VISIE 17-13 2025

Recht

Vorige week verklaarde de administrateur-generaal van de FOREM, de Waalse tegenhanger van de VDAB, dat ‘iets meer dan 35 procent van de werkzoekenden die hun uitkering zullen verliezen, minstens één arbeidsovereenkomst hebben bemachtigd in 2025’. Ze sprak daarbij over een ‘positieve dynamiek’ en een gunstig gevolg van de hervorming die de uitkeringen van langdurig werklozen stopzet.

Sommige Vlaamse politici klopten zichzelf op hun sociale media alweer op de borst. ‘Daarom hervormen!’ Welnu, u bent ongetwijfeld samen met mij blij als mensen weer aan het werk kunnen. Werk zorgt in het beste geval voor een goed inkomen, een zinvolle bijdrage aan de samenleving, sociale contacten. Maar uit navraag bleek het voldoende om één dag gewerkt te hebben in 2025 om in die statistiek te worden opgenomen. Niets wijst erop dat het zou gaan om werk van enige duur of kwaliteit. Bovendien zijn ongeveer 30 procent van de werkzoekenden

die zullen worden uitgesloten, mensen die eigenlijk werken. Weliswaar met tussenpozen, zoals uitzendkrachten, deeltijdse werknemers met contracten van bepaalde duur, freelancers.

Dit soort statistieken publiceren zonder context is mensen doelbewust in een slecht daglicht stellen. Alsof kwaliteitsvolle jobs voor iedereen voor het rapen zouden liggen. Gaat het die politici werkelijk om mensen en de samenleving vooruithelpen? Ik stel me er veel vragen bij.

Ook voor werkenden hebben diezelfde politici weinig goeds in petto. Ze willen knoeien met de index. Alle prijzen stijgen, maar niet uw loon, uw pensioen of uw uitkering. Een moeder van twee kinderen, met een handicap en die noodgedwongen deeltijds werkt, mag nog langer pompen. Ze krijgt er daarna een pensioenmalus bovenop. Iemand die als nachtarbeider begint, dreigt voortaan minder gecompenseerd te worden voor dat ongezonde werk. Wie ziek wordt, wordt ter verantwoording geroepen, maar wie ziekmakend

werk aanbiedt of weigert aangepast werk aan te bieden, blijft buiten schot.

Ondertussen blijft het muisstil rond correcte bijdrages van vermogenden. Worden bewezen nutteloze loonsubsidies ongemoeid gelaten. Tikt het aantal managementvennootschappen verder aan.

De regering heeft niet méér tijd nodig. Er is meer rechtvaardigheid nodig. Dat vraagt introspectie van alle partijen aan tafel. Dat maken we duidelijk op 24, 25 en 26 november.

Ann Vermorgen, voorzitter ACV

NA DRUK VAN VAKBOND

Landingsbanen gered

Na ferme druk van het ACV hebben de sociale partners een akkoord bereikt over het behoud van landingsbanen. De nieuwe overeenkomst houdt rekening met de loopbanen van vrouwen, mensen die in ploegen werken en mantelzorgers.

Landingsbanen maken het mogelijk om vanaf 55 jaar halftijds of vier vijfde te werken met een aanvullende uitkering tot aan het pensioen. Dat blijft met dit nieuwe akkoord mogelijk voor wie een loopbaan van 35 jaar heeft, hoewel een plan voorlag om de landingsbanen vanaf 2030 af te schaffen.

‘Minister van Werk David Clarinval (MR) wou de landingsbanen afschaffen’, zegt Bart Vannetelbosch, nationaal secretaris van het ACV. ‘Net als de N-VA, die de uitkering van de landingsbaan en de gelijkstelling voor de pensioenopbouw wou afschaffen.’

‘Onder onze druk zijn de landingsbanen toch behouden. Zo hoort het ook, als we willen dat mensen hun zware loopbaan kunnen volhouden. En als we willen dat mensen niet in de ziekteverzekering terechtkomen.’

‘Het zijn vaak net de mensen met de laagste inkomens die fysiek het zwaarste werk hebben en met de meeste gezondheidsproblemen worden geconfronteerd. Landingsbanen zijn dan een middel om het werk vol te houden, en om tegelijk mee te kunnen zorgen voor kleinkinderen en eigen ouders.’

Het ACV is tevreden dat er rekening werd gehouden met de eigenheid van

loopbanen van vrouwen, mensen die in ploegen werken en mantelzorgers.

Vrouwen worden door deeltijds werk vaak uitgesloten van het recht op landingsbanen. Daarom leggen de sociale partners de loopbaanvoorwaarde voor vrouwen minder hoog, vanaf de leeftijd van 60 jaar.

Vanaf 1 januari 2026 krijgen zowel mantelzorgers als werknemers die niet in een klassiek arbeidsregime van minstens vijf dagen per week zitten recht op landingsbanen. Vaak werknemers met zware banen die in ploegen werken.

Redactieadres Visie, PB 20, 1031 Brussel ¬ e-mail: info@visieredactie.be ¬ Lezersbrieven lezers@visieredactie.be ¬ Abonnementen www.visie.net/contact ¬ Verantwoordelijke uitgever Liesbeth De Winter ¬ Redactie Djorven Ariën, Simon Bellens, Nils De Neubourg, Dominic Zehnder, Lies Van der Auwera, Lieven Bax, Tinne Van Woensel, Rooni Theeboom, An-Sofie Bessemans, Rachel Michel, Hannah Wellens, Tom Vrancken ¬ Hoofdredactie Wim Troch ¬ Vormgeving Gevaert Graphics ¬ Druk Coldset Printing Partners ¬ Visie verschijnt maandelijks en is inbegrepen in het lidmaatschap van CM, ACV bouw - industrie & energie, ACV-CSC METEA, ACV-Transcom en ACV Voeding en Diensten ¬ De beschrijving van de CM-diensten en -voordelen in deze publicatie heeft enkel een informatieve waarde. Bij twijfel of betwisting gelden enkel de statuten van het ziekenfonds. Meer info: www.cm.be/statuten ¬

De regering schuift de rekening weer naar dezelfde mensen

De federale regering zoekt al weken koortsachtig naar een begroting. Afgelopen donderdag vroeg premier Bart De Wever opnieuw uitstel bij de koning. Tot nu toe keerde telkens hetzelfde recept terug: besparen op mensen. Rechtse partijen noemen de sociale zekerheid te duur, terwijl plannen die hogere inkomens of grote vermogens raken nauwelijks aan bod komen.

¬ Tekst Nils De Neubourg

Rechtvaardig is dat niet. Bovendien is niet eens zeker of de plannen echt werken. Dat is bijvoorbeeld zo bij maatregelen als een indexsprong. Lagere lonen brengen niet alleen minder koopkracht, ze leveren ook minder bijdragen op. Een indexsprong is dus inleveren op twee fronten.

Voor ACV-voorzitter Ann Vermorgen is het glashelder wat er nodig is: ‘Geen gemorrel aan de index. Het is al ongehoord dat de loonnormwet de vrije loonsonderhandelingen aan banden legt. Als het leven duurder wordt, moet het inkomen volgen. De sectoronderhandelingen verlopen bijzonder stroef, want

werkgevers voelen zich gesteund door de regering. Als je moet vaststellen dat zelfs na een betoging van meer dan 100.000 mensen tegen de slechte voorstellen van de regering de premier nog steeds verstrengingen op tafel durft te leggen, dan kunnen we niet anders dan de druk opvoeren. Het novemberappel, de driedaagse stakingsgolf is een niet mis te verstane waarschuwing van gewone mensen.’

Liggen nog steeds op de begrotingstafel: een strengere pensioenregeling, meer flexibiliteit op de werkvloer, strengere aanpak van zieken en miljardensteun aan bedrijven die amper jobs opleveren. Stuk voor stuk lijken ze technisch, maar samen duwen ze de rekening richting wie werkt, zorgt of ziek is.

Meer weten over de staking? www.hetacv.be/arizona

Geen gemorrel aan de index. Als het leven duurder wordt, moet het inkomen volgen.

¬ ACV-VOORZITTER ANN VERMORGEN

Pensioenmalus

Een boete op een leven vol werk

De regering wil besparen op de pensioenen. Centraal in dat plan staat de pensioenmalus: een boete voor wie vroeger stopt met werken. Die boete is een vast percentage per jaar dat je vroeger stopt en hangt af van het jaar waarin je vertrekt: binnenkort twee procent per jaar. Vanaf 2040 wordt dat vier procent en daarna vijf procent.

Samen met andere geplande ingrepen in de pensioenen verliezen volgens berekeningen van de Federale Pensioendienst zo bijna drie op de tien werknemers gemiddeld 318 euro per maand. Zeven op de tien van de getroffen werknemers zijn vrouwen. De maatregel raakt vooral wie deeltijds werkt, een tijd ziek was of voor familie zorgde.

Daarnaast wordt het sowieso moeilijker om vervroegd op pensioen te kunnen. Om daar recht op te hebben, moet je minstens 35 loopbaanjaren aantonen, met voldoende effectief gewerkte dagen. Volgens de Studiecommissie voor de Vergrijzing haalt bijna de helft van de vrouwen die lat niet. Zelfs wie tot de wettelijke leeftijd blijft werken, is niet helemaal zeker van zijn stuk. De regering beperkt de periodes die meetellen als ‘gelijkgesteld’, zoals ziekte of tijdelijke werkloosheid.

Ook veranderen de regels over hoe lang iemand precies moet werken om volledig recht op pensioen te hebben. Het eerste werkjaar telt voortaan pas als men minstens zes maanden effectief werkte. Volgens cijfers van Sigedis zal tot een kwart van de werknemers door de nieuwe telling minstens een half jaar langer moeten werken dan vandaag gepland.

Flexibiliteit

Minder compensatie, mini-jobs dreigen

De regering wil minder vaste roosters en toeslagen. Maar dat betekent minder voorspelbaarheid en zekerheid. Een opvallende maatregel zijn aangepaste regels voor nachtwerk. Vandaag geldt werk tussen twintig uur en zes uur ’s ochtends als nachtarbeid. In het nieuwe plan zou enkel werk tussen middernacht en vijf uur nog meetellen. Volgens berekeningen van ACV-Voeding en Diensten verliezen werknemers daardoor tot 615 euro per maand aan premies, in de voedingshandel gemiddeld 434 euro. Samen gaat het om meer dan 170.000 werknemers.

Volgens de FOD Werk hebben nachtwerkers dubbel zoveel kans op gezondheidsproblemen. Premies compenseren dus niet enkel ongemak, maar echte gezondheidsrisico’s. Ook andere maatregelen schuiven in dezelfde richting. Het maximumaantal ‘vrijwillige overuren’ stijgt tot 360 per jaar, en worden minder vaak gecompenseerd met geld of rust. Bij deeltijdse jobs neemt de druk toe om het werk over meer dagen te spreiden. Juridisch kan dat worden geweigerd, maar in de praktijk ligt die keuze zelden bij de werknemer. In sectoren met veel deeltijdwerk, zoals schoonmaak en handel, verdienen werknemers vaak minder dan 2.000 euro bruto per maand. Voor hen is elke verloren premie voelbaar. Ook de minimale arbeidsduur staat onder druk. Er bestaat volgens experten het risico dat we belanden in een scenario van mini-jobs en nulurencontracten. Werknemers moeten zo dag per dag op zoek naar werk, zonder zekerheid over inkomen of opbouw van sociale rechten.

Langdurig zieken

Wantrouwen heerst

De regering werkt aan een nieuw plan om een half miljoen langdurig zieken sneller te ‘activeren’. Die aanpak moet misbruik tegengaan, maar verschuift de nadruk van begeleiding naar controle. De meeste langdurig zieken willen wél opnieuw aan het werk, maar werkgevers bieden zelden aangepaste taken aan. Wie deeltijds hervat, verliest soms pensioenrechten of een deel van het loon. Wie ziek wordt, heeft in de eerste plaats nood aan herstel en een realistische kans om terug te keren. Dat vergt investeringen in werkbaar werk, niet in nieuwe sancties. ‘Net zoals bij de langdurig werklozen is er geen enkel wetenschappelijk bewijs dat het straffen van langdurig zieken effect heeft’, zegt Maarten Hermans, ACV-expert welzijn op het werk. ‘We moeten daarentegen inzetten op de ware redenen voor uitval en effectieve maatregelen om werknemers te re-integreren in werkbaar werk. De werknemers die met een versleten rug kampen, verdienen beter dan deze huidige politieke profilering op hun al versleten rug.’

Ann Vermorgen: ‘Een rechtvaardige begroting kan perfect’

Correctere bijdragen zijn nodig

In tegenstelling tot wat Bart De Wever beweert zijn er alternatieven. ‘Een correcte bijdrage van vermogen’, zegt ACV-voorzitter Ann Vermorgen, waarbij allé vermogensinkomsten, bijvoorbeeld uit aandelen en huurinkomsten, op een gelijke manier bijdragen als inkomsten uit arbeid.

Daarnaast zijn er correcte sociale bijdragen voor alle statuten nodig. Op basis van 60.000 managementvennootschappen wordt er momenteel al voor 1,7 miljard aan overheidsinkomsten gemist. Voor de flexijobs gaat het dit jaar nog om 350 miljoen, voor studentenarbeid 688 miljoen.’

Volgens cijfers van de Nationale Bank ontvingen bedrijven in 2022 samen bijna 52 miljard euro aan subsidies en belastingvoordelen. België is daarmee bij de Europese koplopers. Alleen al naar bedrijfskortingen op sociale bijdragen gaat jaarlijks meer dan 10 miljard euro. Dat is ook de besparing waar De Wever naarstig naar op zoek is.

Een correcte inning van belastingen, onder meer van de BTW, zijn ook logische eerste stappen. Deze BTW-kloof, – het verschil tussen de verwachte btw-inkomsten en het geïnde bedrag, is in ons land 4 procentpunt hoger dan het EU-gemiddelde. Die kloof terugbrengen van 11% naar 7% door striktere controles en procedures zou een meerinkomst van 1.6 miljard euro betekenen. ‘Zo kan de regering nog gigantische efficiëntiewinsten boeken’, aldus Vermorgen.

Cultuur. Een selectie

1.

KUNSTENDAG

Theater, dans, film en nog veel meer

Zondag 16 november is het Kunstendag voor kinderen. De hele dag kunnen kinderen tot 12 jaar genieten van theater, film, dans, literatuur, architectuur en beeldende kunst. Er zijn workshops, tentoonstellingen en voorstellingen in heel Vlaanderen en Brussel.

www.kunstendagvoorkinderen.be

2.

BOEK

Beest in mijn hoofd

Beest in mijn hoofd van Judith Deryckere is een rauw, eerlijk en indringend relaas over leven met een obsessief-compulsieve stoornis – en over hoe herstel mogelijk is. De auteur vertelt haar verhaal van binnenuit, verweven met getuigenissen van lotgenoten, naasten en hulpverleners.

Sudoku

Koopkrachtverlies

Indexsprong van 2015 kostte werknemer al 9.500 euro

Een gemiddelde werknemer verloor door de indexsprong van 2015 al duizenden euro’s. Dat blijkt uit rekenwerk van het ACV.

Tien jaar na de indexsprong van 2015 blijft de rekening oplopen. Volgens berekeningen van het ACV heeft een werknemer met een gemiddeld loon intussen al 9.477 euro bruto verloren. Netto komt dat voor velen neer op 4.846 euro minder in de portemonnee. En dat verlies stopt niet: maand na maand, jaar na jaar, blijft het verschil groeien. De indexsprong was zogezegd een eenmalige ingreep, maar in werkelijkheid blijft ze doorwerken. Opnieuw hangt de dreiging van een indexsprong in de lucht. Zo is er sprake om de automatische loonindexering, die lonen koppelt aan levensduurte, te ‘herbekijken’.

Lonen structureel lager

De vorige indexsprong kwam er in april 2015, onder de regering-Michel, een centrumrechtse coalitie van MR, N-VA,

CD&V en Open VLD. De maatregel moest de concurrentiekracht van bedrijven versterken door de loonkosten tijdelijk te verlagen. De automatische indexering werd één keer overgeslagen, waardoor lonen vanaf dat moment structureel ongeveer twee procent lager kwamen te liggen. De volgende indexeringen gebeurden op die lagere basis, zodat het loonverlies nooit meer werd ingehaald.

Onderzoek van onder meer de Nationale Bank van België toonde achteraf dat de verwachte economische voordelen beperkt bleven. De loonkosten stegen inderdaad trager, maar ondernemingen gebruikten de vrijgekomen marge vooral om hun winstmarges te versterken, niet om prijzen te verlagen of meer werkgelegenheid te creëren. Het effect op de concurrentiepositie was daardoor kleiner dan gehoopt.

WIN Visie mag vijf exemplaren van Beest in mijn hoofd verloten onder lezers die ons voor 1 december het juiste antwoord bezorgen op volgende vraag: Hoe heet de auteur van Beest in mijn hoofd? Mail je antwoord naar lezers@visieredactie.be of per post naar Visie, Postbus 20, 1031 Brussel.

MOBILITEIT EN KLIMAAT

Belgische bedrijven scoren onvoldoende op duurzame mobiliteit

Slechts een op de acht bedrijven in ons land behaalt de doelstellingen qua duurzame mobiliteit. Dat blijkt uit de mobiliteitsindex van HR-dienstverlener Securex.

De mobiliteitsindex is een instrument dat bedrijven helpt hun duurzame mobiliteitsbeleid te evalueren. Brusselse bedrijven scoren het best, vooral door goed uitgebouwd openbaar vervoer.

De vergroening van het wagenpark blijft een uitdaging. In een doorsnee

Belgisch bedrijf gebeurt 13,9 procent van het woon-werkverkeer met een bedrijfswagen. Bijna twee derde van die verplaatsingen gebeurt nog steeds op een verbrandingsmotor.

Om een concrete omschakeling naar duurzame mobiliteit te realiseren, is het volgens het Vias Institute voor verkeersveiligheid nodig om duurzame alternatieven aantrekkelijker maken. ‘Daarvoor zijn gerichte investeringen in de juiste infrastructuur noodzakelijk’, klinkt het.

Weinig mensen zijn trots op hun autisme, en daarom houden ze zich liever klein. Juich vooral voor jezelf. Je mag dat egoïstisch of narcistisch vinden, maar ik geloof dat alles begint bij jezelf graag zien.

¬ FELIX HEREMANS

Acteur en Slimste Mens ter Wereld-kandidaat Felix Heremans in Humo over zijn autisme.

Oproep Getuigenissen gezocht rond levenseinde

Voor een publicatie over zorg bij het levenseinde, omgaan met de dood, voltooid leven en levensmoeheid is CM op zoek naar getuigenissen.

Bent u 65-plus? Denkt u soms na over het einde van uw leven? Voelt u zich (soms) levensmoe, of net helemaal niet? Beschouwt u uw leven als voltooid? Of net het omgekeerde? Bent u bereid om over uw ervaringen te praten? CM luistert graag naar uw verhaal. Hoe kijkt u naar het levenseinde? Ervaart u levensmoeheid? Wat is voor u een voltooid leven? Wat bezorgt u levenskwaliteit? Hoe wil u graag sterven? Het zijn maar enkele van de vragen die in het gesprek aan bod kunnen komen.

Wie kan deelnemen?

Elke 65-plusser die graag zijn ervaringen en ideeën rond de thema’s hierrond wil delen en er geen bezwaar tegen heeft dat die getuigenis gebruikt kan worden in een publicatie.

Praktisch

Het interview zal ongeveer 60 minuten in beslag nemen, en kan zowel (bij voorkeur) via fysieke samenkomst plaatsvinden als via de telefoon of via een videogesprek.

Wenst u uw getuigenis te delen?

Neem dan contact op met getuigenissen@cm.be.

HET CIJFER

54%

Meer dan de helft van de Belgische huishoudens verkeert in de categorie ‘financieel ongezond of kwetsbaar’. Dat staat in een recent rapport van consultancybureau Deloitte samen met bank Argenta. 54 procent van de huishoudens heeft weinig buffer, heeft moeite met het vooruitzicht van uitgaven, of toont weinig veerkracht bij tegenslag. Dat geeft volgens het onderzoek aan dat er ‘diepere structurele problemen spelen’.

‘Voor alles wat we vanzelfsprekend vinden, is ooit geprotesteerd’

De Prijs voor de Mensenrechten gaat dit jaar naar woordkunstenaar

Hind Eljadid. De Liga voor Mensenrechten bekroont Eljadid ‘voor haar compromisloze inzet om onrecht te benoemen’.

En dat zal ze blijven doen. ‘Niemand mag ervan uit gaan dat alle rechten voor eeuwig gevrijwaard zijn.’

¬ Tekst Wim Troch ¬ Foto’s David Degelin

In juni kreeg Hind Eljadid tot haar grote verbazing een telefoontje dat ze genomineerd was voor de Prijs voor de Mensenrechten. Tot haar nog grotere verbazing kreeg ze onlangs een telefoontje dat ze de prijs effectief gewonnen heeft. Op 6 december mag ze de prijs officieel in ontvangst nemen. ‘Ik werd heel emotioneel toen ik het nieuws kreeg’, vertelt ze. ‘Omdat het niet over mijn werk ging, maar over mijn persoon en mijn sociaal engagement. Dat geeft een andere dimensie aan die prijs. Dat ik de eerste queer vrouw van kleur ben die de prijs wint, maakt het extra bijzonder.’

BIO

WIE IS HIND ELJADID?

• 31 jaar

• Woont in Brussel

• Woordkunstenaar, schrijver en slam poet

• Voorvechter van LGBTQI+-rechten

• Schreef in samenwerking met CM Mijn niet-zo geheime dagboek, waarin ze getuigenissen van jongeren met psychische kwetsbaarheden bundelde

‘Activisme of sociaal engagement kan heel vermoeiend zijn. Het vraagt veel energie en maakt je soms heel moe. Dat je dan een prijs krijgt, is een teken van waardering. Het geeft een duwtje in de rug.’

Je kreeg de prijs onder meer omdat je begin 2024 op het podium van een feest voor het EU-voorzitterschap van ons land opkwam voor de burgers in Gaza.

HIND ELJADID ¬ ‘Samen met een fantastische groep activisten hadden we afgesproken dat ze vanuit het publiek Palestijnse vlaggen zouden opsteken, op een afgesproken moment tijdens mijn optreden. Dat was magisch. Ik draag dan ook mijn prijs op aan iedereen die geholpen heeft en heeft meegedaan. Ik had er veel stress voor, omdat ik voelde dat het een belangrijk moment zou

worden. Dat activisme zit al heel lang in mij. Ik voel dat ik niet anders kan dan te spreken over zaken die fout lopen.’

De Prijs voor de mensenrechten winnen is dus geen eindpunt?

ELJADID ¬ ‘Zeker niet. Ik heb mee mijn schouders gezet onder de nieuwste campagne van de Liga voor Mensenrechten. Die gaat over het recht op protest en het recht op verenigen. Twee mensenrechten die steeds meer onder vuur liggen.’

Het stakingsrecht staat onder druk. Dat is intimidatie, in een poging om mensen monddood te maken.

¬ HIND ELJADID

Hoe kunnen symbolische acties en campagnes het verschil maken in grote politieke conflicten?

ELJADID ¬ ‘Als iedereen stil is, zal er niets veranderen. Er zijn verschillende vormen van activisme en die hebben allemaal hun nut. Of het nu op straat komen is, een rode lijn kleven op het raam of via sociale media berichten delen: het maakt onzichtbaar onrecht tastbaar.’

>>

Maar jouw speech leidde er wel toe dat je opgepakt werd.

ELJADID ¬ ‘Ik had nooit gedacht dat zoiets mogelijk was. Ik ben een kunstenaar. Het is toch normaal dat ik het podium gebruik om een statement te maken. Uiteindelijk werd ik om twee uur ’s nachts vrijgelaten, zonder dat ik verhoord werd. Ik was daar erg van geschrokken, en ik ben er nadien ziek door geworden. Ook al omdat ik naast bemoedigende berichten ook veel haatmails en dergelijke heb gekregen.’

‘Het positieve aan het hele verhaal is dat er door die hele episode veel aandacht was voor het lot van de Gazanen. Ik laat me niet tegenhouden omdat ik werd opgepakt. Ik zal blijven

Ik voel dat ik niet anders kan dan te spreken over zaken die fout lopen

¬ HIND ELJADID

ijveren voor mensenrechten. Dat voelt als mijn persoonlijke plicht, omdat mijn identiteit bestaat uit verschillende minderheden die bedreigd worden. Ik moet opkomen voor al die stukjes.’

Zit het in ons land dan niet vrij goed wat mensenrechten betreft?

ELJADID ¬ ‘Alles wat we vandaag vanzelfsprekend vinden, is er maar gekomen doordat mensen ervoor hebben geprotesteerd. Vrouwenrechten, arbeidsvoorwaarden, holebirechten … Vergis je niet, ook in België staan die mensenrechten onder druk. De LGBTQI+-rechten staan niet in de grondwet. Die kunnen relatief snel teruggeschroefd worden. Er wordt nu gedreigd om subsidies van middenveldorganisaties af te pakken, en bij vreedzame betogingen wordt het waterkanon ingezet. Het stakingsrecht staat onder druk. Dat is intimidatie, in een poging om mensen monddood te maken. Maar we moeten onze stem laten horen. Niemand mag ervan uit gaan dat alle rechten voor eeuwig

gevrijwaard zijn. Dat zien we in Amerika, waar in sommige staten abortus weer verboden is. Ook in Europa, zoals in Hongarije of Italië, wordt de klok teruggedraaid als het gaat over homorechten. In ons land klinken fascistische stemmen steeds luider. We denken misschien dat we goed bezig zijn, maar dat zijn we niet.’

Wat geeft jou – ondanks alles –toch nog hoop?

ELJADID ¬ ‘Dat er toch nog mensen op straat blijven komen. En dan vooral jongeren. De jonge generatie van nu legt druk op universiteiten om samenwerkingen kritisch te bekijken. We zagen het eerder al met de klimaatmarsen. Hun engagement en inzet voor de samenleving is fantastisch. Zij durven zich uit te spreken tegen onrecht en durven op te komen voor mensenrechten. Dat geeft hoop, want zij zijn de leiders van morgen.’

De meeste werkzoekenden die uitkering zullen verliezen zijn geen Belg

©

Minister van Werk David Clarinval (MR) verklaarde dat bijna zes op de tien werkzoekenden die op 1 januari hun uitkering zullen verliezen niet-Belgen zijn. Foute info, die bovendien polariseert. Clarinval werd teruggefloten in de media en in de Kamer.

Vanaf 1 januari 2026 worden werkloosheidsuitkeringen beperkt tot maximaal twee jaar. Minister van Werk David Clarinval (MR) zei daarover bij Bel RTL: ‘Meer dan een werkloze op de twee die volgend jaar of het jaar daarna wordt uitgesloten, is van buitenlandse origine. Dat betekent dat minder dan de helft Belg is.’

De 57 procent uit de Kruispuntbank van de Sociale zekerheid waar hij naar verwees bleek zowel te bestaan uit Belgen van buitenlandse origine als uit mensen met een buitenlandse nationaliteit. De minister beschouwt Belgen van buitenlandse origine dus niet als Belgen.

Volgens de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) dreigen 193.905 mensen van de werkloosheid te worden

uitgesloten. 19,2 procent van hen heeft niet de Belgische nationaliteit. Beduidend minder dus dan de vermeende 57 procent.

Van die 19,2 procent heeft iets meer dan de helft een Europese nationaliteit.

Op X liet de minister weten dat hij het wilde hebben over mensen van buitenlandse origine, niet over mensen met een buitenlandse nationaliteit, en dat hij niemand wil stigmatiseren.

Clarinval werd in de Kamer ondervraagd en sprak over een ‘vergissing’. Stefaan Peirsman, ACV-diversiteitsexpert, spreekt van onjuiste info die leidt tot polarisering. ‘Van een minister met een lange staat van dienst mag je verwachten dat hij het onderscheid kent tussen

Belgen met migratieachtergond en mensen met een buitenlandse nationaliteit. Waar we de minister niet over hoorden, is over discriminatie. Mensen met een migratieachtergrond, maar ook ouderen, mensen met een beperking ... hebben het veel moeilijker om werk te vinden.’

Eerder diezelfde week beschuldigde Clarinval de vakbonden al onterecht van het voeren van een ‘grootschalige desinformatiecampagne en onaanvaardbare manipulatie’ over de beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd. Het lijkt erop dat de minister zelf opnieuw desinformatie gebruikt om zijn hervorming proberen te rechtvaardigen.

Kan mijn baas mij verplichten om overuren te presteren?

In België ben je niet automatisch verplicht om overuren te presteren als je werkgever dat vraagt. De maximale arbeidsduur bedraagt normaal 38 uur per week of negen uur per dag. Overuren zijn uren die je werkt boven die grenzen. Maar je mag nooit meer dan elf uur per dag of 50 uur per week werken.

Overuren mogen enkel in specifieke situaties zoals bij dringende interventies, onvoorziene omstandigheden of bij buitengewone vermeerdering van het werk. Je kunt vrijwillig overuren presteren via een schriftelijke overeenkomst met je werkgever. Die overeenkomst is geldig voor zes maanden en kan worden verlengd. Vrijwillige overuren geven tot op vandaag altijd recht op bijkomend loon, maar niet op inhaalrust.

Je werkgever kan je niet verplichten om overuren te doen buiten de wettelijk toegestane situaties. Je hebt het recht om nee te zeggen, tenzij er sprake is van een uitzonderlijke situatie zoals overmacht. Regelmatig overwerk zonder duidelijke reden kan wijzen op een structureel probleem in de werkorganisatie. Bespreek dit met je afgevaardigde. Als er geen werknemersvertegenwoordiging is op de werkvloer, probeer dan afspraken te maken met je collega’s. Overwerk is ongezond en moet daarom gecompenseerd worden met inhaalrust of overurentoeslag (50 procent op weekdagen, 100 procent op zon- en feestdagen). Je mag ook kiezen om de inhaalrust te laten uitbetalen.

Raadpleeg bij twijfel je arbeidsreglement of je ACV-afgevaardigde.

VAN GOETHEM WAS RECTOR VAN DE UNIVERSITEIT ANTWERPEN

‘Zorg is nabijheid. Dat is meer dan een loket’

‘Technologische vooruitgang in medicijnen en behandelingen heeft de kostprijs van onze gezondheidszorg sterk opgedreven. Daardoor trekt de overheid de touwtjes almaar strakker naar zich toe. Dat heeft ook kwalijke effecten, zoals een sterke focus op kostenefficiëntie met een torenhoge werkdruk voor het zorgpersoneel. Maar zorg is in de eerste plaats geen medische en economische sector, wel een menselijke en maatschappelijke activiteit. Zorg is nabijheid. Dat is meer dan een loket of een sociaal werker in de buurt. Zorg verbindt ons.’

‘Schakel die samenleving dus meer in ons zorgsysteem in dan vandaag. Van verenigingen voor ouderenzorg tot de jeugdbeweging. Het middenveld verdient een grotere rol en meer inspraak. Daar hebben sommige partijen het lastig mee. Maar uiteindelijk is het een win-winscenario voor zowel de zorgsector, als voor de overheidsfinanciën.’

De zorg van de toekomst zit overal

Aan het huidige tempo stevent ons zorgsysteem af op een ‘infarct’. Toenemende zorgbehoeften door de vergrijzing en nijpende werkdruk in de zorgsector maken dat we moeten herdenken hoe we zorgen voor elkaar. Hoe ziet het zorgsysteem van de toekomst eruit?

¬ Tekst Simon Bellens

Op tien jaar tijd steeg het personeelstekort in de zorg met maar liefst 35 procent. Door de vergrijzing neemt het aantal zorgbehoevenden en chronisch zieken razendsnel toe, vooral door burn-outs en spier- en gewrichtsaandoeningen. ‘We gaan naar een zorginfarct’, analyseert CM-voorzitter Luc Van Gorp. ‘Ons systeem is zowel economisch als menselijk onhaalbaar.’

Een breed debat dringt zich op over ons zorgsysteem. Welke plaats heeft zorg in de samenleving van morgen? Die maatschappelijke oefening gaat CM aan met burgers, dwarsdenkers, zorgprofessionals, wetenschappers en beleidsmakers, zoals Herman Van Goethem, Anneleen De Bonte, Hans Claus en Liesbeth De Donder. Uit hun ideeën komt een beeld tevoorschijn van een zorg die meer is dan ziekenhuizen en woonzorgcentra.

LIESBETH DE DONDER (VUB) DOET ONDERZOEK NAAR DE SOCIALE INCLUSIE VAN OUDEREN

‘Ouderen nemen zelf belangrijke zorgrollen op’

‘In Vlaanderen is op tien jaar tijd het aantal commerciële woonzorgcentra meer dan verdubbeld. Dat heeft gevolgen voor de kostprijs van wzc’s, gemiddeld 250 euro per maand duurder bij commerciële spelers.’

‘We moeten de omslag maken naar meer doelgerichte zorg. Niet zomaar een oplossing bedenken voor een specifiek probleem, maar wel vragen aan ouderen wat ze zelf nog willen in hun leven. Misschien is het goedkoper om in grootkeukens maaltijden te bereiden en die te leveren aan ouderen die niet

meer alleen kunnen koken, maar wil die oudere net heel graag zelf koken en is die hulp welkom.’

‘Alle zorgverleners herkennen gevallen van levensmoeheid bij ouderen. Ten gronde zijn dat zingevingsvragen. Wat doe ik hier nog? Wat is mijn plaats in de samenleving? De negatieve beeldvorming over ouderen erkent te weinig wat ouderen wél nog kunnen en doen. Ze nemen zelf heel wat zorg op voor anderen, bijvoorbeeld als mantelzorger of in het vrijwilligerswerk. Dat moeten we beter waarderen en ondersteunen.’

ANNELEEN DE BONTE WERKTE TIEN JAAR

ALS HUISARTS EN IS SOCIAAL ONDERNEMER

‘Begin met plekken die uitnodigen tot verbondenheid’

‘Zorgen voor mensen is vandaag iets anders dan vroeger. Het gaat niet langer om klassieke, directe zorgverlening op basis van medische kennis. Ik probeer omgevingen vorm te geven waarin gezondheid bijna vanzelfsprekend wordt. Neem nu Citadel in Diest. We maakten er een verwelkomend stadsdeel van waar creatievelingen en mensen die lang inactief waren op de arbeidsmarkt elkaar vinden. Dat lijkt geen zorg in strikte zin, maar creëert een veilige, ondersteunende context waarvan zorg een logisch gevolg is.’

‘Een goede vriend was jaren uit door een zware burn-out. Artsen hadden hem

opgegeven, maar wij zagen zijn talent als projectingenieur. We vroegen hem om eens te kijken naar onze problemen met de elektriciteit. Hij begon als vrijwilliger, maar draaide uiteindelijk voltijds mee, met een vast contract. Dat kan alleen dankzij een zorgzame houding van iedereen op de werkvloer.’

‘Die vanzelfsprekendheid van zorg zijn we een beetje kwijtgeraakt. We hebben er geen plaats voor in onze agenda of in ons huis. Er is ook weinig maatschappelijke waardering voor dagelijks zorgwerk. Als je boodschappen doet voor je oude buurvrouw, telt dat economisch voor niks mee. Dat moeten we omkeren.’

HANS CLAUS WAS BIJNA VEERTIG JAAR

LANG GEVANGENISDIRECTEUR

‘Geef mensen tijd’

‘Mijn hele carrière wilde ik de gevangenen persoonlijk ontmoeten, luisteren naar hun verhaal. Door daarvoor tijd te maken, nam de hoeveelheid incidenten bij ons af. Meermaals zag ik hoe een gesprek met iemand in de isolatiecel tot een kantelpunt leidde.’

‘Gedetineerden zitten vaak op een snijpunt van meerdere gezondheidsproblemen, mentaal en fysiek. Ze komen bijvoorbeeld binnen voor drugsgebruik of -handel, maar de onderliggende redenen voor die problemen krijgen te weinig aandacht.

Inzetten op preventie betekent dat je die oorzaken aanpakt.’

‘Daarvoor hebben mensen tijd nodig. Als er tijd vrijkomt, kunnen we gemakkelijker zorgen voor elkaar. Dat haalt druk weg bij de zorgsector. Arbeidsvermindering is het beste preventie-instrument. We moeten onze werktijd inkorten met behoud van loon, maar blijven gevangen in een economische logica die zegt dat zoiets onhaalbaar is. Toch hebben we tijd nodig om onze samenleving en ons zorgsysteem ten gronde te veranderen.’

Wie gaat er voor mij zorgen?

De regering debatteert de afgelopen tijd veel over gezondheidszorg. Hun kernpunten: er moet een strenger beleid komen voor langdurig zieken én de zorg kost ons handenvol geld. Besparingen dringen zich op. Controle is nodig. Het lijkt wel of zorg verengd is tot de strijd tussen profiteurs en controleurs.

Cynici zouden kunnen beweren dat die besparingen in de zorg geen probleem vormen, omdat er door het personeelstekort toch geen mensen zijn om die zorg te verlenen. En als er geen zorg gegeven kan worden moeten we er ook niet voor betalen.

Daarin vergissen ze zich. Zorg is zoveel meer dan hoe het vandaag op de politieke agenda verschijnt. Daarom organiseren we de zorgtop Caruna, als startpunt voor een ander discours over zorg.

Een van onze grote inspiratoren in de Amerikaanse ethica Joan Tronto. De zorgcrisis louter wegzetten als een personeelstekort zal nooit leiden tot duurzame en toekomstgerichte ideeën of oplossingen, zegt Tronto. We moeten een stap terugzetten, en ook meer nadenken over zorg op een filosofisch niveau. Wat is zorg? Wie verstrekt zorg? Hoe wordt zorg gewaardeerd?

Zorg is overal en altijd aanwezig. Mensen zijn voortdurend bezig met zorg geven en ontvangen. Zorg maakt ons tot mensen. Volgens haar, en daar zijn we het bij CM volmondig mee eens, is gezondheidszorg zoveel meer dan medische zorg. Geneeskunde gaat over genezen of niet, over leven of dood. Maar hoe we dat leven effectief leven, met welke hoop, verlangens, dromen en noden, dat is het domein van zorg.

Zorg gaat over levenskwaliteit. Om levenskwaliteit te hebben, moet het antwoord op de volgende drie vragen volmondig ‘ja’ zijn: Gaat er iemand voor me zorgen? Heeft wat ik doe nog zin of betekenis? Wordt er echt naar me geluisterd?

Vandaag zijn de resultaten van die mini-bevraging vaak weinig opbeurend. Dat moet anders en beter. Ik wil me engageren voor een samenleving waarin iedereen drie op drie scoort. Ik hoop u ook.

Op 22 november verzamelen ruim 1.500 mensen op de grote zorgtop Caruna. Daar komen de resultaten uit de bevragingen en gesprekken van het afgelopen jaar samen. Deelnemers zullen er resoluties opstellen die vorm geven aan hoe we de zorg in België opwaarderen en toekomstbestendig maken.

Laat ons een boom

Een onooglijk lapje bos in Gent, niet veel groter dan een voetbalveld. Het ligt gewrongen tussen wegen en gebouwen, en dreigt te verdwijnen. Daar missen we niet veel aan, denk je misschien? Dan denken we beter tweemaal na.

Iedere dag verdwijnen er maar liefst 600 voetbalvelden aan bos in Europa om plaats te maken voor verharding zoals snelwegen of gebouwen, blijkt uit internationaal onderzoek.

Bedreigde bossen zijn heus niet allemaal wandelparadijzen, maar ze creëren wel broodnodige zuurstof. Dat lappendeken van groen en bos is van levensbelang voor de afnemende biodiversiteit. Intussen stevenen we verder af op een betonnen toekomst.

Op 6 november ging in Belém, Brazilië, de Klimaattop van start. Blijven we doorgaan met het kappen of brengt deze top eindelijk verandering?

¬ Foto

Djorven Ariën

ELKE MAAND LATEN WE IEMAND AAN HET WOORD DIE VANUIT ZIJN OF HAAR WERK NAAR DE WERELD KIJKT. DEZE MAAND IS DAT GARAGEMEDEWERKER OSMAN*.

‘Eigenaars van oude wagens zijn properder’

De evolutie van wagens vol ronkende mechanica naar hoogtechnologische voertuigen boordevol elektronica, die betreurt garagist Osman(*) wel. Maar hij houdt nog steeds van sleutelen aan auto’s. ‘Vroeger was dit werk veel vuiler.’

¬ Tekst Lies Van der Auwera ¬ Illustratie Peter Goes

Al 32 jaar repareer ik auto’s. Alle merken, maten en modellen’, steekt Osman van wal. ‘Als jonge gast kon ik beginnen als onderhoudsmecanicien in een garage. Nadien mocht ik van mijn vader niet meer veranderen. Ook handig: zo kon ik meteen onze gezinswagen repareren, wanneer die stuk was.’

‘Je leert voortdurend bij over nieuwe technieken. Dat moet ook, want in al die jaren is er ontzettend veel veranderd. Helemaal in het begin was dat wennen. Ik kan intussen vlot met die elektronica werken, al merk ik dat mijn jongere collega’s dat soort zaken sneller oppikken.’

Kapotte lamp

‘In mijn beginjaren was mijn werk nog vuil en zaten auto’s vol prachtige mechanica. Die oudere wagens zaten steengoed in elkaar en je kon er makkelijk aan werken. Een lamp vervangen was een koud kunstje: je deed gewoon de motorkap open en tien minuten later was het klaar.’

‘Moderne auto’s zitten helemaal anders

Klanten zijn vaak wantrouwig tegenover garagisten en testen onze betrouwbaarheid uit

¬ GARAGEMEDEWERKER OSMAN

elkaar. Alles is nu elektronisch. Maar hoe meer opties of knopjes er op een wagen staan, hoe sneller iets kapot kan gaan. Vroeger lag onze focus op repareren, nu is het meteen vervangen.’

‘Een lampje herstellen? Eerst moet je 600 dingen demonteren, je bent gauw anderhalf uur bezig. Bij sommige wagens moet je zelfs de hele bumper er afhalen. De klant is er ook niet altijd blij mee, want die zit nadien met een gepe perde rekening. Moet ik zoveel betalen voor een lamp!, hoor ik dan. Vroeger was het vijf euro, nu kan je er makkelijk een nul of twee achter zetten.’

Dierenhaar

‘Sommige wagens zijn ronduit smerig. Of ze liggen vol haren van dieren. Als je dan in de winter de verwarming aanzet, kan mijn maag echt omdraaien van die geur. Dan zet ik de deur een half uurtje open en haal ik intussen een koffie. In extreme gevallen moet de klant de wagen terughalen en eerst reinigen.’

Ondergoed

‘In een koffer heb ik gelukkig nooit drugs, wapens of een lijk aangetroffen. Maar ik vond wel wat andere vreemde zaken: in de wagen van een heel knappe dame vond ik ondergoed.

‘Wat me ook opvalt, is hoe weinig zorg bestuurders van bedrijfswagens voor de wagen finaal stuk is. Eigenaars van oudere wagens gaan dan weer het properst om met hun wagen.’

Hoe meer opties of knopjes er op een wagen staan, hoe sneller iets kapot kan gaan

¬ GARAGEMEDEWERKER OSMAN

En we troffen ook al een kofferbak vol met seksspeeltjes aan. Hilariteit onder de collega’s verzekerd natuurlijk.’

‘Ook ooit gevonden: 300.000 Belgische frank (ongeveer 7.400 euro, red.). Ik heb dat meteen netjes aan mijn baas gegeven. Iets later kwam die klant terug maar mijn baas was intussen naar huis zonder een boodschap achter te laten. De klant in kwestie maakte me uit voor dief.

Nadien volgden wel excuses.’

‘Klanten zijn vaak wantrouwig en testen onze betrouwbaarheid uit.

Kleine potjes steken ze vol kleingeld, na de controle tellen ze alle centen na.’

‘Mensen doen een hoop stomme dingen met hun auto. Dat zie ik in één oogopslag. n een te lage versnelling rijden is een typisch fenomeen bij oudere mensen. Ze komen binnen met een versleten koppeling na 20.000 kilometer. Of ze vertrekken aan de garage alsof ze met een vliegtuig opstijgen.’

‘Versleten remblokken door foute rijstijl haal je er ook zo uit. Klanten kunnen dan ewel beweren dat de remblokken makkelijk verslijten, maar mij maak je niets wijs. Als ik er dan iets over zeg, pruttelt de klant: Ga jij mij leren rijden?’

‘Wat voor mij de beste auto is? Eén die nooit in panne staat. Welk merk het is, dat maakt me weinig uit.’

*Osman is een schuilnaam.

ZORGBUDGET VOOR OUDEREN MET ZORGNOOD Meld wijzigingen om terugvorderingen te vermijden

Ben je een 65-plusser met een zorgnood en met een beperkt inkomen? Dan heb je mogelijk recht op een zorgbudget voor ouderen met een zorgnood. Als je dat zorgbudget ontvangt, is het belangrijk om elke verandering in je zorgbehoefte of (gezins)inkomen, door verkoop, schenking of erfenis, op tijd te melden aan CM-Zorgkas. Doe dat binnen de drie maanden, anders riskeer je een terugvordering tot 24 maanden. Lukt het niet om dat online te regelen? Bel dan naar de CM-Zorglijn.

www.vlaamsesocialebescherming.be/ zorgbudgetvoorouderen of CM-Zorglijn 02 204 32 34

SOCIALE VOORUITGANG

ACV-voorzitter pleit voor gezamenlijke aanpak op VN-top

Op de Wereldtop voor Sociale Ontwikkeling van de Verenigde Naties nam ACV-voorzitter Ann Vermorgen het woord voor het Internationaal Vakverbond. Ze benadrukte het belang van het formaliseren van werk, met het voorbeeld van de huisarbeidsters en de rol van de partner-ngo WSM daarin. Daarnaast pleitte ze voor een sterke structurele rol voor de Internationale Arbeidsorganisatie in het proces van sociale ontwikkeling. ‘Een sterke sociale dialoog, met een tripartite aanpak door werknemers- en werkgeversorganisaties en regeringen die de handen in elkaar slaan, leidt tot betere arbeidsnormen, hogere sociale bescherming en stabielere, inclusievere arbeidsmarkten. Als we voor sociale vooruitgang willen blijven gaan, dan moeten we ons blijven organiseren en verenigen.’

Vacatures

ACV zoekt

• Boekhouder financiële dienst – Schaarbeek

ACV-CSC Metea zoekt

• Vakbondsverantwoordelijke – zone Brabant

COV zoekt

• Coördinator beleidsvoorbereiding & studiedienst (detachering mogelijk) – Schaarbeek www.hetacv.be/jobs

De Vormers vzw zoekt

• Lesgevers schoonmaakproducten en hormoonverstoorders ~ www.devormers.be

CM zoekt

• Technical lead/JAVA software engineer – Schaarbeek

• Senior functioneel analist/Scrum master – Schaarbeek

• Specialist Middleware – Schaarbeek

• Maatschappelijk werker – Voorkempen ~ www.cm.be/jobs

Ieders Stem Telt, ook buiten verkiezingstijd

Ieders Stem Telt Limburg is een uniek samenwerkingsverband van meer dan vijftig Limburgse sociale organisaties. Dit ontstond naar aanleiding van de gemeenteraadsverkiezingen in 2024. Exact één jaar na die verkiezingen kwam dit netwerk opnieuw samen omdat onze stem niet alleen telt in de verkiezingsperiode.

¬ Tekst Bart Bynens ¬ Foto Boumediene Belbachir

Ieders Stem Telt organiseerde in aanloop naar de verkiezingen vormingen en dialoogtafels om iedereen te sensibiliseren en op te roepen om te gaan stemmen. Een politiek statement rond acht beleidsthema’s moet zorgen voor meer impact op het lokaal sociaal beleid.

De stem van de meest kwetsbaren

Na de verkiezingen ging Ieders Stem Telt aan de slag tijdens een provinciale uitwisselingstafel ‘politiek ontmoet praktijk’ waarbij meer dan tachtig lokale politici en middenveldactoren samenkwamen in het provinciehuis. Deze geslaagde uitwisseling krijgt de volgende

Carien Neven (beweging.net) en Sofie Hennau (UHasselt) benadrukken de cruciale rol van middenveldorganisaties om de meest kwetsbaren te betrekken bij burgerparticipatie op lokaal niveau.

jaren een vervolg met een frequente en thematische aanpak, waarbij het gezamenlijk statement het inhoudelijke kompas vormt.

CARIEN NEVEN, provinciaal directeur bij beweging.net ¬ ‘Daarnaast blijven we zoeken naar nieuwe manieren om de stem van de meest kwetsbaren op een impactvolle manier te laten horen. Onderzoek toont immers aan dat zij niet alleen talrijk thuis bleven bij de recentste gemeenteraadsverkiezingen, maar ook dat zij diverse, elkaar versterkende drempels ervaren om hun stem te laten horen ten aanzien van beleidsmakers.’

Burgers kunnen echt het verschil maken

Tijdens haar lezing gaf Sofie Hennau, docent aan de School voor Sociale Wetenschappen van de UHasselt, meer inzicht in de aard van deze drempels. Talrijke voorbeelden van participatietrajecten uit binnen­ en buitenland inspireerden om zelf aan de slag te gaan.

SOFIE HENNAU ¬ ‘Het lokale niveau biedt heel wat mogelijkheden. Ondanks een licht dalende trend blijven burgers beduidend meer vertrouwen hebben in de lokale overheid dan in hogere overheden. Bovendien zijn lokale besluitvormingsprocessen te overzien qua complexiteit en leidt lokaal beleid tot zichtbare resultaten. Dat helpt om de burgers te overtuigen dat hun stem en input echt het verschil kunnen maken.’

Ieders Stem Telt Limburg bestaat uit meer dan vijftig organisaties. De trekkers hierin zijn beweging.net, Welzijnszorg, Avansa, Saamo en Stebo.

~ Meer info op www.iedersstemteltlimburg.be

Daarnaast merkt Hennau op dat heel wat lokale besturen en middenveldorganisaties de voorbije jaren bijkomende expertise verworven hebben rond burgerparticipatie, met onder meer de inzet van lokale participatie ­ambtenaren en het opzetten van initiatieven van kennisdelen en ­uitwisseling.

Diversiteit van deelnemers

Om kwetsbare burgers mee aan de tafel te krijgen is het uitermate belangrijk om voldoende tijd en middelen te spenderen aan de rekrutering. Middenveldorganisaties, die heel sterke banden hebben met de meest kwetsbaren, kunnen een cruciale rol spelen om de diversiteit van deelnemers te verhogen.

SOFIE HENNAU ¬ ‘Daar stopt het niet bij. Ook de gebruikte methodieken tijdens het participatietraject zijn van groot belang. Niet iedereen voelt zich comfortabel om te spreken voor publiek. Originele methodieken zoals spelvormen, walkshops of één­ op ­ één­gesprekken kunnen hier drempelverlagend werken en ook heel wat informatie aanleveren over de voorkeuren en ideeën van burgers.’

Samenwerkend middenveld

Tot slot is transparantie over het traject van groot belang om teleurstellingen bij de deelnemers te vermijden. Onderzoek wijst op het belang van een open communicatie, onder meer over het verloop van het proces, de verwachtingen ten aanzien van de deelnemers en hoe beleidsmakers omgaan met de uitkomst.

CARIEN NEVEN ¬ ‘Deze inzichten inspireren om ons als Limburgs collectief te blijven inzetten op samenwerking tussen de vele betrokken middenveldactoren en de lokale besturen, voor het samen vormgeven en uitvoeren van een warm, toegankelijk en betaalbaar aanbod op vlak van wonen, opgroeien, ontmoeten, gezondheidszorg, hulp ­ en dienstverlening, … voor alle burgers, met specifieke aandacht voor de meest kwetsbare burgers.’

ELKE MAAND LATEN DRIE LEZERS HUN LICHT SCHIJNEN

OVER EEN NETELIGE KWESTIE

¬ Tekst Bart Bynens Burgerpanel.

DE STELLING

‘Ik kijk kritisch naar mijn eigen energieverbruik’

Nele (40) is administratief medewerker en woont in Diest.

Anton (20) is student Sociale Wetenschappen en stagiair bij beweging.net

Wim (47) is hoofdafgevaardigde bij ZF Wind Power in Lommel

Sinds de digitale meter is ons energieverbruik anders geworden

Lichten uit als je een kamer verlaat, de verwarming niet te hoog ... zo ben ik opgegroeid en het is fijn om te zien dat onze dochter dat ook oppikt. Zonder dat we ervan iets zeggen, doet ze vanzelf de lichten uit. Maar sinds we een digitale meter hebben, is ons energieverbruik anders geworden. We moeten nu echt puzzelen: koken terwijl de wasmachine draait én de droogkast aan? Vergeet het maar. Dat is even wennen, want we waren gewend om in het weekend veel op hetzelfde moment te doen en dat lukt nu niet meer.

Ik kies voor de verlichting die het minst verbruikt

Ik woon op kot en probeer bewust om te gaan met mijn energieverbruik door telkens het licht uit te schakelen wanneer ik mijn kamer verlaat. Ik kies ook voor het gebruik van mijn bureaulamp of staande lamp omdat deze minder verbruiken dan de grote lampen. De verlichting in de gemeenschappelijke ruimtes werken met sensoren. De verwarming gebruik ik enkel in de wintermaanden, zowel om mijn impact op het klimaat te beperken als om mijn energiefactuur laag te houden.

De slimme meter vergroot de bewustwording van mijn verbruik

Omdat de energiekosten de jongste jaren zo sterk gestegen zijn, ben ik bewuster dan ooit bezig met mijn verbruik. Ik gebruik het warm water zuiniger en gebruik elektrische toestellen vooral overdag als de zonnepanelen stroom leveren. Met de komst van een slimme meter is iedere wijziging in je verbruik ook meteen zichtbaar, wat de bewustwording alleen maar vergroot. Het zijn geen spectaculaire veranderingen, maar samen maken ze wel een merkbaar verschil op mijn eindafrekening.

CONTACTEER JOUW REGIO

Samen ruimte maken in de Heilige Familiekerk op het Koxplein

De kerkmeesterwoning aan de Heilige Familiekerk in Borgerhout wordt al enkele jaren gebruikt door diverse buurtverenigingen. Onder de noemer Kox2140 is het een plek voor yogalessen, ademhalingssessies of knutselateliers, voor therapie voor kinderen en jongeren en voor repetities van theatermakers en muzikanten. Visie sprak met Benoît de Baere, voorzitter van de kerkraad van de Heilige Familiekerk en Tomas Uten, projectmedewerker Vast-Goed bij beweging.net Antwerpen, over de rol die kerkgebouwen kunnen spelen.

De Heilige Familiekerk is een beschermd monument waar ook nog elke week een misviering doorgaat’, vertelt Benoît.

‘Op basis van de methodiek die in het kerkenbeleidsplan van de stad Antwerpen wordt gebruikt, heeft de kerk een C-statuut gekregen. De kerk is voor veel mensen nog steeds een plek van geloof, maar tegelijk opent het C-label de deur voor andere gemeenschapsvormende activiteiten en projecten.’

‘De constructieve samenwerking die we de afgelopen jaren met de kerkraad hebben opgebouwd, vormt een stevige basis om samen na te denken over een bredere invulling van de kerk’, vult Tomas aan.

‘De kerkraad blijft daarbij uiteraard aan het stuur, maar wij stellen graag ons netwerk en expertise ter beschikking om, in dialoog met de buurt, na te denken over die nieuwe invulling. Het is een tocht die we samen met de kerkraad ondernemen, waarvan we nu nog niet volledig weten waar we uit zullen komen, maar we geloven dat we hier samen schone dingen kunnen realiseren.’

Ook Benoît onderschrijft deze aanpak. ‘Naast de kerkraad is er een sterk geëngageerde parochiale werking actief. Voor deze vrijwilligers is het belangrijk dat ze gehoord worden en dat er voldoende ademruimte is om stap voor stap mogelijkheden te verkennen, uit te proberen en te evalueren. In het geval van onze kerk

geloven we dat dit de meest duurzame manier van werken is.’

‘Onze huidige aanpak illustreert deze visie eigenlijk al’, merkt Tomas op. ‘We stellen de kerk vandaag af en toe al open voor kleinschalige activiteiten. Het blijkt een ideale plek te zijn om veilig en integer te babbelen over moeilijke thema’s. Zo organiseerde we al rondetafelgesprekken over vrouwenrechten en over veiligheid in de buurt. Ook artiesten vonden hun weg naar het schip van de kerk: van een klassiek orgeloptreden tot een zangeres die solo haar stem liet klinken in de stilte. Er werd geëxperimenteerd met licht en projecties, en zelfs de reuzenloop van district Borgerhout liep al voor de tweede keer door het middenpad. Door deze initiatieven

Wij zien een plek met potentieel - een ruimte waar al veel kan, mits respect voor wat er is.

¬ TOMAS UTEN

Verbindende buurtactiviteit in de kerk op het Koxplein: sessie rond geweld tegen vrouwen

Tomas Uten is projectmedewerker Vast-Goed bij beweging.net

TIEN JAAR FIETSBIEB IN PROVINCIE ANTWERPEN

Kinderen groeien, fietsen niet

leren we de ruimte kennen: wat werkt, wat raakt, en waar de grenzen liggen binnen de parochiecontext. Wie vandaag door de kerk wandelt, merkt misschien weinig van dat nevengebruik. Maar wij zien een plek met potentieel — een ruimte waar al veel kan, mits respect voor wat er is.’

Naar een gedeelde toekomstvisie

‘In overleg met onze eigen vrijwilligers en onze partners, en op termijn ook met de buurt bouwen we aan een gedeelde toekomstvisie, waarbij het liturgische en mystieke karakter van de plek omarmd en gerespecteerd blijft, maar tegelijk ruimte ontstaat voor nieuwe betekenislagen’, zegt De Baere. ‘Dit proces vraagt tijd, zorg en betrokkenheid — maar het is net door niet overhaast te werk te gaan dat we tot duurzame invulling komen.’

‘De komende maanden willen we samen met de kerkraad en parochiale werking een traject opzetten dat de Heilige Familiekerk stap voor stap opent naar een bredere maatschappelijke invulling. Dat begint bij het versterken van de bestaande dynamiek, het faciliteren van kleinschalige activiteiten en het aftasten van ruimtelijke en organisatorische mogelijkheden’, sluit Tomas af. ‘Niet met de snelheid van een radicale herbestemming, die een kerk losmaakt van haar eeuwenlange functie. Wel via een voorzichtige verkenning: stap voor stap ontdekken welke lagen en invullingen mogelijk zijn. In respect en complementariteit, in broeder- en zusterschap met iedereen die een plek zoekt om tot bezinning te komen, te leren, te maken — en vooral: om gemeenschap te vieren.’

~ www.vast-goed.net

Tien jaar geleden werd een eenvoudig maar krachtig idee werkelijkheid: een uitleendienst voor kinderfietsen, gedragen door vrijwilligers. Hierdoor zou elk kind – ook uit gezinnen met een beperkter budget – de kans krijgen om te fietsen. Vandaag is dat idee uitgegroeid tot een warm en wijdvertakt netwerk met meer dan 120 fietsbiebs in Vlaanderen, waarvan 31 in de provincie Antwerpen. Om dat tienjarig bestaan te vieren kwamen ruim tweehonderd vrijwilligers, partners en sympathisanten op 19 oktober samen in vergadercentrum De Stroming in Antwerpen.

Peter Mees is als maatschappelijk innovator bij beweging.net het aanspreekpunt voor de fietsbiebs in de provincie Antwerpen. ‘We zijn heel trots op de voorbije tien jaar. In de provincie Antwerpen zijn er ondertussen meer dan 5.500 fietsen uitgeleend en hebben we er daar bovenop nog 3.200 in voorraad. Dat is heel wat. De fiesbiebs zijn ondertussen meer dan een uitleendienst. Het is een sociaal en duurzaam project dat kinderen letterlijk in beweging brengt.’

‘Het bijzondere aan de fietsbiebs is dat ze gerund worden door vrijwilligers. Zij zijn de motor. In Antwerpen alleen al zetten honderden mensen zich in. Ze herstellen fietsen, ontvangen gezinnen, organiseren acties. Dankzij hen kunnen duizenden kinderen fietsen, ook als het thuis financieel moeilijker is.’

‘We blikken enorm blij terug op de voorbije tien jaar, maar we horen bij onze gedreven vrijwilligers ook heel veen nieuwe ideeën voor de toekomst: mobiele fietsbiebs, nauwere samenwerking met scholen en jeugdwerkingen, een digitaal platform voor reservaties. Lokale verankering is daarbij de rode draad. Hoe dichter bij de mensen, hoe groter de impact. En die impact mikt ook op meer duurzaamheid. Hergebruik van onderdelen, herstelworkshops… Het gaat niet alleen om ecologie, maar ook om verbinding. Samen sleutelen brengt mensen echt dichter bij elkaar.’

Wie zin krijgt om mee te doen, hoeft niet ver te zoeken. In de provincie Antwerpen zijn er 31 fietsbiebs, gedragen door lokale vrijwilligers die altijd handen tekortkomen. Iedereen kan helpen: door vrijwilliger te worden, door een kinderfiets te schenken die nog een rondje mee kan, of door partner te worden van lokale trajecten. Want elk kind dat leert fietsen, maakt de wereld een beetje lichter. En daar draait het bij Fietsbieb al tien jaar om: samen trappen aan een toekomst waarin elk kind vooruit kan.

~ www.fietsbieb.be

TIEN JAAR TOURNEVIE

Hoe lenen het wint van kopen

Naast de Fietsbieb viert ook Tournevie dit jaar feest. Tien jaar geleden startte in Brussel een kleine gereedschapsbibliotheek. Vandaag is het een gekende plek waar je kwaliteitstools leent in plaats van te kopen— betaalbaar, duurzaam en gedragen door vrijwilligers.

¬ Tekst Tijs De Geyndt ¬ Foto Bart Dewaele

Hoe het begon

Mede-initiatiefnemer Olivier Beys zag voorbeelden in Kortrijk en Noord-Amerika. De nood was simpel: mensen willen goed gereedschap zonder er veel geld aan uit te geven voor iets dat daarna in de kast belandt. Voor Olivier was Tournevie ook een manier om wortel te schieten in Brussel en iets terug te doen. Delen voorkomt verspilling en vermindert overbodige productie. Het laat zien: het kan anders.

Wat is Tournevie?

Een lid betaalt een spotgoedkoop abonnement en leent het juiste toestel op het juiste moment. Zo kan je wél die gaatjes

boren, vloer leggen of kast herstellen— zonder iets nieuws te moeten kopen. Je krijgt er uitleg, workshops en soms zelfs een herstelling bovenop. Dat spaart geld, materiaal en plaats.’

Leren maken: zuurstof voor het hoofd

‘Uit de bibliotheek groeiden toegankelijke workshops: basis boren en pluggen, veilig werken met zaag- en schuurmachines, eenvoudige reparaties, houtbewerking… Je leert door te doen, in kleine groepen en met veel geduld. De sfeer is warm: mensen met verschillende talen en achtergronden zitten naast elkaar aan de werkbank en helpen elkaar vooruit. En je gaat

vaak niet alleen met een plankje of gerepareerd toestel naar huis, maar ook met een rustiger hoofd en meer zelfvertrouwen. Iets met je handen maken maakt het hoofd leeg en geeft zuurstof—en het redt tegelijk materiaal van de afvalberg.’

Waarom met vrijwilligers?

‘Tournevie startte met crowdfunding en kleine steun, dus vrijwilligers waren nodig. Dat is bewust zo gebleven. Er is een coördinator en enkele freelancers, maar de bibliotheek draait vooral op mensen die graag helpen. Leden en vrijwilligers staan op gelijke voet: geen afstand tussen gebruiker en “baas”, maar samen beheren we wat van ons allemaal is. Het is ook een ontmoetingsplek waar talen en werelden door elkaar lopen.’

Werkt delen in crisistijd?

‘Ja. Net nu blijkt: lenen is goedkoper dan kopen en je krijgt kwaliteit. De vraag stijgt en de organisatie staat financieel sterker. Wat wel remt: de politieke stil-

De cijfers in het kort

¬ sinds de start al meer dan 61.500 uitleningen (en 2025 is nog niet voorbij)

¬ ± 530 actieve leden

¬ ± 400 elektrische machines en ± 2.000 handtools en accessoires

¬ vervangwaarde van de collectie: ± €182.886

¬ 160 uitleningen per week, 25 workshops per jaar

¬ >1.400 herstellingen sinds 2015

¬ publiekslievelingen: dit jaar de Makita-stofzuiger; all-time #1: de Festool-cirkelzaag (232 keer geleend)

Burgerpanel.

ELKE MAAND LATEN DRIE LEZERS HUN LICHT SCHIJNEN

OVER EEN NETELIGE KWESTIE

DE STELLING

Er zijn onvoldoende openbare toiletten

Nele (49)

< Olivier Beys poseert trots voor het gereedschap in het atelier van tournevie.

stand in Brussel. Daardoor is het lastig om samenwerkingen met de overheid te sluiten.’

Droom voor de volgende tien jaar

‘Tournevie wil naar een “15-minutenstad”: waarbij je een deel- en leerplek vindt in elke wijk op wandel- of fietsafstand. Geen klassieke publiek-private samenwerking, maar overheid + burgers die zich verenigen om samen te beheren. Dat maakt bewoners weerbaarder, verbindt mensen én drukt de kosten.’

Kort gezegd

Tournevie bewijst dus al tien jaar, net als Fietsbieb, dat delen loont. Minder spullen kopen, meer kunnen doen, en elkaar ontmoeten rond een werkbank. Zin om mee te bouwen—als lid, vrijwilliger of met een donatie van degelijk gereedschap? Je bent welkom.

~ www.tournevie.be

Nele Vanderheyden woont in Rotselaar en in haar vrije tijd supportert ze voor haar drie sportieve zonen.

Luk (76)

Luk Michiels woont in Brussel, is geïnteresseerd in restauratie van oude documenten en is trotse leesgrootouder

Rosie (13)

Rosie Platteau woont in Jette en houdt van dingen bedenken en maken.

‘Toegankelijk en proper’

Als ik naar de stad ga, moet ik af en toe zoeken naar een openbaar toilet. Opvallend is dat in Vlaanderen de openbare toiletten vaak heel vuil zijn. Als we op vakantie gaan naar het Noorden, valt het ons op hoeveel openbare toiletten er zijn én hoe proper die zijn. De meeste zelfs gratis. Waarom kan dat hier niet? Ik pleit voor toegankelijke en propere toiletten in stations, cultuurcentra en bibliotheken. En om dit ook goed aan te geven. Niet iedereen kan altijd online zoeken naar een toilet in de buurt. Als toiletten proper zijn, heb ik er ook geen moeite mee om hier een kleine bijdrage voor te geven. Iemand moet ze immers onderhouden.

‘Toiletten horen bij de planning’

Net zoals er onvoldoende zitbanken zijn op openbare plaatsen zijn er ook onvoldoende openbare toiletten. Bovendien zijn het merendeel van die toiletten slecht onderhouden. En dat is zeker een obstakel voor sommige mensen, vooral ouderen en mensen met een of ander fysisch probleem, om uit hun comfortzone te komen. Ik raad iedereen aan een lijstje bij te houden met plaatsen waar toiletten zijn die gemakkelijk toegankelijk zijn. En geef iedere plaats een quotering op basis de hygiëne, de privacy, de ruimte, de openingsuren, prijs .... Het zou ook goed zijn de aanwezigheid van voldoende openbare toiletten meer te verrekenen bij stedenbouwkundige planning. Er bestaat een vereniging voor gebruikers van het openbaar vervoer, misschien kan er gedacht worden aan een vereniging van gebruikers van openbare toiletten.

‘Meer toiletten, minder betalen’ Ik vind dat de publieke toiletten veel beter kunnen. Ten eerste zijn er amper toiletten, en ten tweede zijn ze ook echt niet proper als ze er zijn. Cafés zouden niet per se hun toilet gratis moeten maken, maar stations, bibliotheken, musea, etc. zouden dat wel moeten doen, want als je nu naar toilet wilt ben je makkelijk een euro kwijt.

BEPERKING WERKLOOSHEIDUITKERING IN DE TIJD

‘We zien mensen die het niet geloven’

Wie langer dan twee jaar een werkloosheidsuitkering krijgt, zal dat inkomen verliezen. Ook de begeleiding naar werk door de VDAB valt dan weg. Een deel van hen zal kunnen terugvallen op een leefloon, waarvoor ze bij het OCMW in hun gemeente moeten aankloppen.

¬ Tekst en foto Jan Maertens

De regering heeft beslist: vanaf 2026 verliezen langdurig werkzoekenden gefaseerd hun uitkering. Op 1 januari zijn de mensen die het langst werkzoekend zijn aan de beurt en tegen 1 juli zou – behoudens bepaalde uitzonderingen – iedereen die langer dan twee jaar een werkloosheidsuitkering krijgt, dat inkomen verliezen.’

Gemeente/stad

Zo leest een klinisch bericht hierover in een krant tussen het andere nieuws van de dag.

Het is een druilerige maandagnamiddag in de herfstvakantie en ik bevind me in een zaaltje van het ACV in Aalst waar een tiental leden te horen krijgt dat hun werkloosheidsuitkering stopt. Het ACV

Geschat aantal werkzoekenden die de volgende 2 jaar hun uitkering zullen verliezen

Gent 3330

Sint-Niklaas 958

Aalst

Beveren-Kruibeke-Zwijndrecht

Ronse

Lokeren

Dendermonde

Geraardsbergen

Ninove

Temse

Oudenaarde

Deinze

informeert hen over de nieuwe wetgeving en over de werking van OCMW’s, ziekenfondsen en CAW’s. En over wat de vakbond nog kan betekenen voor hen.

LUT VAN HET ACV ¬ ‘Langdurig werkzoekenden worden door sommigen heel gemakkelijk als profiteurs weggezet, maar op onze infomomenten zien we de getroffen mensen. Mochten zij die dat verkondigen hier zijn, dan zouden ze zien dat het over heel kwetsbare personen gaat, die dikwijls ook nog met een of meerdere problematieken worstelen. Ik denk dat er geen van hen in hun schoenen zou willen staan. Het is een harde en abrupte maatregel, de mensen zijn in shock, er zijn er die het niet geloven.’

Lien en Nieke van het OCMW zijn er ook. In Aalst zouden de volgende twee jaar bijna 900 aanwezigen hun uitkering verliezen volgens cijfers van minister van Werk Clarinval (MR).

‘We bereiden ons voor op een mogelijke toestroom’, zegt Nieke. ‘We zijn onze interne werking aan het herbekijken om een sneller onthaal te kunnen doen met de drie loketten en de ploeg die we hebben. We komen naar de infosessies en maken een digitale folder zodat we mensen proactief kunnen meegeven wat ze bij een eerste gesprek mee moeten brengen. Dan hoeven ze geen tweede of derde keer langs het loket te passeren.’

‘Voor het einde van het jaar krijgen we versterking want naar schatting een derde van die 900 zal in aanmerking komen voor een leefloon’, vervolgt Lien. ‘Een deel zal misschien recht hebben op een ziekte-uitkering, maar er zal ook een grote groep zijn die op

Lien en Nieke van OCMW Aalst proberen de getroffen werkzoekenden zo goed mogelijk te informeren over de werking van hun dienst.

Het

gedacht van

ACV biedt een kompas aan

‘Tijdens de infosessies in onze provincie gaan we met de mensen in gesprek en krijgen we bevestigd wat wij al vreesden: de meeste mensen zijn langdurig werkzoekend geworden omdat de overheid zélf niet meer geloofde in hun tewerkstellingskansen. Zij kregen soms al jaren geleden van de VDAB het label niet toeleidbaar naar werk en vaak kregen zij daar ook de geruststellende boodschap bij dat zij zich geen zorgen meer moesten maken. Die groep van mensen ervaart de beslissing van de regering nu als een ultieme vernedering. Men vraagt hen immers om zichzelf te activeren naar de arbeidsmarkt terwijl ze hen als overheid al lang hebben opgegeven. Dit leidt tot bijzonder schrijnende situaties.’

‘Maar wij gaan hen niet laten vallen! Ook zonder uitkering zullen wij onze leden blijven informeren en bijstaan. En voor wie wel nog kansen ziet op de arbeidsmarkt bieden we een kompas aan waarmee we met hen hun kansen willen verkennen.’

Herman Dewettinck, projectmedewerker ACV-innovatief

~ tinyurl.com/acvkompas

niets recht zal hebben omdat ze een partner hebben die inkomsten heeft. In die gezinnen zal er van de ene maand op de andere één inkomen voorgoed wegvallen’, zegt Lien. ‘We gaan ervan uit dat er veel mensen in de armoede zullen terechtkomen.’

‘We gaan voor die mensen misschien nog iets van materiële hulp of eenmalig financiële steun kunnen aanbieden, maar dan gaat dat maar zijn op het ogenblik dat het probleem zich voordoet. Dat zal afhangen van een sociaal-financieel onderzoek en ook van de inspanningen van mensen. Er wordt heel hard op activering naar werk ingezet in Aalst’, zegt Nieke.

Of het OCMW dan een soort mini-VDAB zal worden als ze hun cliënten gaan activeren, vraag ik hen tot slot. ‘Voor wie een leefloon ontvangt, wordt het deeltje naar activering door de maatschappelijk werker opgevolgd omdat zij de mogelijke sancties ook uitspreken. Er blijft een samenwerking tussen ons en de VDAB. De VDAB heeft op sommige vlakken meer expertise in huis en moet een aantal zaken zoals een IBO-contract of maatwerk ook gewoon goedkeuren.’

Burgerpanel.

ELKE MAAND LATEN DRIE LEZERS HUN LICHT SCHIJNEN

OVER EEN NETELIGE KWESTIE

DE STELLING

‘We moeten kritischer naar ons eigen energieverbruik kijken’

Tina (40)

Tina Burm is zelfstandig bedrijfsrevisor met een passie voor ballet.

Jan (58)

Jan van der Meirsch heeft sinds 2017 een niet-aangeboren hersenletsel en zit sindsdien in een rolstoel.

Rita (66) Maatschappelijk geëngageerd met een grote betrokkenheid op mensen in armoede.

Kleine

gedragsveranderingen

Als bedrijfsrevisor ben ik gewend om kritisch te kijken naar cijfers en processen. Ook privé probeer ik bewuste keuzes te maken. Zo rijd ik met een elektrische wagen, heb ik de temperatuur van mijn verwarming een graadje lager gezet en eet ik minder vlees. Het zijn geen radicale veranderingen maar wel stappen die bijdragen aan een lager energieverbruik en een kleinere ecologische voetafdruk. Door kleine gedragsveranderingen kunnen we samen een groot verschil maken. Natuurlijk vraagt het wat aanpassing maar een avond onder een fleecedeken is minstens even gezellig als een warme kamer.

De grootste impact maken

Het is belangrijk om te beseffen dat de grootste energiebesparing vaak niet zit in het uitzetten van een lampje, maar juist in het aanpakken van verwarming en warm water. Door bewustwording te combineren met gedragsverandering en het treffen van energiebesparende maatregelen in huis, ontstaat een krachtige aanpak die écht verschil maakt. Elke besparing telt, zowel groot als klein. Samen dragen ze bij aan een duurzamer en energiezuiniger leven.

Het tij keren

Ik ben bezorgd over het hoe onze planeet vergaat en hoe wij met onze planeet omgaan. Daarom letten wij thuis op ons energieverbruik en hebben we geïnvesteerd in zonnepanelen. Gelukkig hadden we de centen hiervoor. Wij zetten bewust de thermostaat lager. Niet meer met het vliegtuig op reis gaan, is een moeilijke. Ondanks alle negatieve boodschappen blijf ik geloven dat we met vereende krachten het tij nog kunnen keren. En dan denk ik dat bedrijven een motor kunnen zijn. De politiek hinkt achter – denk maar hoe moeilijk het is om klimaatakkoorden te sluiten. En misschien moeten wij ook nog een tandje bijsteken.

DE IMPACT VAN DE BEPERKING VAN DE WERKLOOSHEID IN DE TIJD OP WIJK-WERKERS.

Gewerkt, geactiveerd … en dan uitgesloten?

Vanaf 2026 verliest een grote groep haar werkloosheidsuitkering door de beperking van deze uitkering in de tijd. Voor mensen die via Wijkwerken (vroeger PWA) actief zijn of waren, is dit ook een harde klap. Zij hebben gewerkt en bijgedragen, kregen vaak de belofte dat ze dit konden blijven doen tot aan hun pensioen, maar zouden toch hun uitkering verliezen. We spraken met Ester*, aan de slag via Wijkwerken, en Arnold Stael, voormalig voorzitter van PWA Gistel.

¬ Tekst Judith Deryckere

Ester – Ondersteuning opvang en toezicht in 2 scholen

Ester werkt via Wijk-werken in de opvang van twee scholen. Ze kreeg te horen dat ze vanaf januari 2026 haar uitkering zal verliezen. Wat betekent dit voor haar?

‘Al jaren zet ik me in voor kinderopvang in twee scholen. Sinds ik veertien was, heb ik nog geen minuut stilgezeten. Ik moest als

enig meisje van het gezin het huishouden doen en dat heb ik gedaan tot ik op mijn twintigste ben getrouwd. Ik heb de jaren daarna verschillende jobs gedaan als arbeider en ben later aan de slag gegaan in strijkateliers.

Toen ik op een bepaald moment zonder werk kwam te zitten, ben ik samen met de VDAB op zoek gegaan naar een nieuwe job.

Arnold Stael – Ex-voorzitter PWA Gistel en docent aan de VIVES hogeschool.

Arnold Stael was meer dan 10 jaar voorzitter van de Raad van Bestuur van PWA Gistel en zette zo zijn schouders onder het activeren van mensen op de arbeidsmarkt. Hij houdt zijn hart vast voor

de gevolgen van het stopzetten van een uitkering voor deze groep.

‘Ik heb gezien wat het PWA-statuut betekent voor mensen. Deze groep wordt ingeschakeld voor uiteenlopende taken zoals toezicht in scholen, bezorgen van maaltijden, begraafplaatsen openen en afsluiten, sneeuwruimen, onderhoud van tuinen … Taken met een belangrijke im-

Ze hebben geen vangnet meer. Dat is schrijnend, want deze mensen betekenen écht iets voor de gemeenschap.

¬ ARNOLD STAEL

Door het fysiek zware werk dat ik deed, heb ik echter een zwakke rug, waardoor we maar geen geschikte nieuwe werkplek konden vinden. We hebben echt wel gezocht en daar heb ik zelfs nog complimenten over gekregen.’

‘Ik ben 33% arbeidsongeschikt, maar heb alles gedaan om geen ziekte-uitkering te krijgen. Ik wil werken en onder de mensen zijn. Daarom kreeg ik vanuit VDAB het voorstel om aan de slag te gaan in scholen via Wijk-werken. Ik doe dat tot op vandaag heel erg graag. Bij de overgang van PWA naar Wijk-werken werd gezegd dat ik dit zou kunnen blijven doen tot aan mijn pensioen.’

WAT IS WIJK-WERKEN?

Wijk-werken (vroeger PWA) is een activeringsmaatregel voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Ze voeren maatschappelijk relevante taken uit, zoals ondersteuning in scholen of onderhoudswerk en ontvangen hiervoor een beperkte vergoeding boven op hun uitkering.

pact, niet alleen voor de gemeenschap, maar ook voor henzelf.’

‘Deze tewerkstelling is voor veel mensen met een afstand tot de reguliere arbeidsmarkt enorm waardevol. Door gezondheidsproblemen en tal van andere redenen lukt het soms niet om via de traditionele weg werk te vinden. Dankzij Wijk-werken dragen ze meer dan een steentje bij voor de gemeenschap. Ondanks de drempels dragen ze bij, kunnen ze praten over hun werk en maken ze actief deel uit van de maatschappij. Dat sociale aspect en het gevoel erbij te horen is minstens even belangrijk als de financiële kant.’

‘De beperking van de werkloosheid treft deze groep bijzonder hard. Het gevoel van waardigheid, van betekenis, verdwijnt.’ ‘Er zijn mensen die via Wijk-werken door-

Ik wou niet thuis zitten en daar word ik nu voor gestraft.

¬ ESTER

‘Ik ben al die jaren actief gebleven en krijg nu toch het nieuws dat ik mijn uitkering zal verliezen omdat Wijk-werken niet telt om je recht te behouden. Ik snap dat niet. Ik heb alles gedaan om actief te kunnen blijven bijdragen, ondanks de fysieke beperkingen en de pijn waar ik mee worstel. Ik wou niet thuis zitten en daar word ik nu voor gestraft.’

‘Er zijn verschillende redenen waarom mensen geen gepaste job vinden, maar dat wil niet zeggen dat er geen andere manieren bestaan waarop ze een bijdrage kunnen leveren aan de samenleving.’

* Ester is een schuilnaam

stromen naar de reguliere arbeidsmarkt. Maar dat is eerder een beperkte groep. Ik vergelijk het met het nemen van een trap. Als de trede te hoog is om in een keer te nemen, dan is Wijk-werken een tussenstap om die trede in twee keer te nemen. Er is een groep die erin zal slagen om zo de trede omhoog te stappen. Maar een tweede groep zal daarentegen nu opnieuw naar beneden geduwd worden.’

‘In de plaats van perspectief te bieden, duwen we hen richting ziekte-uitkering en in bepaalde gevallen ook richting armoede. Velen kregen te horen dat ze tot aan hun pensioen in dit statuut aan de slag konden, omdat doorschakelen naar de reguliere arbeidsmarkt niet haalbaar was. Maar na het verhogen van die pensioenleeftijd gaat men nu de uitkering van deze groep afnemen ook. Ze hebben geen vangnet meer.’

Burgerpanel.

Het gedacht van

ELKE MAAND LATEN DRIE LEZERS HUN LICHT SCHIJNEN OVER EEN NETELIGE KWESTIE

DE STELLING

‘Voel jij de geplande** besparingen van de Vlaamse en federale regering in de eigen portemonnee?’

Christ (59)

Christ Labaere is informaticus maar door ziekte langdurig arbeidsongeschikt.

Kurt (59)

Kurt Maddens is onderhouds- en keukenmedewerker

Sigrid (37)

Sigrid Van Hoof is moeder van 3 en zorgt voltijds voor haar gezin.

Gezondheid wordt luxe

‘We voelen allemaal de impact van besparingen in ons dagelijks leven. Kleine ingrepen stapelen zich op — denk aan de stijgende zorgpremie. Gezondheid wordt stilaan een luxe. Onze sociale zekerheid lijkt een melkkoe voor andere uitgaven. Voordelen verdwijnen, zoals de schoolpremie, en dat treft ook mijn (klein)kinderen. Volgens mij gaan de volgende generaties moeilijke tijden tegemoet. Besparingen zijn soms nodig, maar laat ze niet blind gebeuren. Achter elke maatregel schuilt een mens — en die verdient meer dan een cijfer.’

Reizen kan niet meer

‘Wij voelen al een paar jaar de prijsstijgingen, van voeding, verzekeringen ... door de nieuwe regeringen, hun besparingen en wat ze allemaal afnemen van de werkende mens. Nu is ook de zorgpremie bijna dubbel zo hoog, de trein is duurder geworden en de nieuwe regeling is ook niet voor iedereen goedkoper. Reizen is sinds corona ook verleden tijd voor ons. We zijn al blij dat we regelmatig naar onze familie in Limburg kunnen gaan. Tot voor corona kon ik naast mijn pensioensparen iedere maand nog een mooi bedrag extra sparen. Nu ben ik al blij als ik 50 euro aan de kant kan zetten.’

Inspanning is nodig

‘Vanaf volgend jaar gaan we de besparingen zeker voelen, vooral een aantal fiscale maatregelen, en later de pensioenhervorming voor militairen. Andere maatregelen gaan over kleinere bedragen, maar dat telt ook snel op. We gaan zeker ons budget moeten bijstellen. Minder uitgeven, minder sparen. Ik ben wel bereid om de inspanning te doen omdat ik denk dat het echt nodig is. Maar net als iedereen ben ik ook wel bezorgd, omdat de impact moeilijk op voorhand in te schatten is, en we ook niet weten welke maatregelen er nog zullen bijkomen.’

** Bij het ter perse gaan was er nog geen federaal begrotingsakkoord.

West-Vlaanderen Contact.

CM in West-Vlaanderen

Contacteer ons via 02 204 32 10 of surf naar www.cm.be/contact om ons makkelijk te bereiken. ACV in West-Vlaanderen

Contacteer ons via www.hetacv.be/stel-je-vraag of 02 244 30 00. Boek een gesprek via www.hetacv.be/plan-je-contact. Regioredactie Beweging.net West-Vlaanderen, westvlaanderen@beweging.net

Actrice en presentatrice

Tatyana Beloy

in 5 woorden

Aandacht

‘Als ik opsta neem ik twee minuten om een intentie te maken voor de dag Wat moet ik doen? Wat wil ik verwezenlijken?

Maar ook: wat heb ik nodig? Het helpt me om bewust in het leven te staan. Die momenten van verbinding probeer ik ook te creëren met anderen. Zo hebben we thuis strikte regels over telefoongebruik.

Aan tafel gaat de smartphone aan de kant. Onze gemeenschappelijke momenten zijn daardoor zoveel gezelliger. Ook in toevallige ontmoetingen probeer ik interesse te tonen in de ander. Als ik naar de winkel ga, sla ik altijd een praatje met de kassabediende.’

Eigen weg

‘Na mijn acteeropleiding besefte ik dat ik niet wilde afhangen van casting directors Ik heb toen beslist om mijn eigen weg uit te stippelen. Ondernemend zijn maakt deel uit van mijn DNA. Ook in mijn relatie houdt me dat bezig. Hoe kunnen beide partners aanwezig zijn als ouder én shinen in hun werk?’

(Plus)mama

‘Ik heb mijn leven zo ingericht dat ik zo veel mogelijk tijd kan doorbrengen met mijn zoontje van vijf en mijn pluszoon van twaalf. Die quality time is voor mij de hoogste prioriteit. Tegelijk vind ik het belangrijk om aan de kinderen te laten zien dat ik een werkende mama ben. Ik neem ze mee naar de set en vertel veel over mijn werk. Zo leren ze dat onze vakanties er niet zomaar vanzelf komen.’

Aanjager

‘Tijdens Supastar-kampen geef ik kinderen het zelfvertrouwen om op een podium te staan, in mijn matchmaking-praktijk verbind ik singles met elkaar en met mijn laatste boek wil ik mensen aanmoedigen om hun dromen te volgen. Het lijkt misschien een patchwork aan bezigheden, maar er loopt een rode draad door mijn parcours: mensen in beweging zetten. Met alles wat ik doe wil ik inspireren.’

Balans

‘Ik droom graag en veel. Het is verleidelijk om altijd meer te willen. Tegelijk vind ik het waardevol om te weten wanneer het genoeg is. Daarom zeg ik vaak nee op aanbiedingen, hoe leuk ik ze ook vind. In elke nee zit een ja voor mezelf.’