3. Wochenbett
Dewarme zonnestralen vallen door het autoraampje op de zijkant van mijn gezicht. Ik geniet ervan, omdat we veel te lang op de lente hebben moeten wachten. Die eerste zonnestralen maken me blij, omdat ze de zomer aankondigen. Ik ben onderweg naar Angela, die vannacht bevallen is van zoontje Joachim. Angela is poliklinisch bevallen, wat betekent dat ze na de goedkeuring van de dokters in het ziekenhuis meteen terug naar huis is gegaan. Op dit moment – het is 2008 – wordt dat nog niet zo vaak gedaan, mensen blijven meestal gewoon vijf dagen in het ziekenhuis. Angela heeft al heel vroeg in de zwangerschap contact met me opgenomen. Ze is uit Duitsland afkomstig en woont voor haar werk in België. De zorg in Duitsland is nogal vroedvrouwen-minded, dus koos ze heel bewust voor een vroedvrouw. De gynaecoloog zou de drie noodzakelijke echo’s doen, maar de andere check-ups waren voor mij.
Ik leerde Angela kennen als een intelligente, maatschappelijk geëngageerde vrouw. Ik moest haar dan ook regelmatig helpen om op de rem te gaan staan, anders zou ze zichzelf nog voorbijhollen. Altijd moest ze wel iets doen voor iemand. Tot ik haar de vraag stelde wie er iets voor haar deed. Toen kwamen de tranen. Die vraag stel ik wel vaker aan vrouwen, omdat het hen doet nadenken over hun rol, over wat ze allemaal doen en voor wie. Bij vrouwen die veel zorgen voor anderen komt die vraag dan ook binnen. Zeker tijdens een zwangerschap, op het moment dat ze zelf zorg nodig hebben. In het geval van Angela is haar man er. Hij zorgt graag voor haar, als zij dat toelaat.
Bij vrouwen zoals Angela maak ik me vaak zorgen, omdat ze graag controle hebben en houden. Vaak zijn dat ook de vrouwen die zich heel goed willen voorbereiden tijdens de zwangerschap. Dat moedig ik zeker aan, maar zodra ze willen plannen, moet ik hen tegenhouden. Want juist dat lukt niet als het over een zwangerschap en ge-
boorte gaat. De impact van een kind kan voor iemand zoals Angela dan ook heel groot zijn.
Hoe dichter ik het huis van Angela en haar gezin nader, hoe benieuwder ik word. Ze wonen in het groen, tussen weides waar de bloemen nu in bloei staan. Het is hier prachtig, hun huis lijkt wel een kasteel. Ik parkeer mijn wagen, probeer de omgeving in me op te nemen en bel dan aan.
‘Elke, welkom.’ Haar man opent de deur en begroet me met een grote glimlach en hetzelfde Duitse accent als Angela heeft. Ik glimlach spontaan terug, want ik ben een beetje verrast dat hij en niet zij in de deuropening staat. Meestal zijn het namelijk de mama’s die zelf met de baby op de arm naar de voordeur sukkelen.
‘Kom maar mee naar binnen.’ Ik volg hem, maar in plaats van me mee te nemen naar de woonkamer, begeleidt hij me de trap op, naar boven. ‘Ze is in de slaapkamer, hoor.’ Hij zegt het met een soort vanzelfsprekendheid. Ik hoop dat hij het niet vervelend vindt dat hij me die slaapkamer moet tonen. Veel mensen vinden dat toch wat privé en ontvangen me meestal in de woonkamer. Misschien gaat het niet goed met haar? Misschien wil of kan ze niet uit bed?
‘Is alles oké met Angela?’ vraag ik nog, maar die vraag wordt beantwoord wanneer hij de deuren van de slaapkamer opent. Angela ligt op het bed, met baby Joachim in haar armen. Diezelfde zonnestralen die daarstraks op mijn gezicht vielen, lichten nu haar gezicht op. Het lijkt wel alsof er een spot op haar gericht staat, alsof de rest van de wereld hier in deze kamer even verdwijnt. Wat voor haar ook echt zo lijkt te zijn. Mijn hart maakt een sprongetje.
‘Wauw’, zeg ik spontaan. Angela lacht en kijkt liefdevol naar de baby.
‘Ga maar zitten.’ Haar man wijst naar een van de twee stoelen die naast het bed staan, aan een klein, rond tafeltje. Op het tafeltje staat een kopje thee en een bordje met koekjes.
‘Dat heb je toch niet speciaal voor mij gedaan?’ Ik ben een beetje gegeneerd. Ik zou niet willen dat ze hun tijd daaraan besteden, nog geen vierentwintig uur na de bevalling.
‘Nee, sorry’, lacht de man. ‘Dat is niet speciaal voor jou, maar voor al het bezoek dat we zullen ontvangen.’
Ik kijk verbaasd. ‘Komt het bezoek hier op de slaapkamer?’
Tegelijk knikken ze. ‘Dit is het Wochenbett’, zegt Angela dan. ‘Ik blijf één week in bed, één week in, op en rond het bed, en één week in de slaapkamer.’
Haar man vervolgt. ‘Zo kunnen zij en de baby rusten. Ze hoeft enkel op te staan om naar het toilet te gaan of om zich te verfrissen. Kijk, dat kan gewoon hier in de badkamer achter deze muur.’
Ik weet eigenlijk niet wat te zeggen, dit ben ik echt niet gewend. In Duitsland is het misschien ingeburgerd om die rust te nemen na de bevalling, maar hier?
Hier rennen de meeste mama’s al op de dag van thuiskomst naar de winkel waar hun geboortelijst ligt, om de cadeautjes op te halen. Hier gaat het leven meteen door.
Maar waarom eigenlijk?
‘Dat is fantastisch’, mompel ik overrompeld. Hun aanpak is zo logisch en natuurlijk, maar hier wordt amper gesproken over rust in het kraambed. Ik besluit om er straks meer over op te zoeken en om er iets mee te doen. Want er is volgens mij veel wat kan veranderen in postnatale zorg. Bewust rust nemen zou al een eerste stap vooruit zijn.
Angela gebaart dat ik naast haar op het bed mag komen zitten, en na enige aarzeling voelt het meteen goed. Er is zoveel rust in deze kamer, alsof er niets moet. En dat is ook zo. Ik kan Angela nakijken, ik kan de baby nakijken en alles verloopt heel gemoedelijk.
Wanneer ik vertrek en weer naar beneden ga, kruis ik de grootouders onderweg naar boven. Ik kan alleen maar denken hoe gek de andere mama’s die ik vandaag gezien heb zouden worden als hun schoonouders bij hen op de slaapkamer op bezoek zouden komen.
De rest van de week blijf ik Angela opzoeken in de slaapkamer, waar ze in bed ligt. Ook de verzorging van de baby doen we steeds op
het bed. De week erna loopt ze wat rond en nemen we de baby mee naar de badkamer. Wanneer ik in de derde week aan de voordeur sta, komt Angela die opendoen.
‘O’, zeg ik blij verrast. ‘Je bent beneden!’
Voor het eerst word ik niet naar de trap geleid, maar gaan we naar de woonkamer. Ook daar is een gezellig plekje gemaakt voor Angela en de baby, en wanneer haar man zonder iets te vragen komt aandraven met een kopje koffie, wordt bevestigd dat hij zijn zorgende rol nog steeds heel goed oppakt. Zes weken na de bevalling zie ik Angela een laatste keer op huisbezoek. De zorgt stopt zeker niet. Vanaf dan vinden de controles plaats in de praktijk. Anders dan bij veel mama’s, valt het me al die weken op dat die typische slopende vermoeidheid bij Angela lijkt uit te blijven. Na zes weken lopen veel mama’s op hun tandvlees, maar Angela straalt.
‘Hoe verlopen de nachten?’ vraag ik nieuwsgierig.
‘Joachim moet veel drinken. Dag en nacht.’
‘En hoe voelt dat?’
vraag toch. Ik vind het belangrijk dat de mama in kwestie zelf kan aangeven hoe moeilijk het voor haar is, wat het met haar doet. Zonder veronderstellingen.
‘Goh…’ Ze haalt haar schouders op en klinkt een beetje verontschuldigend. ‘Ik slaap dan gewoon als de baby slaapt.’
Op dat moment betekent die zin zoveel. Voor haar, omdat het gewoon is hoe zij de kraamtijd beleeft. Maar ook voor mij, omdat het is hoe ik zou willen dat meer mama’s de kraamtijd beleven.
Wanneer Angela spreekt over slapen wanneer de baby slaapt, weet zij noch ik dat jaren later wat flauw gedaan zal worden om die zin. Dat
Iedereen weet dat het slopend is om dag en nacht voor een baby te zorgen, maar ik stel de
er dan oogrollend gelachen zal worden om hoe ridicuul dat is, slapen wanneer de baby slaapt. Want er moet nog zoveel gebeuren, van de was draaien tot eten koken of zelfs wat werken. Ik maak er vanaf dan mijn missie van om mama’s duidelijk te maken hoe belangrijk die rust is. Ik zoek meer op over het principe ‘in bed, op bed, rond bed’ en ik integreer het zelfs in mijn cursussen. En altijd vertel ik over Angela.