€ 39,90 • Hardcover in kleur • 480 pagina’s • 24 x 28 cm
NUR 666 • ISBN 978 94 6471 385 5 • November 2025
Noordboek-Van Gorcum
Alle songs van het Songfestival
De songs van het Songfestival (1991-2010)
€ 39,90 • Hardcover in kleur • 480 pagina’s • 24 x 28 cm
NUR 666 • ISBN 978 94 6471 386 2 • November 2025
Noordboek-Van Gorcum
De songs van het Songfestival (2011-2025)
€ 39,90 • Hardcover in kleur • 480 pagina’s • 24 x 28 cm
NUR 666 • ISBN 978 94 6471 387 9 • November 2025
Noordboek-Van Gorcum
Drie prachtige, grote en vuistdikke boeken beschrijven alle liederen van het Eurovisie Songfestival, vanaf 1956 tot en met 2025. Natuurlijk lezen we over de doorbraak van Abba, over het onvergetelijke ‘Dinge-dong’, over ‘Volare’ – wist je dat David Bowie dit lied ooit coverde? – over ‘Europapa’ en meer. De boeken beschrijven de totstandkoming van de nummers, de optredens, de songteksten, en de veranderende muziekstijlen in de afgelopen zeventig jaar. Daarnaast bevat deze trilogie honderden foto’s van de optredens en meer dan duizend singlehoesjes.
Blader door deze trilogie en herbeleef de leukste avonden van de afgelopen zeventig jaar.
Marcel r ijs schreef eerder Kim Wilde - Pop Don’t Stop: A Biography Hij werkt bij de Koninklijke Bibliotheek.
Alle songs van het Songfestival
€ 99,99 • 3 boeken geseald • NUR 666 • ISBN 978 94 6471 431 9 November 2025 • Noordboek-Van Gorcum
BAUKE VAN DEN BOSSCHE
Fans van de popgodin
De wereld van de Swifties
Dit rijk geïllustreerde boek gaat niet over Taylor Swift, maar over haar superfans: de Swifties. Ze zitten overal en je herkent ze aan hun vriendschapsbandjes. Ze kleden zich als hun heldin en kennen alle songteksten uit hun hoofd.
Swifties uit meerdere landen vertellen in dit boek over hun belevenissen tijdens The Eras Tour. De fans zelf leverden ook de meeste foto’s voor dit boek. Zo krijgen we een intiem en getrouw beeld van fans die haar concerten bijwoonden in Amsterdam, Parijs, Stockholm, Lissabon, Madrid, Lyon, Edinburgh, Liverpool, Cardiff, Dublin, Zurich, Milaan, Gelsenkirchen, Hamburg, München, Warschau, Wenen en Londen. Ook lezen we hoe popwetenschappers en media reageren op de bijzondere fancultuur rond deze popgodin.
Bauke Van den Bossche organiseert Taylor Swift-party’s in Vlaanderen.
SIWERT HOOGENBERG EN JAN WESTERHOF
Hans Vermeulen
Briljante muzikant, maar niet elke dag
j os de g ruiter is journalist, bladenmaker en schrijver van non-fictie boeken, onder meer over de rechterlijke macht, het verschijnsel ‘nakomertje’ en het leven tijdens de bezettingsjaren in het duodorp Hoogmade/ Woubrugge.
Hans Vermeulen (1947-2017) was zanger, instrumentalist, producer, arrangeur en songwriter van Sandy Coast, Rainbow Train en onder meer Anita Meyer. Hits als ‘True Love That’s A Wonder’ en ‘The Eyes Of Jenny’ zijn nog regelmatig te horen op de radio. Een prima gozer wordt hij genoemd, charismatisch maar ook gevoelig voor verleidingen en gemakzuchtig. Daardoor breekt hij nooit door in Amerika.
Na een echtscheiding, een buitenechtelijke dochter, een miljoenenschuld en een drank- en drugsverslaving emigreerde Vermeulen eind jaren negentig naar het Thaise eiland Koh Samui, waar hij huwde met zangeres/ gitariste Jariya ‘Aom’ Chatsuwan en leefde van de opbrengst van zijn hits.
In dit boek laat Jos de Gruiter dertig direct betrokkenen aan het woord, onder wie Vermeulens Thaise weduwe, zijn kinderen, managers, voormalige bandleden, touroperators, roadies, Anita Meyer, Hilde Marchal (Vermeulens eerste vrouw), Harry Knipschild, Earringbassist Rinus Gerritsen, voormalig deejay en ondernemer Tony Berk en dirigent Dick Bakker van het Metropole Orkest. Zij schetsen het beeld van een muzikant die door velen geniaal werd genoemd, ‘maar niet iedere dag’, zoals een van de geïnterviewden vaststelt.
Gigantisch luid en tegendraads Een klein podium met grote namen
In de jaren zeventig en tachtig is het Apeldoornse GIGANT hét podium voor bands die op het punt van doorbreken staan. Veel new wave-, reggae- en bluesartiesten die er optreden, staan niet lang daarna op de grote festivals. Daaronder Bo Diddley, UB40, U2, Nirvana, Mink DeVille, Nico, The Only Ones, Simple Minds, Fischer-Z, The Virgin Prunes, Dr. Feelgood, Killing Joke, The Sound, Johnny Thunders, The Beat, The Cramps en Joan Jett.
Dit boek bevat vermakelijke anekdotes over en uniek fotomateriaal uit de periode 1975-1995, een periode waarin GIGANT werd gerund met een ontwapenende naïviteit en een niet te stuiten ambitie: alles moest anders. Met als leidend motief de popmuziek.
s iwert h oogen B erg en j an w esterhof behoorden vijftig jaar geleden tot de oprichters van GIGANT en Roy Tee fotografeerde er meer dan honderd bands voor landelijke kranten en tijdschriften.
Een gids die het ook niet weet
Vijftig levenslessen van Leonard Cohen
De teksten van zanger, dichter en schrijver Leonard Cohen (1934-2016) hebben een ongekende diepgang. Ze zijn minstens zo diep als zijn sonore stem. Er is geen woord waarover hij niet heeft nagedacht. Wat wil Cohen ons vertellen met liederen als ‘Suzanne’, ‘Hallelujah’ en ‘So Long, Marianne’? Geeft hij ons levenslessen? Tegen welke achtergrond schreef hij zijn teksten?
Guus van Loenen bespreekt in dit boek vijftig liedteksten van Cohen over liefde, vergeving, tragiek, lijden, herstel en meer. Hij schetst het beeld van Cohen als een gids die het ook niet wist, maar intussen prachtige teksten schreef die de nodige houvast bieden voor iedereen die het eigen leven wil onderzoeken.
De 100 belangrijkste locaties in de Nederlandse popmuziek
r ens d ietz is communicatiewetenschapper en schrijft over muziekcultuur en de rol van muziek op de maatschappij. Van hem verscheen eerder GELOOF DE HYPE!, een boek over punkmuziek.
Iedereen kent het ‘tuinpad van mijn vader’, maar waar bevindt dat zich eigenlijk? En waar fietste ‘de eenzame fietser’?
Dit boek beschrijft de honderd belangrijkste plekken uit de Nederlandse popgeschiedenis. Zo lezen we het verhaal achter de hits ‘Oude Maasweg’ en ‘Kronenburg Park’ en lezen we waar bekende nummers zijn bedacht en opgenomen. Het alfabetisch geordende boek voert ons van het goudgele strand van Ameland, via het veilinghuis in Blokker (The Beatles), naar het Grolloo van Cuby + Blizzards en het Makkum van anti-Trump-punkers. De reis eindigt bij de plek waar Johnny Hoes het levenslied op de kaart zette, het lastig te begrijpen ‘Zoutelande’ van Bløf en het vrolijk hiphoppende (Opge)Zwolle. Ook worden beruchte festival- en videolocaties – waar is ‘When the Lady Smiles’ gefilmd? – beschreven, net als de plekken waar de eerste platenmaatschappijen ontstonden.
Dit boek bevat zowel foto’s als kaarten. Per grote stad zijn kaarten opgenomen en er zijn er ook met muzikale moorden, met de memorabele Provadya?-locaties, festivalplekken en meer.
Het ultieme handboek
SEBASTIAN COPIEN – HANSI HECKMAIR – ANDREAS LIEB
Vegan gastronomie
Vegan gastronomie is geen kookboek. Het is een handboek waarin je alle aspecten van vegan fine dining leert kennen, alsof je naast de chef van een topkeuken staat: van speciale kooktechnieken en uitgelezen kookgerei tot bijzondere ingrediënten en bordopmaak, van het perfecte servies tot de juiste smaakbalans en het daarbij horende mondgevoel …
Laat je niet afschrikken door de veeleisende receptcreaties die prachtig in beeld zijn gebracht. Een beginnende kok kookt ook niet meteen op sterrenniveau. Naast de moeilijkere recepten is er ook een uitgebreid gedeelte met eenvoudige basisrecepten. Als je die eenmaal onder de knie hebt, kan je de lat voor jezelf wat hoger leggen.
De twee chef-koks Sebastian Copien en Andreas Leib delen hun kennis en de beste trucs uit tientallen jaren ervaring als professionele kok. Door een uitgebreide inleiding in de haute cuisine leer je hoe je complexe gastronomische menu’s met verfijnde smaakprofielen bereidt, die dankzij hun perfecte harmonie en bordopmaak van de eerste tot de laatste hap puur genot bieden.
Hansi Heckmair legde de heerlijke composities op een prachtige manier vast met betoverende foto’s. Bij elk gerecht zijn video’s beschikbaar via QR-codes, zodat je stap voor stap de bordopmaak kunt volgen.
Met prachtige foto’s van gerechten en producten
MARLEEN REYNDERS
De wereld van de farao’s Inleiding in het oude Egypte
Wie Egypte zegt denkt meteen aan de schitterende dodenmaskers van Toetanchamon, de mysterieuze sfinx van Giza of de prachtige tempels van Karnak en Luxor.
Marleen Reynders schetst in overzichtelijke hoofdstukken de lange geschiedenis van dit vruchtbare land aan de Nijl. Ze start bij de Nijl, het groene lint dat het land vruchtbaar maakte. Daarna passeren farao’s de revue met focus op enkele markante figuren zoals Hatsjepsoet, de vrouwelijke farao met baard; Achnaton, de excentrieke zonnekoning; Ramses II, de grote en natuurlijk ‘femme fatale’ Kleopatra. Om de Egyptische cultuur echt te begrijpen is inzicht nodig in de wereld van goden en tempels maar ook in de dodencultus en het diepe verlangen naar onsterfelijkheid. De dood als centraal thema meandert door alle hoofdstukken. Een dodencultus die prachtige kunst voortbracht, gerealiseerd door duizenden werklieden, schrijvers, steenhouwers. Tot op vandaag vergapen we ons aan al die archeologische vondsten.
Marleen r eynders studeerde Egyptologie aan de KU Leuven. Met veel kennis leidt ze al jaren reizigers langs faraonische parels en verhalen. Ze is auteur van verschillende boeken over het oude Egypte.
Met afbeeldingen, plannen, kaarten en tijdlijnen
€ 39,90 • Hardcover in kleur • Ca. 380 pagina’s • 19,5 x 25 cm NUR 680 l 682 • ISBN 978 94 6471 419 7 • Oktober 2025 • Sterck & De Vreese EXODUS € 34,95 • ISBN 978 90 5615 590 2 EERDER VERSCHENEN
De beat-explosie
Het Britse geluid dat de hitlijsten domineerde en de steden waar het werd geboren
Het fenomeen beatmuziek was een mix van rhythm and blues, rock-’n-roll en skiffle, gespeeld door gitaargroepen en gekenmerkt door harmonieën en pakkende melodieën. De eerste beatgroep die mainstream erkenning kreeg, waren The Beatles uit Liverpool. Hun succes bracht platenbazen in Londen ertoe om mensen naar het noorden te sturen om groepen te vinden die hun Merseybeat konden kopiëren. In de daaropvolgende jaren zouden Billy J. Kramer & the Dakotas, Gerry & the Pacemakers, The Searchers en anderen vaste waarden in de Britse hitlijsten worden. Ondertussen waren The Hollies de drijvende kracht achter de Manchester Sound, terwijl
De Hippie Trail
De route naar het oosten die duizenden jonge dromers namen
Atlas van de jaren 60
De jaren zestig waren iconisch. Dit boek brengt dat vernieuwende decennium in kaart aan de hand van getekende figuren, kaarten en infographics. We zien waar bekende bands werden opgericht, welke mode opkwam en hoe de anticonceptiepil zijn intrede deed. Op zowel serieuze als grappige wijze tonen de kleurrijke kaarten wat er speelde op het gebied van cultuur, politiek, technologie en wetenschap.
Naast de donkere kanten van het tijdperk (de schokkende moorden op Martin Luther King en JFK bijvoorbeeld) laat het boek vooral zien hoe vernieuwend, invloedrijk en kleurrijk dit decennium was.
g ordon k err werkte bij een uitgeverij en in een boekhandel voordat hij fulltime schrijver werd. Hij is de auteur van verschillende korte geschiedenisboeken en heeft een fascinatie voor de jaren zestig. Claire Rollet is een Frans illustrator.
De Hippie Trail ontstond eigenlijk al in 1957, toen de eerste Indiaman-bus van Londen naar Delhi reed. Daarna werden andere diensten opgezet om reizigers goedkoop naar het oosten te brengen. Sommige, zoals de Magic Bus, reisden zo snel mogelijk van Londen of Amsterdam naar India, terwijl andere een meer ontspannen aanpak hanteerden. Sommige reizigers liftten over de weg naar het oosten, anderen namen de trein. De goedkoopste methode was waarschijnlijk autodelen, vaak met Aziatische migranten die naar huis terugkeerden.
De Amerikaanse Beat-schrijver Jack Kerouac was medeverantwoordelijk voor deze passie voor reizen. Zijn bestseller On the Road inspireerde velen om op weg te gaan. Een groeiende interesse in spiritualiteit dreef velen ook naar het oosten, een
54 MAAtscHAppiJ
streven dat verder werd aangewakkerd door de muziek van midden tot eind jaren 60, met als bekendste het sitarspel van George Harrison van The Beatles en het verblijf van de groep in 1968 in de ashram van Maharishi Mahesh Yogi in Rishikesh om transcendente meditatie te leren. Er kwam met de Islamitische Revolutie in 1978-1979 in Iran vrijwel een einde aan de Hippie Trail. De Russische inval in Afghanistan in 1979 maakte reizen eveneens gevaarlijk. Maar tegen die tijd hadden tienduizenden jongeren de route al afgelegd op zoek naar verlichting, avontuur of gewoon om een tijdje ‘high’ te zijn.
Stap
in
het kleurrijke
tijdperk van The Beatles, de anticonceptiepil, de hippies en nog veel meer!
EMMA MARRIOTT
De verovering van Noord-Amerika
Door
de ogen van de inheemse volkeren
Wij kennen maar één kant van de geschiedenis van Amerika: die van de Europese kolonisator. Dit boek beschrijft de andere kant. We leren de Amerikaanse geschiedenis – met name die van Noord-Amerika –kennen door de bril van de inheemse volkeren.
De verovering van Noord-Amerika begint in 1492, als de kolonisatie van Amerika op gang komt. De inheemse bevolking wordt bewust besmet met dodelijke ziekten, verplaatst, achtergesteld en deels geassimileerd. De inheemse volkeren en culturen overleven hun bijnavernietiging, maar de effecten van deze kolonisatie zijn tot op de dag van vandaag merkbaar.
tahir Vladi (1978) studeerde American Studies aan de Rijksuniversiteit Groningen en is gespecialiseerd in de geschiedenis van de inheemse volkeren van het Amerikaanse continent.
Wereldgeschiedenis voor beginners
Wereldwijd al meer dan 300.000 exemplaren verkocht!
Meer dan ooit vragen we ons af op welke wijze de geschiedenis ons heeft gevormd, en wat in de roerige tijd waarin we ons bevinden terug te voeren is op het verleden. Maar ja, hoe zat het ook alweer, en weten we eigenlijk wel voldoende van beschavingen buiten de ons bekende westerse wereld?
In dit tweede deel uit de serie stappen we met zevenmijlslaarzen door de wereldgeschiedenis, van het vroegste begin in 3500 voor Christus tot aan 1945, toen de wereld ook op zijn kop was gezet.
Het lijkt haast onmogelijk, maar Emma Marriott weet op een boeiende en uiterst toegankelijke manier ruim 5000 jaar geschiedenis terug te brengen tot de essentie.
Ze heeft er bewust voor gekozen om niet alleen te focussen op de Westerse wereld maar juist breder te kijken, en beschavingen naar voren te brengen die velen van ons niet veel zullen zeggen maar die wel van invloed zijn geweest op onze ontwikkeling.
eMM a Marriott studeerde geschiedenis aan de University of Warwick en werkte bij een uitgeverij tot ze besloot zich te vestigen als freelance schrijver, ghostwriter en redacteur. Ze heeft meer dan tien boeken op haar naam staan.
Heksenjacht
De vervolgingen in Europa en Amerika
Heksen maken mensen, dieren en planten onvruchtbaar. Ze veroorzaken stormen, vliegen op bezems en beroven mannen van hun penissen. Dat is althans waarvan ze werden beschuldigd. De grote heksenvervolging kwam op in de zestiende en zeventiende eeuw, niet toevallig tijdens de Kleine IJstijd. De hoger gelegen gebieden in de Alpen werden door de kou onvruchtbaar en in heel Europa begon het meer te regenen. Vooral daarvan kregen oudere vrouwen, die niets meer konden bijdragen aan de lokale economie, de schuld. Ze werden beschuldigd van hekserij.
Ruud Vermeer beschrijft hoe de heksenjacht zich over Amerika en Europa verspreidde. De vervolgingen bereikten ook de Lage landen. Er vonden heksenprocessen plaats in onder meer het Vlaamse Nieuwpoort en de Nederlandse plaatsen Schiedam, Roermond, Amersfoort en Almen en het hoogveengebied De Peel.
ruud Ver M eer (1953) is schrijver, dichter, historicus en neerlandicus. Over magie publiceerde hij eerder het boek Aleister Crowley, De levensloop van een der grootste magiërs die ooit leefde. Hij was hoofdredacteur van Pandora, tijdschrift voor kunst & literatuur. Bij Noordboek verscheen eerder Meesters van de magie. Een geschiedenis van het westerse occultisme.
De jeugd van tegenwoordig
Stedelijke jongerencultuur in de laatmiddeleeuwse Lage Landen
Peter s ta B el is gewoon hoogleraar aan de Universiteit Antwerpen. Hij is lid van het Centrum voor Stadsgeschiedenis en gespecialiseerd in de middeleeuwse sociale geschiedenis en cultuurgeschiedenis.
a nke d e Meyer promoveerde op een proefschrift over gelaagde sociale identiteiten in de laatmiddeleeuwse stad.
De centrale vraag in dit boek is: wat betekende ‘jong’ zijn in de late middeleeuwen? Hoe dachten volwassenen toen over jongeren? Daarvan zijn talrijke sporen terug te vinden in de Middelnederlandse literatuur. Twee modellen van jeugdcultuur komen daarin naar voren: een adellijk model gebaseerd op vrijheid, avontuur, zelfstandigheid, geweld en seksualiteit, en een stedelijk burgerlijk model met als basisprincipes zelfdiscipline, vlijt en terughoudendheid. In middeleeuwse fictieverhalen botsen deze twee modellen, en vanuit die frictie kon zich een eigen jongerencultuur positioneren.
Hoe gaven jongeren vorm aan hun identiteit? Wat was maatschappelijk aanvaardbaar gedrag? Kleedden ze zich anders dan volwassenen? Hadden ze eigen plekken in de stad? Hoe brachten ze hun vrije uren door? Hadden ze bijzondere rituelen? Konden meisjes zich buiten de deur begeven? Wanneer werd een jongere volwassen?
Op basis van originele bronnen, zoals fictieliteratuur, opvoedingsboekjes, gerechtelijke documenten en zelfs beschrijvingen van interieurs schetsen Peter Stabel en Anke De Meyer een veelzijdig en kleurrijk profiel van de jeugd van toen. Een vernieuwende studie.
PETER STABEL EN ANKE DE MEYER
MARLEEN WILLEBRANDS
Een notabel kookboekje uit 1514
Feestelijk tafelen in de middeleeuwen
Marleen w ille B rands, neerlandica en kookhistorica, hertaalde de 175 keukenrecepten in soepel Nederlands en herschreef de receptuur van 25 recepten voor de kookliefhebber van nu.
Met medewerking van s e B astiaan o stka MP
Een notabel boecxken van cokeryen rolde in 1514 van de persen bij de Brusselse samensteller en drukker Thomas van der Noot. Het is het oudste gedrukte kookboek van de Lage Landen in het Middelnederlands. Uit de invloed van deze uitgave op latere kookteksten in de zestiende eeuw, waarin vele in het boek genoemde recepten terugkomen, blijkt dat het in die tijd een bestseller was.
Ben je benieuwd naar de smaak van een roffioel met appel en kaneel, of hoe je een witte clareit of hypocras bereidt? Of wat je je moet voorstellen bij een venezoen, een moertroel of een gekloven non? Marleen Willebrands is als geen ander thuis in de wereld van de middeleeuwse eetcultuur.
Archeoloog Sebastiaan Ostkamp leidt de lezer binnen in de wereld van het kookgerei van die dagen: lepels, messen, mosterdpotten, stapelbare bekers en baardmankruiken … Het verzamelde gebruiksgoed van toen als venster op een wereld die verloren ging, maar waarvan tegelijk ook elementen tot op de dag van vandaag in onze wereld bewaard bleven.
Met vele afbeeldingen
De Groene Stad richt zich op de natuur en biodiversiteit in je directe omgeving, zoals je tuin, balkon en het urbane groen daarbuiten, en benadrukt de essentiele waarde van deze natuur. Het project bestaat niet alleen uit een film, maar ook uit waarnemingsprojecten, boeken en websites. Het richt zich op alle inwoners van Nederland die, in nauwe samenhang met de natuur, een onderdeel van de oplossing willen zijn maar daarbij wel wat hulp nodig hebben.
Zij durft
Ode aan 80 jaar vrouwen bij de marine
‘Maak een man vrij voor de vloot’. Onder die slogan werden in 1944 de eerste vrouwen gevraagd om zich aan te melden bij de Koninklijke Marine. Mannen moesten vechten, en zich niet bezighouden met administratieve aangelegenheden. Dat werd de taak van de MARVA (Marine Vrouwenafdeling).
Een vrouw in uniform kwam in die tijd zelden voor. Kon ze niet beter op zoek gaan naar een man? Je moest het maar durven in die tijd, als vrouw bij de Marine. Naarmate de tijden veranderden, veranderde ook de rol van de vrouw. Zowel in de samenleving als bij de Marine. Er werd gevochten voor gelijke rechten. Gelijke rangen en standen. Ook als je trouwde. Ook als je kinderen kreeg.
Zij durft is een ode aan tachtig jaar vrouwen bij de Koninklijke Marine. Aan de emancipatie van zelfstandige, jonge vrouwen die iets voor hun land wilden betekenen. En daarin, vaak tegen de gevestigde orde in, hun eigen weg kozen.
aM y Van s on (1969) is Koninklijke Marine-veteraan. Als cultureel ondernemer organiseert zij onder andere in het hele land tentoonstellingen om het verhaal van veteranen en hun thuisfront zichtbaar te maken voor de samenleving. Amy van Son schreef eerder: Helmen Vol Verhalen. Veteranen, thuisfront en kunstenaars mee op missie.
In het project Zij Durft brengt aM y Van s on samen met fotograaf e rik Van c uyk en schrijver Marlies rothoff de verhalen van verschillende generaties vrouwelijke Marinemilitairen in beeld. Wat bewoog deze vrouwen ertoe om bij de Marine te gaan? En wat namen ze mee in de rest van hun leven?
Het halve dorp moest verhuizen
De Doleantie in Hijlaard
k ees Be Vaart studeerde Culturele antropologie en Theorie en methoden van de eigentijdse geschiedenis aan de Vrije Universiteit.
Friesland ligt bezaaid met honderden terpdorpen, met elk een eigen kerk. Veehouders, ambachtslieden en arbeiders werkten er samen in een alledaagse werkverdeling en in (ogenschijnlijke) gemoedelijkheid. Zo ook in Hijlaard, iets ten zuidwesten van Leeuwarden.
Op kerkelijk gebied groeide echter in de loop van de negentiende eeuw een schisma dat achteraf gemakkelijk aanwijsbaar is, maar door de dorpelingen lange tijd niet als zodanig werd ervaren. Orthodoxe en vrijzinnige hervormden groeiden uit elkaar, waarbij in Hijlaard vooral twee veehouderfamilies tegenover elkaar stonden. Die tweestrijd kwam tot uiting in een breuk: de Doleantie van 1887. Een meerderheid van de bevolking brak met de Hervormde Kerk, verloor daardoor haar kerkelijke bezittingen en stichtte vervolgens een eigen kerk en kerkgebouw.
Ook elders in Nederland werden dorpsgemeenschappen gespleten door de Doleantie, maar in Hijlaard liet zich de strijd tot in bijzonderheden reconstrueren: geen enkele Hijlaarder kon ontkomen aan het maken van een keuze (tot en met ‘de dronkaard en de gek’). En toen de vrijzinnigen de strijd hadden gewonnen, volgde hun wraak – het halve dorp moest verhuizen.
Reconstructie van een schisma
Plinius de Oudere
en zijn ‘De naturalis historia’
Plinius de Oudere (ca. 23/24 - 79 na Chr.) was een Romeins officier, geschiedwetenschapper en letterkundige. Na zijn legercarrière trok hij zich terug tussen de vier muren van zijn studeerkamer om zijn titanenwerk aan te vatten: De naturalis historia, een werkstuk van maar liefst 37 delen met 2.493 hoofstukken die verschenen vanaf het jaar 77.
Deze eerste wetenschappelijke encyclopedie ooit probeerde alle belangrijke kennis van zijn tijd samen te vatten. Plinius beperkte zich niet tot de feiten, maar leverde ook commentaar en verwees naar zijn bronnen.
Marcel De Cleene, die al jaren zeer vertrouwd is met Plinius’ werk, grasduinde voor ons door de vele lemma’s en plukte degene eruit die over planten en dieren gaan. Plinius wisselt verrassende kennis af met vreemde ideeën die vandaag de wenkbrauwen doen fronsen of een glimlach op het gezicht toveren. Maar toch zijn diens opvattingen uit de eerste eeuw na Christus soms verkwikkend fris en modern.
Plantenfysioloog Marcel d e c leene is emeritus hoogleraar aan de Universiteit Gent. Bij uitgeverij Sterck & De Vreese verschenen veelgeprezen boeken als De historia naturalis. De geschiedenis van de kruidengeneeskunde in de Lage Landen, De naturalis historia. Vergeten toepassingen van planten en Compendium van rituele planten in Europa
E.A.
Nieuwe Drentse Volksalmanak
2025
| 142ste jaar
Jaarboek voor geschiedenis en archeologie
De Nieuwe Drents(ch)e Volksalmanak, opvolger van de Drentsche Volksalmanak (1837-1851), verschijnt sinds 1883. In de loop van de jaren is de almanak uitgegroeid tot hét historisch en archeologisch jaarboek van Drenthe. De almanak biedt zowel een podium aan professionele onderzoekers als aan amateurhistorici en -archeologen die de resultaten van hun onderzoek op wetenschappelijk verantwoorde wijze aan een breed publiek willen presenteren.
In dit nummer is een tiental uitgebreide artikelen opgenomen, onder meer over de belangwekkende opgraving in Peest die op stapel staat, over Karolingische muntschatten in Drenthe, over de vervolging van Sinti en Roma en over opkopers van Joods onroerend goed. Een groot aantal historische afbeeldingen maakt deze almanak compleet.
De redactie van het geschiedenisdeel bestaat uit Mark Goslinga, Ineke den Hollander, Vincent Tassenaar, Gerben de Vries, Joke Wolff en Jan van Zijveren, en die van het archeologiedeel uit Floor Huisman, Mans Schepers, Jelke Take en Vincent van Vilsteren.
Het Heilige Roomse Rijk en de Friese vrijheid
In het laatmiddeleeuwse Friesland, tussen Zuiderzee en Wezer, was geen plaats voor graven, hertogen of bisschoppen, maar ontwikkelde zich een reeks van ‘republiekjes’, waar óf gekozen rechters óf plaatselijke machthebbers een zwakke vorm van gezag uitoefenden. Dit staat bekend onder het begrip ‘Friese vrijheid’. Friesland was gelegen aan de rand van het Heilige Roomse Rijk, waaronder het ressorteerde. Dit boek laat zien dat dit Rijk in de vijftiende eeuw serieuze pogingen in het werk stelde om de Friese landen in de Rijksstructuur te integreren. Dit gebeurde door de Friese vrijheid te bevestigen en tegelijk de Friese landen nauwer aan het Rijk te binden. Dit uitermate interessante experiment liep uit op een grandioze mislukking. Hiervan wist uiteindelijk een Duitse vorst, hertog Albrecht van Saksen, te profiteren en zo verloor Friesland in 1498 zijn onafhankelijke status.
Het begrip Friese vrijheid klinkt nog steeds door in het hedendaagse Fryslân.
o e B ele Vries is historicus. Hij promoveerde op dit proefschrift en is verder de auteur van verscheidene publicaties op het gebied van de middeleeuwse geschiedenis van Friesland, de Oudfriese filologie en de bezettingstijd.
GABRI VAN TUSSENBROEK
Muizentanden en steunberen
Bouwen in de middeleeuwen
Hoe maak je eigenlijk een baksteen? En wat heb je nodig voor het vervaardigen van glas? Wie bepaalt hoe een gebouw eruitziet? En kan dat allemaal zomaar; bouwen?
Ook in de middeleeuwen wilden mensen een dak boven hun hoofd hebben. Maar je kon niet even naar de bouwmarkt, of dakpannen bestellen via internet. Toch bouwde men toen al kerken en kloosters, stadhuizen en markthallen, en ontelbare huizen. En veel daarvan staan er nog steeds!
Om te ontdekken hoe ze dat deden, gaan we in dit boeiende boek op reis langs bossen en bergen, rivieren en bouwplaatsen. Wat voor spullen had de middeleeuwer nodig? En wie hielpen er allemaal mee?
In Muizentanden en steunberen ontdek je alles over de vaak halsbrekende toeren die de middeleeuwers moesten uithalen om hun kerken, kastelen, torens en huizen te bouwen.
g a B ri Van t ussen B roek is specialist bouwhistorie bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en hoogleraar Bouwhistorie aan de Universiteit van Amsterdam. j oris s naet is doctor in de Kunstwetenschappen, illustrator en cartoonist.
Dwars door de Donaudelta Een historische fietstocht door het hart van Europa
In dit meeslepende reisboek fietst de auteur van Boedapest tot aan de Zwarte Zee, in Roemenië. Wat begint als een sportieve uitdaging, groeit uit tot een ontdekkingstocht vol ontmoetingen met gastvrije dorpsbewoners en adembenemende landschappen. Hij ontmoet ook door het leven getekende mensen en ziet door oorlogen gehavende gebouwen én prachtige monumenten. Als Fossen bij de Donaudelta arriveert is hij verrast door uitgestrekte natuur, waar de oorlog in Oekraïne niet ver weg is. Hij reist verder per de boot, vaart door schitterende kreken, geniet van de enorme hoeveelheid vogels, de bijzondere grenstaferelen en probeert de Roemeense zwerfhonden angstvallig te vermijden.
Een boek over fietsen door Hongarije, Kroatië, Servië, Bulgarije en Roemenië, afzien en vol historische verhalen met een voorwoord van Olaf Tempelman.
j an f ossen (1963) is gezondheidswetenschapper. Hij is daarnaast fanatiek fietser met een liefde voor lange tochten. Eerder trapte hij naar Santiago de Compostella en volgde hij de stroom van de Rijn, de Elbe en de Po. Fietsen is voor hem meer dan verplaatsen: het is een verslaving aan het ritme, een spel met de elementen en het zintuiglijk ervaren van de wereld.
vele grappige tekeningen van
Schenk jezelf elke dag een stukje onvergankelijke schoonheid
Bach dag na dag
Een jaar vol hemelse muziek
i gnace Bossuyt is emeritus professor Musicologie aan de KU Leuven. Bij Sterck & De Vreese publiceerde hij eerder De onvermoede schatkamer van de Duitse barokmuziek. Van Schütz tot Bach (1650-1700).
Welke omwegen en ontdekkingen een muziekliefhebber ook maakt, vroeg of laat kan hij de lokroep van Johann Sebastian Bachs composities niet weerstaan.
Bach dag na dag doet elke dag van het jaar stilstaan bij die onvergankelijke schoonheid. Bossuyts vertrekpunten zijn concrete momenten in het leven van Bach en zijn familie. Hij koos vooral die stukken die Bach zelf koesterde: zijn schatkamer met iets meer dan tweehonderd bewaarde cantates. Daarin vertolkte hij de diepste en meest uiteenlopende menselijke gevoelens, verklankt in heerlijke melodieën, kleurrijke instrumentaties en meeslepende dialogen tussen stemmen en instrumenten. Een selectie uit zijn andere vocale werken, naast composities voor orgel, klavecimbel, kamermuziekensemble en orkest, wordt aangevuld met werk van familieleden van Bach.
Zet alles even opzij, ga zitten en luister actief. Lees de bespreking van het werk, en luister daarna nog eens naar de muziek die wordt aangereikt via QR-codes. Na een jaar luisterplezier leg je de puzzel van Bachs leven en zal je de onuitputtelijke, veelzijdige rijkdom van zijn oeuvre echt appreciëren.
QR-codes en afbeeldingen
JANNEKE BUDDING
Meesteressen van het penseel Vrouwelijke kunstenaars in de 17de eeuw
‘Het kan verkeren’; deze gevleugelde uitspraak van Bredero is zonder twijfel van toepassing op de positie van vrouwelijke kunstenaars door de eeuwen heen. De klassieken kenden een belangrijke rol toe aan vrouwelijke schilders. Maar daarna was het wachten tot het midden van de negentiende eeuw alvorens ze weer enige erkenning kregen.
Janneke Budding zet dertien kunstenaressen op een troon en focust zich daarbij op de Lage Landen van de zeventiende eeuw. Het is een periode, en een plek, waar vrouwen meer mochten dan in andere West-Europese landen. Ook het klimaat voor kunst was optimaal. De burgerij was welvarend en wilde graag, naar het voorbeeld van de adel in vorige eeuwen, haar muren versieren met schilderijen.
Meesteressen van het penseel is rijk geïllustreerd, met verrassend mooie werken. Alle dragen ze duidelijk de sporen van de vrouwelijke hand. Het is aan de lezer om ze allemaal te ontdekken.
j anneke Budding studeerde Engels aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Ze gaf jarenlang les in het middelbaar en hoger onderwijs. Ze schreef boeken voor educatieve uitgeverijen en is auteur van een aantal non-fictieboeken waarin vrouwen een belangrijke rol spelen.
Met vele kleurenafbeeldingen € 27,50 • Paperback in kleur • Ca. 240 pagina’s • 17 x 24 cm NUR 642 • ISBN 978 94 6471 427 2 • Oktober 2025 • Sterck & De Vreese
De tastbare wereld van Johannes Vermeer
Huisraad als schildersmodel
h endrik c allewier (1981) is doctor in de Geschiedenis, staat aan het hoofd van de rijksarchieven in Brugge en Kortrijk en doceert aan de KU Leuven Kulak. ALEXANDRA
a lexandra Van d ongen (Leiden 1961) is conservator historische vormgeving van Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam. In 2022 publiceerde ze haar boek Dichter bij Vincent. Alledaagse voorwerpen in het werk van Vincent van Gogh, waarmee ze in 2024 de Mr. J.W. Frederiksprijs won.
De befaamde Delftse schilder Johannes Vermeer (1632-1675) beeldde uiteenlopende huiselijke gebruiksvoorwerpen af in zijn schilderijen: van een eenvoudig wilgentenen broodmandje tot een kostbaar Indo-Portugees juwelenkistje gemaakt van teak- en ebbenhout. Nooit eerder zijn overgeleverde voorbeelden van zeventiende-eeuws huisraad, zoals het uiterst realistisch en bijna tastbaar in Vermeers werk figureert, in één publicatie bijeengebracht. Nauwkeurige identificatie van zowel functioneel als decoratief huisraad, zoals kooken keukengerei, schenk- en drinkgerei (glaswerk, bestek), meubilair (stoelen, tafels), en specifieke door Vermeer uitgebeelde objecten zoals een koperen kroonluchter, zilveren inktstel, muntgewichtdoos, toiletgerei, sieraden en oosterse tapijten, biedt een verrassend perspectief op de ontstaansgeschiedenis van zijn oeuvre.
Recent onderzoek door kunsthistorica Alexandra van Dongen richt onze blik zo op de materiële objecten in Vermeers voorstellingen, die ze verbindt met voorbeelden van overgeleverde huisraad uit de tijd van Vermeer. Haar onderzoek is onderdeel van een langlopend project genaamd ALMA: Art Linked to Material Artefacts bij Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam.
De ijdelheid van de kanunnik
Joris van der Paele en Jan van Eyck
Joris van der Paele is misschien wel de beroemdste kanunnik uit de (kunst)geschiedenis. In 1436 vereeuwigde Jan van Eyck hem op een meesterlijk schilderij. Hij leverde een staalkaart af van zijn genie.
Joris van der Paele was niet zo devoot als Jan van Eyck ons wil doen geloven. Als jongeman verliet hij zijn geboortestad Brugge om in dienst te treden van de paus. Niet uit roeping, wel uit ongebreidelde ambitie en honger naar succes. Hij was er ooggetuige van een van de grootste crisissen van de Kerk: het Westers Schisma, waarbij twee en later drie pausen streden om de Heilige Stoel.
Hij keerde schatrijk terug, eerst naar Utrecht en later naar Brugge, om er te rentenieren. Daar besloot hij zijn geld te besteden aan een schilderij en aan zielenmissen om hem tot in de eeuwigheid voort te laten leven.
Historicus Hendrik Callewier reconstrueerde de biografie van een kanunnik en een schilderij tegen de achtergrond van de laatmiddeleeuwse Nederlanden en de rest van Europa.
Met vele afbeeldingen in kleur
Met vele afbeeldingen in kleur
SAM ATKINSON E.A.
Het grote literatuurboek
Het grote literatuurboek is de perfecte introductie tot de ideeën achter de literaire meesterwerken van ’s werelds grootste auteurs. Het beschrijft de belangrijkste romans, verhalen, toneelstukken en gedichten uit alle continenten en culturen – inclusief Nederland en Vlaanderen – aan de hand van de veranderende ideeën over literatuur en literaire stromingen.
Dit rijk geïllustreerde boek bevat meer dan honderd baanbrekende ideeën over grote literaire werken. Ze worden toegelicht aan de hand van auteursbiografieën, kernconcepten, tijdlijnen, portretten, mindmaps en andere afbeeldingen.
Samengesteld door een internationaal team van literatuurexperts, waaronder r ichard g il B ert, d iana l oxley, k irsty s ey M our- u re , Marek walisiewicz en c hristo P her w esthor P.
Originele titel: The Literature Book • Vertaling: Joost Zwart
€ 39,90 • Hardcover in kleur • 352 pagina’s • 19,5 x 23,5 cm NUR 620 | 630 • ISBN 978 94 6471 389 3• Oktober 2025 • Noordboek
EERDER VERSCHENEN
HET GROTE FILOSOFIEBOEK
€ 39,90 • ISBN 978 94 6471 052 6
HET GROTE PSYCHOLOGIEBOEK
€ 39,90 • ISBN 978 94 6471 053 3
HET GROTE ECONOMIEBOEK
€ 39,90 • ISBN 978 94 6471 194 3
‘Met soepele pen vermengt Jan Bouwstra fantasie, filosofie en fabeldier’ Trouw
De krekel, het bos en de wereld Filosofische fabels
‘Waarom ik niets doe?’ zei de smaragdhagedis tegen de krekel, ‘nou, ik heb ontdekt dat werken een ziekte is van het denken …’
In dit boek staan honderd korte, poëtische fabels over de dieren in het bos. Ze denken en praten over het alledaagse leven en bieden ons een humoristische en filosofische kijk op thema’s als liefde, schoonheid, macht en nog veel meer. De fraai geïllustreerde miniatuurtjes bieden universele inzichten in het menselijk bestaan en een actuele kijk op de wereld zoals die zich ontvouwt. Met zijn scherpe en tegelijkertijd lichtvoetige schrijfstijl schaart Jan Bouwstra zich in de fabeltraditie vanaf de middeleeuwen (Van den vos Reynaerde) tot aan onze tijd (Toon Tellegen).
j an Bouwstra is schrijver, dichter en biochemicus. Hij studeerde Moleculaire Wetenschappen in Wageningen, promoveerde aan de Universiteit van Utrecht, en volgde daarnaast colleges Filosofie. De illustraties zijn van de hand van a ngela Van der Meulen.
Beklemde zielen
Een familiegeschiedenis van boeren en psychiaters
Grootvader Dirk Enno Wiersma was een Fries-Groningse boer die God buiten de deur zette. Zoon Enno Dirk vertrok naar Wenen, werd psychiatrieprofessor in Groningen en vroeg zich met Freud af: ‘Was will das Weib?’ Kleinzoon Dirk, criminoloog en ook psychiater, verkoos samen met zijn Belgische vrouw in Oegstgeest de dood om de ontluistering voor te zijn. Alle drie waren ze in de twintigste eeuw noodzakelijkerwijs kind van hun tijd.
Dit boek gaat over hun geschiedenis in een wereld waarin alles anders werd, maar niets echt veranderde. Want wat zijn we inmiddels wijzer geworden over onszelf en de meer of minder geliefde naaste? En wat heeft dit familieverhaal eigenlijk te maken met zangeres Billie Eilish (of Taylor Swift) en de van Berlijn tot New York en Rotterdam opgevoerde Weense operette die zich afspeelde in ein Dorf in Holland genaamd Grijpskerk?
s ietse Van der h oek (1943) is journalist en schrijver van vele boeken, waaronder de novelle Elfstedentocht en de cultuurgeschiedenis Het platteland.
Pake en zijn vee
Een reis naar Zuid-Afrika in 1911
Op de zolder van haar beppe ontdekte Froukje Santing dat haar pake Gerben (1883-1942) aan het begin van de twintigste eeuw naar Zuid-Afrika was vertrokken. Wat bezielde een arme melkknecht uit Zuidwest-Friesland om met het Friese fokvee naar de Kaap te reizen? Ze volgt honderd jaar later zijn spoor terug, vindt een verloren familiegeschiedenis en meer.
Pake en zijn vee vertelt het intrigerende verhaal van de internationale landbouwbanden tussen Friesland en Zuid-Afrika in de nadagen van de Boerenoorlog (18991902), waaruit blijkt dat het befaamde Friese fokvee wereldwijd een belangrijke rol speelt.
f roukje s anting (1956) studeerde Wereldreligies in Leiden en Islam in de Moderne Wereld aan de Universiteit van Amsterdam. Ze woonde zeventien jaar in Turkije, waar ze werkte als correspondent voor NRC Handelsblad en het Radio 1 Journaal. Momenteel werkt ze als schrijver en journalist voor o.a. De Groene Amsterdammer en ze was jarenlang vicevoorzitter van PEN Nederland, de schrijversorganisatie die opkomt voor bedreigde schrijvers wereldwijd.
Verboden taal
Een Antilliaans verhaal
Het jonge meisje Yu woont met haar gezin in een krot op Curaçao, waarvan het dak lekt als het regent. Als ze van de ene op de andere dag haar moedertaal Papiamentu niet meer mag spreken, weigert ze. Vreselijk vindt ze het. Het liefst zingt ze de hele dag en droomt ze weg bij de heerlijke geuren van zoete koekjes of stoofpot die het raam door waaien. Als haar vader vertrekt naar Nederland, moet ook zij mee naar het beruchte Hulanda zonder gebakken bananen, felle middagzon en dansende rokken.
Verboden taal is een verhaal over het lot van veel Antilliaanse kinderen die ongevraagd en onvoorbereid naar Nederland moeten verhuizen. Door de ogen van Yu beschrijft het de schok van het kolonialiseren van een taal en veranderen van een cultuur, en de daarbij horende mentaliteit.
ruthline Margarita is zorgverlener, schilder en schrijfster. Sinds 2019 organiseert ze literaire avonden in Diemen.
Het pioniersbestaan van een sterke vrouw in Zuid-Afrika
j oan k ruger werkte na haar universitaire studie (literatuur en filosofie) onder meer als journalist en tijdschriftredacteur. Momenteel werkt ze als schrijver.
We schrijven 1700. Maria du Plessis, een hugenote, vlucht weg uit Frankrijk en komt terecht in Amsterdam. Daar sluit ze een huwelijk met een landgenoot, een ondernemende chirurgijn, die haar meeneemt naar de Kaap. In Stellenbosch leidt hij haar op tot vroedvrouw. Na zijn dood verhuist ze naar Kaapstad, waar ze door de VOC als stadsvroedvrouw wordt aangesteld.
In Wieg vertelt Joan Kruger hoe Maria uitgroeit tot steun en toeverlaat van kwetsbare mensen: een veertienjarige die in het kraambed ligt, een verkracht meisje en vrouwen die door hun eigenaar, minnaar of man zijn mishandeld.
Uit een veelheid van rechtbankverslagen, doktersrekeningen, veilingdocumenten en testamenten ontstaat een rijkgeschakeerd en levendig beeld van de eerste helft van de achttiende eeuw, waarin het werk van Maria de rode lijn is. Tegelijk schetst het boek een prachtig beeld van de groeiende Kaapkolonie die zich zou ontwikkelen tot het huidige Zuid-Afrika.
Wieg is een meeslepende vertelling over een vrouw die in een tijd van godsdienstvervolging wordt gedwongen nieuwe wegen in te slaan en die uiteindelijk zelf geschiedenis maakt.
‘Een vroedvrouw moet de hand van een dame, het oog van een arend en het hart van een leeuw hebben.’ uiT een handboek voor vroedvrouwen, 1684
Originele titel: Wieg – Die verhaal van Maria du Plessis, née Marie Buisset (1679-1751), Hugenoot en vroedvrou • Vertaling: Rob van der Veer
34,90
Andries Sternheim (1890-1944)
Vergeten binnen de Frankfurter Schule
Bertus Mulder (Heerenveen, 1949) studeerde arbeidssociologie, was docent sociale geschiedenis en promoveerde aan de Rijksuniversiteit Groningen. Eerder schreef hij biografieën over Jaap Nieuwenhuize en Sophie Louisa Kwaak en verschenen zijn studies over Pieter Jelles Troelstra en Fokje Pasma.
De voormalige Amsterdamse diamantbewerker Andries Sternheim werd in 1931 door Max Horkheimer als ‘Mann der Praxis’ aangetrokken bij het Frankfurter Institut für Sozialforschung. Als Frankfurter Schule zou het Institut zich ontwikkelen tot een van de meest invloedrijke filosofische en sociologische stromingen. Sternheim werd de verbindingsman met de Internationale Arbeidsorganisatie ILO in Genève. Hij was eerder actief geweest in het Internationaal Verbond van Vakverenigingen.
Dit boek beschrijft Sternheims rol binnen de Frankfurter Schule aan de hand van zijn correspondentie met Horkheimer. Belicht wordt de bijzondere bijdrage van Sternheim aan de klassieke studie Autorität und Familie. Sternheim ontwikkelt zich tot vrijetijdspecialist van het Institut, maar Horkheimer houdt de publicatie van Sternheims opus magnum Die moderne Freizeitgestaltung tegen. Het Institut für Sozialforschung zou geen geld hebben voor de publicatie. Horkheimer gebruikt geldgebrek ook als excuus om Sternheim in 1938 terug te sturen naar Amsterdam, van waaruit hij in Auschwitz terechtkwam.
Aan de hand van nieuw archiefmateriaal herwaardeert Bertus Mulder de rol van Sternheim binnen de Frankfurter Schule. Hij analyseert ook de financiële situatie van het Institut. Hoe ernstig was de situatie echt?
De Groene Stad richt zich op de natuur en biodiversiteit in je directe omgeving, zoals je tuin, balkon en het urbane groen daarbuiten, en benadrukt de essentiele waarde van deze natuur. Het project bestaat niet alleen uit een film, maar ook uit waarnemingsprojecten, boeken en websites. Het richt zich op alle inwoners van Nederland die, in nauwe samenhang met de natuur, een onderdeel van de oplossing willen zijn maar daarbij wel wat hulp nodig hebben.
De autobiografie van Benjamin Franklin
Benjamin Franklin was gouverneur van de staat Pennsylvania en een van de ondertekenaars van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring. Hij maakte zich sterk voor de afschaffing van de slavernij. Hij was een succesvol schrijver, uitgever, diplomaat, filosoof, uitvinder en experimenteel wetenschapper. Beroemd is zijn poging om met een vlieger de bliksem te geleiden.
Franklin startte zijn carrière als drukkersknecht en klom op tot staatsman. Toen hij in 1776 Frankrijk bezocht, stonden juichende menigten hem op te wachten. Men beschouwde hem als het toonbeeld van de gelukkige en optimistische Verlichtingsmens.
Benja M in f ranklin (1706-1790) was een veelzijdig mens. Naast politiek denker en diplomaat was hij ook uitvinder. Hij bedacht onder meer bifocale brillenglazen en de bliksemafleider. Hij wees als eerste op het bestaan van golfstromen en ontwikkelde een eigen theorie over elektriciteit.
Originele titel: The Autobiography of Benjamin Franklin Vertaling: Molly van Gelder • Nawoord: Leo Lemay € 22,90
MARTJE VAN DEN BOSCH
Hoogtelijnen
Biografie van landschapsarchitect Samuel Voorhoeve (1880-1948)
ruud s chaafs M a is natuur- en wandelliefhebber en schreef meerdere cultuurhistorische boeken over de zuidelijke Veluwe en over IJsland.
Landschapsarchitect Samuel Voorhoeve was voorvechter van het behoud van het ‘natuurlijk landschapsschoon’.
Deze visie kwam tot uiting in al zijn ontwerpen voor landgoederen, parken en tuinen, maar ook in de aankleding van villaparken, lanen en pleinen.
Hij beschouwde het als zijn taak om in zijn werk de cultuurlijnen in te passen in het natuurlandschap dat er al was.
Voorhoeve maakte door heel Nederland ontwerpen, maar het zwaartepunt van zijn werk lag op de zuidelijke Veluwe, waar de steile rand van de stuwwal met de vele doorkijkjes naar de Rijnvallei een voor Nederland unieke natuurlijke omgeving vormt. Vooral uit zijn woonomgeving
Oosterbeek putte hij hartstochtelijk inspiratie voor de ontwerpen van parken en landgoederen die hier tegen de flanken van de Veluwe leunen. De hoogtekaart was daarbij zijn uitgangspunt.
Veel door Voorhoeve ontworpen landschappen zijn nog altijd te beleven in de staat zoals de landschapsarchitect het ooit bedoeld heeft. Zijn ontwerpen groeiden en bloeiden, maar hijzelf raakte in de vergetelheid. Met deze biografie en een overzicht van zijn belangrijkste ontwerpen geeft auteur Ruud Schaafsma hem de waardering die hij verdient.
Tuinen van verwondering
Mensen en planten in de Tuinen in Demen
Martje Van den Bosch studeerde Filosofie en was een aantal jaren docente aan Avans Hogeschool. Zij gaf deze baan op om zich geheel toe te leggen op bezoekerstuin De Tuinen in Demen, die zij samen met haar man heeft ontworpen en aangelegd.
Een tuin kan veel betekenen voor degene die erin werkt of voor wie erin rondwandelt. Sommige mensen komen er tot rust, anderen krijgen energie, worden geraakt of vinden er troost. In De Tuinen in Demen kan het allemaal. Vele duizenden liefhebbers weten – van het voorjaar tot het najaar – de twintig siertuinen te vinden. De bezoekers verwonderen zich over de veelzijdigheid van de tuinen en genieten van de bijzondere combinaties van planten, vormen en kleuren.
In Tuinen van verwondering vertelt tuinvrouw Martje van den Bosch waar ze bij het combineren van planten op let. Ze beschrijft haar keuze voor bomen, heesters, vaste planten, bollen en eenjarige planten en inspireert tuiniers er zo toe om hun eigen keuzes te maken. Honderden prachtige tuinfoto’s illustreren haar verhaal en geven de lezer het gevoel zelf in de tuin rond te dwalen.
Deze tuinvrouw zit vol persoonlijke verhalen over ervaringen met mensen en planten in de tuin. Deze leiden soms tot overdenkingen, en er kunnen ook vele vragen worden gesteld. Wanneer is een tuin op zijn mooist? Wat heeft een tuin te maken met geluk, als je dat aan Aristoteles zou vragen? Hoe ziet de ideale tuin volgens Plato eruit?
Tuinen van verwondering is een schitterend inspiratieboek voor iedere tuinliefhebber
Of hoe landschappen culturen dragen
De kloof is een standaardwerk voor iedereen met interesse in landschapsvorming en ontwikkeling
ro B Van a erschot heeft veel ervaring als projectmanager in de ruimtelijke ordening. Daarbij speelt voor hem steeds de vraag welke boodschap professionals met hun werk creëren en welke concrete gevolgen dat heeft voor mensen.
In een tijd waarin klimaatverandering, verstedelijking en sociale fragmentatie ons dagelijks leven beïnvloeden, stelt Rob van Aerschot in zijn boek De Kloof een fundamentele vraag: Wat betekent onze leefomgeving voor ons?
En omgekeerd: Wat zegt onze manier van bouwen, ontwerpen en inrichten over ons?
In De kloof onderzoekt Rob van Aerschot de wisselwerking tussen mens en landschap én komt hij voor het eerst tot een onderbouwde theorie voor deze relatie. Esthetiek speelt hierin een sleutelrol. Wat je mooi vindt, bevestigt je in het bestaan. Een landschap dat je raakt, een gebouw dat ontroert, een tuin waarin je tot rust komt – het zijn uitingen van een verlangen naar harmonie tussen mens en wereld. In het tweede deel gebruikt hij de theoretische basis voor een analyse van de beleving van het landschap in tribale culturen en in de Chinese, Japanse, islamitische en westerse wereld. Van Aerschot pleit voor een herwaardering van de relatie tussen mens en landschap. Niet alleen functioneel of economisch, maar ook cultureel, esthetisch en spiritueel. Zijn boodschap is helder: we hebben een omgeving nodig waarin we ons thuis voelen. En dat vraagt om ontwerpers, beleidsmakers en burgers die zich bewust zijn van de diepere lagen van betekenis in onze leefwereld.
De kloof is een standaardwerk voor iedereen met interesse in landschapsvorming en -ontwikkeling.
Van korhoen tot kraanvogel
Zestig jaar broedvogels tellen in Zuidwest-Drenthe
a rend j. Van d ijk (1948), is de nestor van de broedvogelmonitoring in Nederland en was jarenlang coördinator broedvogelonderzoek bij Sovon Vogelonderzoek Nederland. Hij is auteur van Drentse vogelboeken en talrijke artikelen over vogels.
Zuidwest-Drenthe is op vogelgebied een van de best onderzochte gebieden in Nederland. Al in het voorjaar van 1967 begon Arend van Dijk, later gevolgd door veel andere vogelaars, met onderzoek naar de broedvogels in dit natuurrijke gebied: dunbevolkt, met een grote afwisseling van bossen, heidevelden en veel boerenland. In Van korhoen tot kraanvogel is zestig jaar onderzoek vastgelegd. Het geeft daarmee een uniek inzicht in de langetermijnontwikkelingen van de broedvogels in het steeds veranderende Drentse landschap.
De opkomst van de boomklever en de appelvink zijn nauwkeurig vastgelegd. Maar ook de totale teloorgang van de grutto. Heidevelden verloren de iconische korhoen, maar kregen er de kraanvogel voor terug. Voor draaihals, paapje en grauwe klauwier is Zuidwest-Drenthe inmiddels een topgebied. Veel aandacht geeft de auteur aan de landschapsontwikkelingen, zoals de omvorming van naaldbossen naar meer gemengde bossen, de vernatting van grote heidevelden en het creëren van duizenden hectares nieuwe natuur, waardoor veel veranderingen in de vogelwereld kunnen worden verklaard.
Natuur en economie in Nederland
Over economisering, natuurbeleid en duurzame
Natuurbescherming door de overheid wordt vooral gedreven vanuit het motief van de schoonheid. Natuur is mooi en waardevol. Maar de laatste decennia is er iets veranderd: de natuur wordt steeds vaker bekeken door een economische bril, de economisering van de natuur.
Jan Veenstra onderzoekt in Natuur en economie in Nederland wat dat inhoudt en wat er gebeurt er met de natuur als economische belangen steeds belangrijker worden.
In zijn analyse onderscheidt hij twee belangrijke vormen van economisering, geeft hij een historisch overzicht van de betrokkenheid van de overheid bij natuurbescherming en de dilemma’s waarmee natuurorganisaties als Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten mee worstelen.
Het pleidooi van Veenstra? Natuurbehoud op lange termijn kan niet zonder economisch draagvlak. Daarom is het belangrijk de economische waarde van de natuur beter te kennen, moet de overheid blijvend investeren in natuur, en zal de economie zo ingericht moeten worden dat deze met de natuur meewerkt, niet ertegen.
j an Veenstra is econoom en was tot voor kort werkzaam bij Staatsbosbeheer als senior beleidsmedewerker op het gebied van duurzaamheid en economie.
Glasheldere analyse
Wild Amsterdam
De natuur van de stad
De wilde stad is een meeslepend boek over de schoonheid, dynamiek en rijkdom aan planten en dieren in de stedelijke omgeving. Het laat Amsterdam (van Schiphol tot IJburg) zien als bomenparadijs, vogelbolwerk en korstmossenhoofdstad. De lezer wordt meegenomen naar plaatsen vol paddenstoelen, naar libellen, groene nieuwkomers, nachtvlinders en braakballen. Vragen over schreeuwende parkieten beantwoorden de auteurs met kennis en humor en ze lopen in het Amsterdamse Bos niet weg voor echte slangen. Al deze soorten vinden hun plek in bijzondere biotopen: bergwanden van glas en beton, industriële savannes, kilometers rioolbuizen, grachten als rivieren.
Aan dit boek werkten meer dan twintig topauteurs mee, erkende specialisten op het gebied van stadsnatuur, waaronder r e M co daalder, t on d enters, h ans k aljee, Martin Melchers, Menno r ee M er, Menno s chilthuizen, d irk s ij M ons en g eert t i MM er M ans.
Deze uitgave verschijnt in het kader van het 125-jarige bestaan van de KNNV Amsterdam
HENK-JAN VAN DER KOLK, HAROLD TIMANS (TEKST) RON POOT (FOTOGRAFIE)
Wat zwammen ervan zeggen
Welkom in het duistere zwammenrijk, voor veel mensen een onbekend terrein! We moeten de rol van de duizenden soorten zwammen echter niet onderschatten, want ze doen van alles in de natuur. En ook voor mensen zijn ze belangrijk. Maar wat doen mensen voor zwammen? Stel dat ze kunnen denken, en dat is niet uit te sluiten, wat vinden zwammen dan van ons? In Wat zwammen ervan zeggen leidt een vliegenzwam de lezer rond door het zwammenrijk en vertelt honderduit over wat daar gaande is. Schokkend en interessant! Dit boek, met tekeningen van de auteur, verruimt de geest.
a rthur o oster B aan is een bioloog met een groot observatievermogen én een rasverteller. Hij schreef meerdere boeken en was tot voor kort conservator bij Ecomare op Texel.
In samenwerking met de Nederlandse Mycologische Vereniging
De kracht en pracht van korstmossen
Voorbij de fantasie is een introductie op de korstmossenwereld die Nederland rijk is. Korstmossen zijn ware recordbrekers van het leven. Ze overleven het vacuüm van de ruimte en maken hun eigen zonnebrand; het zijn in vele opzichten biologische curiositeiten. En hoewel ze op elke stoeptegel, tak en dakpan leven, weet de wetenschap nog steeds niet wat een korstmos precies is. In Nederland komen honderden soorten voor, elk met een uniek uiterlijk en leefwijze. Sommigen vormen spectaculaire micro-skylines, terwijl anderen bruikbaar zijn als een indicatie van de luchtkwaliteit.
Met meer dan 200 schitterende macrofoto’s
h enk- j an Van der kolk en h arold t i M ans zijn biologen met speciale aandacht voor korstmossen.
ron Poot is veldbioloog en begenadigd (macro)natuurfotograaf
EMILE BRUGMAN, JEAN-PIERRE GEELEN, SASKIA VAN LOENEN EN ALEXANDER REEUWIJK (RED.)
De Scharrelaar 13
Themanummer komen en gaan
De redactie bestaat uit uitgever eM ile
Brug M an, Volkskrant-journalist j eanPierre g eelen, NRC-journalist s askia Van l oenen en schrijver a lexander r eeuwijk . Zij laten de schrijvers, dichters en kunstenaars schitteren onder het motto: vogels zijn onze cultuur.
Het beeldmateriaal in deze editie bestaat uit een selectie uit de spreeuwenwolkenfoto’s van fotograaf e rik h ijweege.
De dynamiek in de vogelwereld is groot. De voorjaars- en najaarstrek, de eerste waarnemingen ooit (brileider!), en de voor eerst waargenomen broedparen in een gebied zijn reden tot groot plezier, maar het verdwijnen van een ooit gewone soort reden tot treurnis. In Scharrelaar 13 staan juwelen van verhalen over het komen en gaan van vogels. Bioloog en wetenschapsjournalist Nienke Beintema schrijft over de laatste inzichten uit vogelonderzoek, met de vraag: is het aangeboren of aangeleerd? Andere vogelsoorten komen en doen vervolgens hun uiterste best om te blijven, zoals een kleine kolonie bruinkopdiksnavelmezen bij het Limburgse Weert. Redacteur Jean-Pierre Geelen ging op zoek naar deze bijzondere mezensoort, waarvan sinds 1997 zo’n dertig broedparen standhouden. Uiteraard zijn er ook soorten die voorgoed verdwijnen. Wetenschapsjournalist en schrijver Paul Q. de Vries duikt in het verhaal achter de dunbekwulp en de mensen die naar deze uitgestorven vogel op zoek waren.
Verder zijn in dit themanummer verhalen opgenomen over de gieren en zwarte wouwen in Mumbai, over de wijze waarop het veranderende broedgedrag de lepelaar redde, over de krakeend en de wilde eend in de Nederlandse meren en plassen en over de eenzame brileider die voor de kust van Texel dobberde. Uiteraard zijn er ook bijdragen van de vaste auteurs Marja Vuijsje en Remco Daalder en redacteur Saskia van Loenen start met een nieuwe rubriek: wandelen door Nederlands mooiste vogelgebieden.
Anders kijken
Matthijs Schouten over partnerschap met de natuur
We zijn niet zo machteloos als we vaak denken
In de huidige tijd herzien we onze relatie met de natuur. Natuurfilosoof Matthijs Schouten ziet dat daarin in korte tijd echt iets wezenlijks verandert. In de landbouw, de kunst en in steden, overal bruist het van de groene en natuurinclusieve initiatieven. Ook klinkt op allerlei plekken vaker de stem van de natuur zélf. Tegelijk is duidelijk dat een grote groep mensen nog altijd onvoldoende gemotiveerd is om te handelen op een wijze die nodig is voor een leefbare toekomst. Wat zit ons in de weg? Hoe komen we tot partnerschap met al het andere leven? En waar kunnen jongeren hoop aan ontlenen?
We zijn niet zo machteloos als we vaak denken, benadrukt Schouten, die naast ecoloog en filosoof ook boeddhist is. Maar met alleen de rede komen we er niet. Het is cruciaal dat we andere vermogens aanspreken én oefenen.
e lke Van r iel is freelance journalist voor onder andere Filosofie Magazine en Vrij Nederland
Matthijs s chouten is emeritus bijzonder hoogleraar Ecologie en Filosofie aan Wageningen University & Research en hoogleraar Natuur- en landschapsbescherming aan de University College Cork, in Ierland. Tot begin 2024 was hij als ‘huisfilosoof’ verbonden aan Staatsbosbeheer en hij is dat nu nog aan het Natuurcollege.
CHRISTINE M. KORSGAARD
De ecologische samenleving
Nu we geconfronteerd worden met een ecologische catastrofe en een existentiële crisis in de vorm van de drie-eenheid klimaatverandering, biodiversiteitsverlies en milieuvervuiling blijkt de economische samenleving een heilloze, doodlopende weg. We zullen ons als mensheid opnieuw moeten uitvinden als goede aardebewoners.
Dit boek beschrijft de contouren van een ecologische samenleving waarin de mens een constructief onderdeel van het verweven leven op aarde wordt en de natuurlijke principes en patronen in acht neemt. Kees Klomp laat 25 gerenommeerde essayisten vanuit hun expertise een aspect van de ecologie belichten; van wetenschap tot spiritualiteit, van onderwijs tot organisatie, en van gebiedsontwikkeling tot cultuur. Tezamen vormen deze essays een betekenisvolle bloemlezing van een florerende toekomst voor al het leven op aarde.
Met bijdragen van Matthijs Schouten, Jessica den Outer, Willem Ferwerda, Leen Gorissen, Pim Martens & Carijn Beumer, Gert Biesta, Koos Biesmeijer, Tim van Hattum, Bram Büscher & Esther Turnhout, Nynke Laverman, Noelle Aarts & Anne Vanderveen, Hans Stegeman & Danijela Piljic, Ann Sterckx, Anne van Leeuwen, Ellen Weerman & Hanneke van Leur, Ewelina Schraven, Felix van Hoften, Klaas Kuitenbrouwer, Marian Stuiver & Lizzy Peerenboom, Nadine Maarhuis, Patrick Nullens, Rik van der Linden, An Kramer en Chris Julien.
Dieren zoals wij
Onze plichten naar andere dieren
c hristine korsgaard is emeritus hoogleraar aan Harvard University. Ze wordt beschouwd als een van de invloedrijkste filosofen van de laatste decennia.
De Amerikaanse filosoof Christine Korsgaard ontwikkelt in dit boek een invloedrijke dierethiek. Ze gaat uit van het kantiaanse principe dat we dieren niet als middel mogen gebruiken voor onze eigen doelen. Dieren hebben eigen doelen. Het welzijn van elk voelend wezen horen we te behandelen als doel op zich, en dus als iets van absoluut belang.
Korsgaard veegt de vloer aan met de gedachte dat de mens belangrijker is dan de andere dieren, dat onze morele aard ons superieur maakt aan de andere dieren, en dat we door onze unieke capaciteiten beter zijn dan de andere dieren. Ze behandelt een aantal praktische vragen: of we het recht hebben om dieren te eten, ze in te zetten bij dierexperimenten, of we ze voor ons kunnen laten werken, of we dieren mogen inzetten in oorlogen, of we ze als huisdier mogen houden, en waarom het verkeerd is dieren te laten uitsterven.
Het nawoord bij dit standaardwerk is van GAIA-voorzitter en dierenactivist Michel Vandenbosch en filosoof Johan Braeckman.
Originele titel: Fellow Creatures. Our Obligations to Other Animals. Oxford UP, 2020 Vertaling: Humber van Straalen
MAARTEN REESINK
Afrikaanse filosofie
De geschiedenis van de Afrikaanse filosofie voert terug op de oude beschavingen van Egypte, Ethiopië en Nubië. Daar ontstond een rijke en veelzijdige filosofische denktraditie, die in het Westen lang is veronachtzaamd maar veel te bieden heeft. De filosofen Pius Mosima (Kameroen) en Henk Haenen (Nederland) beschrijven de Afrikaanse denkwijzen en laten zien waarom juist het Westen daarvoor de ogen moet openen. Het boek bespreekt niet alleen Afrikaanse redeneringen op het terrein van politiek, ethiek, kennisleer en metafysica, maar geeft ook inzicht in allerlei waardevolle Afrikaanse levenswijzen. Zo nodigt Afrikaans filosofie ons uit om anders te gaan denken over onder meer emancipatie, sociale cohesie, democratie, wijsheid, geestelijke gezondheid en levenskunst.
Pius Mosi M a studeerde filosofie en politieke wetenschappen in Kameroen en behaalde zijn PhD aan de Universiteit van Tilburg. Hij is professor aan meerdere universiteiten in Nederland en hij publiceert academische artikelen over Afrikaanse filosofie.
h enk h aenen studeerde geschiedenis en filosofie aan de Vrije Universiteit’ in Amsterdam en werkte ruim veertig jaar in het voortgezet onderwijs. Hij publiceerde een aantal boeken en artikelen waarin Afrikaanse filosofie vanuit verschillende invalshoek voor het voetlicht wordt gebracht.
De gedeelde wereld van kat en mens
Onder invloed van de mens evolueerde de wilde sabeltandkat tot een tamme huiskat. In het oude Egypte werd de kat aanbeden, maar in de middeleeuwen zag men het dier als incarnatie van de duivel. Inmiddels zijn katten geliefd en worden ze gezien als volwaardige familieleden, hoewel vogelliefhebbers daar anders over denken.
Dit boek beschrijft hoe wij katten zien, hoe katten ons zien, hoe wilde en tamme katten leven, hoe katten verschijnen in films en boeken en hoe ze de wereld ervaren. De kat heeft een mensbeeld, de mens heeft een katbeeld. Of je de kat daarbij ziet als een onverzadigbare rover of als een spinnende internetcutie hangt uiteindelijk af van de vraag of je een ‘kattenmens’ bent.
De fascinerende relaties tussen mensen, huistijgers en andere katten
Maarten r eesink is ‘kattenmens’. Hij doceert Human-Animal Studies aan de Universiteit van Amsterdam. Hij publiceerde eerder Dier en mens: De band tussen ons en andere dieren en is co-auteur van Dierzaamheid: Duurzaam samenleven met dieren.
Hij is een van de oprichters van het Centrum voor DierMens Studies Nederland.
Godsdolheid
In 100 stappen genezen van je religie
In dit vlijmscherpe werk fileert Chris van de Ven met chirurgische precisie én een knipoog het verschijnsel geloof. De honderd korte, komische, inhoudelijk sterke hoofdstukjes zijn als kleine pilletjes: slik ze, en je wordt in honderd stapjes honderd procent atheïst. (Lees vooraf de bijsluiter! Het genezingsproces kan gepaard gaan met een gevoel van irritatie.)
c hris Van de Ven is Multatuliaan en directeur van Stichting HOPE XXL. Hij publiceerde eerder Multatuli verknipt, Pax Havelaar en Max en Wouter. Het geheim van de Havelaar.
Honderd heilige huisjes
Honderd molotovcocktails van de rede
AMANDA BALKE
Hoe doe ik onderzoek en
schrijf ik een scriptie?
Het schrijven van een scriptie is vaak een worsteling. Want hoe kies je een geschikt onderwerp, en hoe weet je welke methodologie daar bij past? Hoe bepaal je het theoretisch kader? Welke bronvermelding gebruik je? En hoe bepaal je welke informatie je opneemt in de conclusie?
Dit boek loodst je stap voor stap door het hele onderzoeksen schrijfproces. Je leert daarbij ook hoe je de discussie vormgeeft, en welke informatie in bijlagen mag worden opgenomen. Deze basisgids is geschikt voor alle studenten van alle niveaus en richtingen. Naast algemene richtlijnen biedt het boek specifieke informatie voor verschillende soorten opleidingen.
aM anda Balke werkt fulltime als extern scriptiebegeleider bij meerdere bureaus. Ze studeerde Algemene Cultuurwetenschappen, Geschiedenis, Boekwetenschappen en Handschriftkunde.
CONTACTINFORMATIE
UITGEVERIJ
NOORDBOEK | HL BOOKS | BORNMEER
NOORDBOEK-VANGORCUM
Hellingbaas 1, 8401 JH Gorredijk
T +31 (0)513 490 319
E info@noordboek.nl
VERTEGENWOORDIGING
NEDERLAND
Veltman Distributie B.V.
Energieweg 3 3542 DZ Utrecht T +31 (0)346 284 242
E verkoop@veltmandistributie.nl www.veltmandistributie.nl
Henry Franssen
T +31 (0)6 57 113 472
UITGEVERIJ STERCK & DE VREESE
Postbus 234, 8400 AE Gorredijk
Hellingbaas 1, 8401 JH Gorredijk T +31 (0)513 490 319
