De Afsluitdijk

Next Article

Bericht van het KNMC Schipperskoor

Voor ieder die met een boot rondvaart door Nederland zijn de kunstwerken, dijken, sluizen, stuwen en bruggen niet weg te denken onderdelen van ons waterrijke landschap. De ervaring die je nodig hebt om een boot te besturen is dan ook niet altijd ‘zeemanschap’ maar vooral manoeuvreermanschap. We hebben echter toch ook onze eigen ‘zee’, maar die noemen we sinds de aanleg van de Afsluitdijk, IJsselmeer, en daar kunnen we ons zeemanschap een beetje proberen. Veel bezongen is het IJsselmeer, onder andere door de bekende shanty De Zuiderzee ballade, waarvan hier een couplet. Repertoire van ons KNMC-koor. De weemoed die hieruit spreekt, emotioneert.

Daar is het water, daar is de haven Waar j’altijd horen kon “we gaan aan boord” De voerman laat er nou paarden draven En aan de horizon leit Emmeloord Eens ging de zee hier tekeer Maar die tijd komt niet weer Zuiderzee heet nou IJsselmeer Een tractor gaat er nou greppels graven ‘K Zie tot de horizon geen schepen meer

Nog een beetje weemoed. Het is alweer een behoorlijke tijd geleden dat wij, Nicole en ik, besloten om de Impala te laten bouwen en daarmee door Europa te zwerven. Weg van cement, zand, grind en het beton. Maar dat je werk je nooit helemaal loslaat, blijft voor velen van ons een feit. Zoals ook voor mij de nieuwsgierigheid blijft. Je probeert de ontwikkelingen van het bedrijf waar je gedurende een aantal jaren verantwoordelijk voor bent geweest, op afstand een beetje te volgen. ‘Het gaat nu natuurlijk allemaal anders’. Een onderdeel dat op dit moment de aandacht trekt en waar ze trots op kunnen zijn, is van Holcim

Coastal, een specialist in waterbouw en kustbescherming, dat een onderdeel voor haar rekening neemt voor de bekleding van de in renovatie zijnde Afsluitdijk. 700.000 m2 wordt hiervoor geproduceerd en belegd met het speciaal ontwikkelde Basalton Quattro blok. De blokken worden geleverd vanuit Alphen aan de Rijn en per schip naar de plaats van bestemming gevoerd. Begin 90’er jaren, toen ik mijn werkzaamheden bij Gebroeders Rook, het latere Holcim Nederland, begon, was ik getuige van een bijeenkomst waarbij gevierd werd dat 100.000 m2 Basalton was geleverd voor de Afsluitdijk. Het werd afgesloten met een aangename maaltijd en leverde een oorkonde op. Ik volgde toen Cees Rook op, destijds KNMC-lid en voor een aantal van ons zeker geen onbekende met zijn schip de Rio Grande. Gebroeders Rook, zoals het toen heette, was door de familie verkocht aan de Internationale Holcim groep en de broers wilden het wat rustiger aan doen. Varen voor Cees en Martijn. Cees was een gepassioneerd ondernemer van de oude stempel, die te midden van zijn familie, waarbij ieder zo zijn taak had, voor dit onderdeel verantwoordelijk was. Hij zag grote kansen om aan te sluiten bij de ontwikkeling van een alternatief voor de bekende basalt zuil. Deze ontwikkeling, het Basalton blok/ de Basalton zuil, is in 1974 uitgevonden door de heer J.A. Kant, destijds Hoofd van de Dienstkring Hoek van Holland (o.a. de kuststreek rond de Maasvlakte en de Nieuwe Waterweg) bij Rijkswaterstaat. Door de toenemende schaarste aan ‘natuurlijk’ basalt, als gevolg van lege groeves in Duitsland en Polen en een tekort aan vaklui om deze zuilen op lengte te hakken, ontstond het idee om een alternatief in beton te ontwikkelen. De bijkomende voordelen zoals zuilen van gelijke hoogtes, mechanisch verleggen, de tapse vorm, de open ruimtes tussen de zuilen waarbij het voegmateriaal goed blijft vastzitten en de bekleding waterdoorlatend blijft, waren evident. Het werd al heel snel een succes in heel Nederland en eind jaren ’70 is ook de Dienstkring Afsluitdijk begonnen met het jaarlijks aankopen van Basalton ten behoeve van het onderhoud van de dijkbekleding. Na 10 jaar was er reeds 100.000 ton (ca. 150.000 m2) aan Basalton zuilen verwerkt aan de Afsluitdijk. Daarna zijn de Basalton zuilen nog vele jaren verwerkt, totdat Rijkswaterstaat de beslissing nam om de dijk aan te passen aan de nieuwe veiligheidsnormen. Iets anders wat ook een beetje weemoed geeft, is de Afsluitdijk zelf. Hij beschermt ons, beperkt ons en daagt ons tevens weer uit. Een groot deel van ons land ligt onder de zeespiegel. De 32 km lange Afsluitdijk beschermt sinds 1932 grote delen van Nederland tegen overstroming vanuit de zee. Maar de dijk is aan vernieuwing toe. Hij voldoet niet aan de huidige wettelijke normen voor waterveiligheid. Bovendien verandert het klimaat, daardoor stijgt de zeespiegel en zullen er vaker extreme weersomstandigheden zijn. De dijk moet ons ook onder deze veranderende omstandigheden bescherming blijven bieden tegen overstromingen. We realiseren ons soms niet, wat er allemaal aan gedaan moet worden om Nederland ‘boven water te kunnen houden’ en ons als onderdeel hiervan op het water te laten varen. Daarom maken we als Nederlanders plannen en voeren die uit. Zo ook met de Afsluitdijk. De plannen in uitvoering behelzen de volgende werken: De Afsluitdijk is al tientallen jaren het voorbeeld van de Nederlandse waterbouw. Na meer dan 85 jaar is de dijk aan vernieuwing toe. Voor de toekomst zijn uitgebreide verstevigingswerken nodig: de dijk wordt aanzienlijk versterkt en volgens de specificaties zal deze bestand zijn tegen een storm die zich eens in de 10.000 jaar kan voordoen. De dam

moet ook de voorspelde stijging van de zeespiegel trotseren. Bouwconsortium Levvel (BAM, Van Oord en Rebel) is in opdracht van Rijkswaterstaat de dijk aan het versterken en de afvoercapaciteit voor water aan het vergroten en pompen aan te brengen om meer water naar de Waddenzee af te kunnen voeren. De bouwkundig ingenieurs van nu bouwen zo op eigentijdse wijze voort op de erfenis van ingenieur Lely, waarbij ze de unieke eigenschappen van de constructie in stand houden. De Afsluitdijk gaat de toekomst in als het nieuwe icoon van de Nederlandse waterbouw. Naast de dijk worden ook de schutsluizen bij Kornwerderzand en Den Oever beter beschermd. We maken keersluizen (stormvloedkeringen) vóór de schutsluizen. Bij Kornwerderzand doen we dit aan de Waddenzeezijde om het beschermd dorpsgezicht niet aan te tasten. Zo beschermen we deze sluizen tegen de kracht van het water.

DE TECHNIEK

Voor dit werk maakt het consortium Levvel op de onderste helling van de dijk aan de Waddenzeezijde gebruik van ‘Levvel-blocs’ - innovatieve golf-brekende betonelementen, die speciaal voor de Afsluitdijk zijn ontwikkeld in een tijdelijke fabriek van Levvel in Harlingen. Bovendien is gebleken uit tests uitgevoerd in de Deltagoot, dat het Quattroblock 40% stabieler is dan de Basalton-zuil. Hierdoor kan een relatief lage zuilhoogte worden aangehouden in het ontwerp voor de Afsluitdijk, hetgeen voordelen oplevert voor wat betreft duurzaamheid, kosten en uitvoerbaarheid. Door het afwisselende gebruik van lage en hoge zuilen ontstaan er ribbels op de dijk, zodat de golfoverslag wordt verminderd en de kruinhoogte relatief laag kan blijven. Met al deze werkzaamheden houden wij als Nederlanders ‘onze voeten droog’, kunnen we blijven varen en shanties zingen over het verleden van onze Zuiderzee.

Peter Holleman Bronnen: Rijkswaterstaat, Holcim Coastal B.V.

Gratis pechhulp en hulpverlening in heel Nederland

-10%*

met kortingscode KNMC

Vaarzeker is de enige partij in Nederland die voor een vast bedrag per maand pechhulp én hulpverlening aanbiedt. Geen gedoe, alles onder één dak.

Voor vragen en informatie: www.vaarzeker.nl | 085-3038253

* Word nu lid en ontvang 10% korting over het eerste jaar met kortingscode: KNMC