Toegankelijkheid
Regelgeving
Digitaal stemmen • Digitale stemsystemen worden meer en meer gebruikt. Ook digitaal stemmen moet voor iedereen mogelijk zijn en gemakkelijk verlopen. • De stemcomputer bevindt zich op een werkblad van max. 1,10 m hoog zodat de gleuf voor de chipkaart zich op een hoogte tussen 90 cm en 1,20 m bevindt. • In het aangepaste stemhokje staat de stemcomputer op een verlaagde en onderrijdbare tafel van max. 80 cm hoog. • Het scherm bevindt zich op max. 50 cm van de rand van de tafel. • Geef duidelijk aan waar en hoe de chipkaart in de computer past. Dit kan door middel van een duidelijke pijl op de kaart en een gleuf die is uitgevoerd in contrast met de achtergrond. • Plaats beeldschermen zo dat reflectie of verblinding door verlichting en zonlicht vermeden wordt. • Alle extra voorzieningen die bij het digitaal stemmen nodig zijn, moeten voor iedereen bruikbaar zijn. Het is aanbevolen dat ze onderrijdbaar zijn en dat er voldoende manoeuvreerruimte voor het toestel aanwezig is. De bediening bevindt zich op een bereikbare hoogte.
Communicatie en dienstverlening • Voorzie op de dag van de verkiezingen aangepast vervoer voor personen die moeilijkheden hebben om zich naar de locatie te verplaatsen en kondig dit aan. • Geef de kiezers duidelijke informatie over de toegankelijkheid van de locatie of het gebouw (bv. de aanwezigheid van voorbehouden parkeerplaatsen).
• Maak vooraf de contactgegevens kenbaar waar men terecht kan voor vragen over de bereikbaarheid van de locatie, aangepast vervoer en andere praktische zaken. Zo verloopt de kiesdag voor iedereen aangenaam. • Een makkelijk leesbare versie van de instructies voor de kiezer is beschikbaar in elk stembureau met uitleg over het stemmen op papier of op computer. • Bied informatie zowel visueel, tactiel als auditief aan. • Voorzie bij elk stembureau een vergrootglas. • Duid binnen het stembureau één persoon aan die verantwoordelijk is voor het gebruik van het aangepast stemhokje en de begeleiding van ouderen en personen met een beperking. • Stel voor de leden van het stembureau een brochure samen met een korte toelichting over het gebruik van het aangepast stemhokje en de wijze waarop men personen met een beperking kan begeleiden zoals bv.: - Als u zich tot een persoon met een auditieve of visuele beperking richt, dan maakt een aanraking duidelijk dat u een gesprek wil aangaan met deze persoon. - Vraag of en hoe u kunt helpen vooraleer u iets (ongevraagd) onderneemt. - Richt uw vragen en opmerkingen rechtstreeks aan de persoon en niet uitsluitend aan zijn of haar begeleider of tolk. - Praat duidelijk en rustig, hou niets voor uw mond, herhaal indien nodig en vraag of men u begrepen heeft. - Een persoon met een beperking heeft het recht om zich in het stemhokje door iemand naar eigen keuze te laten bijstaan, na toestemming van de voorzitter.
Antidiscriminatiewet
Een persoon met een beperking niet toelaten tot het uitoefenen van de kiestaak is een vorm van discriminatie volgens de wet van 10 mei 2007 ter bestrijding van bepaalde vormen van discriminatie (B.S. 30 mei 2007). Om de uitoefening van de kiestaak mogelijk te maken voor personen met een beperking, kunnen redelijke aanpassingen nodig zijn (specifiek materiaal, aangepast gebouw, terbeschikkingstelling van een tolk voor doven en slechthorenden…).
Ministeriële besluiten
De Vlaamse ministeriële besluiten van 6 juli 2012 houdende de vaststelling van de inrichting van de stemlokalen en van het kiesmaterieel. Dit vervangt het besluit van 1980 voor verkiezingen die op Vlaams niveau georganiseerd worden. Het federaal ministerieel besluit van 6 mei 1980 betreffende de kiestoestellen voor de parlements-, provincieraads- en gemeenteraadsverkiezingen. Voor de federale verkiezingen is dit besluit van 1980 nog steeds van kracht. Het heeft betrekking op het verplicht opstellen van stemhokjes voor kiezers met een beperking. De richtlijnen zijn echter niet meer up-to-date. Daarom dragen de aanbevelingen in dit wenkenblad de voorkeur. Kiezers die om medische redenen niet zelf hun stem kunnen uitbrengen mogen, op voorwaarde van het voorleggen van een medisch attest, een andere persoon volmacht geven om in hun plaats te stemmen.
Verordening toegankelijkheid
De stembusgang wordt meestal georganiseerd in een gebouw dat publiek toegankelijk is. Wanneer men aan deze gebouwen vergunnings- of meldingsplichtige werken uitvoert, moet men in Vlaanderen rekening houden met de ‘Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening van 5 juni 2009 inzake toegankelijkheid’. Surf naar www.toegankelijkgebouw.be voor meer informatie over deze regelgeving. U vindt er ook het ‘Handboek toegankelijkheid publieke gebouwen’, werktools en heel wat tips voor het realiseren van toegankelijke gebouwen.
0cm
x. 5
m
ma
Databank Toegankelijk Vlaanderen max. 80cm
min. 70cm
max. 80cm
min. 70cm
60c
Bent u op zoek naar een toegankelijke locatie of wilt u nagaan of de stembusgang in een toegankelijk gebouw georganiseerd wordt, surf dan naar www.toegankelijkvlaanderen.be en kijk of dit gebouw al gescreend werd op toegankelijkheid.
van
Praktische informatie Dit wenkenblad is een publicatie van Enter vzw, in samenwerking met Toegankelijkheidsbureau vzw en met de steun van de Vlaamse Overheid, Gelijke Kansen in Vlaanderen. Enter vzw Belgiëplein 1 – 3510 Hasselt Tel. 011 26 50 30 – Fax 011 87 41 39 info@entervzw.be www.entervzw.be Dit wenkenblad vermeldt een aantal basisrichtlijnen. Voor meer specifieke richtlijnen en advies op maat van uw project kunt u terecht bij de provinciale adviesbureaus toegankelijkheid: Adviesbureau Toegankelijke Omgeving vzw (ATO) Tel. 03 780 35 38 (Oost-Vlaanderen) www.ato-vzw.be Centrum voor Toegankelijkheid Provincie Antwerpen (CTPA) Tel. 03 240 56 47 (Antwerpen) www.provant.be/welzijn/toegankelijkheid Toegankelijkheidsbureau vzw Tel. 011 87 41 38 (Limburg) Tel. 02 465 55 25 (Vlaams-Brabant) Tel. 02 502 27 57 (Brussel) www.toegankelijkheidsbureau.be Westkans vzw Tel. 050 40 73 73 (West-Vlaanderen) www.westkans.be U kunt dit wenkenblad ook aanvragen bij: Gelijke Kansen in Vlaanderen Vlaamse Overheid Boudewijnlaan 30 – 1000 Brussel Tel. 02 553 58 46 – Fax 02 553 51 38 gelijkekansen@vlaanderen.be
150cm
150cm cm
120
cm
120
In dezelfde reeks zijn ook de volgende wenkenbladen verschenen: Toegankelijkheid van... appartementsgebouwen, bibliotheken, cultuur- en gemeenschapscentra, gebeds- en bezinningshuizen, groengebieden, hogescholen en universiteiten, hotels, kantoren van vrije beroepen, medische praktijken, publiek domein, restaurants en cafés, scholen, signalisatie en informatie in en rond het gebouw, sociale diensten, speeltuinen, sporthallen en zwembaden, stembureaus, studiedagen, voetbalstadions, voetpaden, winkels. © Enter vzw, Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid
Dit wenkenblad is een leidraad om de toegankelijkheid van stemlokalen te verhogen. Het helpt u als bestuur bij de keuze van de locatie en de inrichting van het lokaal. Met de tips uit dit wenkenblad maakt u stemhokjes bereikbaar en bruikbaar voor iedereen.
stemlokalen Deelnemen aan de verkiezingen is een grondwettelijke plicht voor iedere Belg van minstens 18 jaar oud. Iedere deelnemer heeft het recht om zelfstandig een stem uit te brengen. Ook voor personen met een (tijdelijke) beperking en ouderen is dit een basisrecht. Elke kiezer wil natuurlijk het stemlokaal bereiken zonder hinder te ondervinden van zaken zoals drempels aan voetpaden, te smalle doorgangen, trappen of de afwezigheid van een geschikte parkeerplaats. Eenmaal binnen helpt een goede inrichting van de lokalen en de stemhokjes om verder vlot gebruik te kunnen maken van het kiesmaterieel. Ook personen met een beperking moeten op een makkelijke manier de oproepingsbrief en identiteitskaart kunnen overhandigen, de chipkaart of het stembiljet ontvangen en na het stemmen in de bus deponeren. De toegankelijkheid van het stemlokaal zorgt ervoor dat iedereen op een gelijkwaardige en zelfstandige manier zijn stem kan uitbrengen. Ook de toegankelijkheid van de dienstverlening, de informatie en de communicatie speelt hierbij een belangrijke rol.