BRUZZ editie 1958 (26-11-2025)

Het vuur van anti-Good Move ontbrandt in Kuregem

An Miller brengt met monoloog ode aan Caroline Pauwels

WINTER PRET

Winkeldieven stelen massaal tandenborstels en condooms

Een nieuwe horizon lonkt

Bespaar tot €91.000*op investeringuw

Appartementen met 1-4 slpk.

*onder voorwaarden

Strategische ligging tussen NAVO, Europese wijk, luchthaven & Brussel centrum

Unieke daktuin

Perfecte locatie voor verhuur aan hoogopgeleide expats

Volledige ontzorging dankzij Kolmont verhuurservice

All-in-one verhuurformule voor verhuurklaar appartement

INVESTEREN IN THE GARDEN?

Maak nu een afspraak en vraag naar de mogelijkheden thegardenbrussels.be 02 307 44 44

UITNODIGING

Panelgesprek

ToTaalplan Nederlands:

meer Nederlands, meer kansen

Toelichting door Vlaams minister van Brussel en Media Cieltje Van Achter

Aansluitend gesprek met

Gunther Van Neste algemeen secretaris Taalunie

Luckas Vander Taelen journalist en opiniemaker

Michael Discart voorzitter VVB

Deelnemen is gratis. Gelieve vooraf in te schrijven via wouter.brouns@n-va.be

Woensdag 10 december 2025 om 19.30 uur (deuren open 19 uur)

Huis van het Nederlands

Philippe de Champagnestraat 23, Brussel

Begrotingsonderhandelingen Hoelang kan Open VLD nog op twee benen dansen?

De onderhandelingen over een meerjarenbegroting met zes partijen (MR, PS, Les Engagés, Groen, Open VLD en Vooruit) zijn aan hun zwanenzang bezig. Niemand gelooft dat er nog iets van kan komen. Waar loopt het vast? De halsstarrigheid van de PS die van geen centrumbegroting wil weten en een Open VLD die gaat voor draconische maatregelen.

Hoe dit nog kan goedkomen tussen Ahmed Laaouej (PS) en Frédéric De Gucht (Open VLD) is een raadsel. Zeker nadat De Gucht de PS zwaar gekrenkt heeft door de partij in Terzake af te schilderen als alcoholici, maar dan verslaafd aan geld.

Zelfs Georges-Louis Bouchez krijgt het ervan op zijn heupen. Binnen MR rijzen er intussen steeds meer vragen of er met De Gucht wel een akkoord te maken valt.

De beweegredenen van De Gucht voor zijn onbuigzame houding zijn niet zo ver te zoeken. De Open VLD, die flirt met de kiesdrempel, moet weer een zichtbare plek krijgen in het politieke landschap, waar vandaag N-VA en MR eigenaar zijn van de liberale thema’s. Door zich af te zetten tegen een ‘geldverslindende PS’ kan De Gucht zich het beeld aanmeten van de ware liberaal. Dat de PS bovendien niet met een ‘racistische’ N-VA in zee wil gaan, is een gedroomde kans voor De Gucht om de PS weg te zetten als partij waar niet mee te regeren valt. Tegelijk moet De Gucht in Brussel de periode doen vergeten waarin Sven Gatz voor Open VLD minister van Begroting was. Het is een periode waarin de schuldenberg exponentieel toenam, en er jaarlijks een gigantisch structureel tekort werd opgetekend.

financiële deconfiture waar de hoofdstad in verzeild is geraakt.

De gevolgen van dat wanbeleid, gecombineerd met het uitblijven van een regering, zijn alvast desastreus. De rating staat op een historisch dieptepunt, Belfius wil in januari geen kaskrediet meer geven, en heeft vorige week ook nog eens beslist niet langer huisbankier te willen zijn. De Smedt moet nu zelf toegeven dat een shutdown in april of mei niet langer uit te sluiten valt.

De vraag is toch vooral hoelang Open VLD nog op die twee benen kan dansen: aan de ene kant roepen dat het vijf voor twaalf is en aan de andere kant mee aan de knoppen zitten van een Gewest dat zichzelf regelrecht de afgrond inrijdt.

“Binnen MR rijzen steeds meer vragen of er met De Gucht wel een akkoord te maken valt”

Wat nodig is om het tij te keren, is een begrotingsakkoord. En liefst zo snel mogelijk. Maar zelfs de MR vraagt zich nu af of dat met De Gucht wel mogelijk is, die het afgelopen jaar het ene formatie-initiatief na het andere heeft afgeschoten. Afgelopen weekend bracht De Tijd een brandbrief van het Rekenhof dat voor de tigste keer uiterst kritisch is voor de Brusselse financiën. Het gaat om het rapport over de voorlopige twaalfden voor januari tot maart. Daarin zou de regering in lopende zaken een blanco cheque vragen om naar eigen believen met de uitgaven te kunnen schuiven. Dat is ongezien. Het is aan het parlement om de uitgaven toe te wijzen. Bovendien ontbreken volgens het Rekenhof ramingen over de inkomsten voor volgend jaar, waardoor de parlementsleden geen getrouw beeld krijgen van de begroting.

Steven Van Garsse Senior politiek analist In het edito fileert de redactie de Brusselse actualiteit.

Het is beslist geen toeval dat Dirk De Smedt, de nieuwbakken minister van Begroting voor Open VLD, steevast herhaalt dat hij Gatz niet is, en zich dus niet hoeft te verantwoorden voor de

Bij zijn aantreden zei Dirk De Smedt dat hij terug wou naar de begrotingsorthodoxie, maar het lijkt erop dat Open VLD de traditie voortzet van morsige begrotingen en financiële hocus pocus. Of Open VLD zo weer geloofwaardig kan worden is de vraag.

Lees meer Volg alles over de Brusselse regeringsvorming via BRUZZ.be

Inhoud

Essay van Caroline Pauwels vormt de basis van een monoloog van An Miller.

OPDECOVER

06Economie DegeldmachineWinterpret: tot 8.020eurovooreenchalet

ACTUALITEIT

03Vooraan Begroting:hoelang kan Open VLDnogoptweebenendansen?

12Fenomeen van deweek Akkoord over socialewoningen énstadslandbouwop Kwartelveld

13Cartoon DelphineFrantzen

16Opinie ‘Stop met dat zinloze claxonneren’

COLOFON

26Religie GebouwaandeKunstlaan omgevormd tot mormoonsetempel

VERHALEN

18Winkeldiefstallen Supermarkten leggendievenvoortaanzelfboetesop

24Erfgoed JohanRalschrijftde geschiedenis van L’Archiduc

ELKEWEEK

14Inbeeld

15In het nieuws

16 Stadsleven Nietkunnen

23BotanischBrussel Dromen van een

nieuweolmendreefin het Zoniënwoud

28Hang-out Sanya

34 Column Deretour

35CityJobs TaxichauffeurIbrahim vindtrespectvoordeklanten het allerbelangrijkste

SELECT

37 AnMiller brengteenodeaande verwonderingénaanCarolinePauwels

41 Kleinonderhoud FannyDeMarco

43 Eat &Drink Ongba

44Inzichten JulieRains

BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw, een abonnement binnen Europa kost 119 euro per jaar, buiten Europa 139 euro per jaar OPLAGE 50.000 exemplaren ADVERTEREN? Angela Mngongo 02-650.10.81 angela.mngongo@brusselmedia.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be KLACHTEN? klachten@bruzz.be - www.bruzz.be/klachten ALGEMENE DIRECTIE Johan Goossens ALGEMEEN HOOFDREDACTEUR Klaus Van Isacker COÖRDINATOR MAGAZINE Maarten Goethals ART DIRECTOR Heleen Rodiers VORMGEVING Ruth Plaizier EINDREDACTIE Karen De Becker, Kurt Snoekx WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER Eva Christiaens, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Annelies Bontjes, Jasper Croonen, Andy Furniere, Amber Janssens, Niels Ruëll, Bram Van Renterghem, Michel Verlinden (medewerkers) VERTALING Frédérique Beuzon, Aurélien Garcia, George Holmer, Laura Jones FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Bart Dewaele, Kim Duchateau, Delphine Frantzen, Ivan Put, Sophie Soukias, Saskia Vanderstichele, Emiel Viellefont VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Johan Goossens, Flageyplein 18, 1050 Elsene.

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw wordt gedrukt bij Printing Partners Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

De geldmachine Winterpret

Tot 8.020 euro voor een chalet op de kerstmarkt

Vrijdag gaat Winterpret opnieuw open. Een hoogmis voor de liefhebbers van glühwein, en voor de commerçanten die een chalet wisten te bemachtigen.

“Je draait in een maand wat je de rest van het jaar verdient.”

Van 28 november 2025 tot 4 januari 2026 baadt Brussel weer in de kerstsfeer en loopt de 24e editie van Winterpret. Van het

De Brouckère- tot het Poelaertplein, van de Grote Markt tot de Vismet: overal geurt het naar glühwein en jenever, warme wulken en tartiflette. In totaal serveren 238 standjes spijs, drank en spulletjes.

Het is magisch voor de ene, hinderlijk voor de ander. Maar populair is de markt in elk geval. De vorige editie telde 4,2 miljoen bezoekers, van wie 1,4 miljoen uit Brussel; 1,2 miljoen uit de rest van het land en 1,6 miljoen bezoekers uit het buitenland – vooral uit Spanje, Italië en Frankrijk.

Zeker die internationale belangstelling deed de kerstmarkt groeien tot een van de grootste van Europa. Touroperators zoals het Britse Shearings of Jason Edwards Travel leggen tegenwoordig vlot bussen in naar de kerstmarkt van Brussel, vaak in combinatie met die van Brugge.

“Ik zie elk jaar meer volk, vooral meer buitenlanders”, bevestigt Brusselaar Marc Claus, die met Stoemp from Brussel al sinds 2013 op de Vismet staat. In de warme maanden staat hij op de kermis, met een kindermolen en een frituur. Winterpret vormt zijn belangrijkste winteractiviteit. “Ik hoor Engels, Turks, Spaans. Ik moet dus een beetje van alles kunnen spreken. In het begin heb ik mijn stoemp vaak met een vorkje moeten laten proeven – mensen verwachten dat niet meteen op een kerstmarkt. Maar de verkoop gaat steeds makkelijker. Mijn favoriete weer? Sneeuw. Voor die gezelligheid staan mensen graag in de file. Maar eigenlijk is alle weer goed, als het maar niet regent.”

Goudmijn

Al die bezoekers brengen behoorlijk wat geld in het laatje. In 2022 was dat 260 miljoen euro, zo becijferde organisator Brussels Major Events (BME), een vzw van de Stad Brussel, via een berekening met de Event

“Fransen, Nederlanders, Duitsers staan op Winterpret. Dan vind ik het jammer dat ik als Brusselse ondernemer geen plek krijg”

Terence Van Dijk

Zoekt al jaren naar een plekje op Winterpret

Impact Calculator van onderzoeksbureau Tourism Economics – an Oxford Economics Company.

Dat gebeurde op basis van telecomgegevens van Proximus en de bezettings- en bestedingscijfers, verkregen via Visit Brussels. Via geijkte formules komen de onderzoekers zo aan 94 miljoen euro uitgaven aan voedsel en drank, 54 miljoen euro aan verblijf en 39 miljoen euro aan retail, samen goed voor 187 miljoen euro. Daarbij wordt rekening gehouden met het aandeel dat niet in Brussel woont (64 procent) en het aantal bezoekers dat overnacht (15 procent) voor gemiddeld 154 euro en 2,1 hotelgasten per kamer. Aan het einde van het vier pagina’s tellende document werd nog eens voor 64 miljoen euro aan recreatie toegevoegd (musea en dergelijke) en bijna 9 miljoen euro aan transportkosten. Hoe die berekend werden, is niet duidelijk, maar het totaal bedraagt een hallucinante 260 miljoen euro. Voor 2022, welteverstaan. In 2024 kwamen daar nog eens bijna 1 miljoen bezoekers bij.

Of dat cijfer steek houdt, valt moeilijk te achterhalen, maar dat het in the most wonderful time of the year in Brussel over de koppen lopen is, staat buiten kijf. Volgens Booking.com bedraagt de hotelbezetting 80  procent. In de Stad Brussel loopt dat volgens schepen van Toerisme Delphine Houba (PS) op tot 90 procent.

Ook mensen die hun appartement via platformen zoals Airbnb verhuren, zien de aanvragen vlot binnenlopen. “Van de acht

In totaal serveren 238 standjes spijs, drank en spulletjes op Winterpret.

boekingen in de maand december, vermelden er vier expliciet dat ze voor de kerstmarkt komen”, zegt Lore*, een Vlaams-Brusselse die haar flat in de Dansaertbuurt geregeld verhuurt wanneer ze in het buitenland zit. “Ik had boekingen vanuit Frankrijk, Turkije, Duitsland, Portugal en door één Vlaams gezin.” Bij die grote belangstelling is het aanlokkelijk om de prijs hoger te trekken, maar dat werkte niet. “Ik kreeg geen aanvragen meer. Toen ik de prijs weer op het door Airbnb gesuggereerde tarief zette, bleken alle beschikbare dagen in een mum van tijd weg.”

Jaaromzet

Wat verdienen de handelaars nu zelf, zij die op de kerstmarkt staan? Dat is niet eenvoudig te achterhalen. Als het gaat over de recette, klappen commerçanten dicht.

Eerst zijn er de kosten. De huurprijs voor een chalet varieert naargelang de producten die iemand in zijn stalletje verkoopt, zo laat BME weten. Ambachtslieden die hun

producten zelf maken, betalen het minst: 2.130 euro (zonder btw). Verkopen de standhouders ingekochte producten zoals wollen mutsen of kaarsen, dan betalen ze 4.100 euro. Voor eetwaren die niet ter plaatse genuttigd worden – confituur, bergkazen, worsten ... – is dat 4.445 euro. Gaat het om eten en drank (met uitzondering van sterke drank), dan betaal je als commerçant 5.615 euro. Verkoop je ook sterke drank zoals jenever, loopt dat op tot 7.020 euro. Komen daar nog warme alcoholische dranken –glühwein bijvoorbeeld _ dan wordt nog 1.000 euro extra aangerekend. Voor een jeneveren glühweinkraam, leg je dus 8.020 euro neer. Het gaat, voor alle duidelijkheid, om de kleine chalets. Grotere standen kosten meer. Verder betalen handelaars nog de eventuele huur van koelkasten, apparatuur of een extra stopcontact. Gezien de standhouders verplicht elke dag open moeten zijn van 10 uur ‘s morgens tot 10 uur ‘s avonds, is personeel mogelijk een grote kostenpost. Voor handelaars die ver van Brussel wonen,

komt daar nog de huur van een kamer of flat bij. En dan is er natuurlijk de aankoopprijs van het product zelf.

Wat brengt het op? Marc Claus houdt het op “een plus”. Na wat aandringen zegt hij dat het gelijk is aan een goeie zomermaand op de kermis (niet de Zuidfoor). Tijdens Winterpret staat hij al jaren op exact dezelfde plek op de Vismet. “Dat is de grootste markt, maar niet per se de beste”, aldus Claus. “Aan de Beurs werken ze ook op de middag heel goed. De Vismet draait vooral ‘s avonds.”

Ook Maxime Parcan van Forcado, een patissier gespecialiseerd in pasteis de nata, kleine Portugese lekkernijen, geeft liever geen cijfer. “De omzet die ik op Winterpret haal, is effectief heel belangrijk en relevant”, zegt hij. “Het is in feite een maand lang onze vierde vestiging. Let wel: het is erg veeleisend werk met lange dagen. Maar dat ik het blijf doen, toont dat het rendabel is.”

“Het geeft mij bovendien de kans om de klantenbasis te verbreden”, gaat hij verder.

“Onze winkels zijn bestemmingswinkels, die niet per se op toplocaties liggen. De stand op de Vismet geeft mij meer zichtbaarheid.”

Eén verkoper van wafels en pannenkoeken wil wel een cijfer geven, maar enkel anoniem. “Je draait in een maand wat je de rest van het jaar verdient. Dat is bijna voor alle marktkramers zo. Daarom doen mensen het jaar na jaar, en willen ze niet stoppen. Je verdient tussen de 50.000 en 100.000 euro. Maar dat komt niet zomaar. Je moet zeven dagen per week werken, het vraagt personeel en investeringen, en je ziet je familie de hele maand niet. Het is echt hard werken.”

Voor drankstandjes, waar de meeste mensen samentroepen, worden door twee andere bronnen bedragen tussen de 100.000 en 150.000 euro genoemd. Dat ligt in lijn met wat de krant La Dernière Heure vorig jaar vermeldde. Een hoop geld dus, dat logischerwijs de interesse van handelaars wekt.

Economie

“De vraag naar een standje is ongeveer dubbel zo groot als het aanbod”, zegt Delphine Romanus, vicedirecteur van Brussels Major Events. Dat betekent dat mensen uit de boot vallen. De in Brussel opgegroeide Terence Van Dijk is er een van. Samen met zijn vrouw Sally Kindel deed hij al drie aanvragen, en drie keer werden ze met een standaardmail geweigerd. Ze verkopen juwelen, deels zelf gemaakt, deels gekocht bij ambachtslieden in Nepal en India. In de zomer zijn ze marktkramer in het Zuid-Franse dorpje Bormes-les-Mimosas. In de winter trekken ze naar het noorden.

Omdat Winterpret niet lukt, wijken ze noodgedwongen uit naar de kerstmarkt van Luik. “Daarvoor moeten we een flat huren, waardoor we minder winst maken. Het is ook een ander soort kerstmarkt. Winterpret is een van de grootste van Europa, met veel meer passage en meer internationale bezoekers, die vaker cadeautjes kopen. Heel wat mensen die items verkopen op Winterpret, zijn Fransen, Nederlanders, Duitsers ... Dan vind ik het jammer dat wij als Brusselaars niet binnen raken.”

Gevraagd naar een reactie zegt Brussels Major Events dat het een kwestie van vraag en aanbod is. “Diversiteit is erg belangrijk”, zegt Romanus. “En in de categorie juwelen is er al heel wat aanbod. De handelaars die er eerder al stonden, krijgen voorrang.”

Dat is een pragmatische keuze, zegt Romanus, maar er is ook een juridisch aspect. “Handelaars weigeren die eerder al een plaats kregen, is moeilijk. We moeten over concrete elementen beschikken, zoals een schending van het reglement.”

De juristen en organisatoren van andere kerstmarkten die BRUZZ sprak, zijn kritisch over dat juridische argument, en vermoeden dat het toch vooral een praktische keuze is. Die valt overigens ergens te begrijpen. Elk jaar het hele marktaanbod op zijn kop zetten, zou een uitdaging zijn die heel veel overleg vergt. Dat BME behoudt wat werkt, kan ook bij Van Dijk op begrip rekenen, zeker omdat die handelaars die inkomsten incalculeren, bijvoorbeeld om investeringen te doen of de premies te betalen. “Bovendien vernieuwt het aanbod elk jaar al voor ongeveer tien procent”, zegt Romanus.

Andere kerstmarkten, zoals die van Antwerpen, maar ook heel wat Duitse, werken voor de drankstandjes met een veiling, soms onder gesloten omslag. De hoogste bieder wint. “Dat kan zeker bestudeerd worden”, zegt Romanus, “al vind ik het niet per se democratisch. Het bevoordeelt de handelaars die al veel hebben.”

Lasten en lusten

Met 238 standen die elk tienduizenden euro’s genereren, lijkt het bijna evident dat de kerstmarkt minstens zelfbedruipend is. Niets is minder waar. Brussels Major Events krijgt van de Stad Brussel elk jaar een subsidie van 705.000 euro voor de organisatie van Winterpret en Nieuwjaar – welk bedrag naar welk event gaat, willen de organisatoren niet kwijt. Daar komt nog 65.000 euro bovenop voor ‘het garanderen van netheid en voor afvalbeheer tijdens Winterpret’ en 100.000 euro subsidie voor ‘mobiliteit tijdens Winterpret’.

De rest van het werkingsbudget van 3 miljoen euro komt van de standhouders en commerciële partners. Daarmee worden security, verlichting en de houten chalets betaald.

De subsidies zijn afkomstig van belastinggeld, waardoor ook de bewoners, die al vaak de lasten van de drukke kerstmarkt

dragen, het evenement indirect mee betalen, terwijl zoveel handelaars daar goed aan verdienen. Dat kan vreemd overkomen. Is het geen optie om het standgeld te verhogen, zodat de burgers gespaard blijven? “Een terechte vraag”, zegt Romanus. “Die prijszetting wordt voortdurend bestudeerd. Dit jaar moeten verkopers van glühwein 1.000 euro extra betalen. Maar alles via de handelaars innen, kan ook gevolgen hebben voor de klant, en dat is evenmin goed. Het kan niet de bedoeling zijn dat bezoekers bij wijze van spreken 20 euro voor een tartiflette betalen.”

*Volledige naam bekend bij de redactie

Winterpret of Misère d’hiver? Je hoort in onze wekelijkse podcast ‘In Brussel’ getuigenissen van buurtbewoners en kraampjeshouders. En een antwoord op de vraag: wat brengt Winterpret nu allemaal op?

PLAISIRS D’HIVER : LE MARCHÉ DE NOËL QUI RAPPORTE GROS

FR/ Le marché de Noël de Bruxelles attire chaque année des millions de visiteurs et génère environ 260 millions d’euros, surtout grâce au tourisme international. Pour les exposants, Plaisirs d’Hiver est très rentable, malgré des coûts élevés. La forte demande limite l’accès des commerçants locaux aux chalets, tandis que la Ville tente de garder l’événement abordable grâce à des subsides et une politique tarifaire adaptée.

WINTER WONDERS REMAINS A LUCRATIVE CROWD-PULLER

EN/ Brussels’ Christmas market attracts millions of visitors each year and generates an estimated €260 million, largely thanks to international tourism. For stallholders, Winter Wonders can be a goldmine, though high rental costs, staffing and long working hours take their toll. Due to high demand, some local traders struggle to secure a chalet, while the city tries to keep the event accessible through subsidies and pricing measures.

TOPVASTGOED TE KOOP IN BRUSSEL VERHUURSERVICE MET 98% BEZETTINGSGRAAD

Investeer nu in het hart van de Europese hoofdstad

Ruime nieuwbouwappartementen met 1 tot 3 slaapkamers vanaf € 275.000 *

Veilige investering op alle vlakken:

+ Strategische huurlocatie voor expats

+ Skyline is een betrouwbare projectontwikkelaar met jarenlange ervaring

+ Uw geld brengt op korte én lange termijn op

Ideale ligging vlak bij Tour & Taxis op wandelafstand van Brussel-Centrum

* excl. btw en kosten

Tijdloze architectuur met hoogstaande afwerking en prachtige privéterrassen Meer info: Bel ons op 02 342 09 09 of surf naar www.thebanks-brussels.be

Kwartelveld Akkoord over sociale woningen én stadslandbouw

Nieuwe woningen bouwen en tegelijk veel open ruimte behouden, op de veelbesproken

Kwartelveldsite in Watermaal-Bosvoorde is er een fel bevochten akkoord over tussen de bouwheer en de uitbaters van de stadsboerderij.

In theorie is Kwartelveld een lap van 3 hectare bouwgrond van huisvestingsmaatschappij Logis-Floréal. De voorbije dertien jaar stond de naam echter vooral synoniem voor de stadsboerderij die zich er geleidelijk vestigde sinds 2012. Een schapenweide, serres en akkers voor groenteteelt, bloemen om zelf te oogsten en een ontmoetingsplek voor de buurt, het is er allemaal.

Als het Kwartelveld (soms ook Kwartelzang genoemd) het nieuws haalde, was dat vooral door een conflict tussen de voorstanders om het terrein te gebruiken voor sociale woningbouw en de verdedigers van de stadslandbouw. De plek werd daarmee een van de symbolen van een strijd die ook elders in het gewest woedt en ook een politieke vertaling kreeg. Vereenvoudigd: socialisten willen woningen bouwen, groenen willen open ruimte behouden.

Vandaag hebben de drie belangrijkste partijen (de vzw Chant des Cailles, de Brusselse gewestelijke huisvestingsmaatschappij (BGHM) en de lokale huisvestingsmaatschappij Logis Floréal) echter een akkoord over de toekomst van de site. Dat schrijft La DH en bevestigt bouwheer BGHM. Die wil dit jaar

nog een bouwvergunning indienen voor een project dat zeventig woningen combineert met het behoud van de stadslandbouw.

In diezelfde gecombineerde bouwaanvraag vraagt de stadsboerderij meteen ook om eigen lokalen voor de landbouwactiviteiten op te trekken. Beide bestemmingen verbinden op die manier hun lot met elkaar. Zolang er geen vergunning is voor de woningen, kan ook de boerderij niet bouwen en omgekeerd.

Intergenerationeel wonen

De zeventig woningen moesten eerst bestaan uit 56 sociale woningen en 14 woningen voor middeninkomens. Gezien de onzekere politieke context wil de BGHM zich vandaag echter niet meer vastpinnen op een verdeelsleutel. Een aantal van de gebouwen zullen voorbehouden worden voor studio’s en gemeenschappelijke delen. Het is de bedoeling om die gebouwen te gebruiken voor intergenerationeel wonen. Het merendeel van de gebouwen komt langs de Kwartellaan. De stadsboerderij van haar kant zal het met minder plaats moeten doen, maar krijgt in ruil wel zekerheid voor de toekomst. Tot nog toe beschikte het

initiatief immers slechts over een tijdelijke gebruiksovereenkomst. De weide voor de schapen krimpt en ook aan de oppervlakte voor de tuinbouw wordt geknabbeld.

Binnen de vzw die de stadsboerderij ondersteunt, leidde de overeenkomst tot moeilijke debatten. De algemene vergadering stemde dan wel in met het akkoord, veel leden vinden dat de vzw zich moest blijven verzetten tegen de bouwplannen. Tegelijk leefde het besef dat de stadsboerderij de slechtere kaarten had. “We zijn uiteindelijk maar de gebruikers van een terrein waar we nu al jaren gratis mogen over beschikken”, zegt Antoine Sterling, die herder is op het terrein. “Het is een beetje moeilijk om aan de

eigenaar te blijven zeggen dat hij niet op zijn eigen terrein mag bouwen, dat ook nog eens voor woningen voorbestemd is.”

De polarisatie van de voorbije jaren droeg ertoe bij dat de twee projecten – wonen en stadslandbouw – uiteindelijk vooral naast elkaar zullen bestaan, vrezen sommigen. “Dat is ergens jammer, het had een volledig geïntegreerd voorbeeldproject kunnen worden, waarin je de bewoners van de sociale woningen ook betrekt bij de stadslandbouw”, betreurt Patricia Deuse, die lang actief was op de stadsboerderij.

Bij de BGHM wijst men er net op dat de stadslandbouwers een lokaal in het woningendeel zullen kunnen gebruiken. “Het hele woningproject is echt

hectare groot is het Kwartelveld in WatermaalBosvoorde. Het gaat om bouwgrond van huisvestingsmaatschappij Logis-Floréal

bedacht met veel respect voor de stadslandbouw op de site”, zegt directeur Studies TaïssaBielyszew. “Dit project bewijst dat je wel kunt bouwen en tegelijk open ruimte behouden.”

Een akkoord en een bouwaanvraag zijn twee belangrijke stappen naar de toekomst. Toch betekenen ze nog niet dat morgen de graafmachines aanrukken op het Kwartelveld. De BGHM verwacht pas een bouwvergunning tegen eind volgend jaar. Het blauw-groene gemeentebestuur zal er zich wellicht tegen kanten, maar heeft geen doorslaggevende stem.

Bouwstop

En zelfs met een bouwvergunning blijven nog verschillende vraagtekens over. Sociale woningen bouwen kost immers geld en het Gewest zit op zwart zaad. In de regering in lopende zaken ergerde Open VLD zich de voorbije maanden al openlijk aan de grote bedragen die nog altijd naar sociale woningbouw gaan. Een beslissing over de financiering van nieuwe woningbouwprojecten is wellicht pas voor de volgende Brusselse regering. En die laat niet alleen al anderhalf jaar op zich wachten, ze zal een erg krappe investeringsmarge hebben.

woningen komen op de site, maar het is nog niet geweten hoeveel sociale woningen daarbij zullen zijn

Alsof dat nog niet genoeg is, hangt ook de bouwstop nog als zwaard van Damocles boven grote bouwprojecten in het gewest. Het Grondwettelijk Hof kondigde die bouwstop drie weken geleden aan, na een klacht van We are Nature. brussels, die voor het behoud van open ruimte ijvert. Wat de precieze gevolgen zijn van dat vonnis, is vandaag nog steeds niet helemaal duidelijk. De Brusselse regering liet nog eens weten dat haar administraties de uitspraak nog altijd bestuderen. KRIS HENDRICKX

In het nieuws

24/11 | Minstens zeven zaken verzegeld bij politie-inval in Matonge. Bij een grote politieactie zaterdag zijn tweehonderd agenten binnengevallen bij verschillende winkels in de Matongegalerij,

Elsene. Het ging om een gezamenlijke actie van het parket van Brussel en het Arbeidsauditoraat. 67 handelszaken werden gecontroleerd, waarbij er 7 werden verzegeld. 14 pv’s werden opgesteld voor

Dimona-inbreuken (tegen de onmiddellijke aangifte van in- en uitdiensttreding van werknemers), 6 voor inbreuken op wetgeving rond deeltijdse tewerkstelling, en 5 pv’s voor illegale tewerkstelling.

23/11 | Justitiepaleis verloedert verder. Boven op een structureel gebrek

aan onderhoud en een gesloten personeelsrestaurant, kampt het Justitiepaleis ook met “ernstige gebreken op het vlak van brandveiligheid”. Dat blijkt uit een document van de Brusselse brandweer. In het rijtje bemerkingen staan een zeer beperkte branddetectie, nooduitgangen die niet

open bleken te zijn en brandblussers die ontbraken of niet periodiek werden gecontroleerd.

23/11 | Nieuw skatepark in Vorst. Onder de spoorwegbrug aan de Gerijstraat komt een skatepark. Het terrein van 600 vierkante meter onder de brug ligt al jaren braak.

Recordbedrag

De Brussel Helpt-actie klokt dit jaar af op een ingezameld recordbedrag van 95.177 euro, dankzij de verkoop van meer dan vijfduizend spaghetti’s binnen en buiten Brussel. Het ingezamelde bedrag – het hoogste ooit voor Brussel Helpt – gaat integraal naar de vzw Groot Eiland, die zich inzet om kwetsbare Brusselaars sterker te maken op de arbeidsmarkt. Dit jaar kon je op liefst 119 plekken meedoen met De Grootste Spaghettislag ter Wereld. Talloze organisaties hebben de deuren opengezet, maar ook enorm veel particulieren stroopten de mouwen op om spaghetti-eters thuis te ontvangen. Meer dan vijfduizend mensen waren zaterdag op pad om vzw Groot Eiland te steunen.

Voor de bouw zal deels gebruikgemaakt worden van materiaal uit de gemeentelijke opslagplaatsen. De werken beginnen in maart 2026 en duren zes maanden.

22/11 | Europa maakt 50 miljoen euro vrij voor Brusselse kmo’s.

De investeringsmaat-

schappij Finance & Invest Brussels krijgt van de Europese Investeringsbank een lening van 50 miljoen om kmo’s extra financiering te bieden. Door de overeenkomst kunnen ze onder gunstigere voorwaarden lenen, met lagere onderpandvereisten en betere kredietvoorwaarden.

21/11 | Vlaamsesteenweg uitgeroepen tot 11e coolste straat ter wereld. Het internationale urban lifestylemagazine TimeOut riep de Vlaamsesteenweg uit tot de 11e coolste straat ter wereld. “De straat weerspiegelt Brussel perfect weerspiegelt: creatief, vrolijk en een beetje ruw”, aldus het

juryrapport. De coolste straat ter wereld is de Rua do Senado in Rio de Janeiro (Brazilië), door haar antiekwinkels met ‘bohemian vibe’.

20/11 | Nog dit jaar militairen op straat. Nog dit jaar zal het Belgische leger in de straten van Brussel

patrouilleren. Dat zegt minister van Binnenlandse Zaken Bernard Quintin (MR). Door de inzet van militairen wil hij het aantal patrouilles verdubbelen. “Het is ook een politieke boodschap naar de criminelen en de bevolking: als staat zetten we alles op alles voor de veiligheid”, aldus Quintin.

Opinie

‘Stop

met dat zinloze claxonneren’

Iedere dag tussen 17 uur en 19 uur breekt in de Vanderlindenstraat, in Schaarbeek, de hel los: dan trakteren de wagens de buurtbewoners op een claxonconcert, schrijft Jo Govaerts, namens haarzelf en haar buren. “Het toeteren lost niets op, en geeft omwonenden bovendien stress en slaapproblemen.”

Jo Govaerts

• Deze gezamenlijke tekst is opgetekend uit monden van de bewoners van de Vanderlindenstraat

Laten we beginnen met te vertellen waarom het fijn wonen is in de Vanderlindenstraat, Schaarbeek. Het is een levendige straat, er zijn altijd wel mensen buiten. Veel buren kennen elkaar en maken een praatje. Hier en daar kleuren rozen en begonia’s de vensterbanken en gevels. Alles is er te vinden op loopafstand en wie verder weg wil, kan rekenen op een goede bediening door trein, tram of bus.

Maar mijd de buurt met de auto, vooral tussen 17 uur en 19 uur, want dan breekt de hel los. Wagens staan stil en ongeduldige chauffeurs toeteren erop los. Tot grote frustratie van de bewoners, die gek worden van de geluidsoverlast. Sinds kort hangt aan bijna elk raam een affiche om chauffeurs te vragen niet meer te “claxonneren”. Niet dat de

Stadsleven Iets kunnen

door Bettina Hubo

Na een natte herfstdag was het in de vooravond eindelijk gestopt met regenen. Ideaal om nog even de tuin in te gaan en snel wat bollen in de grond te steken. Op het gekwetter van wat koolmeesjes na was het heel stil in het binnenterrein. Tot er zich enkele tuinen verderop een gesprek ontspon tussen een moeder en haar kind. “Je moet wel oefenen. Je

chauffeurs daar oor naar hebben, verdoofd allicht door hun eigen getoeter.

“We snappen het natuurlijk wel”, zucht mijn buurvrouw Nadia. “Wat kan je doen als je in je auto zit, gefrustreerd omdat je volledig stilstaat? Toeteren, natuurlijk. Al helpt het niet.” Het breekt haar oma-hart als ze met haar

“Voor onwetmatig toeteren riskeert een automobilist een boete van 58 euro. Maar hoe vaak gebeurt dat in Brussel?”

moet voor alles oefenen, of het nu voetbal is, tekenen of lezen. Anders zal je nooit iets kunnen. Wil jij later iemand worden die niets kan?”

Daar moest ik even voor gaan zitten, voor deze existentiële vraag die ik pats-boem over de tuinmuren heen in de schoot geworpen kreeg.

kleinzoon langs zo’n luidruchtige file loopt en ze de jongen bang zijn handen over zijn oren ziet leggen. Ook voor het zoontje van Habiba zijn de dagelijkse uren getoeter een zware last. Hij heeft rust nodig na school, maar hun appartement ligt aan de straatkant, dus van rust is geen sprake. Ook Anita ervaart stress. Ze woont naast de los- en laadzone van een nieuwe winkel in de buurt, waar klanten vaak dubbel parkeren, wat regelmatig leidt tot een claxonconcert. De buurt slikt ook te veel doorgaand verkeer. Dat bewijst het telapparaat dat bij haar thuis is geïnstalleerd.

Want wat is iets kunnen?

En wat is niets kunnen? En waarom zou iets kunnen tijdens ons korte verblijf op aarde zoveel beter zijn dan niets kunnen?

Het antwoord van het kind heb ik niet gehoord. Maar even later weerklonk er een blokfluit in het binnengebied. Een volksdeuntje, wel vijftien keer opnieuw. Dit

kind wordt later iemand die iets kan. Ik kan snel bollen in de grond steken.

In Stadsleven vertellen redacteurs en lezers in maximaal 1000 tekens een verrassende anekdote over Brussel. Insturen kan via redactie@bruzz.be

Onder andere de hoeveelheid zwaar verkeer is opmerkelijk. Toeteren is verboden, tenzij er echt gevaar dreigt. Voor onwetmatig toeten riskeert een automobilist een boete van 58 euro.

Spandoek over straat

We hebben de politie al meermaals gevraagd om een oogje in het zeil te houden, maar ze vinden dat ze belangrijkere dingen te doen hebben. Als de verkeerssituatie echt uit de hand loopt, komen ze soms onze kant op en rijden zichzelf dan vast. Het gebeurt wel vaker dat ze zelf beginnen te toeteren.

“We hebben dan maar zelf affiches gemaakt en opgehangen”, bevestigt Jean-Philippe. “Ook de mensen van de moskee helpen. Daar is altijd iemand aanwezig om het verkeer in goede banen te leiden als het druk is. Ze hebben een spandoek over de straat gehangen. ‘Wij wonen hier. Niet claxonneren alstublieft’ staat erop, net zoals in de Florisstraat. Daar gaat het om: wij wonen hier en vragen niet meer dan gewoon te kunnen leven in onze huizen, zonder de stress van al dat lawaai, hoe hard je ook probeert om het van je af te zetten. Of het sommige mensen doet nadenken? Tot nu

toe merken we geen verschil, maar gezien het succes van de affiches, is het wel duidelijk dat de buurtbewoners het erover eens zijn dat het lawaai moet ophouden. Soms ga ik de straat op als ik het niet meer uithou en dan spreek ik chauffeurs zo beleefd mogelijk aan op hun gedrag. Dat doet ze beseffen dat wij ook bestaan. Of niet.”

“Mijn kind kan zijn dutje niet doen”, zegt een moeder. “Ik kan niet studeren”, zegt een student, die beweert dat hij daar een herexamen aan te danken heeft. “Ik kan niet werken”, zegt de zelfstandige met zijn kantoor thuis. “Ik word knettergek” en “ça me rend fou” zeggen buren tegen elkaar.

Escaleren

Het probleem is al meermaals aangekaart bij verschillende instanties. “We schrijven al jaren brieven naar alle gemeenteraadsleden en alle leden van het Brussels parlement”, vertelt An. “Het aantal antwoorden dat we hebben gekregen, is op één hand te tellen. We maken ook video’s en geluidsopnames om aan te tonen hoe erg de situatie soms escaleert.”

Uiteindelijk is de burgemeester samen met enkele schepenen een kijkje komen nemen. Dat langverwachte bezoek werd heel erg geapprecieerd door de buurt. De delegatie heeft van de uitbaters

van garages en verkooppunten rechtstreeks kunnen horen hoe de situatie schadelijk uitdraait voor hun bedrijf. Veel bewoners zijn hun verhaal komen vertellen en dat deed deugd. Er leeft veel bitterheid bij mensen: vroeger was de straat rustig, nu is die onleefbaar geworden.

“Het moeilijkste is als we voelen dat er geen begrip bestaat voor ons probleem”, zegt Maud. “Nochtans zijn er allerlei studies die aantonen hoe schadelijk geluidsoverlast is voor de gezondheid en het welzijn van mensen. Niemand kwam in deze buurt wonen omdat hij totale stilte zoekt. Het is altijd een levendige omgeving geweest, en dat is ook de charme.”

Maud: “Maar dit getoeter is totaal onnodig en nutteloos lawaai. En dan hebben we het nog niet gehad over de vreselijke lucht die we inademen tot binnen in ons huis door al dat stilstaand verkeer. Zeker ook niet goed voor de leerlingen van de vele scholen in de omgeving.”

Wij klagen niet over onbenulligheden, het gaat om de leefbaarheid van een verder heel fijne buurt. Hopelijk beseft het bestuur dat.

Reageren of zelf een opiniestuk insturen? Mail naar redactie@bruzz.be

Familieman en rapper ZWANGERE GUY

roept zijn moeder toe die op de tribunes zit tijdens zijn concert ING Arena, 20 november 2025

Supermarkten leggen dieven voortaan zelf boetes op

Sector wil de straffeloosheid doorbreken

Winkeldiefstallen zijn een hardnekkige plaag die ook de Brusselse supermarkten flink treft.

Omdat dieven vaak vrijuit gaan, wil de sector het heft in eigen handen nemen: 181 euro of de politie wordt erbij gehaald.

door Bettina Hubo

In de Delhaize aan Belgica liggen steeds meer producten achter slot en grendel in grote vitrinekasten: batterijen, lampjes, haarkleuringen, zwangerschapstesten, scheermesjes en zowat alle verzorgingsproducten, van goedkope deo’s over scheerschuim en voetpleisters tot duurdere gezichtscrèmes. Aan de champagneflessen in het wijnschap hangen beveiligingstags. De sterke drank staat in rekken achter het klantenonthaal.

Ook voor de tandenborstels – de gewone en dure elektrische – is er een aparte glazen kast. Wie een exemplaar van 5,50 euro wil kopen, moet sinds kort op de rode knop ‘Appelez-nous’ drukken. “Er werden zoveel tandenborstels gestolen, vooral die dure”, vertelt de verkoopster die de kast komt openmaken.

In de kleinere Brusselse supermarkten zijn er doorgaans geen gesloten vitrinekasten, maar staan de diefstalgevoelige artikelen opgesteld achter de kassa. Behalve de dure alcohol, scheermesjes en condooms

zie je er vaak ook de oordopjes, Pritt-stiften en andere schoolartikelen liggen.

“Tegenwoordig wordt alles gestolen”, zegt Luc Ardies, directeur van Buurtsuper.be, de supermarktafdeling van zelfstandigenorganisatie Unizo. “Bovenaan het lijstje staan alcohol, cosmetica en alles wat klein en duur is.”

Uit de statistieken van de federale politie blijkt dat het aantal aangegeven winkeldiefstallen in ons land toeneemt, van 21.225 tien jaar geleden tot 24.107 vorig jaar.

Brussel nam er daarvan 2.373 voor zijn rekening, minder dan een tiende. Qua cijfers steekt Brussel er dus niet bovenuit. “Maar cijfers zeggen in dezen niet veel”, zegt Ardies. “Het is het topje van de ijsberg. Het leeuwendeel van de winkeldiefstallen wordt immers niet aangegeven, al zeker niet in Brussel, omdat het voor de uitbaters te veel rompslomp is, en omdat er vaak toch geen

en

gevolg aan wordt gegeven. Volgens onze analyse wordt er maar in een van de tien gevallen aangifte gedaan.”

“Wij horen aan alle kanten dat het aantal winkeldiefstallen toeneemt, in het buitenland en bij ons”, bevestigt Stefan Van Rompaey, hoofdredacteur van de website RetailDetail. Wat volgens hem het probleem verergerd heeft, is de selfscan, die het makkelijker heeft gemaakt om iets ‘vergeten’ af te rekenen. Andere factor is de toegenomen economische onzekerheid. Sommigen grissen iets mee omdat ze honger hebben. Anderen, de gelegenheidsdieven, stelen omdat ze er niet op achteruit willen gaan nu alles duurder is geworden. En dan zijn er nog de georganiseerde bendes die hele schappen leegroven. De gelegenheidsdieven zijn veruit de belangrijkste groep.

100.000 euro per winkel

De impact voor winkeliers is groot. “We schatten dat bij de zelfstandige supermarkten minstens één procent van de omzet verloren gaat door winkeldiefstal”, zegt Ardies. “Dat is veel. Retail is een hyperconcurrentiële sector met minimale winstmarges van rond de twee procent. Kleine supermarkten verliezen gemiddeld de helft van hun nettowinst door die diefstallen. En behalve de financiële schade is er ook de psychische schade voor het personeel.”

Zelf blijven de retailers het liefst discreet over de omvang van het probleem en de preventiemaatregelen die ze nemen. “Het is te gevoelige bedrijfsinformatie”, klinkt het bij Colruyt. Idem bij Delhaize. “We willen mensen niet inspireren of op slechte gedachten brengen”, zegt woordvoerder Roel Dekelver, die alleen kwijt wil dat het probleem alsmaar toeneemt en de supermarkten in de grootstad er het zwaarst onder te lijden hebben.

Een Brusselse uitbater van vijf supermarkten, onder meer in Ukkel, Etterbeek en Elsene, wil wel zijn verhaal doen, maar alleen anoniem. Hij heeft dagelijks met winkeldiefstal te maken, vertelt hij aan de telefoon. “De lastigste periode komt er nu aan, de feesten.”

Wat er in zijn winkels wordt gestolen? “Deo’s, parfums, biefstuk, eigenlijk alles behalve groenten en fruit”, zegt hij. “Beveiligde dozen maken ze gewoon open, de inhoud verdwijnt.” Net als overal zijn batterijen en scheermesjes erg geliefd. “We hangen ze nu achter de kassa, maar toen ze nog in de

Bendes stelen dan weer om door te verkopen. “Ze roven het halve Côte d’Orschap leeg en dan zie je die pakken terug in een schimmig winkeltje wat verderop.”

Om diefstal tegen te gaan, gebruikt hij beveiligingstags en ook camera’s, waaronder een slimme camera met gezichtsherkenning die het personeel waarschuwt als een dief opnieuw zijn entree maakt in de winkel. “Zo’n camera kost 25.000 euro. Beveiligen is duur. Die kosten komen boven op het verlies aan omzet.”

En dan is er de tijd en energie die hij en zijn personeel eraan kwijt zijn. “Als we

“Bij de zelfstandige supermarkten gaat minstens één procent van de omzet verloren door winkeldiefstal”

Luc Ardies

Directeur Buurtsuper.be (Unizo)

winkel lagen, konden we niet volgen met aanvullen.”

Voor hem betekenen de diefstallen een jaarlijks verlies van 50.000 tot 100.000 euro per winkel. “De impact is enorm.”

De typische winkeldief bestaat niet, is zijn ervaring. “Elke klant kan een dief zijn: een moeder van twee, een man in pak, een gehandicapte in een rolstoel. Laatst hadden we een chique dame over de vloer die op de parking alvast enkele zakken hout in de koffer van haar Volvo-terreinwagen propte, waarna ze die binnen aan de kassa ‘vergat’ te betalen.”

merken dat iemand iets wegmoffelt, moet een van de werknemers alles laten vallen en de camera’s checken. Vervolgens wordt die persoon gevolgd en buiten opgewacht door twee medewerkers. Want pas voorbij de kassa is er sprake van diefstal.”

Klopt, zegt Luc Ardies. “Je hebt maar een paar meter om in te grijpen.” Sowieso biedt de wetgeving, vanwege de privacy, weinig mogelijkheden aan winkeliers om dieven aan te pakken. “De kassierster mag officieel zelfs niet aan de klanten vragen om de boodschappentas te openen. De tas doorzoeken kan al helemaal niet. Bewakingsagenten

met een speciale vergunning mogen dat wel doen, maar zo’n firma inschakelen is voor de meeste zelfstandige supermarkten niet te betalen.”

Grotendeels geseponeerd

In principe zijn de winkeliers overgeleverd aan politie en justitie om het recht te doen gelden. “Maar de politie komt lang niet altijd”, fulmineert de Brusselse ondernemer met de vijf supermarkten. “Als ze al komt, wil ze soms geen pv opstellen, omdat er toch geen gevolg aan wordt gegeven. Die straffeloosheid is onverdraaglijk.”

Winkeldiefstal is geen prioriteit voor politie en gerecht, oordeelt Ardies. “Het wordt beschouwd als kleine en dus te verwaarlozen criminaliteit. Een uitbater die beelden heeft van de diefstal en ook een pv, krijgt vaak achteraf een brief van de procureur met de melding dat justitie zich niet kan bezighouden met dat soort kleine criminaliteit.”

Volgens cijfers van Safe.brussels gaf justitie in 2023 slechts aan een kwart van de aangegeven winkeldiefstallen gevolg: 24 procent leidde tot een alternatieve maatregel en amper één procent tot strafrechtelijke vervolging. De rest werd grotendeels geseponeerd.

“De moedeloosheid in de sector is groot omdat er zo weinig handhaving is”, zegt ook Hans Cardyn, woordvoerder van handelsorganisatie Comeos.

Comeos, Buurtsuper.be en het Neutraal Syndicaat voor Zelfstandigen vragen al jaren dat de overheid doeltreffende maatregelen neemt. In 2017 ging de ministerraad akkoord met het voorstel om betrapte dieven via een dading een soort schadevergoeding te laten betalen aan winkeliers, zonder tussenkomst van de politie. Zo werkt het in Nederland al jaren. Daar worden incassobureaus ingeschakeld voor de inning van een forfaitaire schadevergoeding van 181 euro. Ardies: “De sector wilde hierover een protocolakkoord sluiten met politie en justitie, maar dat lukte niet omdat bij hen de vrees bestond dat winkeldiefstal, een misdrijf, op die manier helemaal van de justitieradar zou verdwijnen. De regeling werd uiteindelijk nooit ingevoerd.”

Vijf jaar later, in 2022, riep toenmalig minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) het lik-op-stukbeleid in het leven, een schikking waarbij de politie zonder tussenkomst van het parket of de rechtbank de onmiddellijke betaling van een boete tot 350 euro kon opleggen aan de dief.

Dat bleek een slag in het water. “De regeling heeft in de praktijk nooit goed

gewerkt, zeker niet in Brussel, waar de politie andere katten te geselen heeft”, vertelt Hans Cardyn. In 2023 liet het Brusselse parket weten het lik-op-stukbeleid niet meer toe te passen voor winkeldiefstallen, bij gebrek aan manschappen en middelen.

Steeds meer supermarkten nemen het heft intussen in eigen handen: in ruil voor een boete of schadevergoeding laten ze de politie erbuiten. De winkels van Delhaize bijvoorbeeld. “Wij halen de politie er doorgaans niet bij. Onze zelfstandige uitbaters lossen het zelf op met een administratieve boete die de kosten van overlast en schade moet dekken”, legt woordvoerder Dekelver uit.

Alleen is die werkwijze juridisch niet altijd even waterdicht en varieert het bedrag van winkel tot winkel. “Het is een grijze zone”, zegt Luc Ardies. “Uitbaters krijgen soms opmerkingen van de politie over het woord boete.”

Daarom introduceert Buurtsuper.be nu een ‘waterdichte’ en uniforme regeling in samenwerking met het Nederlandse SODA (Serviceorganisatie voor directe aansprakelijkheid). Dat bureau int bij onze noorderburen al jaren schadevergoedingen wegens winkeldiefstal en is sinds enige tijd ook in België actief. Aplsia, de Franstalige tegenhanger van Buurtsuper, werkt aan een gelijkaardig initiatief. “Ook wij zijn hierover in onderhandeling met SODA”, zegt Sophie Bôval.

Meer technologie

Net als in Nederland zal de betrapte winkeldief een formulier moeten ondertekenen waarbij hij zich ermee akkoord verklaart om 181 euro te betalen aan SODA, dat het gros van het bedrag doorstort aan de supermarkt. Tekent hij niet, dan wordt de politie gebeld. “Die moet dan natuurlijk wel komen”, erkent Ardies, die hoopt dat het systeem vooral een ontradend effect heeft.

Het is het voorstel van 2017, maar dan zonder overleg met politie en justitie. Ardies:

“Daar gaan we niet langer op wachten.”

Desondanks is het systeem volgens hem juridisch sluitend. “We hebben het laten onderzoeken door onze advocaten, er is geen speld tussen te krijgen. Het gebruikte formulier is een burgerrechtelijke dading. Dat kan perfect, toch als alles vrijwillig gebeurt. De dief moet de diefstal erkennen en willen betalen. Het is geen boete, maar een vergoeding voor de schade en de afhandeling ervan.”

Om justitie gerust te stellen zal Buurtsuper de deelnemende winkels vragen om het dadingsformulier over te maken aan de politie. In theorie kunnen er wel nog strafrechtelijke gevolgen aan de feiten worden gegeven.

Het nieuwe systeem zou op 1 januari 2026 in werking moeten treden.

Ondertussen blijven de supermarkten alles in het werk stellen om het potentiële winkeldieven moeilijker te maken en de pakkans te vergroten. “Winkeliers gaan daarbij meer en meer vertrouwen op technologie”, zegt Stefan Van Rompaey (RetailDetail). “Ze gebruiken bijvoorbeeld AI om afwijkend gedrag te signaleren zodat de controles bij de zelfscankassa gerichter kunnen gebeuren. Klanten worden gefilmd en als een product in de boodschappentas verdwijnt zonder correcte scan wordt dat gesignaleerd aan het personeel.”

Ook bestaan er volgens Van Rompaey AI-systemen waarbij slimme camera’s de klant in de winkelgangen volgen om ook daar risicogedrag te spotten, bijvoorbeeld als iemand treuzelt bij de wijn en er vervolgens geen fles in de kar ligt. “Of dit bij ons toegepast wordt, weet ik niet, de supermarkten communiceren er niet over”, zegt Van Rompaey. “In Nederland heeft Jumbo ermee geëxperimenteerd nadat het aantal winkeldiefstallen in 2023 de pan was uitgerezen. Het bedrijf is er uiteindelijk mee gestopt omdat het zou leiden tot een sfeer van wantrouwen in de winkels. Uiteindelijk ontvang je als supermarkt klanten, geen potentiële dieven.”

SUPERMARCHÉS CONTRE VOLEURS À L’ÉTALAGE

FR/ Le vol à l’étalage reste un problème majeur pour les supermarchés bruxellois : « Au moins 1 % du chiffre d’affaires des magasins indépendants disparaît ainsi », indique Luc Ardies, de Buurtsuper.be. Face au sentiment d’impunité, le secteur réagit. Dès janvier, Buurtsuper lancera un système où les voleurs pris sur le fait devront verser une indemnité à un bureau de recouvrement, faute de quoi la police sera appelée.

SUPERMARKETS TAKE ACTION AGAINST SHOPLIFTERS

EN/ Shoplifting is a persistent problem, including in the supermarkets in Brussels. “We estimate that shoplifting is costing independent supermarkets at least one per cent of their turnover”, says Luc Ardies, director of Buurtsuper.be. In January, Buurtsuper.be will introduce a new system in which shoplifters will have to pay damages through a debt collection agency. If they refuse, the police will be involved.

BRONKS & Not Standing/Alexander Vantournhout SOUVENIRSHOP

PREMIÈRE

ZA SAM 6/12, 15:00 4+ ZO DIM 7/12, 11:00 & 15:00

Theater Artemis Het beste van mij

LUN 29/12, 15:00  4+

Maas theater en dans Let’s go Barbie

Zonzo Compagnie FEST

Paspartoe: dé cultuur- en vrijetijdspas voor Brussel

Spaar punten en ruil ze om voor cadeaus, gratis tickets of allerlei andere voordelen.

Recht op verhoogde tegemoetkoming?

Dan krijg je nog meer korting!

Nieuw: nu ook online beschikbaar!

Haal je Paspartoe nu in huis via uitpas.be en ga meteen op stap met de UiTPAS-app

Toch liever een fysieke kaart?

Ga langs bij een gemeenschapscentrum in de buurt, Muntpunt of het Brussels Ouderenplatform. Meer info op www.paspartoebrussel.be

ZA SAM 13/12, 15:00  8+ BRONKS Oh Deer ! ZA SAM 3/01, 15:00  6+

MER 17/12, 14:45  6+

De olm Dromen van een nieuwe majestueuze dreef in het Zoniënwoud

Ooit waren majestueuze olmen alomtegenwoordig in Brussel, maar twee golven van de iepenziekte waren nefast voor de boom. Expert Willy Verbeke blijft echter dromen van een nieuwe olmendreef in het Zoniënwoud.

door Andy Furniere

Voor de Eerste Wereldoorlog was de olm overal in West-Europa, zowel in bossen als langs de lanen van steden. Ook in Brussel. “Hier was de olm, met vooral de Belgica-variëteit, waarschijnlijk na de eik de meest voorkomende boom”, zegt expert Willy Verbeke van het Arboretum Tervuren, deel van de Koninklijke Schenking, in het Zoniënwoud. “De olm groeit in vervuilde stadsgrond en zijn stevige schors kan tegen een stootje. De grote kruin maakt indruk en geeft veel schaduw.”

In het bos vormen zijn bladeren uitstekende voeding voor de grond, omdat ze erg goed verteren. De belangrijkste reden waarom er, zeker in de 19e eeuw, zoveel waren, was hun erg gewaardeerde hout. “Er werden wielen, karren en schepen mee gemaakt.”

Rond 1920 veroorzaakte een schimmel uit Azië een enorme ziektegolf onder olmen. De zogenoemde iepenziekte werd eerst in Noord-Frankrijk vastgesteld, de tweede constatering vond plaats in Brussel – in Oudergem. Na die eerste golf volgde een tweede in 1970.

Eigenschappen

“Olmen overreageren op die schimmels en verdedigen zich door hun sapstroom af te sluiten, waardoor ze zelfmoord plegen”, zegt Verbeke. Olmen kunnen eeuwen leven, maar door de iepenziekte worden ze nu vaak niet ouder dan twintig jaar. Besmette exemplaren werden ook massaal gekapt om de andere olmen te redden.

“Onze Belgica-variëteit was helaas heel gevoelig voor de ziekte, zodat er nu maar weinig oude exemplaren overschieten”, zegt Verbeke. De Belgica was een kruising van de ruwe en de gladde iep, twee van de drie inheemse soorten in België. De derde, de fladderiep, is zeer zeldzaam bij ons.

Ook van de ruwe iep zijn er maar weinig

• In België komen drie inheemse soorten olmen, ook iepen genoemd, voor: de gladde iep, de fladderiep en de ruwe iep

• Twee golven van de iepenziekte decimeerden de populatie olmen in de 20e eeuw

• De fladderiep is veel minder ziektegevoelig, maar zeldzaam hier. Van de gladde iep is ondertussen veelbelovend resistent en klimaatrobuust materiaal geselecteerd in Spanje. Kruisingen van soorten leveren rassen op die resistenter zijn tegen de iepenziekte

dikke exemplaren over in en rond Brussel. “In de Plantentuin Meise staat nog een stevige overlever.” Jonge olmen zijn wel in groten getale aanwezig. “In het Zoniënwoud staat een drietal olmen per hectare, maar het zijn bijna allemaal bomen die vroeg sterven.”

Verbeke blijft de geplaagde ruwe iep ondersteunen en stak deze week nog enkele nieuwe plantjes in de grond van het arboretum.

Plantjes die auteur

Tine Hens thuis liet groeien, als verzet tegen de trieste geschiedenis van deze iconische boom, die ze uitgebreid belicht in haar Archief van mogelijk . “De plantjes zijn nog niet voldoende gegroeid om hongerige reeën te kunnen weerstaan. Maar volgend jaar zullen we ze in het

Uiteindelijk vallen ook deze olmen waarschijnlijk aan de iepenziekte ten prooi. Om de olm werkelijk terug te brengen, vestigt Verbeke zijn hoop op onderzoek naar kruisingen van soorten – vaak met Aziatische – die resulteren in rassen die weerbaarder zijn tegen de iepenziekte en klimaatbestendig zijn. “De Wanoux en de Fiorente zijn veelbelovende nieuwe varianten. Van de Wanoux staan er al een paar in het park van Tervuren, waar ze het uitstekend doen.”

De droom van Verbeke is om de boomsoort in ere te herstellen door opnieuw een olmendreef aan te leggen in het Kapucijnenbos vlak bij het Arboretum Tervuren. “Veel beuken worden er oud en krijgen het moeilijk door verdroging. Als die uiteindelijk moeten gaan, zouden resistente olmen goede vervangers zijn.”

Reeks nalezen?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/dossier/botanisch-brussel

‘L’Archiduc: een magische en tijdloze plek’

Johan Ral schrijft het verhaal van een iconisch Brussels ontmoetingscafé

L’Archiduc is goed bekend bij Vlamingen en expats voor optredens, livepiano, poëzie en dj-sets, en dat is het resultaat van honderd jaar aan stadsgeschiedenis. Dat vertelt journalist Johan Ral in een lijvig geïllustreerd boek.

door Eva Christiaens

“We weten dat David Bowie in L’Archiduc is geweest omdat Arno dat heeft vermeld, maar wie kan dat bewijzen? Jean-Louis (de huidige uitbater, red.) heeft het zelf niet gezien.”

Muziekjournalist Johan Ral kent deze en andere anekdotes over café L’Archiduc als geen ander. De oudgediende van onder meer Knack en de openbare omroep schreef al een boek over de Ancienne Belgique, nu is L’Archiduc aan de beurt. Tegenwoordig een populaire uitgaansplek voor jonge expats, schrijft hij, maar net zo bekend bij Vlaamse Brusselaars die er vanaf de jaren 1980 onder anderen Arno en Marc Didden konden treffen.

Nog altijd blijft L’Archiduc, met een piano van wel zeventig jaar oud, populair om ’s middags te keuvelen of tot de vroege uurtjes te blijven dansen. Ral leidt ons in ruim 200 pagina’s langs minder bekende verhalen. Van de horlogewinkel die ooit in het pand huisde tot de privéclub die er in 1943 zijn intrek neemt. Terwijl alcoholverkoop onder de Wet-Vandervelde in die tijd strikt beteugeld was, zochten de leden van Les Amis de l’Art Décoratif een plek om cognac en sigaren te proeven achter de gesloten deuren in de stad.

“Die vrienden hebben zich in 1943 in

L’Archiduc gevestigd, maar hun club bestond al sinds 1925”, vertelt Ral. “Een typische businessclub waar je niet zomaar in kwam. Dat voedt natuurlijk roddels over geheime afspraken en clandestiene affaires.”

Het huidige decor van L’Archiduc is nog altijd dat van de jaren 30 en 40 van de vorige eeuw: de inkom, iconische stoelen en zetels, de massieve ronde bar, de diepe nissen, de mezzanine. “Er zijn nog beschermde plaatsen in Brussel, maar dat een café op deze manier al sinds 1943 in dezelfde vorm en sinds 1985 met dezelfde functie bestaat, is wel uniek”, zegt Ral.

Jazz en oorlog

In de jaren 1940, midden in de Tweede Wereldoorlog hadden Les Amis de l’Art Décoratif Alice Praxel – in de volksmond bekend als ‘Madame Alice’ van het café aan de overkant van de Dansaertstraat – in de arm genomen als uitbaatster. Na haar overlijden in 1951 deed jazzmuzikant Constant Brenders, met artiestennaam Stan, zijn intrede. Hij speelde al eens piano aan de overkant van de straat en nam L’Archiduc over in 1953, samen met zijn vrouw: nog steeds als privéclub, maar dan voor jazzliefhebbers. Clémence Jacqueline Cambien, voor de vrienden bekend als ‘Boule’ zal de zaak tot 1985 runnen, na het overlijden van Stan. Alleen had diezelfde Brenders tijdens de oorlogsjaren voor de Belgische radio gewerkt, die toen gecontroleerd werd door de bezetter. “Hij is inderdaad blijven optreden met zijn orkest, zowel live – hij was zeer populair –als op de openbare radio”, zegt Ral. “Naar eigen zeggen vooral om zijn muzikanten te behoeden voor verplichte tewerkstelling in Duitsland. Ik denk persoonlijk niet dat Stan Brenders een collaborateur was, in de politieke zin van het woord. Hij is wel na de

oorlog geviseerd en te hard gestraft voor het voortzetten van zijn werk als orkestleider. Dat zie je overal: in tijden van bezetting blijft het uitgaansleven nu eenmaal doorgaan.”

En dat uitgaansleven kreeg vooral een boost na de oorlog, in de jaren 1950. Brenders nam L’Archiduc over op het moment dat de theaters en bioscopen van De Brouckère tot Rogier floreerden. “Je vond daar toen ook restaurants en cafés waar artiesten tot laat uitgingen. Daar is L’Archiduc er eentje van”, zegt de journalist. Onder meer Nat King Cole speelde in die tijd al eens op de iconische piano in L’Archiduc, net als talloze collega-muzikanten van Brenders.

Tot vandaag trekt het café een publiek van artiesten aan: soms omdat zij later op de avond in het stadscentrum moeten optreden, soms omdat ze er na hun concert nog een glas komen drinken. Zo komen we weer bij de anekdote van David Bowie uit. Maar behalve de internationale namen is er een opvallend Vlaams publiek. In de late jaren 1970 werd de toen piepjonge Johan Verminnen in L’Archiduc geïntroduceerd. Later groeide in het café een Vlaamse vriendenkring rond Arno, theatermakers Josse De Pauw en Jan Decorte, en filmmakers Dominique Deruddere en Marc Didden. De zogenoemde Arno-bende werd door Vlamingen geassocieerd met het café.

De magie van Jean-Louis

“Ik heb tijdens mijn zoektocht veel meer ontdekt dan ik ooit had gedacht”, zegt Ral, die het levenspad van al die figuren aanstipt in zijn boek. De anekdotes gaan zo van jazzoptredens in de jaren vijftig tot de rol van de piano of andere kunstvormen vandaag. Ook Jacqueline, de weduwe van Stan Brenders, krijgt een eigen hoofdstuk omdat ze het café nog zestien jaar lang in haar eentje uitbaatte na zijn dood. Zij was in de oorlog trouwens met een Duitser getrouwd leren we, en stond bij de klanten bekend als een wat stiller figuur. Het is Jacqueline die het café in 1985 verkocht aan de huidige uitbaters, Jean-Louis Hennart en zijn echtgenote Nathalie Dufour, die het nadien openstelden voor het brede publiek.

“Ik heb ervoor gekozen om de geschiedenis in al haar dimensies tot haar recht te laten komen, van de schilders die in L’Archiduc kwamen schilderen tot de schrijvers die er kwamen schrijven”, zegt Ral over zijn brede vertelling. L’Archiduc is namelijk nooit een jazzcafé geweest, ook nu nog niet. Het is een bar, een café waar geregeld optredens worden georganiseerd.” Zo kom je tot een waaier aan verhalen, die je bij cafébaas Jean-Louis Hennart niet altijd

“Dat een café sinds 1943 in dezelfde vorm bestaat, is echt uniek”

Johan Ral

Journalist en schrijver

in een eerste gesprek ontdekt, vertelt Ral. “Hij is in al zijn vrijgevigheid heel bescheiden en vindt dat het café van zijn gasten is, maar eigenlijk is hij een avonturier die voortdurend bruggen slaat.” Hennart reisde in de jaren 1980 al naar Azië en organiseerde eigenhandig een tentoonstelling met werk van Albert Pepermans – nu een gerenommeerd schilder in ons land.

“Waarom voelde Arno zich zo thuis in L’Archiduc en waarom blijft Luc Tuymans met zoveel respect spreken over Jean-Louis? Dat komt allemaal door diezelfde vrijgevigheid en de banden die er door Jean-Louis en Nathalie zijn geschapen”, zegt Johan Ral. “Als we L’Archiduc een magische en bijzondere plek noemen, dan hebben we het meestal over de architectuur, de piano en de artiesten die er zijn geweest. Maar het echte DNA zit hem in wie de zaak allemaal heeft beheerd en geleid. Dat Jean-Louis en Nathalie de toestemming kregen van Jacqueline om het café over te nemen, komt omdat zij net in hén vertrouwen voelde. Jean-Louis was al in de jaren 1970 geëngageerd in een politiek theatergezelschap. Hij is dat engagement altijd blijven uitdragen.”

Vandaag is Jean-Louis 72, maar staat hij nog altijd in de zaak. “Op dit moment zie ik geen reden om ermee te stoppen”, vertelt hij daar zelf over in het boek. Zijn café is wel veranderd sinds de beginjaren, zegt Ral. “Na een verfransing in de jaren 1990, ironisch genoeg via de Franse en Franstalige vrienden van Arno, zien we nu een jong, hoog opgeleid internationaal publiek en zijn er vaker dj-sets” Toch ziet Ral in L’Archiduc een houvast en continuïteit. “In onzekere tijden als vandaag hebben mensen dat nodig. Waardevol patrimonium, dat mooi is in de eenvoudige definitie van het woord, dat kan aanspreken en waar je inspiratie vindt, dat is zoals op reis gaan in de tijd, een tijdloos, oud gebouw bezoeken. Ik denk dat de fascinatie voor erfgoed in de stad dan ook niet meer is dan dat: het biedt houvast.”

L’Archiduc Forever, Johan Ral, uitgeverij Luster, 40 euro

‘Alleen waardige leden mogen de tempel betreden’

Gebouw aan Kunstlaan omgevormd tot mormoonse tempel

In de Kunstlaan in Brussel heeft de eerste mormoonse tempel in België de deuren geopend.

door Emmanuel Vanbrussel

De openingsceremonie van de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen, gevestigd aan de Kunstlaan in Brussel, vond zaterdagochtend plaats in het bijzijn van de geestelijke leider en voorzitter van de kerk, Elder Jack N. Gerard, die de genodigden toesprak. Gerard verklaarde de kerk niet alleen voor geopend, maar herinnerde ook aan de voltooiing van een oude ‘voorspelling’, waarbij de leer van de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen de wereld zou veroveren.

De mormonen geloven, in tegenstelling tot het katholieke geloof, niet in de heilige drievuldige eenheid. Ze geloven wel dat God, Jezus Christus en de Heilige Geest drie afzonderlijke wezens zijn die samen een godheid vormen. Ook gelooft men dat de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen de enige echte restauratie is van de kerk zoals Jezus Christus en zijn twaalf apostelen ze hebben opgericht.

De kerk werd gesticht door de Amerikaan Joseph Smith in 1830. Sinds 1847 bevindt de hoofdzetel van het mormoonse geloof zich in Salt Lake City in Utah. Volgens de voorzitter van de Belgische tempel zijn eerdere pogingen om het geloof in België te

installeren tot op heden steeds in het water gevallen.

Het gebouw aan de Kunstlaan 52 in Brussel wordt vanaf januari grondig gerenoveerd en omgevormd tot mormoonse tempel. Tegen 2029-2030 moet het volledige gebouw vernieuwd zijn. De mormoonse gemeenschap telt al heel wat kerkgebouwen in België, maar een volwaardige tempel staat er nog nergens. Het nodige geld komt van de kerkleden wereldwijd. Mormonen geven 10 procent van hun inkomen af als ‘tienden’ aan de kerk.

260 tempels

“Tweehonderd jaar na de restauratie van de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen houden we een symbolisch evenement om de aftrap van de bouw van het Huis van de Heer in Brussel te vieren”, zo zegt ook Dinis Adriano, woordvoerder van de mormoonse tempel in Brussel. De renovatie van het voormalige kantoorge-

“De mormoonse kerk voorziet gelovige bezoekers zelfs van speciaal heilig ondergoed dat bekendstaat als een ‘tempelgewaad’”

Zo zal de mormoonse tempel aan de Kunstlaan eruitzien. De renovatie moet tegen 2029-2030 afgerond zijn.

bouw aan de Kunstlaan, op een steenworp van de Amerikaanse ambassade en metrohalte Troon, zal dus ruim drie jaar in beslag nemen, duidt Adriano.

Hoewel de volgelingen van de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen beter bekend staan als ‘mormonen’, vinden ze dat zelf geen goede benaming voor hun geloofsgemeenschap. “De originele kerk van Jezus Christus is verloren gegaan na de moord op de twaalf apostelen en hun leerlingen. Pas in 1830 wordt de enige échte kerk door de toen veertienjarige Joseph Smith gerestaureerd”, duidt hij.

De kerk gelooft ook niet in het hiernamaals of de hemel, maar wel in de reïncarnatie naar het voorbeeld van Jezus Christus zelf. Daarnaast gelooft men dat het woord van God vertolkt wordt door een profeet. Het geloof krijgt centrale aansturing van de hoofdtempel in Salt Lake City in Utah, er zijn meer dan 260 mormoonse tempels verspreid over de hele wereld.

“We willen meer en meer tempels bouwen in de toekomst, maar er moeten volgelingen zijn. De afgelopen twintig jaar is de geloofsgemeenschap in Brussel gegroeid, we tellen nu zevenduizend leden”, aldus Adriano.

Dat het aantal leden wereldwijd blijft stijgen, valt ook te verklaren door de ‘uitzendmissies’ van de kerk. Alle mormoonse jongens van achttien hebben twee jaar de plicht om op zending te gaan en andere mensen te laten kennismaken met hun geloof.

Kaartje met streepjescode

In een eerder interview met BRUZZ verklaarde de Belgische woordvoerder, David Geens, dat niet iedereen toegang krijgt tot de tempel. “Enkel wie een waardig lid is van de mormonengemeenschap mag de tempel betreden”, klonk het. Zij zullen beschikken over een kaartje met de juiste streepjescode, dat hen toegang verleent.

De mormoonse kerk voorziet voor hen zelfs in speciaal heilig ondergoed dat bekendstaat als een ‘tempelgewaad’. De uitrusting dient als een symbolische herinnering aan de verbonden die tijdens tempelceremonies zijn gesloten en wordt gezien als een bescherming tegen het kwaad.

Het gebouw op de Kunstlaan zal meer zijn dan alleen een tempel. Er komen ook ontvangstruimtes voor ‘niet-tempelwaardigen’, wat meetings met externen mogelijk zal maken. En er komen rondleidingen, waarvoor op voorhand geregistreerd zal moeten worden.

Twaalf apostelen

Het nog te renoveren gebouw lijkt op veel vlakken op een slechte locatie te liggen, met weinig religieuze uitstraling, moeilijk bereikbaar voor de kerkleden uit pakweg Oost-Vlaanderen of Limburg en vlak aan de kleine Ring met zijn onvermijdelijke fileleed.

De trein en de metro kunnen weliswaar soelaas bieden, maar zijn niet vanzelfsprekend voor de leden die slecht ter been zijn.

Geens countert dat argument. “Het is een plek waar dagelijks tienduizenden mensen passeren van over de hele wereld”, zegt de ondernemer en ex-politicus. “En dat op een boogscheut van het Koninklijk Paleis, de Wetstraat, het Belgisch en het Europees Parlement. Dat we net daar een Huis van de Heer kunnen bouwen, vind ik schitterend.”

Die strategische ligging nabij alle belangrijke cenakels van de Belgische en Europese besluitvorming is wellicht niet toevallig. Al denkt Geens niet dat er van politieke calculus sprake was.

“De nabijheid bij de instellingen komt inderdaad uitstekend uit, maar ik denk niet dat dat een rol gespeeld heeft bij de keuze. Het was de inspiratie van de Profeet, na gebed met het Quorum van de Twaalf Apostelen. We hebben het gissen naar het waarom.”

BIO

Naam: Sanya

Leeftijd: 13 jaar

Woont: in Laken, samen met mama, papa en een jongere broer

Talen: Frans, Nederlands, Berbers en Engels

Advies: Wees jezelf

The hang-out

‘Ik heb geleerd over de geschiedenis van het Atomium’

Elke week toont een Ket zijn favoriete plek in Brussel. Deze keer: Sanya (13) die BRUZZ meeneemt naar het Atomium. “Het voelt alsof ik ben geboren om Engels te praten.”

door Annelies Bontjes foto Saskia Vanderstichele

Waarom wilde je afspreken aan het Atomium?

Het Atomium is heel speciaal voor mij. Ik woon in Laken, ik kan het zien vanuit mijn huis. Vroeger dacht ik dat het Atomium gewoon zo ontstaan is, maar later heb ik geleerd over de geschiedenis.

Ben je weleens in het Atomium geweest?

Nee, ik heb een beetje hoogtevrees.

Wat doe je meestal als je hier bent?

Soms ben ik met vrienden, of ik ga op een van de bankjes zitten en tekenen. Ik heb ook een keer geprobeerd het Atomium te tekenen, maar op de bollen staan heel veel driehoekjes, dus dat is een beetje moeilijk.

Hoe is het om in Laken te wonen?

Heel leuk. Vlak bij ons huis is er een klein park, waar ik soms ga spelen met mijn kleine broer. Het is heel kalm in Laken, er zijn niet veel mensen die buiten rondhangen. Het is wel fijn dat het rustig is als ik moet studeren.

Wat zou je veranderen als je de baas was in Laken?

Niks, Laken is perfect. Het enige dat ik zou veranderen is dat de ijscokar niet meer zo laat door de straat rijdt. Soms hoor ik die in mijn bed.

Je hebt jezelf opgegeven voor de Hang-out. Waarom wil je graag meedoen?

We hadden voor school een opdracht, waarbij we de Hang-out van een ander meisje lazen en daarna moesten we een interview met onszelf maken. Toen ik thuiskwam, heb ik BRUZZ opgezocht en heb ik mezelf opgegeven.

Je zit sinds september in het eerste middelbaar. Wat is de grootste verandering?

De klassenwisseling. Vroeger had ik één leerkracht, en nu heb ik er dertien. Ik ken de lokalen nog niet uit mijn hoofd, want het zijn er veel, maar meestal volg ik gewoon mijn klasgenoten. En er is ook veel nieuwe leerstof zoals ICT, ik wist eerst niet wat dat was.

Studeer je graag of vind je dat niet zo leuk?

Ik heb een beetje moeite met dingen onthouden. Ik moet de hele tijd dezelfde dingen nog eens lezen, en nog eens lezen.

Wat is je lievelingsvak?

Engels! Ik ben al begonnen met Engels praten toen ik twee jaar was. Ik heb het mezelf geleerd door veel video’s te kijken, en toen is het zo spontaan in mijn hoofd gekomen. Nu is Engels supermakkelijk voor mij.

Wat motiveert je om je best te doen op school?

Ik wil goede punten krijgen, zodat ik later een goede job kan krijgen.

Weet je al wat voor werk je later wilt doen?

Ik ben nog niet helemaal zeker, maar ik wil wel op een kantoor werken. Volgens mij moet je dan veel communiceren. Ik vind het leuk om te plannen, te schrijven en mijn mening te geven. Het liefst wil ik een job in het Engels. Het voelt alsof ik ben geboren om Engels te praten. Thuis praat ik dat ook het liefst. Meestal meng ik Berbers, Frans en Engels door elkaar.

Als je graag in het Engels werkt, dan kun je misschien wel in een ander land gaan wonen. Ja, ik wil naar Kanagawa, een stad in Japan.

Hoe kom je op dat idee?

Ik zoek op YouTube vaak video’s op van uitzichten. En toen heb ik een keer die stad gevonden. Het ziet er heel kalm uit met van die speciale Japanse huisjes. Een andere optie is naar Tokio gaan. Daar zijn veel winkels en ik hou wel van shoppen. Ik ken ook al de basis van Japans, zoals ‘dankjewel’ is ‘arigato’.

Wil jij ook je favoriete plek tonen? Stuur een mailtje naar ket@bruzz.be en een journalist neemt contact met je op. Meer Brussels nieuws op ketjesmaat vind je op BRUZZKet.be

Stijl

Ik heb elke dag een andere stijl. De ene dag draag ik ‘Year 2K’ en de andere dag ‘cyberpunk’. Vandaag is mijn stijl ‘cozy’.

Lievelingsseizoen

De winter! Ik hou niet van te veel warmte. We gaan elke zomer naar Marokko en daar is het snikheet, en dan weet ik niet wat ik moet doen.

Hobby’s

Ik hou van tekenen en concepten bedenken voor videogames. Meestal heb ik spontane ideeën voor games, ik krijg inspiratie door andere spelletjes of door mijn eigen creativiteit.

Het liefst maak ik games over horror, zelfs als het me zelf bang maakt.

Het vuur van anti-Good Move ontbrandt in Kuregem

‘Dit voelt als een wraakoefening tegen de auto’

Emotionele filmpjes, nachtelijke sabotage-acties en honderden betogers voor het gemeentehuis. In Kuregem zijn de protesten tegen het mobiliteitsbeleid en Good Move weer helemaal terug.

door Kris Hendrickx foto’s Saskia Vanderstichele

Het trauma van Good Move I is nog recent. De bewoners hadden toen al geschreeuwd: ‘Luister naar ons, overleg met ons, geef ons onze wijk terug.’ Maar in de plaats hebben de politici geprobeerd ons in slaap te wiegen. Drie dagen voor het begin van de werf duiken nu plots borden op, alles zit vast. Nochtans hadden we 3.000 handtekeningen verzameld. (…) Wel, vandaag staat Kuregem op!”

De woordvoerder van het Comité tegen Good Move is op dreef donderdagavond op het plein voor het gemeentehuis van Anderlecht. Zowat driehonderd betogers hebben de verplaatsing gemaakt, vooral jongere mannen, maar hier en daar zijn ook vrouwen van de partij. De stemming is militant, maar gedisciplineerd. “We mogen niet in een val trappen en dingen stuk maken”, bezweert de spreker, die zo indirect verwijst naar het vandalisme van een nacht eerder, met tienduizenden euro’s schade aan een werfkraan. “Als we dat doen, zullen wij de slechteriken zijn, terwijl zij dat zijn.”

Voorwerp van het protest? Het Gewest wil de hele zone tussen de Kuregembrug en de Albert I-square ingrijpend heraanleggen,

volgens een plan van architect Bas Smets: de brug waar al verschillende verkeersdoden vielen, krijgt een eenvoudigere verkeerssituatie, de troosteloze zones errond worden verblijfsplekken met groen, en de Bergensesteenweg gaat op het stuk in kwestie naar eenrichtingsverkeer. Er komt een fietspad en een honderdtal parkeerplaatsen verdwijnen. En passant gebeuren broodnodige werken aan de rioleringen en aan de tramsporen.

Meer dan de verkeerschaos bij het begin van de werf, ligt het verdwijnen van de autorijstrook en de parkeerplaatsen het zwaarst op de maag. De manifestanten zien in die beslissing een blinde aanval op de auto – een aanval die zich in hun ogen bovendien zonder noemenswaardig overleg voltrekt. “De auto wegnemen van gezinnen die hem nodig hebben, is hun werk en hun inkomen wegnemen; het is een deel van hun leven afnemen”, windt de woordvoerder op het Raadsplein zich op. “Maar Kuregem is geen kladblok waar je zomaar wat kan op experimenteren.”

Tegenover die gezinnen met auto plaatst een andere spreker in zijn betoog de nieuwkomers op de fiets. “Er is iets dat jullie

niet mogen vergeten. Er zijn kleine groepjes bijgekomen in de wijk en zij vragen fietspaden. Ze sturen elke dag mails om die te vragen. We moeten hetzelfde doen: niet enkel op het terrein aanwezig zijn, maar ook mails sturen, met onze oplossingen. Het zijn zij niet die zullen beslissen over onze wijk.”

Hogere parkeertarieven

De Bergensesteenweg is niet de enige transformatie waartegen het comité tegen Good Move ten strijde trekt. De lijst van projecten is lang: de Firmin Lecharlierstraat in Jette, de Scheutbosstraat in Molenbeek, de Sint-Bernardusstraat in Sint-Gillis, of de semi-voetgangerszone op de Baljuwstraat in Elsene … Ook de hogere parkeertarieven zijn een doorn in het oog.

Een van de gewraakte projecten bevindt zich vlak bij die nieuwe splijtbom tussen de Kuregembrug en de Albert I-square. De Wayezstraat in Anderlecht sluit aan op de Kuregembrug, waar de werken beginnen en steekt sinds enkele jaren in een nieuw jasje. De winkelas ziet er vandaag een stuk fleuriger uit, met meer natuurlijke elementen, ontharding, zitgelegenheden en bredere trottoirs. Tegelijk sneuvelde een rijrichting en 117 parkeerplaatsen. Dat aantal zonk zo drastisch dat handelaars in opstand

“Ik hoop dat het gemeentebestuur zich niet zal laten intimideren door een kleine groep luidruchtige tegenstanders”

Giel Vanhoutte Buurtbewoner

kwamen en er nu toch weer 30 plekken voor de wagen bijkomen. Na een dure heraanleg trekt de gemeente daar volgend jaar ruim 200.000 euro voor uit.

Met de geschrapte parkeerplaatsen en omvorming naar een eenrichtingsstraat lijkt de Wayezstraat in zekere zin de toekomst van de Bergensesteenweg, met dat verschil dat die eerste veel meer handel telt. Hoe blikken de handelaars terug op de heraanleg? Met gemengde gevoelens, zo blijkt.

“De tram wint nu blijkbaar een minuut en die ontharding levert minder wateroverlast op”, geeft Vincent Timmerman toe, terwijl hij naar een strook naast de rijweg wijst, waar paaltjes staan en de regen in een soort wafelstructuur kan insijpelen. Timmerman is vierde generatie uitbater van een matrassen- en storeswinkel. “Maar laden en lossen is veel moeilijker geworden. En onze klanten, die vaak van ver komen, missen de parkeerplaatsen echt wel.”

De heraanleg op één niveau, zonder verhoogde trottoirs – zoals ook in de Bergensesteenweg gepland – is gevaarlijker, vindt Timmerman. “Mensen steken pardoes over. Vlak na de heraanleg raakte zo een oudere vrouw geklemd tussen de tram en een van die vastgeschroefde bloembakken. Ze brak haar rug en zal nooit meer wandelen. Die kleinere bloembakken zijn trouwens zever, er groeit amper iets in en de passanten gebruiken ze vooral als vuilnisbak. Ze mogen ze hebben voor in de Bergensesteenweg.”

Even verderop is Youssef Hamdaoui druk in de weer in zijn zaak waar hij betaalbaar schoeisel verkoopt. “Begrijp ons niet verkeerd, wij handelaars waren voor een heraanleg”, zegt de voorzitter van de lokale handelaarsvereniging. “Maar dan wel een die streeft naar harmonie tussen vervoersmodi. Het resultaat is echter een radicale keuze tegen de auto. 85 procent van de parkeerplaatsen is weg.“

De voorzitter geeft toe dat er best wel wat overleg was. “Maar daarbij is maar weinig rekening gehouden met de handelaars. Nu, de bredere trottoirs zijn een vooruitgang en de straat is wel gezelliger geworden.”

Zijn zaak lijkt prima te draaien. “Ik ben een uitzondering. Mijn prijzen zijn laag, mijn publiek komt uit de buurt en dus zonder auto, én ik ben ook online actief. Maar veel andere handelaars hebben het moeilijk en nieuwkomers vertrekken snel. Dat kan door de heraanleg komen, maar ook door covid en de energiecrisis. Het is niet makkelijk om die drie factoren uit elkaar te houden.”

De nieuwe werf op de Bergensesteenweg voorspelt de komende jaren weinig goeds voor de Wayezstraat, vreest de voorzitter. “Onze klanten zijn net nieuwe gewoontes aan het opbouwen en die worden straks opnieuw doorkruist door de werken.”

Nog dichter bij de Kuregembrug draait viswinkel en -restaurant Le Zee op volle toeren. Ook daar luiden de vertrouwde commentaren: laden en lossen is moeilijker, er ontbreken parkeerplaatsen en de keuze van het gemeentebestuur was gewoon te extreem. “Het voelde als een wraakoefening

tegen de auto”, vertelt uitbater Ahrirou El Hosain bij een glas muntthee. “Het overleg was ook niet respectvol: luisteren en dan helemaal iets anders doen. Ik was nochtans voor de heraanleg en heb daar mijn dosis kritiek uit de buurt voor gekregen. Ik zie wel dat je iets aan het aantal wagens in de stad moet doen.”

El Hosain spreekt als baas van een bloeiende zaak. “Het grote terras dat er is bijgekomen, is een voordeel en maakt de straat gezelliger in de zomer. Maar vandaag zou ik graag hebben dat het gemeentebestuur zich op de echte problemen van de wijk concentreert: onveiligheid, netheid, gebrek aan burgerzin. Sommigen gooien hun vuilniszak van de derde verdieping naar beneden …”

Managers en kunstenaars

Terug naar de werf op de Bergensesteenweg. Daar leidde het protest ondertussen tot een tegeninitiatief. In een open brief, die afgelopen weekend ruim zeshonderd handtekeningen verzameld had, drukken Anderlechtenaren net hun steun uit voor de heraanleg. Het project, stellen ze, is noodzakelijk voor de leefbaarheid en de verkeersveiligheid in de buurt. Onder de ondertekenaars onder meer architecten, leerkrachten, informatici, kunstenaars, managers en onderzoekers. En hun namen, die klinken opvallend vaak Nederlandstalig. Het contrast met de demonstranten op het plein lijkt groot.

“Ik hoop dat het gemeentebestuur zich niet zal laten intimideren door een kleine groep luidruchtige tegenstanders”, zegt Giel Vanhoutte, een van de ondertekenaars. “Ze moeten begrijpen dat ruim de helft van de gezinnen in Kuregem géén auto bezit.”

Met name de agressieve toon en het vandalisme zitten de bewoner hoog. “Als ze alleen naar de tegenstanders luisteren, zal iedereen op den duur genoodzaakt zijn agressief te worden om gehoord te worden, wat alleen maar tot meer onrust zal leiden.” Vanhoutte vindt dat de problemen op sociale media enorm worden uitvergroot. “Iemand zei dat je er nu anderhalf uur over deed om door Kuregem te rijden, even lang als naar de zee. Maar op Google Maps zie ik dat dat véél minder is.”

Het profiel van de ondertekenaars zegt veel over het karakter van het mobiliteitsdebat. Wie hoger op de socio-economische ladder staat, lijkt veel sneller positief te staan tegenover een ingrijpend mobiliteitsplan dat de plaats van de auto beperkt, blijkt ook uit onderzoek. “Die mensen kunnen zich die transformatie voorstellen en kunnen

Youssef Hamdaoui baat een schoenenwinkel uit: “De heraanleg van de Wayezstraat is een radicale keuze tegen de auto: 85 procent van de parkeerplaatsen is weg.”

vlot van vervoersmiddel wisselen”, zegt Bas de Geus, professor bewegingswetenschappen en zachte mobiliteit (UC Louvain). “Omgekeerd wonen in Kuregem veel mensen die een wagen als noodzaak beschouwen en mentaal geen alternatieven zien. De auto is bovendien een statussymbool en als je dat wegneemt, is het alsof je die groep verplicht om ook sociaal een stap terug te zetten.”

De Geus wijst erop dat het hele mobiliteitsdebat zo splijtend is, omdat voor- en tegenstanders vaak andere normenkaders hebben. “Veel hoogopgeleiden vinden fietsen heel cool, terwijl armere wijkbewoners vaak gesocialiseerd zijn met het idee dat fietsen gelijkstaat aan armoede. Dat verander je niet in een handomdraai. Temeer omdat een wijk als Kuregem vaak patriarchale gemeenschappen telt, waar de jonge, sterke man de boventoon voert. Uit interviews blijkt dat sommige mannen vrouwen niet graag laten fietsen omdat de fiets voor vrijheid staat en ze zo ook controle verliezen.”

Een van de vaakst gehoorde kritieken, is dat er geen echt overleg was. Nochtans deed Brussel Mobiliteit straatinterviews, geleide

wandelingen, workshops, een affichecampagne en werden 3.000 infofiches verdeeld. Toch verwondert het De Geus niet dat veel mensen verrast reageren. “Een affiche of flyer wordt al snel genegeerd en veel wijkbewoners voelen zich niet aangesproken door overheidscommunicatie. Het is typisch dat mensen pas echt reageren op het moment dat de impact van een project tastbaar wordt.” Los daarvan dateert de infocampagne al van enkele jaren geleden, in een wijk waar het verloop erg groot is. Hoe raak je uit de patstelling rond mobiliteit? “Enerzijds moet het beleid het misschien wat breder bekijken en meer de nadruk leggen op aspecten waar iedereen het over eens is”, denkt De Geus. “Dat kinderen een veilige en gezonde omgeving nodig hebben, kan zo’n vertrekpunt zijn. Anderzijds moeten we beseffen dat de parkeerdruk nu al erg hoog is in dichtbevolkte wijken als Kuregem. Het blijft de moeite om te streven naar een stad met minder auto’s, met minder luchtvervuiling en plaats voor kinderen om te spelen. Maar grote hoeveelheden parkeerplaatsen in een keer schrappen, dat zal altijd moeilijk liggen.”

GOOD MOVE : LA CONTESTATION REPART À CUREGHEM

FR/ Le réaménagement du pont de Cureghem ravive les tensions : habitants et commerçants dénoncent la perte de parkings sans concertation, tandis que d’autres soutiennent un projet censé améliorer qualité de vie et sécurité. Le débat sur la mobilité fracture le quartier, entre opposants qui se sentent ignorés et partisans inquiets de voir l’intimidation peser sur les décisions.

CUREGHEM CLASHES AGAIN OVER GOOD MOVE

EN/ Once again, residents and traders are fiercely protesting the redevelopment of the Cureghem Bridge area, arguing that parking and car access are being reduced without proper consultation. Others support the project for improving quality of life and road safety. The mobility debate is dividing the neighbourhood, with opponents feeling unheard and supporters fearing pressured decisions.

Amber Janssens is een Brusselse actrice. In haar tweewekelijkse column voor BRUZZ reflecteert ze over wat een bijna-dertiger allemaal hoort te weten om niet door de mand te vallen.

De retour

Ik nestel mij in de vrieskou, col roulés en mijn nieuwe gemoedstoestand. Weg uit de tropen en terug in de Brusselse metro, die oranje merrie die ondergronds continu in galop voortdraaft. Al twee keer heb ik mijn halte gemist, één keer de foute richting genomen en zo’n zeven keer weggedroomd. Slaaptekort, een licht overblijfsel van mijn jetlag en Zwangere Guy die de vorige avond als een hongerige hengst de Heizel heeft bestegen, liggen aan de basis van mijn warrige parcours. Ik stel scherp op mijn compagnons de route. Iedereen lijkt verdiept in ongelezen berichten en to-do-apps, opgeslorpt in truien en tempo. Op reis gaan betekent onvermijdelijk ook opnieuw moeten leren thuiskomen, maar hoe werkt dat? Terwijl ik elke avond mijn vervellende kuiten insmeer met aloë vera en ’s ochtends de snoozeknop probeer te ontwijken, vraag ik mij af wat het is dat van deze grootstad mijn fundament maakt. Brussel is fietsen in de regen, MOBIB-kaart niet vinden aan de poortjes en nagefloten worden met woorden die weerhaakjes hebben. Waar veel onkruid en soms weinig hoop groeit – dixit Papa ZG.

Maar het is ook de plek waar ik met de basiliek als achtergronddecor de zijwielen van mijn fiets inruilde voor geschaafde knieën. Waar ik als miniatuurversie voor het eerst koffiekoeken durfde te bestellen in het Frans – en de bakker begreep wat ik bedoelde met ’koek de huit’, ‘une claire’ en ‘boer de berlin’. Het is de plek waar ik voor de eerste keer werd gekust – en gedumpt. Waar ik lachrimpels en buikspieren heb gekweekt tijdens café-avonden die veel later uitdraaien dan gepland (en waar gordijnen dichtgaan en asbakken contrair op tafel vliegen). Waar ik sleutels en ruzies heb verloren, maar ook ideeën en geliefdes heb gevonden. Misschien is Brussel het fundament omdat elke versie van mezelf hier nog rondloopt. Al die levens, op een andere frequentie door elkaar. Zoals deze ochtend, in dit metrostel.

Aan de deuren staat een vrouw met een baby in de draagzak. Misschien voor het eerst op stap na haar bevalling om te bewijzen aan zichzelf en aan de buitenwereld dat ze naast moeder ook gewoon nog steeds stadsgazelle is. Een groep pubers in een mengelmoes van taal, vloekend want “putain, j’avais oublié le geodriehoek pour mon huiswerk”. Schuin tegenover mij een oude man met een plastic zakje met daarin kiwi’s en een doosje pleisters. Ik beeld mij in dat hij vanavond met zijn rimpelige handen prutst aan de papiertjes om de pleister eruit te krijgen voor zijn wederhelft. Hij heeft grote wenkbrauwen, harig maar zacht, als een grote Swiffer. Wanneer hij fronst, komen zijn wenkbrauwen zo dicht bij elkaar dat het lijkt alsof ze iets tegen elkaar willen zeggen. Misschien fluisteren ze hem in: bijna thuis. Ik ook. Want “BX blijft de basics”, heb ik ergens horen waaien.

‘Veel collega’s rijden als cowboys’

Overdag is Ibrahim taxichauffeur of leidt hij chauffeurs op, buiten het werk is hij vooral vader in een eenoudergezin met vier dochters. “Een dame betaalde me ooit om anderhalf uur stil te staan en naar haar verhaal te luisteren.”

door Kris Hendrickx foto Ivan Put City jobs

Als BRUZZ Ibrahim (56) ontmoet bij zijn werkgever VictorCab, steekt hij strak in het pak. “Zoals elke chauffeur hier”, zal hij even later benadrukken. Een onberispelijke tenue is dan ook een van de basiselementen die hij de nieuwe chauffeurs die hij opleidt bijbrengt. “Verder hamer ik op drie zaken: netheid, respect en houding tegenover de klant, en respect voor de wegcode. Niet elk taxibedrijf vindt die even belangrijk.” Ibrahim werd in 2017 taxichauffeur na een beroepsloopbaan waarin veranderen van job de belangrijkste rode draad vormde. “Ik heb recht, internationale relaties en ondernemersbeheer gestudeerd en allerlei jobs gedaan, onder meer als logistiek beheerder. Maar vaak hield ik het niet eens twee jaar uit. Administratie en een kantoorjob, dat is niets voor mij. Taxichauffeur is iets helemaal anders: alles is

afwisseling, je ontmoet mensen uit alle sociale klassen en die komen soms met ideeën die je anders nooit zou horen. Soms rijd ik ook officiële delegaties rond. (Toont een filmpje) Kijk, hier stapt de president van Somalië in een van onze limousines.”

Discretie

Het contact met de klanten verloopt zo goed, dat verschillende van hen vrienden zijn geworden, vertelt Ibrahim. “Eigenlijk werk ik enkel overdag omdat ik een alleenopvoedende vader van vier dochters tussen zeven en dertien ben, maar voor een aantal vaste klanten maak ik een uitzondering. Die kunnen mij direct bellen en dan rijd ik ook ‘s avonds.”

Hoe snel klanten Ibrahim vertrouwen blijkt uit een anekdote. “Ooit reed ik met een klant die me liet stoppen aan het Zuidstation en gewoon over

haar leven wilde vertellen. Anderhalf uur hebben we daar gestaan, ze heeft gehuild … Verder wil ik er niets over zeggen, omdat discretie bij de job hoort, zoals het beroepsgeheim van een arts. Het toont wel hoe taxichauffeur een zinvol en dienend beroep kan zijn.”

Dat vertrouwen komt niet vanzelf, legt Ibrahim uit. “Het komt met kleine dingen. Ik heb een magische eerste zin voor na de begroeting: ‘Heeft u een voorkeurstraject?’ Meestal zeggen de mensen dat ze me wel vertrouwen en dat ik kan kiezen. Dat is een sleutelmoment, waarin de klant zijn lot in de handen van de chauffeur legt. Omgekeerd vertrouw ik de passagier ook. Dat kan een crimineel of een prostituee zijn, dat gaat mij niet aan, voor mij is het een klant.”

Als alleenopvoedende vader zijn de dagen van Ibrahim goed gevuld. “Ik sta om vijf uur op,

“Een crimineel of een prostituee: dat gaat mij niet aan, voor mij is het een klant”

Ibrahim Taxichauffeur

maak de lunchdozen van de meisjes klaar, bereid het ontbijt voor, wek hen, breng ze naar school en daarna begint de werkdag. Behalve andere chauffeurs opleiden en met klanten rondrijden, zitten er dingen in die je niet zo snel verwacht. Zo ga ik elke week de kleren van een advocaat ophalen om ze naar de droogkuis te brengen, waar ik ze later ook weer ophaal.”

‘s Avonds ben ik vooral met de meisjes bezig. Die maken me trots: ze doen het erg goed op

school, ze maken muziek. Mijn dochters beseffen dat ik er in het gezin alleen voor sta als volwassene, ze zijn hulpvaardig en moedigen me aan om andere dingen te doen. Zo ben ik ook judoka en duiker. Als ik ga werken zegt mijn jongste van zeven: ‘Moge God je beschermen op de weg.’ Alleen al daarom spreekt voorzichtig rijden voor mij vanzelf: wie zou er voor hen zorgen als ik er niet meer zou zijn?”

Ibrahim schetst het beeld van VictorCab als een model-

onderneming. Tegelijk beseft hij dat lang niet alle Brusselse taxi’s een toonbeeld van respect voor klant en wegcode zijn. “We zijn veel te vaak cowboys in de Far West. Als ik een toverstaf had, dan zou ik alle Brusselse taxichauffeurs vervangen door een betere versie van mezelf. Dat geldt niet alleen voor het rijgedrag. Voor ik hier begon, zag ik vaak collega’s die hun meter al startten nog voor de klant is ingestapt. Als die instapt, staat er al 3 of 4 euro op. Aan het Zuidstation zie je dat bij velen. Zo schep je wantrouwen. Sommigen durven zelfs het dubbele tarief twee – dat geldt voor ritten buiten de gewestgrenzen – aan te rekenen binnen Brussel.”

In City jobs toont BRUZZ de mens achter typische en minder typische stadsjobs

Fubuki

Vul de cijfers 1 tot en met 9 in het rooster in, zodat het resultaat van de sommen klopt met de cijfers rechts en onderaan de kolommen. Elk getal mag maar één keer voorkomen. Het niveau van de puzzel kan variëren per editie.

Rekenpuzzel

Vul de witte vakjes met positieve gehele getallen zodat elke rij een kloppende som vormt met het doelgetal rechts of onder. Reken van links naar rechts en van boven naar beneden, zonder voorrang van × of ÷ (bij delen moet de uitkomst altijd een geheel getal vormen).

Verborgen Brussel

De hoofdstad kent veel verborgen plekjes, onverwachte panorama-uitzichten, en onbekende maar daarom niet minder intrigerende panden en kantjes, ver weg van Manneken Pis, de Grote Markt en het Atomium. Zoals deze zitjes. Waar is deze foto getrokken? Zelf een foto van een onverwacht stukje Brussel insturen? Mailen naar redactie@bruzz.be

Woordzoeker

Zoek alle verborgen woorden in het raster van de speciale woordzoeker van BRUZZ. Streep de begrippen één voor één weg, dit kan in alle richtingen: horizontaal, verticaal, diagonaal, en van links naar rechts en andersom.

Oplossingen

De puzzels in dit magazine zijn intern ontwikkeld of gegenereerd met gebruik van toegestane tools en artificiële intelligentie. Elke gelijkenis met bestaande puzzels is toevallig.

▢ Toeteren

▢ Ode

▢ Verwondering

▢ Olm

▢ Taxichaffeur

▢ Maffia

▢ Parkeerplaats

▢ Kruimeldief

▢ Diefstal

▢ Journalist

▢ Besparingen

▢ Biografie

Uw gids door de culturele agenda 28/11 > 4/12

‘We hebben nood aan positieve boodschappen zoals die van Caroline Pauwels’

An Miller brengt een ode aan de verwondering

Een jaar voor ze op 58-jarige leeftijd overleed, schreef VUBrector Caroline Pauwels het essay Ode aan de verwondering. Dat vormt nu de basis van Ode, een monoloog van An Miller, in samenwerking met Pauwels’ kinderen.

door Michaël Bellon

In 2016 werd Caroline Pauwels rector van de Vrije Universiteit Brussel. In die functie toonde ze zich een zeer zichtbare en vocale ambassadeur van de wetenschap, maar ook een liefhebber van de kunsten. Naar aanleiding van haar curatorschap van Theater Aan Zee schreef Pauwels Ode aan de verwondering, een gestoffeerd essay over verwondering als motor voor wetenschap, kunst en het leven. Op basis daarvan regisseert Dimitri Leue nu Ode aan de verwondering – voor de nochtans al zeer ervaren actrice An Miller haar allereerste monoloog. Kunstenaar Koen Vanmechelen, die nog met Pauwels samenwerkte, zorgt voor de artistieke intermezzo’s op de scène. Maar ook Pauwels’ kinderen Emil en Anna Violette Rousseau werkten mee. Emil, sociaal antropoloog, brainstormde mee over de tekst. Anna Violette, die momenteel in haar eerste masterjaar architectuur zit aan de Waseda Universiteit in Tokio, zorgde voor de scenografie.

Voor jou is dit de eerste theatermonoloog in een nochtans al rijkgevulde carrière.

AN MILLER: Ik wilde vroeger nooit een monoloog spelen, omdat ik het liefst samenspeel met collega’s. Bij een monoloog moet de wisselwerking ontstaan met het publiek, en moet je er zelf van overtuigd zijn dat je het op je eentje anderhalf uur lang interessant kunt houden. Maar deze monoloog wilde ik absoluut doen. Omwille van de inhoud, maar ook omdat het geheel goed voelde. We zijn meteen aan de kinderen van Caroline gaan vragen of ze dit wel oké vonden. Als het voor hen te gevoelig had gelegen, dan hadden we het niet gedaan. En zij waren absoluut voorstanders. Omdat ze willen dat het verhaal van Caroline nog altijd wordt gehoord. Anna Violette maakte het decor, en ook Emil heeft mee gebrainstormd. We moesten ons bij de première dus niet afvragen wat de nabestaanden ervan

“Dat er wordt gespeeld met die gelijkenis tussen An en mama, was een speciale gewaarwording”

Anna Violette Rousseau

zouden vinden. Heel veel familieleden en vrienden zijn ondertussen komen kijken en omarmden de voorstelling. Ik kende haar niet persoonlijk, maar ik heb wel het gevoel dat ik Caroline Pauwels door deze voorstelling beter heb leren kennen.

Waren jullie hier inderdaad meteen voor te vinden, Anna?

ANNA VIOLETTE ROUSSEAU: Het begon met een mail waarin Dimitri schreef dat hij het boek van mama fantastisch vond, en vroeg of hij er een theaterstuk van mocht maken. Eerst was er nog geen sprake van een samenwerking. Maar toen we op een zomerdag met z’n vieren koffie gingen drinken vlak bij ons huis in Bosvoorde, was dat zo gezellig dat het allemaal vanzelf ging. Emil was enthousiast om mee na te denken, en toen ze hoorden dat ik ook scenografie had gedaan aan La

Cambre, vroegen ze of ik de scenografie voor deze voorstelling wilde maken.

Wat Emil en ik begrepen nadat onze mama overleed, is dat zij ook een grote steun was voor heel veel andere mensen. Ondanks het grote verlies, verspreiden we op deze manier toch haar intenties en overtuigingen.

Hoe heb je die scenografie aangepakt?

ROUSSEAU: Omdat mama heel erg geïnteresseerd was in kunst en theater, vroeg ik me regelmatig af welke keuzes zij zou gemaakt, of goed zou hebben gevonden. Dat ik met mijn tekeningen en concepten terechtkon bij Dimitri en An maakte het wat minder intens voor mij als ‘dochter van’. Soms werkte ik uren aan een stuk. Soms had ik plots een nieuw idee. Het was een proces om tot dat concept van die ovale ruimtelijke figuur met gordijnen te komen. Maar dat beeld klopte: ik heb het altijd geapprecieerd wanneer dingen een beetje doorschijnend zijn. Met transparantie werken vind ik plezierig. Niet enkel in architectuur, ook in het leven. En we hebben thuis ook lange gordijnen. (Lacht)

In die ovaal zit een kleine hommage aan architect Renaat Braem?

ROUSSEAU: Het rectoraatsgebouw van de VUB was zijn laatste grote project, en mama was altijd tegelijk enthousiast en triest, trots en melancholisch wanneer ze vertelde hoeveel

An Miller brengt voor het eerst een monoloog: “Het was niet de bedoeling om Carolines leven te vertellen, maar om een ode te brengen aan haar woorden.”

tijd Braem daaraan gespendeerd had, en hoe weinig begrip hij ervoor kreeg.

Jij lijkt wat op Caroline Pauwels, An. Een theaterzaal lijkt ook een beetje op een aula. En een monoloog op een academische lezing. Toch is Ode aan de verwondering geen docu, maar fictie.

MILLER: Ik wilde echt niet Caroline Pauwels spelen. Je kunt ook niet zomaar in haar schoenen stappen. Het was niet de bedoeling om haar leven te vertellen, maar om een ode te brengen aan haar woorden. Maar uiteraard zou het ook vreemd zijn om volledig te negeren wie zij was. En dus komen er ook persoonlijke momenten voor in het stuk. Zo heeft haar personage het ook

over haar kinderen of haar ziekte. ROUSSEAU: Dat er wordt gespeeld met die gelijkenis tussen An en mama, en tussen fictie en werkelijkheid, was een speciale gewaarwording. Maar ik vertrouwde erop dat zij dat goed zou doen, en ze doet het fantastisch. Uiteindelijk moet je het theater ook de vrijheid geven.

Niet alle kinderen interesseert het waar hun ouders mee bezig zijn. Hoe zit dat bij jullie?

ROUSSEAU: Mijn broer is altijd wel bezig geweest met mama’s projecten, boeken en artikels. Ik was meer de dochter die samen met haar dingen ging doen die niets met academische zaken te maken hadden. Ik had Ode aan de verwondering eerder ook maar half gelezen. Maar wat erin staat, is echt wat in onze opvoeding regelmatig terugkwam. Wat ze schreef, was ook hetgeen waarnaar ze streefde.

Het klopt dat ze tijd maakte voor gesprekken met mensen die ze onderweg tegenkwam, en daardoor al eens te laat was. Zowel de studenten als de andere mensen aan de VUB betekenden veel voor haar. Wat niet wil zeggen dat ze geen onderscheid maakte tussen de universiteit en wat zich daarbuiten afspeelde.

Wat heb jij uit dat pleidooi voor meer verwondering gehaald, An?

MILLER: In deze tijden hebben we nood aan

ODE À CAROLINE PAUWELS

positieve boodschappen. En die bracht Caroline. Dat je gewoon door een andere instelling dingen kunt veranderen en zelfs grootse dingen bereiken, klinkt naïef. Maar zij toonde met voorbeelden uit de wetenschap, de kunstwereld en nog andere domeinen aan dat dat daadwerkelijk zo is. Ook mensen die bijvoorbeeld geen onderwijs hebben genoten, kunnen veel te weten komen, ontdekken hoe alles in elkaar zit en zich gelukkiger voelen door zich te verwonderen over de kleine dingen. Het is door de wisselwerking tussen wetenschap, kunst en andere takken in het leven dat we verder geraken. Alles vormt een geheel en beïnvloedt elkaar.

Openstaan voor verwondering vraagt wel een bepaalde instelling. Je moet je tijd nemen, en opnieuw een beetje als een kind naar de wereld kijken.

MILLER: Het vraagt een andere mindset, maar zo moeilijk is dat uiteindelijk niet. Het is iets wat wij allemaal van nature hebben. Toen we drie jaar oud waren, vroegen we duizend keer waarom dit of dat zo in elkaar stak. Laat ons een beetje terugkeren naar die instelling.

Ode aan de verwondering is te zien op 4 en 5/12, en op 3/3 in de KVS Bol, kvs.be

FR/ Un an avant sa mort, à 58 ans, la rectrice de la VUB Caroline Pauwels publiait Ode à l’émerveillement Ce texte inspire aujourd’hui une pièce éponyme, un monologue porté par An Miller en collaboration avec les enfants de Pauwels. « Par les temps qui courent, nous avons besoin de messages positifs. »

ODE TO CAROLINE PAUWELS

EN/ A year before her passing at the age of 58, VUB rector Caroline Pauwels wrote the essay “Ode to Wonder”. Today, it serves as the inspiration for the eponymous play, a monologue performed by An Miller, created in collaboration with Pauwels’ children. “In times like these, we are in need of uplifting messages.”

–Capucine Vandebrouck – Giuditta Vendrame – Els Viaene – Sebastiaan Willemen

Select Aanraders van de week

Pop & Jazz

Vuisten ballen met Bob

Volgend jaar fêteert de AB vijftig jaar punk, maar ook zonder die viering is zijn erfenis alive-and-kicking. Met name in de gebalde vuisten van Bob Vylan, het Britse grimepunkduo dat deze zomer keet schopte op festivals door het IDF en fascistisch tuig allerhande aan de schandpaal te spijkeren. Na hun doortocht op Glastonbury waren de piefen van de BBC en premier Keir Starmer not amused, tours werden gecanceld, pek en veren bovengehaald, maar Vylan hield vol. Benieuwd welk buskruit Bob in Brussel bovenhaalt.

BOB VYLAN 2/12, Ancienne Belgique, abconcerts.be

Jazzy fauna en flora

Gondwana was ooit een supercontinent op de plek waar nu Antarctica ligt, zij het met een mild klimaat en een grote verscheidenheid aan fauna en flora. Precies wat we ons voorstellen bij de releases op het gelijknamige Britse label dat spirituele jazz op een piëdestal zet. Denk aan Hania Rani en Matthew Halsall, die het label oprichtte. Naar Brussel stuurt Gondwana het introspectieve trio Vega Trails, het elfkoppige Ancient Infinity Orchestra en saxofoniste Jasmine Myra.

GONDWANA RECORDS PRESENTS 28/11, Flagey, flagey.be

Funky bizon

Begin 2021 zag Jay Kay zich genoodzaakt om zijn fans gerust te stellen: hij was níét de QAnon-sjamaan die samen met enkele andere onverlaten het Capitool in Washington had bestormd. Kay, die bekendstaat om zijn exuberante hoofdtooien, is tot nader order de frontman van Jamiroquai, de Britse band die funk, acid jazz, soul en disco sinds begin jaren 1990 de sporen geeft. In afwachting van nieuw werk belooft dat niet anders te zijn tijdens deze Heels of Steel-comebacktour. (TZ)

JAMIROQUAI 29/11, ING Arena, ing.arena.brussels

Expo Klassiek

De idylle doorprikt

In 1913 moest het Congopanorama, een monumentaal schilderij, bezoekers aan de wereldtentoonstelling van Gent overtuigen van de vermeende vooruitgang die België in Congo bracht. Geweld, dwangarbeid en verzet pasten niet in het kader van dat propagandainstrument. Met een verkleinde reproductie doorprikt deze expo in het AfricaMuseum die koloniale idylle. Archieven, foto’s, objecten en getuigenissen van vroeger en nu tonen wat toen verborgen werd.

HET CONGOPANORAMA 1913. KOLONIALE ILLUSIE DOORPRIKT 28/11 > 27/9, AfricaMuseum, africamuseum.be

Experimenteel panorama

De Brusselse galerie Damien & The Love Guru bewijst haar liefde voor experimentele kunst door haar deuren wijd te openen voor vijf kunstenaars wier werken kunnen worden gezien als onderdelen van een transformatieproces – met een biografische, (kunst) historische of sociale inslag. De groepsexpo Panorama belooft onder meer een frisse kijk op de verschuivingen van oprechte bohemiens naar neppe faux-hemiens en van savoir-vivre naar timemanagement.

PANORAMA 22/11 > 8/2, Damien & The Love Guru, damienandtheloveguru.com

Iedereen aan boord!

Voor de vijftigste verjaardag van het Franse stripblad Métal Hurlant duikt het Stripmuseum in de wereld van de scifi. De expo vraagt je aan boord te gaan van een ruimteschip voor een reis langs de grenzen van strips, muziek, film en filosofie. Daarbij krijg je het gezelschap van ervaren reizigers van de verbeelding als Moebius, Elene Usdin en Pim Bos. Aankomen doe je in een installatie opgebouwd uit tekeningen, pixels en bewegend beeld. (AF) MÉTAL HURLANT. KLAAR VOOR BOARDING 28/11 > 17/5, Stripmuseum, stripmuseum.be

Revolutionaire symfonie

De meeste componisten houden het na negen symfonieën voor bekeken – of beter gezegd leggen dan het loodje. Dmitri Sjostakovitsj ging lustig door met schrijven en stopte pas bij nummer vijftien. Het Belgian National Orchestra houdt hem tegen bij de elfde, Het jaar 1905, waarin Dmitri een halve eeuw nadien muzikaal terugblikte op de Russische revolutie. Truls Mørk zorgt met het Tweede celloconcerto voor een dubbele dosis

Sjostakovitsj.

BELGIAN NATIONAL ORCHESTRA, KOCHANOVSKY & MØRK 28/11, Bozar, bozar.be

Ovenhapje Beethoven

Wanneer de meeste beesten in winterslaap gaan, lijkt dirigent Philippe Herreweghe net wakker te schieten. De eindejaarsperiode, met dat wonderschone Weihnachtsoratorium, is zoals steeds een van de zwaartepunten van zijn seizoen. In volle aanloop naar die feestdagen komt hij alvast opwarmen in Bozar. Al zijn de Derde symfonie van Ludwig van Beethoven en het zelden gehoorde Requiem van Cherubini heel wat meer dan een aperitief.

ORCHESTRE DES CHAMPS-ELYSÉES & HERREWEGHE 3/12, Bozar, bozar.be

Pianistieke partners

In 1996 nemen componist György Kurtág en zijn vrouw Márta samen een album op met stukken uit zijn Játékok-reeks. Wie zich aan die muziek waagt, riskeert dus altijd de vergelijking met het originele paar. Een echtelijke klik hebben meestermuzikanten Leif Ove Andsnes en Bertrand Chamayou niet, maar dat deze twee meer dan waardige opvolgers voor meneer en mevrouw Kurtág beloven te zijn, staat buiten kijf. (JC) LEIF OVE ANDSNES & BERTRAND CHAMAYOU 1/12, Flagey, flagey.be

Klein onderhoud

Fanny De Marco over het VKRS-festival

‘Sociale media maken de videoclip kapot’

VKRS (Video Killed the Radio Star), een van Brussels meest originele festivals, houdt er na zeven jaar mee op. Het evenement voor videoclips kon steeds moeilijker de nodige centen verzamelen, deze week vindt de laatste editie plaats. Ook de sector is veel veranderd, legt directrice Fanny De Marco uit. “Toen het festival begon, kwamen muziekvideo’s weer in de mode, en de centen volgden. Nu vloeit er minder geld naartoe en beperken veel artiesten zich tot reels van slechts enkele seconden om hun muziek te promoten op Instagram en YouTube. Social media are killing the video clip, jawel.”

De Marco, die ook als muziekprogrammator werkt, startte het festival indertijd samen met cineast Maxime Pistorio op om videomakers te ondersteunen en voor het voetlicht te brengen. “Want zij werken vaak in de schaduw van de muzikanten.” Met de Clip Dating-sessies werden ontmoetingen tussen geïnteresseerde creatievelingen opgezet, waarbij de deelnemers ook advies kregen van experts, om zo zaadjes voor nieuwe producties te planten. Met de Speed Clipping-competitie werden videomakers uitgedaagd om in enkele dagen tijd een clip te creëren.

“Voor audiovisuele kunstenaars is een muziekvideo een uitstekende vingeroefening. Ook voor fotografen trouwens, zoals Laetitia Bica (die eerder dit jaar een expo had bij MAD Brussels, red.). Een clip laat je toe om vrij te spelen met verschillende elementen, en zo vaardigheden op te doen voor andere projecten.” Een jury gaf op het festival ieder jaar prijzen aan Belgische video’s en de laatste jaren waren er ook awards voor internationale creaties. “Terwijl je bij internationale inzendingen vaker een cinematografische werkwijze zag, merkte ik zelf bij lokale artiesten een meer persoonlijke, ruwe aanpak.”

Het festival kreeg soms inzendingen binnen van grote namen – zoals Roméo Elvis, Tamino en Angèle – maar faam en het aantal YouTube-weergaven speelden niet mee bij de beoordelingen, zo verzekert De Marco. “De kwaliteit en de coherentie tussen de beelden en de muziek stonden altijd voorop. Met als bijkomend doel om het publiek meer onbekende artiesten te laten ontdekken.”

Na meer dan 2.000 clips te hebben bekeken doorheen de jaren, weet De Marco wat een clip goed maakt. “Ik hou ervan als je in verschillende werelden wordt getrokken en als je een verhaallijn kunt volgen. Ook humor kan iets memorabel maken. Het mag meer zijn dan een video die iemand volgt op een wandeling of toont tijdens het zingen en dansen.”

Tijdens de laatste editie worden niet alleen prijzen uitgedeeld, maar worden ook alle winnaars van de voorbije jaren nog eens gevierd met een best of. Een naam die daarbij geregeld zal passeren, is die van de jonge Simon Breeveld. “Iemand met een heel eigen stijl. Een naam om te blijven volgen.” ANDY FURNIERE

De laatste editie van VKRS vindt plaats van 27 tot 29/11 in het Théâtre des Riches Claires, vkrs.be

Podium

Souvenirshop

Stoeien met souvenirs

Theater voor een jong publiek BRONKS en Alexander Vantournhout vonden elkaar, en dat levert een choreografisch verhaal op waarvoor de Brusselse choreograaf en danser in zijn souvenircollectie duikt: vestimentaire reisaandenkens zoals paraplu’s, sokken of hoodies uit de museumshop. De kleerkast aan herinneringen aan citytrips vormt een goed gevulde kist met kostuums voor deze solo van danser Miguel do Vale.

BRONKS & NOT STANDING/ALEXANDER

VANTOURNHOUT: SOUVERNIRSHOP 6 & 7/12, BRONKS, bronks.be

Surinaams stuwmeer

Alida Dors is choreograaf en artistiek directeur van Theater Rotterdam. Maar ook nakomeling van een familie die in Suriname het dorp Ganzee bewoonde, dat inmiddels is verdwenen onder een stuwmeer. Ganzee is nu een metaforische en spirituele droomwereld die wordt opgeroepen door zeven dansers, drie muzikanten, filmbeelden en spoken word. Waarbij ‘droom’ ook de betekenis krijgt van ‘toekomstdroom’.

ALIDA DORS/THEATER ROTTERDAM: CLOSED EYES 3/12, KVS, kvs.be

Spaans surrealisme

Uit Spanje zien wij niet alleen de Sint en de chorizo graag komen. Ook de surrealistische satire van de Oost-Iberen kunnen we smaken. Het in Barcelona gevestigde collectief Las Huecas belooft dat te brengen, en wel in een stuk metatheater dat de chaotische vriendschappen tussen gespleten ego’s in de theaterwereld op de korrel neemt. Kan vriendschap als radicaal pact de eenzaamheid in de neoliberale wereld counteren? (MB)

LAS HUECAS: OF FRIENDSHIP 4 & 5/12, Beursschouwburg, beursschouwburg.be

Zootropolis 2

Toen de dieren nog spraken

Toen de dieren nog spraken en zich als mensen misdroegen, was er eens een lief klein konijntje dat geen zin had in wortelkweek en liever politiewerk deed in de grote stad. Hoe Judy en de sluwe vos Nick Wilde een duister complot blootlegden, was te zien in Zootropolis. Ondanks de Oscar voor beste animatiefilm, bleef een vervolg negen jaar uit. Slangen duiken op en Ed Sheeran en Shakira bundelden hun krachten voor de muziek van het nieuwe avontuur. Hopelijk is het geen geblaat.

ZOOTROPOLIS 2 US, dir.: Jared Bush, Byron Howard

Lang zal hij voortleven

De Oostenrijkse regisseur Fritz Lang liet een handvol meesterwerken, dozijn klassiekers en sliert degelijke films na. Hij liet de stille film en de Duitse cinema pieken alvorens voor de nazi’s te vluchten richting Hollywood. Tijdens de retrospectieve in Cinematek kun je zowel meesterworpen als Doktor Mabuse en Metropolis (her)ontdekken als grasduinen in zijn westerns, films noirs, antinazithrillers, misdaadmelodrama’s en gitzwarte spionagefilms.

RETROSPECTIVE FRITZ LANG 1/12 > 28/2, Cinematek, cinematek.be

Weg met de oudjes

Ouderen remmen jongere generaties af en schaden zo de economie. De oplossing? Een afgezonderde seniorenkolonie. Voorlopig nog sciencefiction, maar Gabriel Mascaro (Neon bull) waarschuwt ervoor in een visueel sterke, magisch-realistische avonturenfilm. Hij volgt een 77-jarige die liever de Amazone invlucht dan zich te laten wegstoppen. Haar tocht is hartverwarmend, ondanks de wrange realiteit. Fantasierijke maatschappijkritiek. (NR)

THE BLUE TRAIL BR, dir.: Gabriel Mascaro, act.: Denise Weinberg, Rodrigo Santoro

Eat & Drink

Lesbroussartstraat, Elsene

Instagram: @ongba.family

Het door een bijzonder vriendelijk team gerunde Ongba brengt een ode aan de Vietnamese straatkeuken. Een vrolijke en gulle plek die je absoluut niet mag missen.

Op het terras geven kleine rode krukjes meteen de toon aan: je waant je op straat in Hanoi … al doet het sombere Belgische weer dat bijna vergeten. De naam – Ongba, wat ‘voorouders’ betekent – verwijst naar een terugkeer naar de roots. Het restaurant brengt de populaire keuken met passie en precisie opnieuw tot leven. Binnen zorgen kleurrijke lampionnen, opschriften op de muren en een nagebouwde gevel van een eetkraampje voor een meeslepende sfeer, rijk aangekleed maar nooit kitscherig. De ontvangst is hartverwarmend.

De kaart draait om delen. Je kunt proeven

van kleine gerechten (€5–15), maar het Tapát Set-menu (€76 voor twee) vangt de essentie van de plek in één keer. Na elkaar, zonder pauze en zonder te vervelen, volgen de meest emblematische gerechten van een veelzijdig Vietnam: knapperige gefrituurde sprotjes met limoen, goudbruine varkensnems, rundercarpaccio met een frisse toets van citrus, kippenvleugels in zoet-zoute saus en gegrilde varkensworstjes met rokerige, sappige smaak. Daarna komen langzaam gegaard rundvlees, boterzacht op de lepel, en een romige gele curry van kokosmelk met kip, zoete aardappel en wortel.

Overal is precisie troef: in de bereiding, de kruiden en het tempo van de bediening. De huisgemaakte pickles – wortel, komkommer, bloemkool – geven een frisse, lichtzure toets.

De kleverige witte rijst en stukjes baguette bij de bánh mì maken het plaatje compleet

en nodigen uit om de saus helemaal op te dippen. Ook de dranken dragen bij aan het feest: vijf signature cocktails (€13,50) combineren kruiden, citrus en specerijen, van de Saigon Sour met whisky en gember tot de Coco Mekong met rum en kokosmelk. Wie geen alcohol wil, kan de Ha Long Virgin (€13,50) proberen – citroen, hibiscus, anijs en Thaise basilicum – een absolute aanrader. De maaltijd wordt afgesloten met een ijskoffie (€6) gezet in een phin, de kleine metalen filter die typisch is voor Vietnam. Het hete water drupt langzaam door de gemalen koffie en mengt zich met gezoete, gecondenseerde melk. Het resultaat, een zwarte, volle koffie over ijs, heeft een zacht-bitter karamelaroma dat je niet snel zult vergeten.

TEKST: MICHEL VERLINDEN FOTO: SASKIA VANDERSTICHELE

Inzichten

Wat weet zangeres Julie Rains van het leven?

‘Sardines kun je grillen met brandend toiletpapier’

Welk misverstand bestaat er over jou?

Dat ik r&b zou maken. Ik heb met Juicy r&b-nummers gecoverd, maar dat is alweer van 2018 geleden. Waarom blijft men daarover bezig?

In welk ander vak zou je ook top zijn?

Naast mijn muziek bied ik ondersteuning bij het schrijven van teksten, administratieve documenten en regularisatiedossiers … En ik volg een opleiding in vreemdelingenrecht en overgangsrecht.

Welke andere naam zou je jezelf geven?

July Rains

Welke fout maak je keer op keer tijdens het creatieve proces?

Ik ben te streng voor eerste versies, waardoor ik veel ideeën weggooi omdat ik denk dat ze waardeloos zijn.

Wat heeft je werk je geleerd?

Dat er geen goddelijk creatief instinct bestaat. Het is hard werken, en jezelf beperkingen opleggen om tot verrassende resultaten te komen. Die komen nooit uit het niets.

Doe je iets speciaals voor je verjaardag?

Ribbetjes eten op het Bethlehemplein. Dat geeft een beetje het gevoel op vakantie te zijn.

Wat had jij pas op erg late leeftijd door dat iedereen al lang wist?

Dat je jezelf moet kunnen vervelen. Nietsdoen is een kunst en ik heb ze nog niet helemaal onder de knie.

Welke lifehack verbeterde jouw leven?

Tijdens een zomer vol liefdesverdriet heb ik alle boekhandels bezocht die ik tegenkwam om te vragen wat ik moest lezen. Ik vond troost in die boeken en vond het geweldig om een gevarieerd beeld te krijgen van wat mensen nodig hebben om te genezen.

Welke kooktruc moet iedereen kennen?

Stop toiletpapier in een blik sardines en

• Julie Rens, alias Julie Rains, is een Brusselse zangeres, componiste en multi-instrumentaliste. Al op jonge leeftijd speelde ze klassieke piano

• Samen met Sasha Vovk vormde Julie Rens het duo Juicy, dat met zijn geflipte elektropop tot ver buiten de landsgrenzen succes had

• Solo combineert Julie Rens jazz, soul en elektronica en viert ze de release van haar eerste ep, Lentement, samen met een trits muzikale vrienden

steek het in brand. Zo kun je overal sardientjes grillen.

Welk citaat gebruik je graag?

Let’s gooooooo!

Welk vreemd voorwerp slingert rond in je huis?

Ik verzamel straatstenen van alle steden waar ik kom.

Waar kijk je naar uit in de komende maanden?

De val van Arizona.

Naar waar zou je willen verhuizen?

Ik heb nooit ergens anders gewoond dan in Schaarbeek. Ik heb juist nog rond het Liedtsplein gewandeld. Vreemd genoeg kan ik me nauwelijks een andere plek voorstellen om te wonen.

Wat was het beste nieuws van de afgelopen weken?

De verkiezing van Zohran Mamdani, de nieuwe burgemeester van New York.

Welke wet zou je meteen afschaffen?

Alle wetten die verband houden met het artikel van 15 december 1980 over het vreemdelingenrecht in België, én de recente hervormingen ervan. Ook onze opvangvoorwaarden moeten worden herzien.

Welke wet zou je meteen invoeren?

Het universele basisinkomen.

Doe eens een toekomstvoorspelling. Algemene opstand.

Welke wijsheid hebben je ouders je meegegeven?

Zelfspot.

Wanneer heeft Brussel je verrast?

Ik praat elke dag met een onbekende, en meteen met een vertrouwelijkheid die eigen is aan deze stad. MICHAËL BELLON

Julie Rains stelt haar debuut voor op 29/11 in de Beursschouwburg, beursschouwburg.be

De week van Brussel samengevat, elke zondag in je mailbox

BRUZZ weekly bruzz.be/nieuwsbrief

PODCAST ‘IN BRUSSEL’

Luister elke week naar twee verhalen recht uit de stad

met Margot Otten

Deze week

Winterpret: wat levert het op? En is het de overlast wel waard?

Feesten met party-collectief Trips & Falls

‘In Brussel’, elke woensdag op je favoriete podcast-app en op BRUZZ.be/podcast

Zit je met vragen rond je bedrijf in Brussel?

Wij hebben informatie op maat voor jou.

Bel het team van hub.info op het nummer 1819.

UN FILM DE - EEN FILM VAN MOKHTARIA BADAOUI & NABIL BEN YADIR