ONDERZOEKSVOORSTEL VIONA 2002, THEMA 2.5.1, ONDERZOEKSVRAAG 9
Expertrapport: internationale ontwikkelingen inzake een faciliterend beleid ten aanzien van transities
Veerle VAN DE VELDE Hoger Instituut voor de Arbeid - K.U.Leuven E. Van Evenstraat 2E 3000 Leuven Tel. +32-16-32 33 35
Fax +32-16-32 33 44
E-mail veerle.vandevelde@hiva.kuleuven.ac.be
1.
Het concept transitionele arbeidsmarkt en institutionele arrangementen: een korte situering
Het concept transitionele arbeidsmarkt is gebaseerd op de premisse dat door processen van individualisering en flexibilisering, ontgroening en vergrijzing en informatisering en globalisering, het ideaal van volledige werkgelegenheid in de traditionele betekenis niet meer kan worden gehandhaafd (Muffels, 2001). Volledige werkgelegenheid in de oude betekenis van acht uur per dag, vijf dagen per week, 50 weken per jaar en gedurende een gemiddelde individuele levenscyclus is volgens Schmid uit de tijd en onbereikbaar. Hiertegenover stelt hij een gemoderniseerd begrip van volledige werkgelegenheid met een gemiddelde werkweek van minder dan de huidige standaard, waarbij de werktijd varieert afhankelijk van economische condities of de fase in de levenscyclus (Schmid 1997, 1998). Hiermee sluit Schmid zich aan bij de levenslooptheorie die stelt dat activiteiten over de levensloop veranderen en niet langer meer passen in het standaard patroon van opleiding, werk en inactiviteit. Tegenover het leeftijdsdifferentiatiemodel wordt dan het leeftijdsintegratiemodel geplaatst waarbij de grenzen tussen opleiding, werk en vrije tijd vervagen en waarbij de tijd besteed aan deze activiteiten meer gelijkmatig over de carrière en levenscyclus zijn gespreid. Een arbeidsmarkt werkt beter naarmate mensen beter in staat zijn gemakkelijker overgangen naar, op en van de arbeidsmarkt te maken en hun arbeidsdeelname beter af te stemmen op hun persoonlijke levensloop. Een dergelijke levensloopbenadering veronderstelt echter ook een nieuw perspectief op de vormgeving en inhoud van bestaande institutionele arrangementen; dit zowel op bedrijfsniveaus als op het niveau van het sociaal-economisch beleid. Wil men opleiding, werk en zorg gelijkmatiger spreiden over de loopbaan en 'uitsluitende' transities (enkele-reis transitie van werk naar veelal langdurige werkloosheid) omvormen tot