BRUZZ editie 1948 (17-09-2025)

kick-off

het nieuwe

MOLENBEEK 2030

Molenbeek 2030 Die durf is precies wat Brussel nodig heeft

Het zijn beslissende weken voor de hoofdstad. Volgende week komen we te weten of Molenbeek de titel van Europese Culturele Hoofdstad mag dragen. Meer dan het louter als cultureel project te zien, geven de intendanten Fatima Zibouh en Jan Goossens er een maatschappelijke invulling aan. Het festival moet tussen nu en 2030 een dam opwerpen tegen de fragmentatie in de gemeente en erbuiten, en in één adem ook de hele negatieve publiciteit doen vergeten waar Molenbeek sinds de verschillende aanslagen, maar zeker ook vandaag, mee te maken krijgt.

Een gemeenschappelijke toekomst bouwen, zonder dat er echt sprake is van een gemeenschappelijke geschiedenis. Op zoek naar het nieuwe wij. Dat is de prikkelende basisgedachte van Zibouh en Goossens. Het is er een die aansluit bij de uitdagingen waar de Brusselse samenleving in haar geheel al enkele decennia voor staat. En de weg ernaartoe is die van de solidariteit en de empathie. Het concept zit stevig in elkaar.

Franse minister van Cultuur Jack Lang in de jaren tachtig koesterde, toen hij samen met zijn Griekse collega Melina Mercouri het idee van de Culturele Hoofdstad lanceerde: in de Europese steden een podium geven aan de Europese cultuur in al haar diversiteit.

Intussen zijn de Europese Culturele Hoofdsteden van de afgelopen jaren die bottom-up zijn gegroeid, in moeilijke, weinig voor de hand liggende contexten, echter ook de beste en meest interessante gebleken. Dat gaf Jack Lang zelf later toe. Omdat ze echte bakens hebben verzet en een transformatie in gang hebben gezet.

“Politici, van links tot rechts, hebben begrepen hoe vitaal het project voor Brussel kan zijn”

Er zat enkele maanden geleden nog een dik haar in de boter, omdat de financiering niet gegarandeerd was door het uitblijven van een regering. Het festival zal over de verschillende jaren zo’n 80 miljoen euro kosten. Veel geld, maar het bedrag ligt in de lijn van wat eerdere culturele hoofdsteden hebben besteed.

Intussen heeft een kamerbreed parlement via een resolutie de garanties gegeven dat het met die financiering in orde komt. Ook politici, van links tot rechts, hebben begrepen hoe vitaal het project voor Brussel kan zijn.

Dat alles zou de jury in principe makkelijk moeten kunnen overtuigen dat niet Leuven of Namen de titel mag dragen in 2030, maar wel degelijk Molenbeek.

Je zou nog kunnen argumenteren dat de weg die Zibouh en Goossens inslaan, ver staat van de oorspronkelijke gedachte die de toenmalige

We kunnen hiervoor zelfs terug naar ons eigenste Brussel, dat 25 jaar geleden al Europese Culturele Hoofdstad was. Dat festival wou expliciet het bestaande culturele weefsel in Brussel met elkaar verbinden, terwijl de overheden misschien liever een prestigieus festival zagen, met grote namen. Achteraf gezien is die eerste keuze nochtans de beste keuze gebleken.

Brussel 2000 bracht iets magisch over de hoofdstad. Misschien was het artistiek gesproken niet allemaal even top, maar de wijken zinderden toen van creativiteit en culturele innovatie. Je had als Brusselaar het gevoel om deel te nemen aan iets unieks. Brussel 2000 heeft heel wat in gang gezet, onder meer het samenwerken van de culturele huizen over de taalgrenzen heen, maar ook de Zinneke Parade, of de herwaardering van de Kunstberg als culturele hotspot. Het klopt dat Brussel zoveel jaar later, na de aanslagen, corona, na de energiecrisis, met de drugsepidemie en -oorlog, een falende politieke klasse en donkerrode financiën niet in zijn beste doen is. Het is ook waar dat er twijfels kunnen groeien over hoe een dergelijk festival een plaats kan krijgen in een gemeente die op vele vlakken extreem gefragmenteerd is en geteisterd wordt door schietpartijen. Om hier een krachtig project tegenover te zetten is durf nodig. Wel, dat soort van durf is precies wat Brussel vandaag nodig heeft.

Steven Van Garsse Senior politiek analist In het edito fileert de redactie de Brusselse actualiteit. hiervoor

Lees meer Analyse Van hellhole tot culturele hoofdstad van Europa? p.6

LIVE OPERA!

KOM ZONDAG NAAR DE BRUZZ BUS

Autoloze zondag, 21 september, Muntplein

11-14u live radioshow ‘cultuur kick-off’ + win tickets

14u live opera op het dak van de bus

De gesloten buurtbioscoop Movy Club in Vorst wordt gerenoveerd. In 2027 moet die weer opengaan.

OP DE COVER

06 Samenleving Molenbeek: van ‘hellhole’ tot Europese Culturele Hoofdstad?

ACTUALITEIT

03Vooraan Molenbeek 2030: die durf is precies wat Brussel nodig heeft

12Figuur van de week Les Engagés-kopstuk Christophe De Beukelaer stapt uit de politiek

13Cartoon Delphine Frantzen

COLOFON

16Opinie ‘Zou juf Tessa zijn gebleven met een coach aan haar zijde?’

17Debatteer mee Lig jij nog wakker van het uitblijven van een Brusselse regering?

18Natuurbehoud Natuurpunt koopt reservaat in Ganshoren

VERHALEN

22Justitie Barend Cochez schreef een boek over zijn leven als forensisch sporenzoeker

28Stadsvernieuwing Renovatie Movy Club in Vorst moet de hele wijk een boost geven

ELKE WEEK

14In beeld

15In het nieuws

16 Stadsleven Koningin

23Botanisch Brussel Bloemen van koffiefilters

28Hang-out Sabrine

36 Column Eelt

37City Jobs Mamadama Cissé veegt de Brusselse straten

SELECT

35 Cultuur kick-off Het nieuwe cultuurseizoen in 50 tips

BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw, een abonnement binnen Europa kost 162 euro per jaar, buiten Europa 192 euro per jaar OPLAGE 50.000 exemplaren ADVERTEREN? Angela Mngongo 02-650.10.81 angela.mngongo@brusselmedia.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Johan Goossens ALGEMEEN HOOFDREDACTEUR Klaus Van Isacker COÖRDINATOR MAGAZINE Maarten Goethals ART DIRECTOR Heleen Rodiers VORMGEVING Ruth Plaizier EINDREDACTIE Karen De Becker, Kurt Snoekx WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER Eva Christiaens, Kris Hendrickx, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Johan Baeten, Michaël Bellon, Annelies Bontjes, Jasper Croonen, Evelyne Coussens, Andy Furniere, Amber Janssens, Niels Ruëll, Matisse Van der Haegen (medewerkers) VERTALING Frédérique Beuzon, Aurélien Garcia, George Holmer, Laura Jones FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Bart Dewaele, Kim Duchateau, Delphine Frantzen, Ivan Put, Sophie Soukias, Saskia Vanderstichele, Emiel Viellefont VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Johan Goossens, Flageyplein 18, 1050 Elsene. BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw wordt gedrukt bij Printing Partners Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

Van hellhole tot culturele hoofdstad van Europa?

Beslissing kandidatuur Molenbeek 2030 valt volgende week

Wordt Molenbeek in 2030 de culturele hoofdstad van Europa? Deze week komt een internationale jury de Brusselse gemeente inspecteren, volgende week valt de finale beslissing. Zal de massale aanwezigheid van dansgezelschappen, theatergroepen en beeldende kunstenaars indruk maken? “Molenbeek is het beste van alle continenten op 5,89 vierkante kilometer.”

door Evelyne Coussens foto’s Sophie Soukias en Ivan Put

Van Laure Prouvost, Needcompany en Ultima Vez over Volta en Recyclart tot Decoratelier en Cinemaximiliaan: de lijst artiesten en culturele instellingen die resideren of werken in Molenbeek oogt lang en indrukwekkend. Van startende kunstenaars tot artistieke zwaargewichten, van individuele artiesten tot wijdvertakte (sociaal-)artistieke netwerken, ze krijgen, in de laatste weken voor de beslissing in het Molenbeek for Brussels 2030-dossier, volop het licht.

Toch is hun aanwezigheid niet nieuw, zegt kunstenaar Kris Verdonck, die vijftien jaar geleden met zijn gezelschap A Two Dogs Company zijn intrek nam in een pand aan

Ribaucourt. “Molenbeek was een zwaar geïndustrialiseerde gemeente met gaandeweg veel leegstaande loodsen. Voor kunstenaars op zoek naar atelierruimte was het de enige betaalbare optie,” vertelt hij.

Een pragmatische overweging dus, zoals ook Cinemaximiliaan die maakte, toen het in 2017 verhuisde naar een groot achterhuis in de Manchesterstraat. De vrijwilligers van het Brusselse filmplatform voor en door nieuwkomers hadden aangegeven dat “een grote keuken” essentieel was in het nieuwe pand. “Samen koken en samen eten vormen sterk verbindende activiteiten”, aldus coördinator Annabelle Van Nieuwenhuyse. “Bij Cinema Trottoir komen tachtig mensen eten. Een geschikte keuken is dan geen

bijkomstigheid. Maar die infrastructuur vind je niet overal.”

Terroristische aanslagen

In 2016 joegen de terroristische aanslagen een schokgolf door de gemeente. Zowel het Molenbeekse cultuurveld als het bestuur kreeg een dreun, en het verlangen groeide om de negatieve perceptie rond de gemeente te counteren door haar culturele rijkdom zichtbaar te maken en op de kaart te zetten. Gewest en gemeente investeerden in culturele infrastructuur en heel wat nieuwe artiesten en organisaties vonden de weg naar Molenbeek. Dit keer niet uitsluitend om financiële redenen. Juist de underdogpositie van Molenbeek triggerde sommige

organisaties om te zoeken naar oplossingen, voor de gemeente én voor Brussel, denkt Jan Ockerman van muziekproductiehuis MetX. Hij noemt Molenbeek “een letterlijk en figuurlijk kruitvat, vol prikkels en pigment.” Maar ook: een ongeziene concentratie aan artistiek en menselijk talent uit alle windstreken. Ockerman: “Het beste van alle continenten op 5,89 vierkante kilometer.”

Soms gaan pragmatiek en verlangen samen. Zoals bij muziekcentrum Volta, dat na passages in Elsene en Anderlecht kiest voor 1080: het strijkt neer in LionCity, de nieuwe, door Entrakt beheerde creatieve hub op de voormalige Delhaize-terreinen in de Ossegemstraat. In eerste instantie omdat er de ruimte en de mogelijkheden zijn om de werking logistiek-technisch uit te bouwen, vertelt coördinator Arne Huysmans. “Maar ik raakte ook in de ban van een plek vol creativiteit, warmte en talent.” Aan die plek wil het muziekcentrum ook iets teruggeven. Huysmans: “Met onze ‘Open Calls’ geeft Volta jongeren artistieke inspraak in de werking. Zij krijgen de ruimte om hun stem te laten horen en actief het

“Wanneer de dealers aan de poort staan, wordt het moeilijk om de deuren open te zetten”

Kris Verdonck Kunstenaar

culturele landschap van de stad mee vorm te geven.”

Gezocht: verbinding

De voorwaarde voor zoveel enthousiasme rond Molenbeek is natuurlijk dat de culturele spelers de goesting en noodzaak voelen om zich met het complexe stedelijke weefsel te verbinden. Louter hun aanwezigheid garandeert nog geen culturele dynamiek, laat staan een sociale gedragenheid. Huysmans knikt: “De echte uitdaging ligt niet in de diversiteit, maar in het vinden van verbinding tussen de stemmen, achtergronden en verhalen die samenkomen.”

“Er is een groot verschil tussen organisaties die werken in Molenbeek en organisaties die werken met Molenbeek,” knikt ook Salim Haouach fijntjes. Hij is geboren en getogen in Molenbeek en richtte er zijn theatergezelschap Ras El Hanout op. “Het theatercollectief ontstond volledig bottomup, zonder institutionele impuls, en gedragen door de buurt en de islamitische gemeenschap.”

Niet alle culturele spelers zijn zo vanzelfsprekend in het stadsweefsel verankerd als

Ras El Hanout. De organisaties die niet in Molenbeek zijn ontstaan of gegroeid, moeten voor hun inbedding lang en hard werken. De gemeente lijkt dan ook vooral aantrekkelijk voor een bepaald type artiest, dat er niet voor terugschrikt zijn comfortzone te verlaten.

Voor danser en choreograaf Seppe Baeyens vormt die uitdaging de kern van zijn artistieke werk. In 2011 kwam hij en stoemelings in de gemeente terecht in het spoor van dansgezelschap Ultima Vez. Vandaag woont hij in Molenbeek en runt hij atelier Leon, een participatief dansatelier dat nauw samenwerkt met de buurt. Baeyens: “Het heeft even geduurd voor ik mijn weg vond in het kluwen aan verenigingen en socioculturele organisaties. Maar als je eenmaal de rijkdom aan partnerschappen ziet, ben je verkocht.”

Het project Mariage, dat onder meer te zien was op de tweede editie van Molenfest begin september, brengt bewoners en lokale partners samen in straatateliers om een ‘universeel trouwfeest’ voor te bereiden. Baeyens: “Bij de opening van Mariage zag ik plots een groep nieuwkomers arriveren met wie we een week eerder hadden gewerkt in het Klein Kasteeltje. Dat soort verbindingen leg je niet overal.”

Een goed verhaal

Om die culturele verbindingen te verbreden en te verdiepen is een verbindend narratief nodig. Enter Molenbeek for Brussels 2030: een verhaal dat de afzonderlijke spelers samenbrengt, connecting the dots. En niet alleen de culturele spelers, corrigeert Jan Goossens, co-opdrachthouder van Molenbeek for Brussels 2030, zelfs niet in de eerste plaats: “Ik heb niet zoveel met de invulling van Molenbeek als culturele hotspot. De kandidatuur is niet gestart vanuit de focus op artiesten, maar met een bevraging van de Molenbekenaars. Naast het culturele potentieel van Molenbeek zijn er ook de sociale organisaties, de creatieve ondernemers, de bewonersverenigingen – zij staan evenzeer in het hart van het plan.” Dat heel wat van de culturele organisaties die vandaag in Molenbeek zitten er net bewust voor kiezen om met hun directe omgeving aan de slag te gaan, maakt die gelijkwaardige insteek geloofwaardig.

Het klinkt ook prachtig: Molenbeek als voorbeeld van sadaka, grensoverschrijdende solidariteit, waarbij de culturele actoren als belangrijke spelers mee de dynamiek aanjagen. Tegelijkertijd moet het sterke concept werken als een selffulfilling prophecy, want de solidaire verbinding blijkt nog niet in alle buurten een even grote realiteit te zijn. Een aantal van de culturele organisaties

“De kandidatuur van Molenbeek is niet gestart vanuit de focus op artiesten, maar vanuit de noden van de bewoners”

Jan Goossens

Co-opdrachthouder Molenbeek for Brussels 2030

werkten of werken nog steeds “achter gesloten deuren,” zegt Kris Verdonck, zonder veel contact met de buurt of met elkaar. Daar heeft de onveiligheid van sommige plaatsen alles mee te maken. Verdonck. “Wanneer de dealers aan de poort staan, wordt het moeilijk om de deur open te zetten.”

Ook Bart Nagels, medeoprichter en coördinator van de in Molenbeek opgerichte Fanfakids, is bezorgd. De Fanfakids zijn een jongerenpercussiegroep die veelal optreedt in de openbare ruimte, en dat bleek de voorbije jaren niet altijd evident. “Er is veel in Molenbeek geïnvesteerd,” vertelt Nagels, “maar vandaag gaan sommige wijken er toch weer op achteruit, met openlijk drugsgebruik en schietpartijen, waardoor veel kinderen niet meer in de parken mogen spelen.”

Ook Baeyens en dramaturg Kristin Rogghe erkennen dat werken in de openbare ruimte – een methodiek die nogal wat artistieke organisaties hanteren – de nodige omzichtigheid vereist. “Voor veel mensen is de publieke ruimte hun huis,” legt Rogghe uit, “het doet ertoe op welke manier je daar binnenkomt. Hoe ga je om met seksisme en racisme? Het zijn belangrijke vragen die overigens gelden voor de publieke ruimte in élke Brusselse gemeente. Ik vind de negatieve focus op Molenbeek in de media schadelijk, hij raakt de eigenwaarde van de bewoners. De perceptie dient te worden gekeerd, om ook de realiteit te kunnen veranderen. In die zin kan de term ‘culturele hotspot’ werken als een belofte.”

Subsidies

In 2011 kwam danser en choreograaf Seppe Baeyens en stoemelings in Molenbeek terecht in het spoor van dansgezelschap Ultima Vez. “Als je eenmaal de rijkdom aan partnerschappen ziet, ben je verkocht.”

Hoe gaat de gemeente Molenbeek bestuurlijk gezien om met de culturele bloei op haar grondgebied? Als een minzame supporter, zo lijkt het, die haar ploeg aanmoedigt vanaf de zijlijn, zonder die zelf te sponsoren. Subsidies komen veelal van het Gewest, soms met een tussenstop via de gemeente. Nagels: “Via Brede School Molenbeek krijgen de Fanfakids extra middelen voor workshops op scholen. Die lopen sinds kort wel via de gemeente, maar eigenlijk zijn het subsidies van de VGC.”

De steun vanuit de gemeente zelf lijkt voornamelijk infrastructureel of regelgevend. Zo heeft atelier Leon een standplaats in het Huis van Culturen en Sociale Samenhang, dat een initiatief is van de gemeente. Cinemaximiliaan, dat geregeld vergunningen nodig heeft voor activiteiten in de openbare ruimte, ondervindt daarbij geen enkel obstakel. Niet financieren maar faciliteren, lijkt het credo van de gemeente. De vraag is of dat, in het licht van het aanwezige potentieel en het dossier dat voorligt, genoeg is. Uitschuivers zoals de sluiting van het MIMA, het Millenni-

Samenleving

um Iconoclast Museum of Art, lagen dan wel niet in handen van het bestuur, maar konden ook niet voorkomen worden.

In de gesprekken met de culturele partners klinkt echter opvallend veel begrip voor de financiële terughoudendheid van het bestuur. “De gemeente kampt met grote problemen, heeft andere prioriteiten,” haalt Haouach de schouders op. De afwezigheid van burgemeester Catherine Moureaux (PS), die al enkele maanden uit is, wordt ook sterk gevoeld. Jan Goossens: “Een burgemeester die trekt is erg belangrijk. Moureaux heeft zaken gerealiseerd; toen Jozef Wouters en Decoratelier weg moesten uit de Manchesterstraat, heeft zij ervoor gezorgd dat ze in Molenbeek konden blijven. Ze was een grote verdediger van het Molenbeek for Brussels 2030-dossier, maar gelukkig is ook haar vervanger Amet Gjanaj op de afspraak.” Bij de gemeente bleek niemand beschikbaar om te reageren.

Uit de bubbel

Op donderdag maakt de jury van het project Europese Culturele Hoofdstad 2030 een toer door Molenbeek. Een week later, op woensdag 24 september, weet Molenbeek of het met de titel aan de haal gaat. Volgens Annabelle Van Nieuwenhuyse verzilvert Molenbeek de kandidatuur met de vingers in de neus. “Ik zeg dit met alle respect voor de kwaliteiten van de andere aanvragers, maar het dossier van Molenbeek, als miniversie van Brussel, is uniek. Het toont de weg naar solidariteit en gastvrij samenwonen, net wat de wereld kan gebruiken.”

Ook Kris Verdonck ziet de potentie, op diverse vlakken. “Het zou de eerste keer zijn dat een minder gegoede plek culturele hoofdstad wordt. Dat kan het concept, dat langzamerhand een beetje was uitgeleefd, een nieuw elan geven. En Molenbeek zelf krijgt de kans om écht uit de bubbel te komen. Want ik zie vandaag veel geweldige dingen gebeuren, maar ik vraag me soms af in hoeverre we aan de ‘rand’ blijven werken, zonder écht door te dringen tot de kern van de bevolking. Molenbeek blijft toch nog steeds een wereld op zich, het mist aansluiting met de rest van Brussel. Dat is wat de gemeente volgens mij het meeste nodig heeft: doorstroming naar het grotere geheel. Zodat alles in beweging komt, niet alleen de culturele schil.”

De bekroning van Molenbeek zou alvast een verhelderend licht werpen op de manier waarop Europa de rol en functie van kunst en cultuur invult: als een sector die niet op zichzelf opereert, maar bruggen slaat naar de samenleving. Met niet het werk in schouwburgen en musea als brandpunt, maar de aanwezigheid van cultuur in de openbare

“De negatieve focus op Molenbeek in de media raakt de eigenwaarde van de bewoners”

Kristin Rogghe

Dramaturg

De Fanfakids treden veelal op in de openbare ruimte. Dat is niet altijd evident, zegt coördinator Bart Nagels. “Openlijk drugsgebruik en schietpartijen maken dat veel kinderen niet meer in de parken mogen spelen.”

ruimte, in het stedelijke weefsel. Bart Nagels hoopt dat Molenbeek for Brussels 2030 vooral dat doet: de openbare ruimte teruggeven aan de bevolking.

“Molenbeek komt de laatste tijd weer negatief in beeld,” zegt hij. “Op dit moment liggen de mensen meer wakker van hun veiligheid dan van Molenbeek 2030. Het zal niet evident worden, maar hopelijk ziet de jury dit als een kans om het tij te keren.” Daarvoor moet het project wel van de eigenaars blijven, vindt Salim Haouach. “We moeten vermijden dat we ons laten institutionaliseren. De dynamiek die er vandaag is, werd ontwikkeld door Molenbekenaars. En ze moet ook in handen blijven van Molenbekenaars.”

Patchwork

Voor heel wat van de (socio)culturele organisaties en kunstenaars in Molenbeek zou het binnenrijven van de titel vooral een verduurzaming van hun activiteiten betekenen –financiering blijkt vaak van tijdelijke aard en versnipperd over verschillende potjes.

De andere zijde van de medaille is de druk die daarmee op de aanwezige spelers komt te liggen. Jan Ockerman: “Er zijn geen grote theaters of concertzalen op het grondgebied van de gemeente, wel een gigantisch patchwork van middelgrote en kleinere culturele spelers. Het is van immens belang dat zo’n evenement niet enkel in 2030 komt ‘landen’ in de gemeente en nadien een gat achterlaat. Het moet juist bruggen helpen bouwen naar wat de rest van Brussel gemeen heeft met Molenbeek.”

En als het niets wordt? Vrijwel alle organisaties erkennen dat de kandidatuur van Molenbeek for Brussels 2030 zelfs in het geval van een afwijzing de moeite waard zal zijn geweest. Baeyens: “Het proces is deel van het resultaat. Er is al zoveel gebeurd, er zijn zoveel banden gesmeed. Je kan onmogelijk nog van een mislukking spreken.”

D’ENFER À CAPITALE EUROPÉENNE DE LA CULTURE ?

FR/ Le 24 septembre, on saura si le « hellhole » qu’était jadis Molenbeek deviendra en 2030 une Capitale européenne de la Culture. Mais la commune bruxelloise n’aura pas attendu ce titre pour séduire depuis des années les créatifs : Laure Prouvost, Needcompany, Ultima Vez, Volta, Recyclart, Decoratelier et d’autres. Qu’est-ce qui fait de Molenbeek un hub culturel ? Et comment son énergie artistique s’articule-t-elle avec la réalité sociale du quartier ?

FROM HELLHOLE TO EUROPEAN CAPITAL OF CULTURE?

EN/ On 24 September, we will find out if what was once described as a “hellhole” will become the European Capital of Culture in 2030. Even without that title, Molenbeek has for years been an attractive home for creative people – from Laure Prouvost, Needcompany and Ultima Vez to Volta, Recyclart and Decoratelier. What makes this Brussels municipality such a cultural hotspot? And how does the artistic vibe fit into the social reality?

ECHOES OF DISTANT LIGHTS

Een creatie van lasers die je uitnodigt om poëtisch en esthetisch na te denken over licht, ruimte en tijd.

Une création laser qui vous invite à une réflexion poétique et esthétique sur la lumière, l’espace et le temps.

Christophe De Beukelaer

Les Engagés-kopstuk stapt uit de politiek

Brussels Les Engagés-voorzitter Christophe De Beukelaer zet binnenkort een punt achter zijn politieke loopbaan. Dat kondigt hij aan in een gesprek met BRUZZ.

Impact, langetermijndenken en samenwerken. Het zijn woorden die misschien als holle termen klinken, maar voor Brussels Les Engagés-voorzitter Christophe De Beukelaer waren het dertien jaar geleden drijfveren om aan politiek te doen. Vandaag vindt de Woluwenaar in de politieke arena steeds minder plaats voor die beweegredenen, legt hij aan BRUZZ uit. Hij houdt ermee op na een carrière als gemeenteraadslid en schepen in SintPieters-Woluwe, parlementslid en fractieleider in het Brussels parlement en als kers op de taart Brussels voorzitter van Les Engagés.

De Beukelaer worstelt al langer met twijfels, ook voordat hij in de Brusselse formatiesaga op de voorgrond trad als onderhandelaar voor Les Engagés. Zelfs het (steeds brozere) perspectief op een ministerpost kan hem niet overtuigen. “Er heerst bij wel meer Brusselse politici veel ontgoocheling over de stilstand. Maar daarover praten, wordt als een zwakte gezien.”

Toch bleef zijn desillusie lange tijd een goed bewaard geheim. “Enkel voorzitter Yvan Verougstraete, vicepremier Maxime Prévot en burgemeester van Sint-Pieters-Woluwe Benoît Cerexhe weten er al langer van,” zegt De Beukelaer. “Ik heb mijn

beslissing stilgehouden, maar het idee om met de politiek te stoppen, spookt al een tijd door mijn hoofd.”

Partijpolitiek

Een gesprek met zijn vader, ergens in juni, gaf de doorslag. “Hij herinnerde mij aan het moment waarop ik hem destijds uitlegde waarom ik aan politiek wou beginnen. Het was confronterend. ‘Je wou toch impact hebben, concrete zaken veranderen, op een andere manier aan politiek doen?’ vroeg hij. Dat heb ik geprobeerd. Bijvoorbeeld door te ijveren voor decumulregels of met mijn recente voorstel om politici financieel te straffen bij politieke blokkades zoals we die nu kennen. Maar de twijfels die ik al langer voelde, en die veel politici na het afgelopen jaar voelen, kwamen tijdens dat gesprek volop naar boven.”

Na dat gesprek nam De Beukelaer in de zomermaanden wat gas terug. “Uiteraard heeft de formatiesaga mijn beslissing beïnvloed, maar vooral omdat het alles wat volgens mij misloopt in de politiek op pijnlijke wijze blootlegt. Deze crisis bewijst vooral dat sommige politici het belang van Brussel niet meer vooropstellen,” oordeelt hij. “Dat is een historische vergissing. Helaas denken veel politici in

deze crisis vooral in termen van partijpolitieke belangen.

“Ik heb met Yvan Verougstraete een discussie gehad toen hij de Brusselse formatie ging leiden. Ergens sprak mijn ego en zei ik tegen mezelf dat ik de rol van ‘facilitator’ moest vervullen. Maar Yvan is partijvoorzitter, dan praat je toch wel vanuit een ander niveau, en ik ben in het voorjaar al informateur geweest samen met Elke Van den Brandt (Groen). Het is goed dat Yvan nu op het voorplan is getreden. Maar het toont weer een probleem aan in de politiek: dat politici het heel moeilijk vinden om ruimte en zichtbaarheid af te staan aan iemand anders.”

De Beukelaer noemt de situatie vandaag in de Brusselse politiek een fiasco. “Tegenstellingen worden in de verf gezet, terwijl we minder en minder samenwerken. Ik kan niet anders dan vaststellen dat er partijen zijn die minder veto’s

en exclusieven hebben gesteld dan andere. Ik heb het over Les Engagés, Groen en ook wel Vooruit. Dat zijn de feiten. Die partijen staan het vaakst aan de kant van de oplossing.”

“Soms denk ik wel dat het federale niveau mij meer zou liggen. Maar ik heb ook in Brussel stenen proberen te verleggen, pogingen gedaan om de politiek zelf te veranderen.”

Nieuwe verkiezingen

Het idee van nieuwe verkiezingen in Brussel is De Beukelaer niet echt genegen. “Die kunnen enkel als de Brusselwet wordt aangepast (op federaal niveau, red.). Dat is heel complex. Bovendien: denk je dat bepaalde partijen dan niet ook aan andere artikels van de Brusselwet willen sleutelen? Dan komt het statuut van Brussel in het gedrang. Ik denk dat de autonomie van Brussel essentieel is. We moeten Brussel zelfs buiten zijn grenzen aanpakken. De negentien gemeenten zijn niet

jaar geleden stapte

Christophe De Beukelaer in de politiek. Voor het toenmalige cdH werd hij in oktober 2012 verkozen tot gemeenteraadslid van Sint-Pieters-Woluwe

Cartoon door Delphine Frantzen 2022

is het jaar waarin De Beukelaer voorzitter van de Les Engagés-federatie van Brussel werd

het economisch hinterland van Brussel. Als we qua mobiliteit en tewerkstelling niet verder kijken, dan de gewestgrenzen, kunnen we geen enkel probleem duurzaam oplossen.”

Dat dat politiek gevoelig ligt, beseft De Beukelaer. “Maar enkel in dat geval krijg je een echt tweetalig gebied, met ongeveer evenveel Franstaligen als Nederlandstaligen, dat socio-economisch steekhoudt. Verder is Brussel natuurlijk ondergefinancierd, wat veiligheid en migratiegevolgen betreft, bijvoorbeeld. Door het institutionele en de onderfinanciering niet aan te pakken, geven we meer en meer redenen aan Vlamingen en Walen om onze Brusselse autonomie op te geven. Zeker gezien de huidige crisis. Brussel moet zichzelf sterk hervormen, maar zonder die twee problemen serieus aan te pakken, zijn er geen duurzame oplossingen voor Brussel mogelijk.”

De Beukelaer zegt dat hij niet weet of hij definitief stopt met politiek. ”Wat ik niet ga doen, is als kapitein het schip verlaten terwijl de boot zinkt. Ik blijf aan boord tot er een oplossing in zicht komt. Dat kan een nieuwe regering zijn, of een begroting voor volgend jaar die gestemd wordt. Wanneer ik voel dat we in een nieuwe fase belanden, zal ik vertrekken. Maar het zal wel dit jaar zijn.”

De Beukelaer keert mogelijk terug naar de ondernemerswereld, waarin hij tot 2018 actief was, maar ook het verenigingsleven interesseert hem. “Dat zijn omgevingen waar ik meer kan samenwerken en waar het belangrijk is om iemands advies in te winnen en om naar elkaar te luisteren. In de politiek moet je vooral je mening aan anderen opdringen, zoals we het voorbije jaar wel gemerkt hebben.”

JOHAN BAETEN

Het volledige gesprek kunt u lezen op BRUZZ.be

Schaakmat

Afgelopen weekend vond het eerste Chess & Mates Festival plaats in Brussel op twee iconische locaties: de Beurs en de Koninklijke SintHubertusgalerijen. De organisatie spreekt van een succes.

© BELGA

Zei er iemand frieten?

Goed nieuws: frituur De La Chapelle in de Marollen is sinds kort weer open. Het oude frietkot heeft plaatsgemaakt voor een gloednieuw exemplaar vol spiegels: een opvallende verschijning die op termijn dé Brusselse tegenhanger moet worden van de iconische Londense telefooncel. Met De La Chapelle erbij telt onze hoofdstad nu drie spiegelfrietkoten, samen met Friterie Tabora en Chez Jef. Smakelijk!

© PHOTONEWS

Sainctelettebrug

Aan het Saincteletteplein is zaterdagochtend de nieuwe brug geplaatst die vanaf eind dit jaar extra ruimte biedt aan voetgangers. De nieuwe brug is 37 meter lang en weegt 95 ton. De brug werd via het water getransporteerd met 10,1 kilometer per uur.

“Met deze nieuwe brug maken we niet alleen komaf met een van de grootste zwarte punten van Brussel, we bouwen ook aan een stad waar ruimte voor mensen centraal staat,” zegt Brussels minister van Mobiliteit Elke Van den Brandt (Groen).

© BELGA

In het nieuws

15/09 | Brusselse brandweer rukt elf keer uit door winderig weer. Maandag deed de Brusselse brandweer elf interventies voor ontwortelde bomen en afgebroken takken. Die zijn het gevolg van stevige rukwinden van 70 tot 80 km/u.

15/09 | Gevangeniswezen verbiedt twaalf personeelsleden te komen werken na corruptieonderzoek in Haren. De politie viel vorige week dinsdag binnen in de gevangenis van Haren en pakte twaalf personen op. Het ging om cipiers, maar ook om andere personeelsleden, en gedetineerden die vanuit hun cel hun criminele activiteiten zouden voortzetten. De cipiers en de personeelsleden werden ervan verdacht om drugs, gsm’s, of andere spullen de gevangenis binnen te smokkelen, op vraag of onder druk van (drugs) criminelen.

13/09 | UZ Brussel stopt samenwerking met Deense spermabank na donorschandaal. Het UZ Brussel rekent niet langer op donorzaad van de Deense spermabank ESB. Die spermabank kwam voor de zomer in opspraak, nadat was gebleken dat één donor bij 39 vrouwen meer dan 50 kinderen had verwekt in België. Herman Tournaye, diensthoofd reproductieve geneeskunde, vroeg de Deense spermabank om opheldering, maar de deur bleef dicht.

12/09 | Net Brussel bestrijdt illegaal sluikstorten met

grootschalige bewustmakingscampagne. Het Brusselse netheidsagentschap Net Brussel begon vrijdag met een grootschalige informatie- en repressiecampagne tegen illegaal sluikstorten. De Netheidstriatlon van bijna veertig dagen moet de Brusselaar sensibiliseren rond afvalophaling en sluikstort. Het agentschap heeft in 2024 bijna 5.200 ton illegaal afval geruimd, een stijging van wel twintig procent in vergelijking met 2023.

11/09 | Bekend Italiaans restaurant San Daniele verlaat Brussel na 43 jaar. Het bekende Italiaanse restaurant San Daniele verhuist na 43 jaar van de Keizer Karellaan in Ganshoren naar het dorpsplein van SintMartens-Bodegem, een deelgemeente van Dilbeek. “Onze meeste klanten wonen in de Vlaamse rand. Door parkeerproblemen vonden ze het steeds lastiger om tot hier te komen,” zegt uitbater en chef Franco Spinelli. Met de verhuizing ziet Spinelli ook zijn kans om opnieuw een ster te krijgen.

11/09 | Grondwettelijk Hof schorst uitstel lage-emissiezone. Het Grondwettelijk Hof heeft de beslissing geschorst van het Brussels Gewest om de invoering van de geplande strengere lage-emissieregels twee jaar uit te stellen. In principe geldt daardoor meteen weer de oude en strengere timing, die Euro 5-diesels en Euro 2-benzines nu al weert. Wat dat betekent voor Brusselse automobilisten blijft op dit moment onduidelijk.

Opinie

‘Zou

juf Tessa zijn gebleven met een coach aan haar zijde?’

Mocht een coachende collega haar hebben bijgestaan, dan had juf Tessa van basisschool Balder misschien minder snel ontslag genomen. Dat schrijft onderwijsexpert Johan Dehandschutter.

Johan Dehandschutter

• master in de Communicatiewetenschappen

• leerkracht, coach van startende leerkrachten en docent Coachen en reflecteren

• auteur van ‘Sterk starten’ (Acco) en samen met Raf Sondervorst van ‘Coach je onderwijscollega’ (Pelckmans)

Zou juf Tessa zijn gebleven? Dat is de vraag die me bezighoudt na het zien van Basisschool Balder, de vierdelige VRT-reeks over de gelijknamige school in Sint-Gillis. Had iets juf Tessa kunnen tegenhouden om weg te gaan? Nu is ze vertrokken, ontslag ingediend. Ontgoocheld, verzwakt, gekwetst. Met spijt dat ze haar leerlingen niet meer heeft kunnen zeggen dat ze hen één voor één tof vond. “Als geheel in de klas was dat soms heftig, maar ik zag die kinderen doodgraag,” zegt ze in een artikel op vrtnws.be naar aanleiding van haar wedervaren. Tessa heeft het hart op de juiste plaats. “Elk kind heeft recht op goed onderwijs, mét een leerkracht,” zegt ze. “Kleur, afkomst, religie, woonplaats: het zou allemaal niet mogen uitmaken. Een kind is een kind.” En toch neemt ze al in december ontslag nadat ze in september het zesde leerjaar op zich heeft genomen. Ze was eerder al actief in het middelbaar onderwijs in Brussel als zij-instromer uit de jeugdzorg en maakt na twee schooljaren de

Stadsleven Koningin

door Eleanor Denneman

Gisteren kroonde een man mij op straat tot koningin – weer eens wat anders dan “pute”, “salope” of, nog erger, “feministe”. Terwijl ik op iemand wachtte, raakten we aan de praat

nadat ik hardop had moeten lachen om zijn monoloog die ik aan het afluisteren was. Long story long: de man probeerde zijn kompaan te overtuigen om samen een

overstap naar de basisschool in Sint-Gillis, omdat ze denkt dat dat nog beter zal beantwoorden aan wat ze eigenlijk wil.

De praktijkshock is groot. Haar klaslokaal is de zolderkamer. Er staat nog geen bureau, geen stoel, er is geen schoolbord. De laatste dagen van de vakantie is het zeulen met meubels en kasten. Ondertussen krijgt ze van collega’s te horen dat de leerlingen met wie ze in het zesde leerjaar van start zal gaan “verschrikkelijk” zijn. Niemand houdt het met hen vol. Ze zullen ook haar fataal worden.

Lerarentekort

“Leerkrachten hebben geen troostende woorden nodig, maar oprechte aandacht van een leidinggevende”

appartement te huren. De kompaan vond dat gay, waarop meneer zei: “Mais c’est à la mode ça !” Toen mijn vriendin kwam aanfietsen, nam ik afscheid. “Nee, wacht!” Meneer haalde een grote koker van piepschuim tevoorschijn en draaide hem open. “Cadeautje!” Ik bestudeerde het

Er spelen meerdere redenen waarom ze er de brui aan geeft. De schoolorganisatie en het gebrek aan begeleiding lijken me de belangrijkste. Ik weiger te spreken van “de Brusselse context,” want dat klinkt zo gelaten, alsof Brussel verdoemd is. Een onderwijscontext hangt niet vast aan een plaatsnaam. Neen, een onderwijscontext is demografisch, cultureel, economisch, politiek, (school)organisatorisch – noem maar op – bepaald, niet topografisch. Dat betekent dat ook in een stad als Brussel met al die hendeltjes kan worden bewogen en er dus ook daar kan worden gezorgd voor een context waarin leerkrachten en leerlingen het beste van zichzelf kunnen geven. Het lerarentekort is er een van.

minipotje. “Koninginnegelei! Ken je dat niet? Is een superfood, héél duur, wel 30 euro. Lekker bij de whisky.” Waar ik deze gift aan had verdiend? “Je grote lach. En jij kunt het vast meer gebruiken dan ik.” Thuis zoek ik het op. Inderdaad. 30 euro voor een goedje dat alléén de (toekomstige) bijenkonin-

gin krijgt, als krachtvoer. Ik ben vandaag toch maar als gewone werkbij naar kantoor gegaan.

In Stadsleven vertellen redacteurs en lezers in maximaal 1000 tekens een verrassende anekdote over Brussel. Insturen kan via redactie@bruzz.be

Juf Tessa in de documentairereeks ‘Basisschool Balder’.

Debatteer mee

Lig jij nog wakker van het uitblijven van een Brusselse regering?

Maar op die hendeltjes hebben de juffen en meesters van Balder weinig vat, laat staan een beginnende leerkracht als Tessa. Bij haar keuze voor de basisschool koestert Tessa een onderwijsdroombeeld waarin ze van bijzondere betekenis is voor haar leerlingen en de school. Ze heeft er de dagelijks verplaatsing vanuit het Aalsterse voor over. Op de werkcontext heeft ze op het moment van haar keuze slechts een beperkt zicht. Ze zal hem de eerste weken pas echt leren kennen. En eronder bezwijken. Had iets dan Tessa op korte termijn kunnen redden van de capitulatie? Zeker. Een coachende collega. Een werkgenoot of leidinggevende die haar de gelegenheid en de tijd geeft om

haar emoties te verwoorden en zicht te krijgen op wat haar hindert, raakt of net sterkt in haar werk. Een collega die haar met vragen en oprechte aandacht helpt om contact te houden met haar onderwijsdromen en haar zelfvertrouwen, en haar zo helpt zicht te krijgen op hoe ze met die gegeven omstandigheden kan omgaan en wie haar daarbij kan helpen. Geen troostende woorden, geen advies, maar oprechte aandacht. Grijp dat hendeltje. Met wat training kan iedere collega een coach zijn.

Reageren of zelfeen opiniestukinsturen?

Mailnaarredactie@bruzz.be

Sommige

burgemeesters sturen zo weinig mogelijk politie op straat, omdat ze dat beschouwen als een provocatie voor hun achterban”

Resultatenonlinebevraging,op12september2025viaRhetoric(125reacties)

Elkedagzonderregeringiseendag dat demensen van Brussel met elkhuneigengoedebedoelingenendromen diepermeewordengesleurdineenmoeras van onbestuurbaarheidenin het falendeveiligheids-,economische enintegratiebeleid van het Gewest. Idris A.

Degevolgenlatenzichelkedagmeervoelen:sociale woningendiewachtenoprenovatiesenstaan te verrotten,uitblijvenpremiesenergetischerenovaties, vzw’sdiestilvallen etc. Vera T.

IedereBrusselaar zou hierwakker van moetenliggen. Berustingis het totalefailliet van onze broze Brusselse democratie. Jonas D.

OpzoveelmaatschappelijkevlakkenheeftBrussel dringendnoodaangoedbestuur:wonen,armoede, netheid,veiligheidenz.Debegrotingkondigtzich historischrampzaligaan.Wordtditeenstad van extreem armenensuperrijkenalswie weg kan, dat uituitzichtloosheidookdoet? Lola B.

Ik twijfel

Ikligernietwakkervan,maar het is wel schandalighoe het verloopt.Doordepolitiekespelletjeswordtergeen enkelprobleemopgelost. Louis D.

Nee

We hebbenallangereregeringscrisissenmeegemaakt. altijdgeweestis. Richard E. menditnuttelozegewestafschaft.Bevoegdheden federaal. Maarten B.

SAMMY MAHDI devoorzitter van deCD&V,hoopt dat deeengemaakteBrusselse politiezoneersnel komt Humo,9september2025

‘Ideale plek voor orchideeën en steenuiltjes’

Natuurpunt koopt reservaat in Ganshoren

Natuurpunt Brussel heeft in Ganshoren een eigen natuurreservaat aangekocht, een primeur voor Brussel. “Het moet nat en arm grasland worden, zodat orchideeën kunnen terugkomen,” zegt voorzitter Wim Veys.

door Steven Van Garsse foto’s Ivan Put

Het verhaal is haast te mooi om waar te zijn. Anderhalf jaar geleden kreeg Natuurpunt Brussel een telefoontje van een vrouw die enkele eigenaars vertegenwoordigt. Ze stelde voor om een gebied van vier hectare, in Ganshoren op de grens met Vlaanderen, te verkopen aan Natuurpunt.

Dat er bij een natuurvereniging in een stad wordt aangeklopt met een stuk grond in de aanbieding, is uitzonderlijk. In Brussel woedt vooral een strijd om het behoud van natuur, die onder druk staat van grote vastgoedprojecten. Kijk naar Donderberg, de

Friche Josaphat of de bosranden van het Zoniënwoud. De laatste twintig, dertig jaar krimpt de natuur in de hoofdstad zienderogen, zo is al uitvoerig aangetoond. Hier kreeg Natuurpunt het op een schoteltje aangeboden.

Intussen is de aankoop beklonken en kan Wim Veys met trots het nieuwe reservaat tonen aan BRUZZ. Het gaat om een breed uitlopend stuk grond langs de Molenbeek. “Het is ideaal gelegen,” zegt Veys. “Niet alleen loopt de Molenbeek door het gebied, het sluit ook aan op het natuurreservaat Moeras van Ganshoren, én op twee reservaten in Zellik: Eriks Boomgaard en het Kerremanspark. Dat vormt nu een mooi geheel.”

Het nieuwe natuurreservaat, dat nog geen naam heeft, behelst twee grote stukken grasland en een moerasbos, dat de meeste tijd van het jaar behoorlijk nat staat. Natuurpunt wil dat aspect nog versterken.

Een Vlaamse landbouwer gebruikt een van de weiden nog als productieweide, legt Veys uit. Hij komt er zijn mest uitrijden. Dat wordt verleden tijd. “Het moet nat en arm grasland worden, zodat orchideeën kunnen terugkomen. Met een wildcamera in het bos

hebben we al reeën vastgesteld. En met een biotoop van wilgen kunnen we ook steenuiltjes verwachten,” klinkt Veys hoopvol.

“Mogelijk komt er een wandelpad in het reservaat. Met vlonders, anders krijg je natte voeten”

Wim Veys

Voorzitter Natuurpunt Brussel

Dat Natuurpunt het stuk grond koopt, is alvast uitstekend nieuws, oordeelt Olivier Beck, hoofd Natuurbeheer bij Leefmilieu Brussel, en zelf beheerder van het vlakbij gelegen Moeras van Ganshoren. “Het versterkt de robuuste natuur in de Molenbeekvallei. Landschappelijk vormt dat een lang stuk van het Laarbeekbos in Jette, over het Koning Boudewijnpark tot in Ganshoren, met kalkturfbronnen en beekjes die door het gebied stromen en in de Molenbeek uitkomen. Ik zou dat gebied zelfs tot de Zavelenberg durven te laten lopen. Vleermuizen bijvoorbeeld lezen dat gebied als één groen stuk. Het zijn de groene landschappen bij uitstek die vogels, vleermuizen en andere zoogdieren nodig hebben om te foerageren.”

Broeksele

Dat natte, moerassige gebied heeft ook een patrimoniale waarde, zegt Beck. “Het refereert aan het landschap van het vroegere Broeksele, de oorspronkelijke naam van

Het nieuwe reservaat ligt in Ganshoren op de grens met Vlaanderen. Het sluit aan op drie andere reservaten in de Molenbeekvallei. “Zo vormt het een mooi geheel,” zegt Wim Veys van Natuurpunt.

Brussel die verwijst naar ‘een nederzetting bij het moeras’. Daarnaast is het uitstekend voor de natuur, omdat soorten die onder druk staan nieuwe kansen kunnen krijgen. Ik denk dan aan bepaalde moerasvegetatie of vogels als de waterral die we kwijt dreigen te raken in Brussel.”

Met de aankoop van het reservaat verstevigt Natuurpunt, dat een goede reputatie heeft op het vlak van natuurbeheer, zijn aandeel in de hoofdstad. Het natuurbeheer in Brussel is in tegenstelling tot Vlaanderen en Wallonië, waar je met Natuurpunt en Natagora twee grote spelers hebt, veel meer versnipperd met tal van kleine vzw’tjes van Evere, Woluwe tot Anderlecht en Watermaal-Bosvoorde, en natuurlijk ook Leefmilieu Brussel zelf. Natuurpunt, de grootste private grondbezitter in Vlaanderen, zet zichzelf hiermee op de kaart in Brussel.

Dat Natuurpunt ook in het tweetalige Brussel actief zou worden, was overigens lang geen evidentie, maar onder impuls van wijlen Erik Meerschaut, die als VlaamsBrabander en later als Brusselaar zelf lang heeft geijverd voor de herwaarderingen van

de Molenbeekvallei en oprichter was van Natuurpunt Asse, is die stap jaren geleden toch gezet. “Hij was toch een beetje onze mentor,” zegt Veys. Met de aankoop van de lap grond aan de Molenbeek in Brussel is de cirkel nu rond.

Voor Natuurpunt Brussel, dat meer dan duizend leden telt, is het interessant om een eigen reservaat te hebben, omdat dat de organisatie vooruit stuwt. “Het trekt meteen vrijwilligers aan,” zegt Veys. “Het is concreet en tastbaar. Mensen geven aan dat ze voelen dat hun lidgeld nuttig wordt gebruikt. Anderen grijpen het aan om een gift te doen. We kregen vaak vragen van scholen of bedrijven om samen activiteiten te organiseren. Nu we een eigen reservaat hebben, zal dat een stuk makkelijker gaan.”

Ringslangen

Voor Natuurpunt begint nu pas het echte werk. Er is nood aan fondsenwerving om de aankoop te financieren, zegt Veys. Er moet een conservator worden gezocht en een beheersplan worden opgesteld. “Dat maakt het juist boeiend,” zegt Veys, “omdat we zelf

kunnen bepalen welke richting het uit moet. Zo willen we het hooiland zeker behouden. Daarin liggen twee wat diepere stukken. Daar zouden poeltjes kunnen komen, die nieuwe amfibieën kunnen aantrekken. Het moerasbos zullen we deels zijn gang laten gaan, zodat het op termijn een elzenbroekbos wordt.”

“Maar we zullen dit niet alleen doen. Omdat we grenzen aan een natuurgebied van Leefmilieu Brussel zullen we – evident – ook met hen overleggen. En de reptielenwerkgroep Hyla heeft ons al gecontacteerd. Ze zijn actief in het Moeras van Ganshoren, waar de ringslang aanwezig is. Ook ons gebied is voor de ringslang interessant.”

Tot slot moet Natuurpunt bekijken in hoeverre het gebied toegankelijk kan zijn voor wandelaars, zodat zij er van de natuur kunnen genieten. Op dit moment is het gebied te nat om in rond te lopen. Veys: “Vandaag lopen er al paden langs het gebied. Dat zit al goed. Mogelijk komt er later een wandelpad in het reservaat zelf, maar dan wel met vlonders, want anders krijg je natte voeten.” 17 september 2025

Concerten, voorstellingen, musea, festivals en expo’s in Brussel.

Koop je tickets op

BRUSSEL HEEFT ZORG NODIG. JIJ HEBT STEVIGE KUITEN EN JIJ BENT VERPLEEGKUNDIGE? LET’S GO!

VERPLEEG. BEWEEG. VERANDER LEVENS. OP DE FIETS DOOR BRUSSEL.

Bloemen van koffiefilters

Een ecologisch alternatief voor wildplukken

Altijd bloemen in huis, zonder te veel geld uit te geven, of te gaan wildplukken? Dat kan, dankzij kunstenares Oranne Mounition, die bij het begin van de herfst workshops geeft om fleurige creaties te maken met papier, specifiek met koffiefilters.

door Andy Furniere

De hele maand oktober wordt de terugkeer van de herfst gevierd met meer dan honderd workshops, wandelingen en andere evenementen waarin de natuur centraal staat. Met de campagne Renature Time nodigt Leefmilieu Brussel elk jaar iedereen uit om groene ruimten in Brussel te ontdekken en de natuur in al haar verschijningen te ondersteunen.

Op dag één van de nieuwe campagne, 1 oktober, vindt in het bewakerslokaal van het Bonneviepark in Molenbeek een workshop plaats rond bloemen die nooit verwelken. Onder leiding van de Brusselse kunstenares Oranne Mounition leren deelnemers papieren bloemen maken met koffiefilters en gekleurde inkt.

“In deze workshop nemen we een abstracte vorm van een roos als basis,” legt de kunstenares uit.

“Binnen dat kader kunnen deelnemers experimenteren met bepaalde details, zoals de rozenblaadjes, maar in de eerste plaats met de kleuren. We streven er niet naar om klassieke rode rozen te maken, maar om met veel fantasie kleuren te combineren. De koffiefilters kunnen heel goed de inkt absorberen, met prachtige kleurnuances als gevolg.”

• Workshop om met eenvoudige technieken papieren bloemen te leren maken met koffiefilters en gekleurde inkt

De overbekende vorm van de roos maakt van de bloem een dankbaar onderwerp voor dergelijke workshops voor beginners. Tulpen en margrieten zijn andere voorbeelden van bloemen die zich relatief gemakkelijk in papier laten omzetten, stelt Mounition. “Papieren hortensia’s en orchideeën zijn een stuk moeilijker, door hun meer complexe structuur.”

• De activiteit wordt aangeboden door ‘Les ateliers d’Oranne’ van de Brusselse multidisciplinaire beeldend kunstenaar en documentairemaker Oranne Mounition

• Deelnemers experimenteren op basis van de gestileerde vormen van een roos

Papieren bloemen hebben niet enkel het voordeel dat ze niet verwelken. Ze maken is goedkoper dan bloemen in de winkel kopen en ze zijn een ecologisch alternatief voor wildplukken, wat hoe dan ook verboden is in Brusselse bossen en natuurreservaten – om de biodiversiteit te vrijwaren. “Zelf raap ik enkel dode, gevallen materialen op in de natuur,” zegt Mounition. “In de herfst vallen er zo uiteraard veel bladeren te verzamelen.”

Behalve de workshop rond papieren bloemen leidt de Brusselse kunstenares tijdens Renature Time nog workshops rond papieren insecten, planten graveren en vogelmobielen. Het overkoepelende doel is om mensen bewust te maken van het belang van de natuur.

“Ik merk dat die boodschap beter aankomt door het heel tastbaar te maken, als mensen heel praktisch aan de slag gaan. Door iets creatiefs te doen met bijvoorbeeld de structuur van bladeren, creëer je verwondering over zaken die anders doodgewoon lijken.” Mounition werkt doelbewust vaak met gerecycleerde materialen. “Om ecologisch zo coherent mogelijk te zijn.”

Voor Mounition was kennis over de natuur lange tijd een evidentie: ze groeide op in een landelijke omgeving in de Provence, in een dorp in de buurt van het Franse Avignon. “Toen ik verhuisde naar Brussel, realiseerde ik me hoezeer velen ontkoppeld zijn van de natuur en bijna niks weten over planten. Daardoor wilde ik mijn kennis delen.”

De biodiversiteit in België verraste haar echter ook. “Hier zijn door het vochtige klimaat veel meer bloemen dan in mijn geboortestreek, ik stond in het begin echt te kijken van die enorme variatie in de tuinen. In België groeit zowat alles.”

Info: leefmilieu.brussels/renature-time

Reeks nalezen?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/dossier/botanisch-brussel

‘Ik hield nachtmerries over aan mijn werk’

In de wereld van de Brusselse CSI

Van drugsmoorden en steekpartijen tot de aanslagen van Zaventem: twaalf jaar lang

onderzocht Barend Cochez crime scenes in Brussel. In zijn boek ‘CSI’ schetst hij de rauwe realiteit van een forensisch sporenzoeker. “Ik sprak als eerste

Salah Abdeslam na zijn arrestatie.”

door Matisse Van der Haegen

Yeeeaaah,” zingt The Who in de flitsende intro van CSI: Miami, terwijl slowmotionbeelden van kogeltrajecten, zonnebrillen en speedboats elkaar afwisselen. De Amerikaanse serie zette het beeld neer van sporenonderzoek als een zonovergoten activiteit, waarin agenten met oneliners in razend tempo moorden oplossen.

Met spijkerharde anekdotes slaat Barend Cochez dat hollywoodimago aan diggelen in zijn boek CSI. In het hoofd en hart van een Brusselse sporenzoeker, dat deze week uitkomt. Hoofdstuk na hoofdstuk beschrijft hij hoe de realiteit van een Brusselse sporenzoeker bij de federale gerechtelijke politie er een is van lange dagen, modderige botten, indringende geuren en glanzend groene vleesvliegen. “Ik kon altijd goed functioneren in stressvolle situaties,” zegt Cochez vanuit Spanje, waar hij momenteel woont en een barretje uitbaat, in een klein dorp nabij Valencia.

Concreet. Er is een schietpartij en u wordt gebeld: hoe gaat een sporenzoeker te werk?

BAREND COCHEZ: Meestal komen de wetsdokter en het labo, wij dus, ter plaatse op vraag van het parket. In het beste geval zette de lokale politie al een perimeter af. Ter plekke kleden wij ons om in tyvek (synthetisch materiaal bestand tegen water, schuring, slijtage ..., red.) met hoofdbescherming, mondmasker, handschoenen en covershoes.

En dan tekenen jullie silhouetten van krijt rond de slachtoffers?

COCHEZ: (Zucht) Dat is iets van de films. Ons eerste werk zijn overzichtsfoto’s. Dat doen we vanuit elke hoek, richting het midden van de ruimte, altijd met elkaar overlappend.

Dan maak ik detailfoto’s en speur ik naar DNA-sporen, zoals haren of vezels. Ik plak genummerde strookjes kleefband aaneensluitend naast elkaar over het hele lichaam. Die fotografeer ik om later de scène te kunnen reconstrueren. Dat hele werk kan tot anderhalf uur in beslag nemen. Tot slot nemen we vingerafdrukken met inkt en papier en in de laatste fase ‘poederen’ we de site, op zoek naar wat in het jargon dactyloscopische sporen heet. Vingersporen dus.

Kan jullie werk het verschil maken tussen een doorbraak en een cold case?

COCHEZ: Ons bewijsmateriaal kan zonder twijfel bepalend zijn in een zaak. Daarom moet ik altijd scherp en alert blijven. Ik herinner me dat ik in het kader van een moord werd opgeroepen voor een ‘routinecontrole’ bij een buurman. Die man sukkelde zwaar met zijn gezondheid en kon vanuit dat opzicht niets met de zaak te maken hebben.

Binnen viel het me op dat het huis kraaknet was, hoewel de man een hond had. Er ging een alarmpje af in mijn hoofd en de ploeg besloot om grondiger te werk te gaan. Toen vonden we nog meer aanwijzingen van een schoonmaakoperatie. Uiteindelijk legde de man bij de rechercheurs een bekentenis af.

Het is zeer moeilijk om alle sporen te wissen. Je hoort soms: ‘The perfect murder doesn’t exist’, maar dat zou ik niet zeggen. Gevallen die door de mazen van het net glippen, zijn meestal gewoonweg niet onderzocht.

Hoe is jullie werk door de jaren heen veranderd? Zijn criminelen zich bewuster geworden van hun sporen?

COCHEZ: Geweldsmisdrijven zijn en blijven vaak impulsieve handelingen. Dat maakt het

erg moeilijk om geen sporen achter te laten. In Brussel deed ik dagelijks afstappingen voor zware incidenten, zoals overvallen en verdachte overlijdens. Er was maar één periode waarin dat sterk daalde: vlak na de aanslagen. Al is er op het vlak van drugs wel veel veranderd. Toen ik begon in 2006 vonden wij heel af en toe een cannabisplantage. De laatste jaren was dat wekelijks, soms zelfs twee per dag.

Het beeld dat mensen hebben van uw beroep is sterk gekleurd door series als CSI. Komt de fictie overeen met de feiten?

COCHEZ: Nee. Het begint al met het maatpak dat die mannen onder hun overall dragen. Dat doen wij niet. Een hardnekkige mythe die ik zie terugkomen is dat haren of andere sporen worden opgeslagen in plastieken zakjes. Dat mag absoluut niet, in plastiek kan het DNA degenereren.

Series kunnen niet alles tonen. Denk maar aan de geuren die bij mijn job horen, en die ik beschrijf in mijn boek. Het is geen fabeltje dat speurders liever in de winter dan in de zomer werken. Warmte en zon zorgen voor nóg meer onaangename geurtjes en insecten.

U schrijft over een gebrek aan respect voor uw werk, ook binnen de politie. Bijvoorbeeld agenten die dwars door een crimescene walsen of zelfs een moordwapen met blote handen vastnemen.

COCHEZ: Ik kan makkelijk veertig voorbeelden geven, maar dat laatste is inderdaad één keer gebeurd. Het overtuigingsstuk was volledig gecontamineerd. Vaak gaat het daarbij om nonchalance en onwetendheid. Opleiding is daarom cruciaal: cadetten moeten weten dat ze niet zomaar een raam mogen openzetten, al begrijp ik wel dat in een basisopleiding meer aandacht gaat naar iets als ordehandhaving. We staan ook bekend als een dure vogel en dat maakt ons bij de politietop niet populair. Onze job vraagt om veel technologie, waarin we de voorbije jaren fors moesten investeren. Beeld je even in: in 2006 ontwikkelde ik nog zelf in de donkere kamer de foto’s die ik nam, toen nog met een analoge camera.

18 maart 2016 werd een bijzondere dag in uw carrière. U werd na een terreuractie in de Molenbeekse Vierwindenstraat gebeld om in een nabijgelegen school sporenonderzoek te doen op een neergeschoten, gewonde man.

COCHEZ: Op een brancard lag een bebaarde man op zijn rug. Hij droeg een beade-

mingsmasker en keek omhoog, in het ijle. Ik nam foto’s van de manier waarop ik hem had aangetroffen, verwijderde het masker en vroeg naar zijn naam. Hij fluisterde: “Salah.”

Public enemy number 1 na de aanslagen in Parijs. Wat gaat op zo’n moment door u heen?

COCHEZ: Ik schrok en vroeg, wat strenger: “Dites-moi votre nom correct.” Hij antwoordde, iets luider: “Salah Abdeslam.” Luidop riep ik: “Deze man verklaart Salah Abdeslam te heten.” Plots werd de bedrijvigheid nog groter, er hing een vorm van euforie in de lucht. Ik voelde een adrenalinestoot en herinner me dat ik mijn vuist balde.

Hoewel de ordediensten al maanden bezig waren met de jacht op deze man, herkende ik hem amper. Hij had een baard en zag er wat ouder en dikker uit. Hij leek erg onder de indruk en was niet agressief of onbeleefd toen ik zijn naam vroeg.

Niet veel later – op 22 maart 2016 – daverde het land op zijn grondvesten na de dodelijkste terroristische actie ooit in de Belgische geschiedenis. Bomaanslagen in de metro en op de luchthaven. 35 doden. U werd aangesteld als algemene coördinator van de sporenonderzoeken op Zaventem.

COCHEZ: We hadden het geluk dat we na Parijs, Verviers en Charlie Hebdo wisten dat er iets op til was. Dat er terroristen in Europa verbleven, die bereid waren om verder te gaan dan een schietpartij. Mannen die hun eigen leven wilden geven.

Omdat ons land nauwelijks ervaring had met zulke aanslagen, begonnen we toen een plan op te stellen. We zochten internationaal naar expertise en al hadden we maar beperkte middelen, dat plan was zo goed als rond in 2016.

We wisten ruwweg hoe we te werk zouden gaan bij een explosie: orde scheppen met duidelijke perimeters en alles verdelen in sectoren, zodat iedereen geordend kon werken. De voorbereidingen waren er, maar waren we hier klaar voor? Uiteraard niet.

U beschrijft hoe er lijken liggen buiten de terminal. In de hal hangen plafondplaten te bengelen en in de muren steken honderden projectielen uit de spijkerbommen. Hoe bewaart u dan uw kalmte?

COCHEZ: Dat doet natuurlijk iets met een mens. Ik heb dingen gezien die ik nooit had verwacht, al heb ik altijd het beste gefunctioneerd in hoge stress-situaties. Toen ik nog basketbal speelde, presteerde ik beter als er harder tegen me geroepen werd.

“Haren in een plastieken zakje , dat mag absoluut niet. Dat degenereert het DNA”

Barend Cochez

Ex-forensisch sporenonderzoeker

Barend Cochez, CSI: In het hoofd en hart van een Brusselse sporenonderzoeker, Borgerhoff & Lamberigts, 216 blzn., 22,99 euro

‘MON

Wat me bijblijft, is dat mensen in dergelijke situaties compleet kunnen veranderen. Collega’s van wie ik het niet verwachtte, zag ik plots de leiding nemen, terwijl anderen crashten.

Nabij een explosiekrater vond u een weggeblazen arm en een stuk van een hand. Mogelijk van een van de terroristen.

COCHEZ: Ik nam vingerafdrukken van die hand, want de identificatie van de dader was urgent. Alleen op basis daarvan kan de politie verder zoeken naar eventuele anderen. Even later bleek dat de afdrukken gelinkt waren aan terrorist Ibrahim El Bakraoui.

Heeft uw werk u als mens veranderd?

COCHEZ: Ik heb mijn werk altijd heel graag gedaan, maar het heeft me mentaal getekend. Het beïnvloedde mijn nachtrust en mijn dromen in het bijzonder. Ongetwijfeld is dat het geval bij iedereen die erbij was in Zaventem of Maalbeek.

Ook vandaag heb ik nog af en toe nachtmerries, zeker nu ik voor dit boek de verhalen weer oprakelde. Dat ik vandaag in Spanje woon, heeft daarmee te maken. Ik ben in loopbaanonderbreking: noem het een soort detox. Sindsdien gaat het een stuk beter.

U schrijft ook over ‘emotionele vervlakking’.

COCHEZ: Dat heeft te maken met mijn werk en dat zal nooit meer veranderen. Ik ben van nature een empathische mens, maar door zoveel leed te zien, is dat jammer genoeg een beetje gezakt.

Ik voel dat ik achterdochtiger ben geworden. In België werd ik wakker van het minste geluid. In alles zag ik criminaliteit. Kom ik in een nieuw gebouw, dan focus ik op de uitgang. Op een luchthaven beperk ik nog altijd mijn tijd bij het inchecken.

Keert u ooit terug naar de politie?

COCHEZ: Voorlopig zit ik goed in Spanje, maar zeg nooit nooit.

TRAVAIL ME HANTAIT LA NUIT’

FR/ Lors des fusillades, « le labo » est toujours présent. Mais que font ces hommes en combinaisons blanches ? Pendant douze ans, Barend Cochez a enquêté derrière le ruban de police, des meurtres liés à la drogue aux attentats de Zaventem. Dans son livre CSI, il dévoile l’univers brut de la médecine légale. « J’ai toujours aimé mon métier, mais il m’a marqué mentalement, jusque dans mon sommeil et mes rêves. »

‘I

HAD NIGHTMARES ABOUT MY WORK’

EN/ The forensic team turns up every time there has been a shooting, but what exactly do those people in white overalls do? Barend Cochez spent twelve years as the man behind the police tape: from drug murders and stabbings to the 2016 attacks. In his book CSI, he takes us with him into the reality of forensic investigation. “I always loved my job, but it had a mental toll on me. Most of all, it affected my sleep and my dreams.”

door BX!

Met Floya plan en betaal je al je vervoersmiddelen met één app.

BIO

Naam: Sabrine

Leeftijd: 16 jaar

Woont samen met: papa en zus

Gemeente: Sint-Joost-tenNode

Talen: Nederlands en een beetje Engels

Droomvakantie: Australië en Nieuw-Zeeland

The hang-out

‘Ik hou van de terrasjes op dit plein’

Elke week toont een Ket zijn of haar favoriete plek in Brussel. Sabrine (16) neemt BRUZZ mee naar Sint-Katelijne. “Later wil ik jongeren helpen, zodat ze bij mij hun hart kunnen luchten.” door Annelies Bontjes foto Saskia Vanderstichele

Waarom wilde je hier graag afspreken?

Omdat deze plek in het centrum van Brussel ligt, en ik hou echt van het centrum. SintKatelijne is heel gezellig, met al die terrasjes en zo. Ik kom hier graag.

Wat doe je meestal als je hier bent?

Soms ga ik op restaurant met mijn familie. Er is niet een vaste plek, eigenlijk gaan we altijd ergens anders eten, de ene keer spaghetti, een andere keer vis. Of ik spreek af met mijn vrienden en dan wandelen we wat rond.

Woon je graag in Brussel?

Ja, er is altijd iets te doen. Er zijn veel verschillende culturen, dat vind ik leuk. Ik snap wel dat mensen zeggen dat Brussel niet veilig is of dat het vies is. Er ligt ook veel afval op straat. Toch is de sfeer altijd goed.

Wat zijn jouw hobby’s?

Mijn passie is toneel. Ik sta heel graag op een podium. Later wil ik theateractrice worden. Ik weet dat het een onrealistische droom is, want dat is heel moeilijk.

Ben je nooit zenuwachtig om op te treden?

Het is heel spannend om voor het publiek te staan, maar dat maakt het leuk. Eerst is er een beetje stress en daarna kun je genieten.

Heb je dan ook een realistische droom?

Ja, ik wil later graag op een school werken en jongeren helpen, zoals een leerlingbegeleider.

Hoe kom je op dat idee?

Ik vind het belangrijk om jongeren te helpen en naar jongeren te luisteren. Dat lijkt me heel interessant. Ik heb zelf ook al heel vaak met de jongerenbegeleiders op mijn school gepraat. Ze zijn altijd vriendelijk en stellen je

gerust, en ze helpen met alle problemen. Het is fijn om bij iemand je hart te luchten.

Wat voor vakken doe je graag op school?

Geschiedenis, ik hou ervan om te leren over het verleden. Ik doe ook graag lichamelijke opvoeding. De meeste mensen houden niet van lopen, maar ik vind dat juist tof, even sporten en geen stress.

Heb je stress door school?

Soms wel. Ik doe de richting maatschappij en welzijn, we hebben leuke vakken en leren veel interessante dingen. Je leert bijvoorbeeld over hoe mensen ontwikkelen. Het is ook een richting waar je heel sociaal kan zijn.

Wat deed je tijdens de zomer?

Ik heb met vrienden afgesproken in Brussel om te wandelen en te fietsen. Soms heb ik me wel wat verveeld. Ik ben iemand die zich snel kan vervelen.

Wat doe je meestal op die momenten?

Dan ga ik op TikTok of Instagram. En ik luister heel veel muziek op YouTube.

Is er een superkracht die je graag zou bezitten? Onzichtbaar zijn, zodat ik stiekem kan luisteren naar wat mensen allemaal zeggen als ik er niet bij ben.

Welke tip heb je voor andere ketjes?

Het klinkt misschien cliché, maar: wees altijd jezelf, dat is heel belangrijk. En praat erover als je ergens mee zit.

Wil jij ook je favoriete plek tonen? Stuur een mailtje naar ket@bruzz.be en een journalist neemt contact met je op. Meer Brussels nieuws op ketjesmaat vind je op BRUZZKet.be

Muziek

Zonder muziek kan ik niet leven. Ik luister naar allerlei genres, maar Dua Lipa is mijn favoriete artiest.

Lievelingsboek

De boeken over Geronimo Stilton. Het gaat over een muis, het is best een bekende serie. Eigenlijk is het meer voor kinderen. Toch vind ik die verhalen nog altijd goed.

Ontspanning

Fietsen en wandelen met vrienden in Brussel.

Renovatie Movy Club in Vorst gestart

Bioscoop moet wijk boost geven

Na zo’n tien jaar stilstand is er weer beweging in de gesloten buurtbioscoop Movy Club in Vorst. De renovatiewerken zijn midden augustus begonnen en in 2027 moet de bioscoop heropenen. De toekomstige uitbater moet de buurt weer zuurstof en engagement bijbrengen. BRUZZ kreeg een exclusieve rondleiding.

door Eva Christiaens foto’s Bart Dewaele

We gaan geen faux vieux doen.” Architect Stéphane Damsin van bureau Ouest geeft een rondleiding in de oude cinema Movy Club. In de Monnikenstraat, pal achter de Sint-Antoniuskerk van Vorst, opende in de jaren dertig van de vorige eeuw een art-decobioscoop met wel vijfhonderd zitjes. Op datzelfde moment waren rondom de Nieuwstraat in het stadscentrum tientallen grote cinema’s opgedoken. Movy Club vertoonde dezelfde films, maar met enkele maanden vertraging. Boven de zaal zijn de oude projectie-installaties nog te zien. Tot de

jaren vijftig doken zo maar liefst 446 kleinere wijkcinema’s in heel Brussel op. Het overgrote deel daarvan is verdwenen. Movy Club hield het als een van de laatste uit tot de sluiting in 2011.

“De bioscoop werd in de jaren negentig beschermd als Brussels erfgoed, maar had toen al een groot deel van de originele elementen verloren,” vertelt Stéphane Damsin. Bij een eerste renovatie in de jaren vijftig verdween immers al een deel van het art-decogehalte. In de jaren zeventig volgde een tweede vernieuwing. Alleen de gegoten terrazzovloer en enkele logo’s in de muren en welvingen herinneren nog aan de openings-

In de Monnikenstraat in Vorst opende in de jaren 1930 een art-decobioscoop met wel vijfhonderd zitjes.

jaren. De inkomhal oogt eerder fifties en zal in dezelfde stijl opgefrist worden.

“Na die eerste renovatie kreeg de cinema een kenmerkend plafond met stervormige lichtjes, maar die zijn niet meer terug te vinden. We zullen wel spelen met de historische elementen, zoals het logo, de lichtjes en de gordijnen, maar het blijft een totaal nieuwe cinemazaal,” zegt Damsin. Om geluidshinder en trillingen te vermijden, krijgt de zaal zelfs een volledige box-in-box-structuur die de oude plafonds en vloeren verbergt. Architectenbureau AAC werkt mee om het resterende erfgoed zo goed mogelijk te bewaren. “We hebben cinemastoelen uit de jaren zeventig gevonden uit een zaal in het stadscentrum, perfect te integreren om de retrosfeer te koesteren.” En vooraan is er plaats voor sprekers of zelfs livepiano tijdens stommefilmvertoningen, zegt de architect.

Voor u Charlie Chaplin al ziet dansen: op een eerste filmvertoning is het in Movy Club nog even wachten. De renovatiewerken zijn pas afgelopen augustus gestart, een jaar later dan gepland. “Dat komt omdat de straat eerst werd heraangelegd,” zegt Damsin. Normaal gezien is de cinema zelf klaar in 2027. Daarna is het aan de toekomstige uitbater om de opening en programmatie te bepalen. Wie dat wordt, is voorlopig niet bekend. De gewestelijke overheidsdienst Brussel lanceerde net voor de verkiezingen van vorig jaar een oproep naar kandidaten, maar bij gebrek aan regering is de laureaat nog altijd niet formeel aangesteld. Ontslagnemend minister-president Rudi Vervoort (PS) meldt dat het punt eerstdaags, mogelijk nog deze week, op de ministerraad komt. Bij de administratie valt te horen dat vier kandidaten een offerte hadden ingediend.

Hele buurt betrekken

In elk geval moet de verkoren uitbater de cinema en aanpalende foyer zo goed mogelijk openstellen voor de hele buurt, klinkt het bij de gemeente Vorst. “De gemeente vraag om samen te werken met wijkverenigingen, scholen en het jeugdwerk,” zegt burgemeester Charles Spapens (PS). Na de renovatie krijgt Movy Club een bar met foyer, plaats voor workshops en lezingen, maar ook twee groene patio’s voor welgekomen zuurstof. De wijk Laag-Vorst sukkelt al jaren met een gebrek aan open ruimte en groen. De gemiddelde inkomens liggen er bij de laagste van Brussel, de werkloosheidscijfers zijn hoog en huurappartementen dikwijls krap in oppervlakte. Om dat aan te pakken was in 2018 al een gewestelijk stadsvernieuwingscontract gelanceerd. Sindsdien zijn straten en voetpaden in de wijk heraangelegd en er kwam een nieuw

Stadsvernieuwing

“We

speelplein naast de Sint-Antoniuskerk. Die ligt in dezelfde Monnikenstraat als Movy Club. Tegelijk lieten privéspelers hun oog vallen op de wijk. In de kerk zelf is klimzaal Maniak Padoue al twee jaar een groot succes. Om de hoek opende met Honest een populaire koffiebar voor telewerkers. De renovatie van Movy Club, voor alle duidelijkheid wel een publieke voorziening, is het sluitstuk van die algemene opfrisbeurt van de wijk.

“Er is veel ten goede veranderd, maar de armoedecijfers in Laag-Vorst zijn de laatste jaren helaas mee gestegen door inflatie. Dat heeft uiteraard een impact op de wijk en helpt de veiligheidssituatie niet vooruit,” zegt Vorsts schepen van Stadsvernieuwing Alain Mugabo (Ecolo). Hij woont al tien jaar rond het Sint-Antoniusplein. Op en rond dat plein om de hoek van Movy Club werd tot een jaar geleden nog stevig gedeald. In de lente van 2024 kwam het zelfs tot een zware schietpartij op de hoek met de Fierlantstraat. Het plein werd daarna een van de zogenoemde hotspots voor drugsbestrijding in het gewest.

De lokale politiezone Brussel-Zuid kon nog niet reageren op de veiligheidssituatie vandaag. Wel kwam net vorige week een groot drugsdossier uit de wijk voor de correctionele rechtbank van Brussel. Het parket eiste daar tot zeven jaar cel voor tien bendeleiders die er vorig jaar drugs verkochten.

“We doen er alles aan om de situatie kalm te houden, maar de drugsproblematiek is zeer beweeglijk. Dealers kunnen zich snel van straat tot straat verplaatsen,” zegt burgemeester Spapens. “In elk geval zal een architect alleen nooit drugsgeweld oplossen, en een wijkcontract evenmin. Al voor de start van het stadsvernieuwingscontract had de gemeente het Maison des Jeunes en Maison du Quartier vernieuwd. De cinema staat dan ook los van de huidige veiligheidssituatie: de gemeente stimuleert elk sociaal project dat de verbinding in de buurt kan verhogen.”

Vanuit partijpolitieke hoek vraagt zowel de PS-burgemeester als zijn Ecolo-collega liever een plafond op de huurprijzen en meer lokale politiemensen.

“Een architect alleen zal het drugsgeweld in de buurt nooit oplossen”

Charles

Spapens

Burgemeester

van Vorst (PS)

Wel is de ambitie van de gemeente voor Movy Club duidelijk: verbindend werken met een publiek uit de wijk en daarbuiten. Een voormalige garage naast de zaal wordt in de plannen van Stéphane Damsin helemaal opengesteld voor de buurt. “Movy Club wordt voortaan opgesplitst in een Movy-deel voor filmvertoningen en een Club-deel voor workshops, lezingen of gewoon om een koffie te drinken,” zegt de architect. Beide delen krijgen een aparte ingang, maar lopen in elkaar over via de foyer. Zo kunnen aparte doelgroepen de ruimtes gelijktijdig gebruiken en binnen- en buitengaan. “De cinema is deel van een mede-eigendom. Het is belangrijk om te waken over geluidshinder voor de bewoners van de appartementen erboven,” zegt Damsin.

Middenklassenpubliek

Na een avondvertoning in de geluidsdichte zaal hoeft het publiek dan niet langs de open patio’s te passeren, zegt hij, en voor scholen komt er een educatief aanbod overdag. De gesprekken met de buren liepen daarover gemoedelijk, aldus Damsin, al was er wel protest over geluidshinder van eerdere werken in de straat. “Ze zijn ook wat bang voor gentrificatie en stijgende huurprijzen,” zegt Damsin. Geen onterechte vrees, klinkt het bij klimzaal Maniak Padoue vlakbij. “Wij zien tegenwoordig best wat kinderen uit de buurt, maar dan wel meestal met gegoede ouders,” zegt instructeur en uitbater Diego Garcia. “Dat

de lichtjes en de gordijnen, maar het

De renovatiewerken zijn pas afgelopen augustus gestart, een jaar later dan gepland. “We mikken niet alleen op een nichepubliek van filmliefhebbers,” zegt zowat iedereen die bij het project is betrokken.

is een heel ander publiek dan de ouders die buiten aan het nieuwe speelpleintje zitten.”

Zelf komt hij zelden buiten, al ligt dat aan de aard van zijn job in de klimzaal, zegt hij. “Ik ken wel enkele kinderen die me graag even volgen of in onze cafetaria de sfeer komen opsnuiven,” zegt hij. “Dat mag allemaal van mij.” De gemeente benadrukt dat Maniak Padoue volgens de stedenbouwkundige vergunning vaste tijdsloten moet openstellen voor scholen of verenigingen uit de buurt. Garcia zegt alleen dat er soms vzw’s via groepskortingen met kwetsbare groepen komen klimmen.

“Natuurlijk zijn wij zachtjesaan de wijk mee aan het gentrificeren,” zegt hij. “Dat is jammer, maar klimlessen organiseren kost simpelweg te veel om het anders te regelen. De keuze viel op Laag-Vorst omdat je bijna nergens in Brussel zo’n grote ruimte vindt.”

35mm-filmprojector

Movy Club wordt in principe een ander verhaal, want de cinema blijft in publieke handen. De Brusselse regering kocht de oude filmzaal in 2016 zelf aan. In 2021 kocht de volgende regeringsploeg een aanpalende garage en hangar rechts in het pand.

Opgeteld legde Brussel daar ruim 550.000 euro voor neer. Die kosten zijn al uitgegeven, net als zowat 3,8 miljoen euro voor de voorlopige werf exclusief btw. “Alles samen mag je zeker op vijf miljoen euro rekenen,”

schat architect Stéphane Damsin, want ook de Brusselse bouwmeester moet bijvoorbeeld nog betaald worden.

Intussen voorziet de renovatie in enkele technische snufjes die de nodige expertise vragen, en verder onderhoud. Boven de zaal komt een oude 35mm-filmprojector voor speciale vertoningen. Dat soort filmrollen wordt in Brussel alleen bij Cinematek en soms Palace afgespeeld en is niet eenvoudig te bedienen. Onlangs moest Cinematek zelfs even sluiten omdat te weinig personeel de kunst in de vingers had. “Maar wij mikken echt niet alleen op een nichepubliek van filmliefhebbers,” zegt zowat iedereen aan boord bij Movy Club. Er komt ook een moderne Dolby-projector, zoals in reguliere cinema’s, en Damsin oppert stopmotionateliers voor kinderen uit de buurt.

“Natuurlijk had ik liever nu al geweten voor wie ik dit bouwde,” besluit de architect, “maar de nieuwe uitbater zal de grote lijnen van onze plannen niet zomaar kunnen wijzigen.” Geen faux vieux dus, maar een moderne blik op deze Brusselse wijk? “Alle kandidaat-uitbaters wisten op voorhand dat we ons richten op de bewoners van de buurt en bij uitbreiding de rest van Vorst en Brussel,” besluit Charles Spapens. Het regeringsbesluit volgt ten vroegste op 18 september.

Op zondag 21 september is er een lezing (in het Frans) over de renovatie/transformatie van cinema Movy Club. Die lezing vindt plaats in het Albert Hall Complex, Waversesteenweg 649, 1040 Etterbeek. Reserveren is vereist. Info: heritagedays.urban.brussels/nl

RÉNOVATION DU CINÉMA MOVY CLUB À FOREST

FR/ Après une dizaine d’années d’inactivité, le cinéma de quartier Movy Club à Forest reprend vie. Les travaux ont débuté à la mi-août, pour une réouverture en 2027. Le gouvernement bruxellois choisira cette semaine le futur exploitant, chargé de redynamiser le quartier. «La commune souhaite que le cinéma collabore avec les associations, les écoles et le secteur jeunesse», dit le bourgmestre Charles Spapens (PS).

THE MOVY CLUB CINEMA IN VORST/FOREST IS BEING RENOVATED

EN/ After a ten-year-long standstill, the Movy Club neighbourhood cinema in Vorst/Forest is coming back to life. Renovation began in mid-August, the aim is to reopen the cinema in 2027. This week, the Brussels government will pick the new operator. “The municipality is asking the cinema to work together with local associations, schools, and youth organisations,” mayor Charles Spapens (PS) explains.

Amber Janssens

Amber Janssens is een Brusselse actrice. In haar tweewekelijkse column voor BRUZZ reflecteert ze over wat een bijna-dertiger allemaal hoort te weten om niet door de mand te vallen.

Eelt

De vorige columns kwamen voort uit een combinatie van een geïnspireerd momentum, koffie en wijn op het terras van de Flamingo en ontspannen vingerkootjes die dartelen over het klavier van mijn computer. Deze keer is het een combinatie van paracetamol, tijgerbalsem en een houding in mijn bureaustoel waar Quasimodo stikjaloers op zou zijn. De reden: afgelopen weekend een vergeefse poging gedaan om te leren wakeboarden. Het resultaat: ego én pezen beschadigd. Overeind blijven staan op een plank terwijl je het water wordt ingetrokken door een touw op hoog wattage, dat moest ik toch kunnen? Anders val ik nooit samen met dat personage van de nonchalante surfchick. (Bijna) dertig worden lijkt in ieder geval onvermijdelijk samen te vallen met nieuwe dingen willen toevoegen aan je palmares. Mijn onlinefeed vult zich met keramiek, halve ironmans, boekenclubs en zelfgefabriceerd bier of brood. Elk weekend staat er wel iemand ergens een tapijt te tuften of in een bloedhete yogazaal te puffen. En even uit de biecht klappen: ook ik heb mezelf al ingeschreven om zilversmid te worden. Het verval is duidelijk ingezet. Dit schrijf ik trouwens met een natte keukenhanddoek over mijn gezicht gedrapeerd. Alvast een levenstip van deze bijna-dertiger: pruts niet aan je ogen als je net een vrachtlading aan spiergel hebt verdeeld over je poriën.

Ik ben er nog niet over uit of ik het van een sublieme schoonheid of eerder een soort tristesse vind, die ondraaglijke drang naar nieuwe hobby’s en skills bij het naderen van tram drie. Want verwondering en eelt kweken: oui, bien sûr. Maar soms vraag ik mij af of het bij die dartele dertigers écht gaat over jezelf willen ontwikkelen, of eerder over dat filmrolletje willen ontwikkelen waarop het bewijs staat. Om trots te tonen aan de buitenwereld dat je met zinnige dingen bezig bent. Omdat je volwaardig volwassen bent als je homemade kombucha kan serveren in zelfgeblazen glazen of grof geld hebt gespendeerd aan cursussen barista en wijnproeven.

Om je een berg cash te laten besparen: alvast een snelle spoedcursus om indruk te maken op restaurant. De volgorde bij wijnproeven is kijken, walsen, ruiken, drinken. Bonuspunten als je je glas tegen het licht houdt om de kleur beter te inspecteren of je oogleden traag laat dichtvallen bij het ruiken. Kies daarna één of twee woorden uit het gamma ‘mineraal’, ‘body’, ‘tannines’, ‘citrus’ of ‘balans’ en je valt garanti niet door de mand.

Wat ik wil zeggen is dat ik op de eerste rij sta te supporteren voor iedereen die nieuwe dingen uitprobeert. Als de reden is dat het spannend, verrijkend of oncomfortabel is, niet omdat het er op Instagramstories schoon uitziet (geloof mij: die frontale botsingen tussen mijn hoofd, wakeboardplank en het water waren dat allerminst). Dus fuck keramiek. Leer je ouders kennen, ga betogen en verzoen je met iemand voor wie je te koppig was. Daar kweek je ook eelt van, denk ik.

‘Zelfs

de clochards feliciteren me’

Onder de 213 straatvegers van de Stad Brussel zijn er welgeteld zes vrouwen. Mamadama Cissé is een van hen. “Mensen geven me soms zomaar drinkgeld.”

door Kris Hendrickx foto Ivan Put

Mamadama (30) is aan de slag op de Grasmarkt en ze valt op. Omdat vrouwelijke straatvegers dun gezaaid zijn, maar ook door de natuurlijke flair waarmee ze onverstoorbaar verder werkt. Hier leegt ze een vuilnisbak, verderop schept ze wat etensafval in haar handkar, die ze met een zekere cool voor zich uit duwt. Wil ze een interview toestaan, met een foto? Er verschijnt een glimlachje op Mamadama’s gezicht. “Bien sûr, demandez à mon chef.”

Enkele weken later, in het hoofdkwartier van de straatvegers aan het Fontainaspark in de Vijfhoek, staat Mamadama met haar leidinggevende, brigadier Pierre Lemmens, te wachten. Lemmens is een grote fan, zo blijkt. “Mevrouw Cissé is zowat de enige werknemer over wie ik nooit een opmerking moet maken. Ze heeft ook autoriteit. Als kleine vrouw heb ik haar al eens een ploeg van vijf

mannen zien aansturen, zonder haar stem te verheffen.”

Mamadama woont sinds 2017 in België, eerst in Laken en sinds kort in Aalst. Haar vier kinderen – tussen 3 en 13 jaar oud – ziet ze vooral ‘s ochtends. “Mijn shift loopt van 12 tot 20 uur. Ik breng ze naar school, mijn man haalt ze af.”

De job van de straatveegster bestaat er vooral in om het centrum schoon te houden. Straks vertrekt ze naar de voetgangerszone op de Anspachlaan, op andere dagen is ze eerder in de Nieuwstraat of op de Grote Markt te vinden. Door de straatvegers welbepaalde straten toe te wijzen, leren ze er niet enkel specifieke netheidsproblemen kennen, is te horen op het kabinet van netheidsschepen Anas Ben Abdelmoumen (PS). “Het maakt ze ook een soort mede-eigenaar van de straat, waar handelaars respect voor hebben.”

“Mevrouw Cissé is zowat de enige werknemer over wie ik nooit een opmerking moet maken,” zegt haar leidinggevende Pierre Lemmens.

“Ik doe het graag en krijg geregeld complimenten van voorbijgangers,” bevestigt Mamadama. “Sommige mensen stoppen me zelfs 10 of 20 euro drinkgeld toe, je ziet dat ze een nette straat belangrijk vinden. Als iemand wil betalen voor een schoonmaakkarweitje, weiger ik wel.” Zelfs de clochards feliciteren haar, vertelt de Guineese. “Daar kan ik wel inkomen, ze wonen tenslotte voltijds op straat. Natuurlijk zijn er ook provocateurs, maar die laat ik begaan. Je moet ze alleen niet aanraken of er negatief tegen spreken.”

Lachgasflessen

“Een nette straat is belangrijk, maar als iemand wil betalen voor een schoonmaakklus, weiger ik dat”

Mamadama Cissé

plaats. Taallessen? Die zijn meestal ‘s avonds en dan werk ik.”

Met haar vaste inkomen kon Mamadama een huisje kopen in Aalst. “Brussel was te duur en

Net als de meeste van haar collega’s, kwam de straatveegster bij de dienst via een zogenoemde artikel 60-regeling. Die houdt in dat het OCMW en de Stad haar anderhalf jaar intensief begeleidden en ze in die periode een toelage boven op haar leefloon kreeg. Na een positieve evaluatie kon Mamadama vervolgens in dienst komen bij de Stad. Het is een traject dat opvallend in trek is bij Brusselaars uit Guinee, verduidelijkt het kabinet. “Voor mensen die laaggeschoold naar België komen, is dit een mooie kans op stabiel werk. De overuren uit het weekend kunnen ze bovendien opsparen om bijvoorbeeld in het najaar naar het thuisland te gaan.”

nu hebben de kinderen tenminste plaats en een omgeving om op te groeien: we hebben een koer, ze leren Nederlands. Thuis spreek ik met iedereen mijn moedertaal Susu, maar de kinderen antwoorden in het Frans. Onder elkaar spreken ze dan weer Nederlands. Via hen leer ik dat nu ook een beetje. Als ik een afspraak wil maken bij de gemeente, moet mijn dochter dat voor mij regelen, want ze staan je niet te woord in het Frans. Ik vind dat best lastig, dat mijn kinderen dingen moeten regelen in mijn

De voorbije jaren zagen de straatvegers de stad veranderen. “In de Vijfhoek zijn er nu echt twee keer zoveel mensen als twintig jaar geleden,” zegt brigadier Lemmens, die sinds 2005 bij de dienst werkt. “Er is dus meer schoon te maken, terwijl het personeelsbestand slinkt. In de Nieuwstraat kan je tijdens de koopjesperiode zelfs niet meer door met de zuigmachine. Mensen kijken op hun smartphone en lopen recht op je apparaat. En dan heb je nog die lachgasflessen, een echte pest.” Mamadama glimlacht terwijl de chef vertelt. Om haar uit lood te slaan, is meer nodig dan een paar lachgasflessen.

In City jobs toont BRUZZ de mens achter typische en minder typische stadsjobs

ZWANGERE GUY • ZAP MAMA • WARHAUS • VENETIA LA MANNA

UWASE • TODIEFOR • TINE EMBRECHTS • THE BIGGIES

SYLVIE KREUSCH • SIMON GRONOWSKI & ELLEN DE SOETE

SELAH SUE • SCYLLA • SANDRA KIM • SAAR DEPUYDT • RORI

ROKIA BAMBA • RED SEBASTIAN • PITCHO WOMBA KONGA

PIETER EMBRECHTS • PEET • OMDAT HET KAN & AVERAGE ROB

OLIVIER VANDECASTEELE • NORA GHARIB • MAX LA MANNA

LARA CHEDRAOUI & OTTO-JAN HAM • L’OR DU COMMUN

JOHANNES GENARD • JAN VERSTRAETEN • J. BERNARDT

HASSAN AL HILOU • GUSTAPH • GEIKE ARNAERT

FÉLICIEN BOGAERTS • FRANCISCO SCHUSTER • FAISAL

ELISABETH LUCIE BAETEN • ELINE GOETHALS • DORIA D • DIEGO

DAVID VAN REYBROUCK • DAAN • COLT • CHARLES

CAROLINE WILLEMEN • BLU SAMU • BLACKWAVE • AXELLE RED

ASTER NZEYIMANA • ALICJA GESCINSKA • ALICE ON THE ROOF

ADÉLAÏDE CHARLIER • ADAM LA NUIT • AARON BLOMMAERT

Cultuur kick-off

50 tips voor een jaar vol films, expo’s, concerten en podiumkunsten

Met een heuse operashow aan De Munt en een live radioshow waar tal van toppers passeren, trapt BRUZZ zondag vanaf 11.00 uur het nieuwe cultuurseizoen op gang. Dat belooft veel schoons: van Soulwax in Les Halles en het Arvo Pärt Festival in Flagey tot het tweede seizoen van Roomies en de theaterbewerking van Alkibiades in de KVS. Op deze pagina’s gidst BRUZZ je in 50 must-sees door het culturele jaar.

Pop

Nederpop

FROUKJE & S10

Froukje en S10 passen bij elkaar als kroket en mosterd: lekker apart, maar samen onweerstaanbaar. De Nederlandse zangeressen bouwden de voorbije jaren straffe solocarrières uit, maar toen ze met de singles ‘Ik haat hem voor jou’ en ‘Hart in brand’ de krachten bundelden, ontstond er vuurwerk. Straks volgen twee shows in Amsterdam, maar de livedoop is voor Brussel.

15 & 16/10, Ancienne Belgique, abconcerts.be

Chanson

ZAHO DE SAGAZAN & BELGIAN NATIONAL ORCHESTRA

Zaho de Sagazan heeft geen gebrek aan lef: de 25-jarige Bretonse kegelde twee jaar geleden op haar debuut La symphonie des éclairs de grote erfenis van het Franse chanson uit elkaar en lijmde de brokstukken vervolgens weer naar eigen goeddunken

aan elkaar. In Brussel mag het Belgian National Orchestra, aangevuurd door Dirk Brossé, extra bliksems toevoegen.

23 & 24/10, Bozar, bozar.be

Rap/Jazz

CA7RIEL & PACO AMOROSO

“Fucked up, I think we fucked up,” zingen Ca7riel & Paco Amoroso op hun hitje ‘Impostor’. Dat was precies wat veel mensen dachten toen het Argentijnse duo op de valreep zijn kat stuurde naar Couleur Café. Herkansing dus in La Madeleine, waar het hippe tweetal zijn geflipte mix van hiphop, jazz, disco en Latijns-Amerikaanse kleuren hopelijk even snedig zal serveren als tijdens zijn gehypete Tiny Desk-show bij de Amerikaanse zender NPR. 25/10, La Madeleine, la-madeleine.be

Festival

LES NUITS WEEKENDER

De Botanique verraste vorig jaar met een beknopte najaarsversie van Les Nuits, een

driedaagse met een rist rotten en enkele jonge beloften uit de indiepopscene. In zijn knapperige amuse-bouche is het deze keer uitkijken naar smaakmakers als Panda Bear, Perfume Genius, Annahstasia, Yves Jarvis, Hannah Jadagu, James Blackshaw en de doomdronekoningen van Sunn O⸩). 31/10 > 2/11, Botanique, botanique.be

Elektronische muziek/Folk

LOVERMAN

Het Listen Festival (4 > 9/11) geldt al jaren als de hoogmis van de elektronische muziek. Die viering wordt deze keer verrassend afgetrapt in de Basiliek van Koekelberg door James De Graef, alias Loverman. De bloed drinkende Brusselse troubadour, die twee jaar geleden indruk maakte met de folk noir van zijn debuut Lovesongs, zal er het altaar beklimmen voor een glimp op zijn nieuwe, tweede album. 4/11, Basiliek van Koekelberg, listenfestival.be

Festival

FIFTY LAB

Links: Froukje & S10 vinden elkaar. Rechts: Zaho de Sagazan vindt het chanson opnieuw uit.

Fifty Lab groeide in vijf jaar tijd uit tot volwaardig showcasefestival voor jonge, beloftevolle popartiesten uit België en daarbuiten, aangedragen door Fifty Lab zelf, maar ook door buitenlandse curatoren. Op hun radar verschijnen dit jaar onder meer de Senegalese afrogrunger Boko Yout, de Italiaanse rapster Ele A, de Franse slaapkamerartieste Ethel en de Britse neosoulsensatie Ruthven.

12 > 14/11, verschillende locaties, fiftylab.eu

Pop

ILIONA

“Pourquoi je suis devenue si trash?” vroeg Iliona zich af op haar begin dit jaar uitgebrachte debuut, “Je ne vois qu’un monstre dans la glace.” Dat monster bloeide de voorbije jaren open tot een intrigerende popzangeres, een speelse slaapkamerversie van Angèle, die mijmeringen over de liefde, succes en verwachtingen in eigenzinnige, cinematografische torch songs giet.

15 & 17/11, Ancienne Belgique, abconcerts.be

Rap

ZWANGERE GUY

“Heel de route uitgestippeld op de Guy zijn gps,” rapt Gorik van Oudheusden, alias Zwangere Guy, op zijn nieuwe album Dit is Guy. Die routeplanner heeft de Brusselse rapkoning de voorbije jaren enkele keren

grondig gereset: hij bande alcohol uit zijn leven, ontdekte de kracht van yoga, creëerde met Putain een moker van een serie en werd vader. Le nouveau ZG is een flink pak kilo’s lichter, maar zijn artistieke erfenis weegt steeds zwaarder.

20/11, ING Arena, ing.arena.brussels & 4/3, Vorst Nationaal, vorst-nationaal.be

Pop

LORDE

Met haar debuut Pure heroine groeide Lorde op 16-jarige leeftijd uit tot de heldin van een nieuwe generatie vrouwelijke singersongwriters, gestuwd door de hit ‘Royals’. De voorbije jaren schuwde de NieuwZeelandse de spotlights, ze kampte met een eetstoornis en weifelde over haar genderidentiteit, maar in het zog van Charli XCX vond ze zichzelf terug. Met haar nieuwe album Virigin als beloning.

27/11, Vorst Nationaal, vorst-nationaal.be

Rock/Electro

SOULWAX

All systems are lying heet de nieuwe, dra te verschijnen plaat van Soulwax. Als technologie, politiek en economie niet meer te vertrouwen zijn en ons slechts opzadelen met angst en paranoia, rest er nog altijd één zekerheid: de Dewaele-broers die met hun onweerstaanbare mix van elektronica en rock, mens en machine een concertzaal laten zweten, daveren en schuren. 17, 18 & 19/12, Les Halles, halles.be

Pop

DAVID BYRNE

Met zijn internetplatform Reasons to be Cheerful gaat David Byrne de moedige queeste aan om lichtpunten te vinden in een donkere wereld. Ook op zijn nieuwe album Who is the sky? laat het voormalige brein van Talking Heads absurditeit, hoop en humor hand in hand gaan. Live vertaalt zich dat in een feest vol uitbundige pop én wervelende choreografieën, waarin Byrne toont wat ons samenhoudt in een tijd waarin verbinding, betekenis en identiteit op de proef worden gesteld.

18/2, Vorst Nationaal, vorst-nationaal.be

Pop/Country CMAT

Wie het nog niet doorhad: Ieren zijn hot. Ze hadden al Fontaines D.C., Paul Mescal en Sally Rooney, en nu is er ook nog Ciara

Mary-Alice Thompson, kortweg CMAT, een singer-songwriter met een zwak voor country en het hart op de tong. Haar “big gay live shows”, zoals ze haar concerten noemt, zijn een mix van kleurrijke kostuums en theatrale popsongs, scherpe meningen en zelfspot. 16/3, Ancienne Belgique, abconcerts.be

Klassiek & Jazz

Klassiek

LEA DESANDRE

Dat de Frans-Italiaanse mezzosopraan Lea Desandre wel weg weet met oude muziek is geen groot geheim. Een uitvoering van Händels oratorium Theodora is logischerwijs het klapstuk van haar veelzijdige, vierdelige portret in Bozar, en ook Purcell en Dowland mogen niet ontbreken. Maar daarnaast mag Desandre zich ook uitleven met Mozart en Rossini en haalt ze haar innerlijke Julie Andrews boven. 20/9, 15/10, 13/5 & 13/6, Bozar, bozar.be

Hedendaags klassiek

ARVO PÄRT FESTIVAL

Vorige week mocht de meest uitgevoerde levende componist ter wereld 90 kaarsen uitblazen. Flagey viert Arvo Pärt in oktober tijdens een minifestival. Uiteraard ontbreken topstukken als Fratres en Für Alina daar niet, maar het programma duikt vooral ook in de deep cuts. Voor Pärts geliefde stilte zal er nauwelijks tijd zijn. 8 > 11/10, Flagey, flagey.be

Opera

BENVENUTO CELLINI

Het eerste wapenfeit van de nieuwe directrice van De Munt Christina Scheppelmann is een totale verrassing. In Brussel stond Benvenuto Cellini, een tweeakter van Hector Berlioz, nooit eerder op de bühne. Op de databank Opera-Arias.com staat het werk op een troosteloze vijfhonderdste plaats (van de 550). Een duidelijk statement dus: Scheppelmann vertelt een eigen verhaal in haar theater.

28/1 > 17/2, De Munt, lamonnaiedemunt.be

Hedendaags klassiek

FASTEN SEAT BELTS!

Tien jaar na zijn overlijden staat de Belgische componist Luc Brewaeys een seizoen lang in de kijker. Zowat alle Vlaamse concertzalen en uitvoerders doen mee aan het eerbetoon. Vooral de orkestwerken van deze ‘spectraal symfonische’ toondichter staan in de kijker, zeven van

zijn acht symfonieën worden uitgevoerd. Brussels Philharmonic neemt in januari nummers 2 en 6 voor zijn rekening.

30/1, Flagey, flagey.be

Klassiek

CATHEDRAL OF SOUND

Of we het orgel van de Henry Le Boeufzaal na de brand snel weer zullen kunnen horen, is nog maar de vraag. Maar dankzij een liveverbinding vanuit de kathedraal kan Thierry Escaich wel in twee orgelconcerto’s van Poulenc en Copland meespelen met het Belgian National Orchestra.

8/3, Bozar & Sint-Michiels- en Sint-Goedelekathedraal, bozar.be

Jazz

BRANDEE YOUNGER

Dankzij grensverleggende albums van artiesten als Nala Sinephro en Mary Lattimore kreeg de harp, een van de oudste instrumenten ter wereld, de voorbije jaren een nieuw elan. Nog zo’n vernieuwer is de Amerikaanse harpiste Brandee Younger, die de spirituele erfenis van Dorothy Ashby en Alice Coltrane met toetsen elektronica, hiphop en soul vertaalt naar het hier-en-nu. 20/5, Flagey, flagey.be

Literatuur

WAUTER MANNAERT

In het atelier De Geslepen Potloden timmert stripmaker Wauter Mannaert al vijftien jaar aan een oeuvre dat in alle bescheidenheid maar volle bewustzijn urgente thema’s op lichtvoetige, hedendaagse en grappige wijze verbeeldt. Het Stripmuseum focust op de Brusselse

stripheld met een grote solotentoonstelling rond, onder meer, zijn gezond kokkerellende Yasmina en ongebruikelijke ridder Pelli.

4/10 > 20/9, Stripmuseum, stripmuseum.be

Literatuur

J.M. COETZEE

Hoog bezoek! De Zuid-Afrikaanse schrijver J.M. Coetzee won de Nobelprijs voor de

Een museum gewijd aan design en zijn geschiedenis.

Literatuur in 2003, tweemaal de Booker Prize en nu ook een eredoctoraat aan de VUB. Die laatste trofee is de kapstok voor een retourtje Brussel, dat de auteur van onder andere In ongenade, Elizabeth Costello, Wachten op de barbaren en Wereld en wandel van Michael K ook naar de bühne van De Munt brengt.

13/10, De Munt, lamonnaiedemunt.be

Literatuur

RIHLA

Drie maanden voor 7 oktober 2023 ontvluchtte de jonge dichter Ahmed Saleh zijn Gaza, vandaag bouwt hij bij Passa Porta een programma uit dat diep in ervaringen van ballingschap en vragen over identiteit duikt. Voor Saleh met RIHLA – Arabisch voor ‘reis’ – de wereld intrekt, presenteert hij in Brussel verhalen uit Palestina, Egypte en Tunesië in het gezelschap van schrijvers Karim Abualroos en Alaa Hassanien en muzikante Amel Sdiri.

17/10, Passa Porta, passaporta.be

Literatuur

AGUSTÍN FERNÁNDEZ

MALLO & FRIENDS

Wie niet terugdeinst voor een tocht naar de hybride, speelse en eigentijdse buitengrenzen van de roman kan thuis trippen op de Nocilla-trilogie van Agustín Fernández Mallo. Of trekt naar Bozar, waar de postpoëziepionier en winnaar van de Europese Literatuurprijs met zijn collega’s Miguel Ángel Hernández en Laura Fernández in het kader van Europalia: España de toekomst van fictie en feit komt wegen.

29/1, Bozar, passaporta.be

Podium

Dans

BREL

Anne Teresa De Keersmaeker zit niet stil, anders was ze wellicht ook geen choreografe geworden. Op Autoloze Zondag danst ze afwisselend met Yuika Hashimoto vier keer Violin phase in de Ravensteingalerij. Daags nadien presenteert Bozar de Belgische première van A little bit of the moon, dat ze samen met Rabih Mroué maakte. Maar nog meer kijken we uit naar hoe ze met Solal Mariotte het repertoire van Jacques Brel aanpakt.

Violin phase: 21/9, Ravensteingalerij + A little bit of the moon: 22/9, Bozar + Brel: 7 > 18/1, Théâtre National, rosas.be

Dans

FRAMES

Alexander Vantournhout heeft niet veel nodig om met een choreografie te komen waar onze mond van openvalt. Ook zijn nieuwste creatie, Frames, is weer om in te kaderen. Wie dacht alles wel al eens gezien te hebben, wordt door de drie performers steeds weer op verkeerde armen en benen gezet. Vanuit verschillende perspectieven kan je zien hoe poëzie en acrobatie met elkaar verstrengeld raken als de lichamen van de dansers.

3 > 5/10, Les Halles, halles.be

Theater ALKIBIADES

In zijn als een instantklassieker ontvangen, monumentale roman Alkibiades beschrijft Ilja Leonard Pfeijffer de opkomst en ondergang van de extravagante, geniale en omstreden Griekse politicus en legeraanvoerder Alkibiades, die in de vijfde eeuw voor Christus het verval van de democratie en de uiteindelijk ondergang van Athene inleidde. Krijg je zo’n boek op het toneel? Zuidpool vertrouwt de klus toe aan Sofie Decleir.

17 & 18/10, KVS BOL, kvs.be Theater

MY BODY AS A COMMODITY

Met ons lichaam staan we in de wereld en verhouden we ons tot anderen. In de hoop dat dat op eigen voorwaarden kan. Theatermaker en actrice Anne-Laure Vandeputte verkent het spanningsveld tussen het eigendomsrecht van de performer over haar lichaam(sbeeld) en hoe het door anderen wordt bekeken en benaderd. Een stevige monoloog, opgezweept door de

percussie van Andrew Van

a

Het Molenbeekse theatercollectief Ras El Hanout bestaat vijftien jaar en mag repertoire. Ras El Hanout is niet alleen een mengeling van kruiden, maar ook

Haouach, Mohamed Allouchi, Pitcho hebt gemist.

1 > 11/11, KVS BOX, kvs.be

Theater

ODE AAN DE VERWONDERING

De nagedachtenis aan de inspirerende VUB-rector Caroline Pauwels is springlevend. Haar kleine boekje Ode aan de verwondering, die ze zag als motor van kunst en wetenschap, is nu de basis voor een theatraal pleidooi om met een kinderlijke blik naar de wondere wereld te kijken. An Miller speelt een eenvoudige maar

De gevangenis, met rapper Freddie Konings.

Onder: Julian Hetzels politieke theater Three times left is right

Rechten van de Mens zijn te spreken over onze overvolle en verouderde gevangenissen. Samen met theatermaker Lara Staal maken vier ex-gedetineerden een theatrale analyse van dit parallelle universum van straf en detentieschade. Met Bahadir Kanmaz, Kevin Laforce, Adam Rambouk en niemand minder dan de ervaringsdeskundige rapper Freddie Konings. 13/12, GC De Kriekelaar, kaaitheater.be

Dans

HEAR THE SILENCE

bevlogen monoloog in een regie van Dimitri Leue, met artistieke interventies van beeldend kunstenaar Koen Van Mechelen.

4 & 5/12, KVS BOX & 3/3, KVS BOL, kvs.be

Theater

DE GEVANGENIS

Het Europese Comité ter Preventie van Foltering noch het Europees Hof voor de

Het woord ‘wals’ hoeft niet langer louter ‘Nieuwjaar’, ‘Strauss’ of ‘3/4-maat’ op te roepen. Vanaf nu telt ook ‘Zoë Demoustier’ als mogelijke link. De Brusselse choreografe haalt in Hear the silence de zwaar onderschatte geschiedenis van de lichtvoetige dans erbij, om met zeven dansers en een muzikant onze behoefte aan omarming en verbinding in wankele tijden te erkennen. 12 & 13/2, KVS BOL, kvs.be

Theater

THREE TIMES LEFT IS RIGHT

De Duitse theatermaker Julian Hetzel verstaat de kunst om zijn politiek theater zowel politiek als theatraal interessant te maken, en te tonen hoe politiek en theater op elkaar parasiteren. Dat is niet anders in Three times left is right, waarin hij Josse De Pauw en Kristien De Proost als een semifictief en politiek gepolariseerd koppel op de scène zet, en de polarisatie verder haar lucratieve werk laat doen.

VOOR HET PENSIOEN

Als Thomas Bernhard zelf zei dat Voor het pensioen (Een komedie van de Duitse zijn beste toneelstuk is, dan spits je beter de oren. De Oostenrijker (1931-1981) was namelijk een van de beste toneelauteurs van de twintigste eeuw. In deze grimmige komedie gaat voormalig kampcommandant Rudolf Höller op pensioen als voorzitter van de rechtbank, en dat op de verjaardag van SS-leider Heinrich Himmler. Pierre Bokma, Tiny Bertels en Katelijne Damen spelen in een regie van Tom Dewispelaere en Stijn Van

AL KHALDI & SAROUNA FT. DINA MIMI + BINT MBAREH + SCREAM MANIFESTO CISSY &

Expo

Conceptuele kunst

JOHN BALDESSARI

In zijn rijke carrière, die reikte van de jaren 1960 tot zijn overlijden in 2020, groeide John Baldessari uit tot een pionier van de conceptuele kunst. Bozar huldigt de Amerikaanse kunstenaar, die de ernst en ontoegankelijkheid van de kunstwereld een neus zette met humor, radicaliteit en oneerbiedigheid, met een retrospectieve.

19/9 > 1/2, Bozar, bozar.be

Fotografie

CHARLOTTE ABRAMOW

De meeste mensen zullen de Brusselse fotografe Charlotte Abramow kennen van

de videoclips die ze draaide in het zoete maar opstandige universum van Angèle, of van haar clevere kijk op vrije lichamen en levens. Met de tentoonstelling Maurice, tristesse et rigolade in Hangar keert ze terug naar het bitterzoete boekproject waarin ze de ziekte van haar vader in 2018 met een warme liefde omzwachtelde.

19/9 > 21/12, Hangar, hangar.art

Groepstentoonstelling

FIRE

Villa Empain start het nieuwe kunstenseizoen met een groepstentoonstelling rond het ambivalente begrip ‘vuur’. Naar goede gewoonte buigt een sterrencast – met onder meer Marcel Broodthaers, Bill Viola, Sammy

Baloji, Yves Klein, Elen Braga en Michiko Van de Velde – zich over de meedogenloze vernietiger en warmtebron, die vonkt en in de as legt.

25/9 > 1/3, Villa Empain, villaempain.com

Design

TRANS-FORMATIONS & FUTURE GENERATION

Kunstschool La Cambre is bijna een eeuw oud en zet de verjaardagsvieringen alvast in met Trans-formations, een expo die laat zien hoe haar alumni de grenzen van disciplines overschrijden op hun artistieke zoektochten. Dat leidt tot verrassende combinaties, zoals met horlogemakerij en astrofysica. De parallelle tentoonstelling Future generation biedt een blik op de toekomst via het werk van de winnaars van de MAD Graduation Prize 2025, met onder meer een urinoir voor vrouwen.

3/10 > 15/11, MAD Brussels, mad.brussels

Hiphop

Links: Roger Raveel in Kunst en Genderstereotypen in de KMSKB.

Onder: MAD Brussels ontvangt La Cambres Future generation.

CNN199: 35 JAAR HIPHOPACTIVISME

Hiphop en activisme wakkeren elkaar aan als vuur en wind, geen genre dat de voorbije decennia zijn vuist zo daadkrachtig in de smoel van het systeem plantte. CNN199, de Brusselse crew die begin jaren 1990 de hoofdstedelijke hiphop op de kaart zette, illustreert die attitude andermaal door zijn door de straat ingegeven creativiteit te belichten met een expo, workshops, lezingen en muziek.

16/10 > 16/11, Vanderborghtgebouw

Spaans realisme

Het tweejaarlijkse Europalia-festival richt dit jaar de spotlights op Spanje, met de veelzijdige grootmeester Francisco de Goya als hoofdrolspeler. De man maakte niet alleen naam en faam met aristocratische portretten en volkse taferelen, maar stelde ook resoluut mistoestanden uit zijn tijd aan de kaak in gravures en schilderijen. Bozar zet zijn hedendaagse relevantie in de verf via een dialoog met recente creaties, zoals die van geluidskunstenaar

Overzichtstentoonstelling

EVERLYN NICODEMUS

Geef nooit op, bewijst de levensloop van Everlyn Nicodemus. De in 1954 in Tanzania geboren kunstenares werd pas enkele jaren geleden ‘ontdekt’ door een Londense galerist, terwijl ze in een zorghuis werkte om de rekeningen te betalen. In Wiels toont ze hoe ze gedurende vier decennia haar ervaringen met racisme, trauma en onderdrukking omzette in confronterende, levendige beelden. Nu woont ze in Schotland, maar tussen 1990 en 2008 verbleef ze

Links: Everlyn Nicodemus in Wiels.

Onder: Charlotte Abramow eert haar vader in Hangar.

jaren in België – ook in Brussel – en droeg hier bij aan het schrijven van de geschiedenis van de moderne Afrikaanse kunst.

25/10 > 1/2, Wiels, wiels.org

Historische tentoonstelling

POMPEII

Als goedbewaarde getuige van het dagelijkse leven in het Romeinse Rijk figureert Pompeii al sinds 1997 op de UNESCO Werelderfgoedlijst. De gelijknamige expo op de site van Thurn & Taxis gunt je een inkijk in dat dagelijkse leven in het stadje aan de

voet van de Vesuvius én in het moment dat dat leven in 79 na Christus tot stilstand stolde door een vulkaanuitbarsting.

1/11 > 15/6, Thurn & Taxis, expo-pompeii.com

FASHION IN THE 1920S & 1930S

Van Buuren Museum & Gardens wijdt, samen met het Mode & Kant Museum, een expo aan de mode uit de jaren 1920 en 1930. De typische rechte jurken, parels, verfijnde borduursels en luxueuze stoffen waren uitingen van de esthetische revolutie in het interbellum, die elegantie en innovatie aan elkaar koppelde. Stijlvolle ontwerpen uit Brusselse ateliers en Parijse modehuizen gaan in dialoog met het art-decointerieur.

6/11 > 2/2, Van Buuren Museum & Gardens, museumvanbuuren.be

Permanente collectie KUNST

EN

GENDERSTEREOTYPEN

2025 is een overgangsjaar voor de KMSKB, zonder grote expo’s, maar wel met een grondige herinrichting van de permanente collectie. Daar vloeit onder meer een expo over genderstereotypen in de kunst uit voort. Werken van onder meer Roger Raveel, Lucas Cranach de Oude en Evelyne Axell nodigen uit om percepties in vraag te stellen en na te denken over de normen en rollen gelinkt aan de seksen én over de impact van kunst op die clichés.

19/11 > 19/4, KMSKB, fine-arts-museum.be

Films & Series

Drama

JULIAN

De debuutfilm van Cato Kusters is er eentje om te koesteren, zo fijngevoelig en vol van liefde en verdriet, zo immens als de liefde groot is. En zo uitmuntend geacteerd. De Brusselse cineaste verfilmde Julian, een boek van Fleur Pierets. Zij vatte met haar geliefde het plan op om te trouwen in elk land dat huwelijken tussen mensen van hetzelfde geslacht toelaat. Helaas sloeg het noodlot toe.

Première op 8/10 tijdens Film Fest Gent, release: 29/10

Serie

ROOMIES 2

Nu nog Roomies roemen komt een tikje laat. Maar straks kunnen we wel met passie discussiëren of het tweede seizoen het eerste evenaart. Regisseurs en scenaristen Kato De Boeck en Flo Van Deuren vervolgen hun herkenbare, humoristische en aangrijpende fictiereeks rond colocs in de grootstad. Bibi (Ahlaam Teghadouini) en Ama (Laura De Geest) schuiven op in de richting van een volwassen leven, maar niet zonder slag of stoot.

Vanaf 13/10 op VRT MAX, vanaf 5/11 op VRT Canvas, vrt.be

Drama

L’INTÉRÊT D’ADAM

Vier jaar na haar veelgeprezen schooldrama

Un monde bevestigt de Brusselse Laura Wandel haar talent. Na intensieve research in het Sint-Pietersziekenhuis dompelt ze de kijker onder in een intimistisch en prangend ziekenhuisdrama. Een hoofdverpleegkundige neemt het op voor een jonge moeder die van de rechter niet bij haar 4jarige ondervoede zoon mag blijven. Maar die maakt het haar niet gemakkelijk.

Release: 15/10

Serie

Nom d’une pipe

René Magritte een moordenaar? Hij heeft de schijn alvast tegen. Na een wilde nacht

met Salvador Dalí, Lee Miller en Man Ray wordt hij wakker naast een dode kunstenares. Scotland Yard verbiedt de gasten het domein te verlaten. Niets is wat het lijkt in deze internationale VRT-reeks. De hoofdrol zou de grote doorbraak kunnen zijn van Pierre Gervais, de Brusselaar die eerder opviel in Knokke off en Julie zwijgt

Première op 17/10 tijdens Film Fest Gent, dit najaar nog te zien op VRT 1 en VRT MAX, vrt.be

Drama

ON VOUS CROIT

Het kantoor van een rechter (Natali Broods) is de arena voor een hevige

Komedie

LES BARONNES

Zestien jaar geleden verrijkte Nabil Ben Yadir België met een zwanzende, snedige hit over lanterfanters uit Molenbeek: Les Barons. Vele avonturen later trakteert hij op een nieuwe Brussel-komedie met de hulp van zijn coregisserende moeder Mokhtaria Badaoui. Deze keer ontdekken vier oma’s uit Molenbeek het theater en zetten zo hun leven, hun familie, hun wijk, hun stad en zelfs het land in rep en roer. Mét – zonder te zwanzen – de zegen van Chris Lomme, Jan Decleir en de wereldberoemde choreograaf Sidi Larbi Cherkaoui.

Release: 3/12

Drama

RADIOMAN

Vandaag is het Flageygebouw de thuishaven van een uitmuntend cultuurhuis en de beste Brussel-redactie ter wereld. In de vorige eeuw werd de pakketboot bemand door de radiopioniers van het Nationaal Instituut voor Radio-omroep (NIR). Het inspireerde Frank Van Passel tot een liefdesverhaal over een geluidsman en een stemactrice die elkaar net voor de Tweede Wereldoorlog ontmoeten. Hopelijk even ontroerend als Van Passels vorige Brusselfilm: Manneken Pis

Release: 17/12

Het Brusselse najaar op het grote doek en het kleine scherm: (v.l.n.r.) Les Baronnes, This is not a murder mystery, Roomies 2

Fubuki

Vul de cijfers 1 tot en met 9 in het rooster in, zodat het resultaat van de sommen klopt met de cijfers rechts en onderaan de kolommen. Elk getal mag maar één keer voorkomen. Het niveau van de puzzel kan variëren per editie.

Rekenpuzzel

Vul de witte vakjes met positieve gehele getallen zodat elke rij een kloppende som vormt met het doelgetal rechts of onder. Reken van links naar rechts en van boven naar beneden, zonder voorrang van × of ÷ (bij delen moet de uitkomst altijd een geheel getal vormen).

Verborgen Brussel

De hoofdstad kent veel verborgen plekjes, onverwachte panorama-uitzichten, en onbekende maar daarom niet minder intrigerende panden en kantjes, ver weg van Manneken Pis, de Grote Markt en het Atomium. Zoals deze trapgevel. Waar is deze foto getrokken? Zelf een foto van een onverwacht stukje Brussel insturen? Mailen naar redactie@bruzz.be

Woordzoeker

Zoek alle verborgen woorden in het raster van de speciale woordzoeker van BRUZZ.

Streep de begrippen één voor één weg, dit kan in alle richtingen: horizontaal, verticaal, diagonaal, en van links naar rechts en andersom.

▢ Koningin

▢ Labo

▢ Sporenzoeker

▢ Woordzoeker

▢ Literatuur

▢ Straatveger

▢ Papier

▢ Cinema

▢ Cultuur

▢ Leuven

▢ Molenbeek

▢ Steenuil

Oplossingen

De puzzels in dit magazine zijn intern ontwikkeld of gegenereerd met gebruik van toegestane tools en artificiële intelligentie. Elke gelijkenis met bestaande puzzels is toevallig.

Antwoord Sint-Martinuskerkstraat, Ganshoren, achterkant van Les Poussins (creche)

WIN TICKETS

Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be

Bonga

3x2 tickets, Flagey, 27/9 Icoon Bonga viert vijftig jaar onafhankelijkheid van Angola met een best-ofconcert. Mail ‘Bonga’

Film naar keuze

5x2 tickets, UGC-bioscopen

Met onze UGC-vouchers kan je zelf een filmvertoning uit het aanbod kiezen. Mail ‘UGC’

Volg BRUZZ via Whatsapp

en krijg een handig overzicht van het belangrijkste

Brussels nieuws van de dag

Meer info op BRUZZ.be/whatsapp

PODCAST ‘IN BRUSSEL’

Luister elke week naar twee verhalen recht uit de stad

met Margot Otten

Deze week

Wat zou het betekenen als Molenbeek in 2030 culturele hoofdstad van Europa wordt?

De laatste rechte lijn naar ‘Show up for Humanity’, een gratis festival voor solidariteit.

‘In Brussel’, elke woensdag op je favoriete podcast-app en op BRUZZ.be/podcast

KANDIDAAT

EUROPESE CULTURELE

HOOFDSTAD

HET KLOPPEND HART VAN GENEROSITEIT IN EUROPA

CREATIVELY GENEROUS