VR 2020 1206 MED.0178/2TER
De lerende samenleving Conceptnota voor de Vlaamse Regering 1. De context 1.1. Algemene context Crisissen zoals de Coronocrisis illustreren waar het aanpassingsvermogen zit. De voorbije weken stelden (hoge)scholen, opleidingscentra, leerkrachten en docenten alles in het werk om in een sneltempo leerstof over te brengen door onder meer afstandsleren en preteaching te introduceren. Een veelheid aan online en digitale platformen werden eigengemaakt en ingezet om zoveel mogelijk lerenden te bereiken en het leerrendement te maximaliseren. Crisissen zoals de Coronacrisis versnellen ook historische processen, zegt Yuval Noah Harari (FT 20/3/2020). Daarin ligt vandaag een grote opportuniteit voor het leren. De voorbije jaren nam slechts 8,7% van de Vlamingen tussen 25 en 64 jaar oud regelmatig deel aan een formele opleiding. Daarmee scoort Vlaanderen onder het EU-gemiddelde en loopt het ver achter op toppresteerders zoals de Scandinavische landen en buurlanden Nederland, Frankrijk en Luxemburg, waar de opleidingsparticipatie rond de 18% bedraagt. Vanuit langetermijn perspectief is er bovendien weinig evolutie merkbaar. In Vlaanderen nam de deelname aan levenslang leren nauwelijks toe en schommelt dit percentage sinds 2000 tussen de 7% en 9%. De noodzakelijke systemische aanpassing krijgt dus een uniek momentum, namelijk dat de transitie naar een leersysteem1 verkort kan worden door de gestarte vernieuwing te omarmen, uit te breiden en te verankeren alsook maatregelen om aan kwetsbaarheden die met transities gepaard gaan tegemoet te komen. Naast de Coronacrisis stellen de demografische evoluties, de globalisering, de technologische ontwikkelingen en de klimaatveranderingen ons voor heel andere uitdagingen. Het industrieel tijdperk ligt al lang achter ons, de context is compleet veranderd. De gemeenschappelijke doelstelling is dat elkeen zich een leven lang succesvol kan aanpassen aan een wereld in voortdurende transitie. Deze uitdagingen worden verondersteld van nieuw en frequenter voor te komen en momenten te introduceren waarin de lerende ontvankelijker is om bij te leren en een groeipad uit te stippelen en periodes waarin nieuwe kwetsbaarheden leren minder mogelijk maken. Onze talrijke gesprekspartners vanuit onderwijs, werk, en economie ondersteunen deze
1
Een leersysteem verwijst naar alle componenten of elementen (actoren, instrumenten, ...) die door de relaties tussen de elementen enige mate van samenhang, ordening en complexiteit hebben en die het leren mogelijk maken. Transitie verwijst naar een vernieuwende samenhang tussen reeds bestaande? en nieuwe componenten of elementen die op een multidisciplinaire, transversale manier tot stand moet komen om de invulling van levenslang leren te verwezenlijken.
1