Gamla Stan
Vanuit Stockholm varen verschillende veerboten. © M. Snijders/Getty Images
45 km ten noorden van Stockholm. t 109 10 00 - www.swedavia.se/ arlanda
TREIN
Arlanda Express – De snelste manier. 18 min. tot het Centraal Station. 595 SEK HT. Tickets te koop bij de verkoopautomaten (betalen met bankpas mogelijk). t 0771 720 200 - www. arlandaexpress.com
BUS
Flygbussarna – De goedkoopste manier. 45 min. tot het Centraal Station. Verschillende haltes. 215 SEK HT. Verkoopautomaat en loket bij de uitgang van de terminal. t 0771 51 52 52 - www.flygbussarna.se
TAXI
Niet alle taxi’s hanteren vaste prijzen. (T blz. 19) Geef de voorkeur aan taxi’s die dat wel doen (500-675 SEK en 30 min. reistijd tot het centrum. U bent niet verplicht de eerste taxi in de rij te nemen, neem de taxi die u een prijs aanbiedt die u bevalt. Geef de voorkeur aan Taxi Stockholm, Taxi Kurir of Sverige Taxi.
10 km ten westen van Stockholm. t 109 40 00 - www.swedavia.se/bromma
BUS
Flygbussarna – 20 min. tot het Centraal Station. 198 SEK HT. Verkoopautomaat en loket bij de uitgang van de terminal.
TAXI
U bent niet verplicht de eerste taxi in de rij te nemen. Vraag hoeveel de rit naar het centrum (15 min.) zal kosten, dat zou maximaal 250 SEK mogen zijn.
105 km ten zuidwesten van Stockholm. Luchthaven waar Ryanair landt. t 0155 28 04 00 - www.skavsta.se
BUS
Flygbussarna – 1 1/3 uur tot het Centraal Station. 438 SEK HT. Rechts bij het verlaten van de luchthaven. Automaat in de luchthaven.
100 km ten noordwesten van Stockholm. Luchthaven voor de lowcostmaatschappijen. t 021 80 56 00 - www.vst.nu
BUS
Flygbussarna – 1 1/4 uur tot het Centraal Station. 318 SEK HT. Bij het verlaten van de terminal.
Het ticket SL Access 24 uur/ 72 uur (165/330 SEK) is ideaal voor een weekend. Het is geldig in alle metro’s, trams, bussen (behalve naar de luchthavens) en treinen (ook naar de luchthavens, tegen een meerprijs). Inlichtingen: www.sl.se
T ‘Openbaar vervoer’, blz. 15.
Í De belangrijkste Vikingschat ter wereld bewonderen. Deze wordt bewaard in de Gouden Zaal van het Oudheidkundig Museum, waar u teruggevoerd wordt naar de tijd van deze onverschrokken krijgers, waarvan groot en klein nog durft te dromen. T blz. 61.
Í Meer te weten komen over Zweeds design. In het Nationaal Museum en het Scandinavisch Museum, ter aanvulling kunt u ook een bezoek brengen aan de meubel- en accessoirewinkels van Norrmalm en Östermalm. Ontdek hoe design deel uitmaakt van het dagelijkse leven. T blz. 47, 70, 109 en 132.
Í Detoxen in de sauna. Dit gebruik is zo ingeburgerd dat u in bijna alle hotels en openbare zwembaden een sauna vindt. Ideaal om de geheimen van het Zweedse welzijn te ontdekken! T blz. 117.
Í Inschepen voor een mini-boottocht voor de prijs van een metroticket. Na een korte boottocht uit het centrum bereikt u de oevers van Djurgården, het groene eiland waar het aangenaam picknicken is bij mooi weer voor u een van de vele musea bezichtigt. T blz. 66
Í Genieten van een hippe maaltijd in Södermalm. In deze trendy wijk is de sfeer op zijn best rond de Nytorget, met zijn vele bars en restaurants. Midden op het plein ligt een park met speeltoestellen voor de allerkleinsten. Gezelligheid troef! T blz. 79 en 102.
Í In Tantolunden van het Zweedse platteland proeven. Het park ligt op een heuvel en is bezaaid met rode houten huisjes en oude volkstuintjes: vroeger verbouwde men hier extra eten, nu komen stedelingen hier ontstressen ! In de lente is het park ronduit betoverend. T blz. 80.
Í Het gemoderniseerde Museum voor Schone Kunsten ontdekken. Een nieuwe museografie, didactischer en beter toegankelijk, het Nationaal
museum voor Schone Kunsten focust op vrouwelijke kunstenaars. Het restaurant werkt met lokale producten van uitstekende kwaliteit . T blz. 51.
Í Skiën in de winter. Stockholm telt een tiental pistes, zowel voor langlaufen als voor alpineskiën. Hammarbybacken is bereikbaar met de bus en heeft vijf pistes voor alpineskiën, een snowboardpark, een skischool, een materiaalverhuur en een café T blz. 18
Í In de zomer een frisse duik nemen. De kwaliteit van het water in het
Mälarmeer en de Oostzee zorgt ervoor dat u (bijna) overal in Stockholm kunt zwemmen, vooral in de archipel. T blz. 84.
Í Deelnemen aan de heilige ‘fika’. De hele Zweedse levensstijl ligt vervat in deze traditionele koffiepauze. Trek naar een van de tearooms in de oude stad en geniet bij voorkeur van een warme chocolademelk met een kaneelbroodje, weggedoken in een dekentje, dat in de winter ter beschikking wordt gesteld. T blz. 105 en 139.
3 Ochtend
Ontdek Stockholm al kuierend door de steegjes van het hart van de stad, de oude wijk Gamla Stan aaa (blz. 28). Voorzie minstens twee uur voor het bezoek aan het Koninklijk Paleis aa (blz. 36), het grootste kasteel van Europa dat nog in gebruik is en niet minder dan 608 vertrekken telt!
3 ’s Middags
Gamla Stan is een trekpleister voor lekkerbekken. Een ouderwetse taverne of een hip Scandinavisch, gastronomisch restaurant? Aan u de keuze (blz. 98)!
3 Na de middag
Ga naar Kungsholmen (blz. 44) en bezichtig er het stadhuis aa, een van de emblemen van de stad (prachtig uitzicht op de stad vanaf de toren).
Of geeft u liever de voorkeur aan het eiland Skeppsholmen (blz. 56) en zijn opmerkelijke Museum voor Moderne Kunst aa (blz. 59)? Trek vervolgens naar de chique wijk Östermalm (blz. 61), waar u onder meer het Oudheidkundig Museum aa vindt.
3 Avond
Blijf in Östermalm en geniet er van het bruisende nachtleven, vooral rond het plein Stureplan (blz. 115), vermaard om zijn restaurants, cocktailbars en nachtclubs, het ontmoetingspunt voor gegoede jongeren.
De tweede dag
3 Ochtend
Neem de ferry naar het tuineiland Djurgården aa (blz. 66), met een ruime keuze aan parken
Meer dan 80 musea! Dit is een van de verrassingen die de Zweedse hoofdstad in petto heeft. Niet te missen zijn: het Vasamuseum aaa (blz. 66), het openluchtmuseum van Skansen aaa (blz. 68), het Scandinavisch Museum aa (blz. 70), het Nationaal Museum aa (blz. 37), het Middeleeuws Museum aa (blz. 40) en het Oudheidkundig Museum aa (blz. 61)... Met kinderen moet u zeker het Technisch Museum a (blz. 64) of het Museum voor Podiumkunsten a (blz. 62) bezoeken. De meeste musea zijn bijzonder didactisch en interactief. Andere interessante musea: de geschiedenis van de aquavit in het Alcoholmuseum a (blz. 71), hedendaagse fotografie in Fotografiska a (blz. 77) en ook ABBA The Museum aa (blz. 71)!
w Het ministerie van Cultuur is zich bewust van die museumrijkdom en wil zoveel mogelijk mensen de mogelijkheid bieden ze te bezichtigen. Daarom heeft het in Stockholm een vijftiental openbare musea gratis toegankelijk gemaakt (blz. 112).
en musea. Niet te missen zijn het Vasamuseum aaa (blz. 66) en/of het openluchtmuseum van Skansen aaa (blz. 68), trek voor elk bezoek sowisoe minstens 2 uur uit. Reist u met kinderen, dan is het pretpark Gröna Lund (blz. 71), een van de drukstbezochte van Zweden, beslist de moeite waard.
3 ’s Middags
In Stockholm zijn de museumrestaurants vaak van uitstekende kwaliteit, vooral dat van het Alcoholmuseum (Spritmuseum Restaurang, blz. 102) en het biologische museumrestaurant van Junibacken (mooi uitzicht op het meer, blz. 68).
3 Na de middag
Neem de metro of de boot naar Slussen voor een lange wandeling op het eiland
Södermalm aa (blz. 74). De kleurrijke, houten huizen van de vroegere arbeiderswijk vormen een van de grootste troeven van Stockholm.
3 Avond
In Nytorget of SoFo (blz. 79) vindt u de hipste restaurants en bars. In de steegjes in de buurt bereikt het nachtleven zijn hoogtepunt. Bij mooi weer kunt u kiezen voor een romantische wandeling langs de Fjällgatan (blz. 78), met een prachtig uitzicht op de stad.
3 Ochtend
Houd deze dag vrij om de archipel van Stockholm aaa (blz. 84) te verkennen, een natuurlijk pareltje tussen het Mälarmeer en de Oostzee. De eerste eilanden liggen op dertig minuten varen van het centrum.
3 ’s Middags
Picknick aan de rand van het water of
proef van een haringgerecht in een van de restaurants op de eilanden.
3 Na de middag
In de zomer kunt u genieten van een zwempartij in een van de baaien, met op de achtergrond bossen en houten huisjes. Bind in de winter de schaatsen onder, wandel door de sneeuw of geniet van een sauna.
3 Avond
Keer terug naar de wijk Gamla Stan aaa en neem plaats in een van de hippe restaurants (blz. 98). Een avondwandeling door de steegjes vormt een perfecte afsluiter van uw weekendje Stockholm. Tenzij u nog een laatste hoogtepunt wilt beleven in de Icebar in Norrmalm (blz. 105, reserv. verplicht). Genieten van een cocktail in een decor van ijs bij - 5 °C, gehuld in een pooloutfit? Een kiekje om te bewaren!
België – Kungsbroplan 2 - t 08-53 48 02 00 - ma.-do. 9.30-12.30 u en 14.0016.00 u (vr. tot 15.00 u) - www.sweden. diplomatie.belgium.be/nl
Nederland – Götgatan 16A - enkel na afspraak - t 08-55 69 33 00www.netherlandsandyou.nl/yourcountry-and-the-netherlands/sweden
De gebruikte netspanning is 220 volt, zoals overal in continentaal Europa.
De avond voor feestdagen sluiten musea, cafés, restaurants en winkels vroeger dan gewoonlijk.
1 januari: Nieuwjaar
Europees noodnummer: t 112
Politie: t 114 14
Dokters met wachtdienst: t 112
Tandarts: t 08-412 00 750
Verloren voorwerpen: t 08-600
10 00 - Klara Östra kyrkogata 6
Verlies bankpas: – Belgische reizigers, alle kaarten:
t 0032 (0)78 170 170
– Nederlandse reizigers: alle
creditcards:
t 0031 (0)88 3855 372 (Bankpassen Meldcentrale)
6 januari: Driekoningen
Goede Vrijdag
Pasen (zondag en maandag)
1 mei: Dag van de Arbeid
Hemelvaart
Pinksteren
6 juni: Nationale feestdag en Dag van de Zweedse vlag
Midzomerdag , Feest van de H. Johannes (valt op een zaterdag in de periode van 20 tot 26 juni)
Zaterdag van Allerheiligen (tussen 31 oktober en 6 november)
25 en 26 december: Kerstmis
City Bikes is na commerciële onenigheid in 2019 opgedoekt. Sinds de lente van 2023 bestaat er een nieuw deelfietsprogramma, Stockholm eBikes (stockholmebikes.se).
Gamla Stans Cykel – Lilla Nygatan 10 -
t 08-411 16 70 -
www.gamlastanscykel.se.
Cykelstallet – Scheelegatan 15 -
t 08-651 00 66 - www.cykelstallet.se. Rent-a-bike – Strandvägen, Kajplats 18 - t 08-660 79 59www.rentabike.se.
In restaurants is een fooi van 5 tot 10 % gebruikelijk. Bij restaurant- of taxirekeningen kunnen in het algemeen op de twee daartoe voorziene lijnen onder het rekeningbedrag de fooi en
het nieuwe totaalbedrag ingevuld worden. Wie geen fooi wenst te geven, haalt de lege ruimte onder het rekeningbedrag gewoon door en neemt het totaalbedrag over.
Stockholm is geen goedkope stad. Om cultuur zo toegankelijk mogelijk te maken zijn verschillende musea gratis: het Middeleeuws Museum, het Nationaal Museum, het Stadsmuseum, het Museum voor Moderne Kunst, het Centrum voor Architectuur en Design, het Historisch Museum, het Hallwyl Museum, het Oudheidkundig Museum, het Scheepvaartmuseum en het Etnografisch Museum. Ook sommige bezoeken zijn gratis, zoals dat aan het parlement en de ‘Art Walks’ (een gids die uitleg geeft bij de kunst in diverse metrostations, T p. 16).
Zweden heeft naast Denemarken het hoogste belastingniveau ter wereld. De btw bedraagt meestal 25 %. Op levensmiddelen, hotelovernachtingen of kunstwerken die direct bij kunstenaars worden verworven, wordt 12 % btw berekend, bij personenvervoer (trein, vliegtuig, taxi, bus), boeken en kranten of toegangskaartjes voor sport- of cultuurevenementen bedraagt de btw 6 %. Omdat Zweden tot de Europese Unie behoort, kunnen inwoners van de EU er niet taxfree inkopen. Wie niet in een EU-land woont, kan bij aankopen van meer dan 200 SEK in winkels aangesloten bij Global Blue (www.globalblue. com) en op de luchthavens 12,5 tot 17,5 % terugvorderen.
Zweden besteedt heel veel aandacht aan de integratie van mensen met een beperking. De stad Stockholm ontwikkelde een programma, ‘Stockholm, the city for everyone’ (online beschikbaar, in het Engels), met als doel de toegankelijkheid van de stad uit te breiden en dit tegen 2030.
Inmiddels werden reeds heel wat werken uitgevoerd, vooral wat de wegen, de toegankelijkheid van culturele gebouwen en sportfaciliteiten en het openbaar vervoer (ook de ferry’s die de archipel doorkruisen) betreft. Privégebouwen beschikken meestal over een aangepaste ingang en toiletten.
Meer informatie over de toegankelijkheid voor personen met een handicap vindt u op www.visitsweden.org en op accesstrip.org
T ‘Aankomst in Stockholm’, blz. 3. T Kaart van de metro aan de binnenzijde van het omslag.
Het net telt metrolijnen (tunnelbanan), tramlijnen (tvärbanan), forenzentreinen (pendeltåg), bussen (buss) en enkele boten. SL, de maatschappij die het openbaar vervoer van Stockholm beheert, biedt bezoekers diverse interessante mogelijkheden, zoals kortingen voor reizigers jonger dan 20 of ouder dan 65 jaar. Het kaartje SL Access kost
20 SEK en is nodig om uw ticket te kunnen opladen. 24 uur: 165 SEK, kinderen:
110 SEK; 72 uur: 330 SEK, kinderen:
220 SEK, 7 d. 430 SEK, kinderen 290 SEK. Met een bankkaart kunt u losse kaartjes kopen (39 SEK, 75 min. geldig).
Stockholm is gebouwd op veertien eilanden en dit is waar het allemaal begon: het geografische hart van de stad, Gamla Stan, is tegelijk ook het historische hart. Waar nu het Koninklijk Paleis staat, schurkten zich in de 13de eeuw een paar houten huizen tegen een walmuur aan, een defensieve voorpost die aanvallen op het meer Mälaren moest ontmoedigen. De kleine stad groeide dankzij haar banden met de machtige Hanze, tot ze haar huidige vorm kreeg, een wirwar van straatjes en pleintjes met grote klinkers, omzoomd door barokke herenhuizen en renaissancekerken, en rond het Koninklijk Paleis, een van de grootste kastelen van Europa, elegante gebouwen in warme kleuren. Kortom, dit is de ideale plek om uw verkenningstocht door de stad te beginnen.
3 Bereikbaarheid: U Gamla Stan. Ook bussen 2 en 3 rijden respectievelijk naar het oosten en het westen van de Oude Stad. In het zuiden worden Gamla Stan en Södermalm door een nieuwe brug (Slussbron, ook wel Guldbron genoemd) met elkaar verbonden.
Detailkaart van de wijk blz. 30. Uitneembare vouwkaart C-D/4-5.
3 Aanraders: De Grote Markt (Stortorget) en Västerlånggatan zijn erg levendig. Verken beslist ook de rustigere straatjes in het oosten, achter het kasteel. T ‘De beste adressen’, blz. 98, 104, 108, 114 en 118.
De eerste stadswal (1250), een eenvoudige stenen muur waaraan de oude stadskern zijn typische hartvorm ontleent, stond binnen de perimeter tussen de huidige Österlånggatan en Västerlånggatan. Later werd de Hanze de motor van de groei: heel wat namen herinneren aan de Duitse handelaren die zich in die tijd in de stad vestigden. De belangrijkste uitgevoerde grondstoffen waren koper en ijzer, die werden gewogen op de Järntorget (‘ijzermarkt’) en uitgevoerd vanaf Skeppsbron.
De doolhof van straatjes is sinds de middeleeuwen nauwelijks veranderd, maar de houten huizen zijn wel verschillende keren door brand verwoest. De huidige gebouwen dateren uit de 17de-19de eeuw. In de loop van de eeuwen groeide Gamla Stan en nu bestaat het uit het Koninklijk Paleis (T blz. 36), Riddarholmen (T blz. 42) met zijn gerechtsgebouwen, Helgeandsholmen (T blz. 40), bijna volledig in beslag genomen door het parlement, en Strömsborg , een piepklein eiland dat tot in de 18de eeuw onbewoond was.
Stortorget a
(Grote Markt)
Vouwkaart D5
Het hart van de oude binnenstad.
Kenmerkend voor het plein zijn de mooie 17de- en 18de-eeuwse gevels.
Tijdens de kerstmarkt is het hier over de koppen lopen en komt de sfeer van de middeleeuwen tot leven. Toen was dit een luidruchtige handelsplaats, waar goederen aankwamen en vertrokken, een overslagplaats tussen de Oostzee en het Mälarmeer.
terechtstellingen werden uitgevoerd op de markt, in 1520 was dit het toneel voor een van de belangrijkste gebeurtenissen in de geschiedenis van Zweden, het bloedbad van Stockholm
(T kadertekst blz. 31).
Vouwkaart D5 – Toegang via Trångsund - t 08-723 30 16 - svenskakyr kan.se/stockholmsdomkyrkofor samling - juni-aug.: 9.00-18.00 u; aprilmei en sept.: 09.00-17.00 u; de rest van het jaar 10.00-18.00 u - 80 SEK (-18 jaar gratis).
w In juli-aug. rondleidingen in de toren van de kathedraal (inlichtingen bij het Toeristenbureau).
De kathedraal van Stockholm of ‘grote kerk ’, waar koninklijke huwelijken en kroningsplechtigheden worden voltrokken. Ze werd gebouwd rond 1279 en ingehuldigd in 1306. Om het gebouw met het nabije Koninklijk Paleis in harmonie te brengen, werd de buitenzijde in de jaren 1740 verfraaid met een barokgevel en een lantaarntoren. Het interieur is het product van diverse
uitbreidingen in de 14de en de 15de eeuw. De indrukwekkende laatgotische kerk met massieve rode baksteenzuilen bekroond door een hoog stergewelf, bekoort met een weelderig barokmeubilair.
Het meest in het oog springende kunstwerk is de 15de-eeuwse beeldengroep van de H. Joris die de draak veltaaa, het verwijst naar de zege van de Zweden op de Denen (de draak) bij de slag van Brunkeberg in 1471. Dit houten beeld van Bernt Notke, een meester uit Lübeck die van 1483 tot 1498 in Stockholm werkte, wordt beschouwd als een van de grootste meesterwerken van de middeleeuwse houtsnijkunst in NoordEuropa. De halsketting van de draak werd vervaardigd uit het gewei van een eland; naast de H. Joris (Sten Sture) prijkt een prinses (Stockholm) op een sokkel in de vorm van een kasteel met pinakels. Het beeld werd besteld door de held zelf, regent Sten Sture de Oude De preekstoel (van rond 1700) en een deel van de noordelijke tribune (1686) met vergulde versieringen zijn het werk van de beroemde meester Burchardt Precht, een Duitse immigrant, die ook
Bij de dood van de Zweedse regent Sten Sture de Jonge op 5 februari 1520
probeerde zijn weduwe Christine tevergeefs het hoofd te bieden aan koning Christiaan II van Denemarken, die Zweden was binnengevallen. Hij nam Stockholm in en werd op 3 november gekroond. Om zijn gezag te vestigen liet hij in de week na zijn troonsbestijging tientallen aanhangers van de regent als ketters op het marktplein onthoofden of verdrinken. Onder de slachtoffers ook Erik Wasa , vader van de latere koning Gustaaf I. Dit bloedbad was het begin van een nieuwe Zweedse opstand, onder leiding van Gustaaf, die aan het hoofd stond van een coalitie tegen de Denen. Hij heroverde de troon in juni 1523.
verantwoordelijk was voor de koninklijke bank , vervaardigd naar een ontwerp van Tessin de Jongere (T blz. 36) Achter de koninklijke bank staat (aan de zuidkant) een grappig monument (1933) van de hand van Carl Milles (T blz. 92 en 130) ter nagedachtenis aan de drie generaties van het architectengeslacht Tessin. Het schitterende altaar, van zilver, ebbenhout en ivoor, dateert van rond 1640. Een interessant schilderij siert de zuidmuur, vlak bij de ingang: Parhelion (1535) toont Stockholm onder een halo (in het Medeltidsmuseum hangt een kopie).
Vouwkaart D5
De steil naar het water aflopende ‘kasteelheuvel’ biedt mooie uitzichten op de indrukwekkende musea aan de overkant van het water. Tessin de Jongere, de koninklijke architect, ontwierp voor zichzelf het mooie Tessinska Palatset. Het staat precies tegenover het Koninklijk Paleis. Het was de bedoeling dat dit paleis samen met andere gebouwen de omgeving van het paleis luister zou bijzetten, maar het project werd gekelderd door de eindeloze oorlogen van Karel XII. Nu is het Tessinpaleis de ambtswoning van de gouverneurs van de provincie Stockholm. Aan het water staat het beroemde door Sergel gemaakte standbeeld van Gustaaf III
Vouwkaart D4
Eeuwenlang was Skeppsbron het eerste wat reizigers die in de stad aankwamen, zagen. Nu is de kade een van de drukste verkeersaders tussen de wijken in het
noorden en het zuiden van Stockholm. Statige panden langs het water herinneren aan de 17de en de 18de eeuw, toen Skeppsbron bestond uit een reeks handelshuizen van rijke kooplui, de zogenaamde ‘aristocraten van Skeppsbron’.
(Koopmansstraat)
Vouwkaart D5
Deze ‘koopmansstraat’, met zijn vele antiekzaken, designwinkels en winkeltjes van handelaars in curiosa, is de oudste officieel vermelde straat (1323) van de stad. Ze vormde indertijd de hoofdverbinding tussen de vismarkt (in het oosten), waar de boten hun vangst aan land brachten, en Stortorget, de grote markt, het toenmalige handelscentrum van de oude binnenstad.
Vouwkaart D5 – Stortorget 2t 08-534 818 00 - nobelprizemuseum. se - di.-zo.: 11.00-17.00 u, vr. tot 21.00 u - 130 SEK (-18 jaar gratis).
Het imago van de academie die de prestigieuze Nobelprijzen uitreikt, kreeg een flinke deuk door het grote schandaal dat ertoe leidde dat verschillende leden ontslag moesten nemen, maar de academie blijft een Zweeds icoon. Maar hoe lang nog? Die vraag brandt op ieders lippen, maar dit museum, bedoeld als een eerbetoon aan de academie, rept er (vooralsnog) met geen woord over.
Het museum huist in het voormalige Beursgebouw (Börsen), een monumentaal gebouw in late-rococostijl (1776). De portretten van de laureaten hangen hier tentoon en u leert er dat
enkel de Nobelprijs voor fysica, chemie, geneeskunde en literatuur in Zweden uitgereikt worden. Die voor de vrede wordt in Noorwegen toegekend, terwijl die voor economie een ‘valse Nobelprijs’ is, want hij wordt uitgereikt door de Bank van Zweden ‘ter herinnering aan Alfred Nobel’. Hier wordt traditiegetrouw in oktober de naam van de Nobelprijswinnaar voor Literatuur bekendgemaakt.
Vouwkaart D5
‘Brända tomten’ betekent ‘verbrande plek’, een verwijzing naar de brand die het huizenblok vewoestte. Dit beeldige driehoekige pleintje is de geknipte plek voor een pauze.
(Koopmansplein)
Vouwkaart D5
De oostpoort van de oude binnenstad werd in 1685 gesloopt. Centraal op het plein staat een bronzen kopie (1912) van het monument van de H. Joris die de draak velt. Het origineel bevindt zich in de kathedraal.
(Oostelijke Lange Straat)
Vouwkaart D5
De net buiten de vroegere omwalling gelegen straten Österlånggatan en Västerlånggatan omlijnden de oorspronkelijk hartvormige oude binnenstad. De Österlånggatan was met de
Bijna alle restaurants serveren goedkope lunchmenu’s (T ‘Uit eten’, blz. 19). Ook in sommige cafés kunt u erg betaalbaar eten (T ‘Iets drinken’, blz. 104). Wijn is duur, bier is aanzienlijk minder duur, en dat is niet onlogisch. T ‘Scandinavische lekkernijen’ blz. 140. T Onderstaande adressen vindt u terug op de uitneembare vouwkaart aan de binnenzijde van het omslag; zoek het overeenkomstige nummer (bv. ā). De aanwijzingen in het rood verwijzen eveneens naar deze kaart. Sommige adressen staan ook aangeduid op de detailkaart van de wijk.
Detailkaart van de wijk blz. 30 De hoofdstedelingen lieten de wijk lange tijd links lieten liggen vanwege de toeristische drukte, maar ze hebben de weg naar de oude stad teruggevonden, want dat is tegenwoordig het culinaire centrum van Stockholm.
MINDER DAN 150 SEK (€ 13)
ź Bröd & Salt – D5 - Järntorget 83U Gamla Stan - t 076-103 55 09brodsalt.se - ma.-vr. 8.00-10.00u, 10.30-18.00 u, za.-zo. 10.00-13.00 u, 13.30-18.00 u - minder dan 150 SEK. Goed gelegen, vlak tegenover de veerboot naar Djurgården. Deze bakkerij annex theesalon bakt brood en gebakjes terwijl u erop staat te kijken – die heerlijke geur… – en biedt ook snacks en pizza’s aan. Om ter plaatse op te eten of mee te nemen. Bij mooi weer een terras.
ő Bistro & Grill Ruby – D5
Österlånggatan 14 - U Gamla
Stan - t 08-20 57 76 - t 08-20 60 15 - www.grillruby.com - ma.-do.
11.30-24.00 u, vr. 11.30-1.00 u, za.
12.00-1.00 u, zo. 12.00-23.00 u - grill à la carte 500/865 SEK, bistro à la carte 457/785 SEK - ‘s avonds menu’s: 395 SEK. Franse bistro met politiekerotisch getinte fresco’s van kunstenaar Erik Dietman. De gerechten zijn zowel Frans als Zweeds geïnspireerd. Klein terras in het geplaveide straatje.
Ĥ Aifur Krog and Bar – D5 -
S Västerlånggatan 68 - U Gamla
Stan - t 08-20 10 55 - www.aifur. se - ma.-do. 17.00-23.00 u, vr.-za.
16.00-1.00 u, zo. gesl. - gerechten 225/365 SEK. Een ‘authentieke’
Vikingkroeg! Gewelfde plafonds, schapenvachten, houten bestek en grote, luidruchtige tafels: er wordt volop geproost met glazen mede en kruiken bier, een bar zingt traditionele liederen in een modern jasje. De keuken doet hetzelfde en serveert Vikinggerechten met een moderne twist.
Ĩ Den Gyldene Freden – D5Österlänggatan 51 - U Gamla Stant 08-24 97 60 - www.gyldenefreden. se - wo.-do. 17.00-23.00 u, vr.-za. 17.001.00 u - gerechten 145/340 SEK.
Een van de grote klassiekers van Stockholm , ondergebracht in een herberg uit het begin van de 18de eeuw met prachtige, gewelfde kelders. Zweedse keuken (T blz. 34)
Í ŧ Djuret – D5 - Lilla Nygatan 5 -
U Gamla Stan - t 08-506 400 84www.djuret.se - di.-za. 17.00-24.00 u
- menu 595 SEK - reserv. verplicht.
Uniek! Hier wordt het menu samengesteld rond een bepaald thema, rond één enkel dier (varken, gans enz.), altijd biologisch en in elke mogelijke vorm! Boven uw hoofd kijken de jachttrofeeën toe. Voor wie geen vlees eet, is er het volledig vegetarische menu
Djuret Green.
Detailkaart van de wijk blz. 52-53
TUSSEN 150 EN 300 SEK
ų La Petite France – A4 - John
Ericssonsgatan 6 - U Rådhuset -
t 08- 618 28 00 - www.petitefrance. se - di.-vr. 7.00-19.00 u (ma. 18.00 u), za.-zo. en feestd. 7.00-17.00 u - gerechten 135/195 SEK. Voor een ontbijt of een brunch in een vaak drukbezet adres. U kunt uw aankopen ook meenemen en een plaatsje zoeken aan het water wat verderop. ‘s Avonds wordt de plek omgevormd tot een kleine bistro.
MEER DAN 300 SEK (€ 27)
Ŵ Stadshuskällaren – B4 -
Hantverkargatan 1 - U Rådhusett 08-586 218 30 - www.stadshus
kallarensthlm.se - ma.-vr. 11.3014.00 u - gerechten 265/348 SEK. Als u dit toeristische restaurant aanbevolen krijgt, dan is het voor het Nobelmenu (2200 SEK/pers.), een kopie van het menu dat na de prijsuitreiking op 10 december traditiegetrouw in de Blauwe Zaal van het stadhuis wordt geserveerd.
Detailkaart van de wijk blz. 52-53
MINDER DAN 150 SEK (€ 13)
Í ŀ Hötorgshallen – C3U Hötorget - t 072- 333 35 65 - www. hotorgshallen.se - ma.-do. 10.0018.00 u, vr. 10.00-19.00 u, za. 10.0016.00 u - zo. en feestd. gesl. Markthal met talloze restaurants, kraampjes en specialiteitenwinkels. Een feest voor de zintuigen en niet duur.
Ű Vete-Katten – C3 -
Kungsgatan 55 - U Höterget - t 08-20 84 05 - www.vetekatten.se - ma.-vr. 7.30-20.00 u, za.-zo. en feestd. 9.3019.00 u - lunchmenu’s 126/147 SEK.
Deze zaak bestaat al meer dan 80 jaar en is bekend om haar semlor op Vastenavond (brioches met slagroom). Een bakkerij annex tearoom en restaurant waar u terechtkunt voor een snelle hap. Om mee te nemen of ter plaatse te verorberen op het binnenplaatsje.
TUSSEN 150 EN 300 SEK (€ 13/27)
Ň Restaurang Nationalmuseum –D4 - Södra Blasieholmshamnen 2é Kungsträdgården - t 08-480 018 10 - www.nationalmuseum.sedi.-zo. 11.00-17.00 u - dagschotel 140 SEK, à la carte 300 SEK. Dit museumrestaurant is een aangename verrassing. Het werkt met Zweedse producten (jakobsschelpen uit Skåne met gemarineerde biet, vispannetje met venkel, in huis gerookte zalm enz.). Niet duur en in een fraai interier: een mooie zaal met een gewelfd plafond en een geslaagde combinatie van hout en koper.
Eeuwenlang doen de Vikings heel Europa sidderen en beven. Hun brutale, bloedige overvallen vervullen de West-Europese kustbewoners en de Slaven van de uitgestrekte vlakten in Rusland met afgrijzen. Maar naast die ‘barbaarse’ reputatie, waar de Vikings nooit meer los van komen, blijken deze ongeëvenaarde zeelui ook grote bouwers, in Normandië en Engeland, later in Sicilië. Veel oostelijke stichten ze zelfs Kiev, de stad die later de basis van het tsaristische rijk wordt. In de Vikingtijd, de periode van 800 tot 1050, doet Scandinavië zijn intrede in de geschiedenis. Het oorlogszuchtige temperament van de Vikings verklaart de systematische bloedige overvallen echter maar ten dele. Ook economische en demografische drijfveren spelen een grote rol. In het begin van de 9de eeuw kent Scandinavië een explosieve bevolkingsaanwas en die kan niet worden gecompenseerd door het landbouwareaal uit te breiden, want daarvoor is het land te ruig. Bovendien bepaalde de Vikingwet dat de oudste zoon de enige erfgenaam is, de jongere kinderen blijft niets anders over dan weg te trekken en elders hun geluk te beproeven. De succesvolle strategie van verrassende, snelle overvallen steunt op de ontwikkeling van een onoverwinnelijk type oorlogsschip, het langskip, een
langschip, een schip met een geringe diepgang (soms minder correct drakar genoemd, want dat slaat eigenlijk op de voorsteven van zo’n schip, de drekki).
De Vikings zijn ook boeren en vaardige handwerkslui, begaafd in het bewerken van metaal. Ambachten uitoefenen en handel drijven zijn klassieke bestaansmiddelen in de Vikingcentra. Een van de belangrijkste steden is Birka, op het eiland Björkö in het Mälarmeer (bij Stockholm – T blz. 90). De maatschappij bestaat uit drie duidelijk gescheiden standen. De adel bestaat uit grootgrondbezitters, clanhoofden die een koning kiezen. De vrijen, meestal boeren, ontmoeten elkaar op volksvergaderingen, waar wetten worden toegepast en problemen worden besproken. Onderaan staan de slaven: wettelijk veroordeelden of bij overvallen gevangengenomen buitenlanders. De maatschappij van de Vikingen is polytheïstisch. Historici leggen vaak een link tussen de ondergang van de Vikingsamenleving en hun bekering tot het christendom, halfweg de 11de eeuw. Tezelfdertijd ontstaat er een koninklijk gezag dat alle Scandinavisch volkeren verenigt. Die passen zich almaar meer aan aan de rest van het christelijke Europa, tot de Vikingsamenleving volledig ophoudt te bestaan.
Stockholm behoort tot een archipel en is gebouwd op veertien eilanden. In de loop der eeuwen werd land gewonnen op het Mälarmeer, dat daardoor een nogal rechtlijnige omtrek heeft. De oude stad (Gamla Stan) was in de middeleeuwen een van de belangrijkste centra van Europa. Het is ook een van de best bewaarde, het dambordpatroon dat nu nog altijd bestaat, werd in 1640 ontworpen! De houten huizen zijn verwoest door branden en vervangen door hoge stenen huizen met puntgevels. Die architectuur vindt u ook terug in de andere steden van de Hanze, het verbond van Duitse handelaren dat handelssteden aan de Oostzee en de Noordzee verenigde. Dat verklaart meteen waarom u in de oude straten soms het gevoel hebt dat u in NoordDuitsland bent.
In de 19de eeuw maakten moderne uitvindingen, zoals de stoommachine en het dynamiet, de weg vrij voor de industriële revolutie, en dus ook voor de welvaart. Die uit zich in de rijke panden aan de boulevard Strandvägen. In het begin van de 20ste eeuw telde Stockholm al 300.000 inwoners en namen de voorsteden stilaan vorm aan. Dat was ook een keerpunt voor Stockholm. In die dagen ontstond
immers een nieuwe stijl, bekend als Swedish Grace, die zowel de industriële vormgeving als de architectuur zou beïnvloeden. De nieuwe stijl, een lichtvoetig, niet dogmatisch classicisme, wortelde in het rationalisme van de 18de eeuw. Architecten en handwerkers werkten samen op het gebied van hout, textiel en metaal. Elk detail was van belang, van de hal tot het balkon, van de liftdeur tot de deurknop, en dat gold ook voor het vaatwerk op de luxueuze passagiersschepen. De in 1916 gebouwde Liljevalchs Konsthall (T blz. 72) is een mooi voorbeeld, net als het Konserthuset (T blz. 47), uit 1926, en de Stadsbiblioteket , die in 1928 werd ingewijd en wereldwijd bekend is. In het interbellum volgde, parallel aan de sociaaldemocratische ontwikkeling van Zweden, de explosieve doorbraak van de ‘ funkis’-stijl, die aan de basis zou liggen van veel compacte, doordachte woonruimtes.
Nu is Stockholm een groene hoofdstad met bijna 920.000 inwoners en trots op een stedelijke levensstijl met veel aandacht voor het milieu. De ecowijk Hammarby Sjöstad (T kadertekst blz. 78), in het zuidoosten van de hoofdstad, vormt hiervan het sprekende bewijs en geldt wereldwijd als referentie voor ecologisch verantwoord wonen.
Vertaling Erik Ros
Omslagontwerp Keppie & Keppie
Omslagfoto
Antony Mc Aulay/Shutterstock.com
Foto’s achterplat van links naar rechts: fotoVoyager/Getty Images Plusmikdam/Getty Images Plus - Stockholm MediaBank
Ontwerp binnenwerk Keppie & Keppie
Oorspronkelijke titel Le Guide Vert Stockholm Week&Go
Oorspronkelijke uitgever Michelin, Parijs
Directie Philippe Orain
Uitgevers
Redactie
Cartografie
Lucie Fontaine (Michelin), Lieven Defour (Lannoo)
Guylaine Idoux, Maura Marca, Elisabeth Morris, Pierre Plantier, Olivier Truc, Graţ iela-Camelia Gheorghiu
Theodor Cepraga, Costina-Ionela Lungu, Ionela Aura Mardari, Denis Rasse
Stadskaarten: © MICHELIN en © 2006-2014 TomTom. All rights reserved. This material is propritary and the subject of copyright protection, database right protection and other intellectual property rights owned by TomTom or its suppliers. The use of this material is subject to the terms of a license agreement. Any unauthorized copying or disclosure of this material will lead to criminal and civil liabilities.
Met dank aan Didier Broussard, Marie Simonet, Julie Subtil, Bogdan
Gheorghiu, Cristian Catona, Herve Dubois, Pascal Grougon, Veronique Aissani, Carole Diascorn
© Cartografie: Michelin
© Nederlandse tekst: Uitgeverij Lannoo, nv, Tielt, 2023
Het redactieteam heeft de grootste zorg besteed aan de samenstelling en de controle van deze gids. Maar omdat de gegevens voortdurend gewijzigd worden, moet de praktische informatie (prijzen, adressen, bezoekuren, telefoonnummers, bezienswaardigheden, internetadressen...) worden beschouwd als een aanwijzing. Het is dan ook best mogelijk dat bepaalde info bij het verschijnen van deze gids niet helemaal correct of volledig is. Wij kunnen daar niet verantwoordelijk voor worden gesteld. Deze gids bestaat voor en door u; u bewijst ons dan ook een grote dienst door eventuele tekortkomingen of vergissingen te melden. Aarzel niet om ons uw opmerkingen en suggesties over de inhoud van deze gids mee te delen. Bij een eerstvolgende bijgewerkte editie zullen wij daar rekening mee houden.
Contactadres De Groene Reisgids De Groene Reisgids
Uitgeverij Lannoo
Kasteelstraat 97
B-8700 Tielt
www.lannoo.com
Uitgeverij Terra Lannoo bv
Papiermolen 14-24
3994 DK Houten
degroenereisgids@lannoo.be degroenereisgids@lannoo.nl
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
D/2023/45/377 - NUR 512 - ISBN 978-94-014-8911-9