Ngày truyền thống Nhiếp ảnh Việt Nam, 3/2023.

Anh đảm nhận các vị trí từ Chủ nhiệm CLB; tới Ủy viên Ban Chấp hành, Ủy viên Ban Thường vụ, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhiếp ảnh

TP.HCM; tiếp theo là 3 khoá Ủy viên

BCH - khoá 7, 8, 9, của Hội Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam, rồi Uỷ viên

Ban Thường vụ và chức danh cao nhất cuối cùng là Phó Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam.

Cuộc đời NSNA Hoàng Thạch Vân gắn liền với nhiếp ảnh, anh luôn nhiệt huyết, đam mê, chảy bỏng với ảnh nghệ thuật, ảnh báo chí. Với sự lao động miệt mài, say mê và trách nhiệm, anh đã đạt nhiều giải thưởng quốc gia, quốc tế, khu vực, trong nước, được Liên đoàn Nhiếp ảnh

Nghệ thuật Quốc tế FIAP phong tặng tước hiệu Nghệ sĩ nhiếp ảnh Xuất sắc (E.FIAP). Đặc biệt, cũng là cái duyên của anh và tôi, khi cùng chung hai đợt phong tặng tước hiệu của Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam: Nghệ sĩ nhiếp ảnh Xuất Sắc (E.VAPA) năm 2009 và Nghệ sĩ nhiếp ảnh Đặc biệt xuất sắc (E.VAPA/G) năm 2014.

Nhắc đến nghệ sĩ Hoàng Thạch Vân, từ các đồng chí lãnh đạo các cấp cho đến các chi hội trưởng, đơn vị, bạn bè đều có chung cảm nhận rằng đó là một con người chân thành, bản lĩnh, tin cậy, cởi mở, gần gũi, chan hòa và luôn tiếp thu lắng nghe, luôn vui vẻ hoà đồng.

Với những công lao, cống hiến cho nền văn học, nghệ thuật và nhiếp ảnh, anh được chính quyền các cấp trao tặng nhiều bằng khen, kỷ niệm chương ghi nhận: Kỷ niệm chương Vì sự nghiệp Văn hoá Việt Nam; Kỷ niệm chương Vì sự nghiệp Văn học nghệ thuật Việt Nam, Kỷ niệm chương Vì sự nghiệp Nhiếp ảnh Việt Nam…

Nhưng có lẽ không có danh hiệu nào cao quý bằng tình cảm của công chúng, của anh em, đồng nghiệp, của các cơ quan quản lý văn hóa trung ương và các địa phương, tỉnh, thành đã dành cho anh. Hàng trăm vòng hoa, cũng như những lời chia buồn tràn ngập trên các trang mạng xã hội, trên trang tạp chí và anh em bạn bè đồng nghiệp cả nước đến phúng viếng, chia buồn anh đã thể hiện điều đó.

Anh mất đi khi tất cả còn đang dang dở, để lại niềm thương tiếc vô hạn cho những người thân trong gia đình, để lại niềm đau buồn sâu sắc cho bạn bè đồng nghiệp và sự mất mát không dễ bù đắp cho Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam và Hội Nhiếp ảnh TP. Hồ Chí Minh. Thương tiếc anh Hoàng Thạch Vân, người nghệ sĩ suốt đời đam mê, tận tụy với nhiếp ảnh.