1
Guy Van Gyes & Tom Vandenbrande (2005), Innovatie en arbeidsvraagstukken: een literatuurverkenning van beleidsonzekerheden vanuit Vlaams oogpunt, HIVAK.U.Leuven, Leuven, 103 p. Samenvatting
1. Overzicht van de studie Innovatie is een bedrijfspraktijk met vele zijden en kanten. Simpel en breed geformuleerd betekent innovatie de invoering van iets nieuws (Van Dale). De innovatie en het bijhorende overheidsbeleid, waarover we het hier hebben gehad, is echter beperkter en slaat op een innovatie met economische betekenis of finaliteit. Het gaat dan om “het combineren en creatief aanwenden van bestaande en nieuwe kenniselementen voor de verbetering van bestaande of de ontwikkeling van nieuwe producten of diensten, productieprocessen, organisatiemethoden en commercialisering met het oog op de creatie of instandhouding van toegevoegde waarde” (Huyghe, 2002). Beleidsmatig is het jongste decennium het inzicht gegroeid dat zulke innovatie een systematische aanpak nodig heeft. In het recent Vlaams regeerakkoord lezen we daarover: “We verankeren innovatie als een horizontaal beleid, dat doorwerkt in alle beleidsdomeinen en streven maximaal naar synergieën” (p. 43). Binnen de beleidsdomeinen van zowel innovatie als arbeidsmarkt moet echter nog de nodige inspanning worden geleverd om positieve aandacht voor ‘het andere’ te creëren. De ontwikkeling van een conceptueel kader dat wordt opgevuld met de bestaande kennis over de samenhang tussen het domein van bedrijfsinnovatie en het arbeidsbestel kan daar een nuttige bijdrage in leveren. Dit was dan ook het opzet van de wetenschappelijke verkenning die we met het voorliggende rapport beoogden. Het is het resultaat van een korte studieopdracht in het kader van het Vlaams Interuniversitair Onderzoeksnetwerk Arbeidsmarktrapportering (VIONA). Dit onderzoeksprogramma is een initiatief van de Vlaamse regering en de sociale partners. Het wordt gecofinancierd door het Europees Sociaal Fonds. De verkenning start met een typering van het Vlaamse innovatiesysteem en arbeidsbestel. Vervolgens worden topics uit het arbeidsbestel gerelateerd aan de kwestie van innovatie door bedrijven. Achtereenvolgens komen vraagstukken aan bod in verband met (a) de arbeidsorganisatie, (b) de arbeidsrelatie in samenhang met HRM-beleid en (c) de arbeidsmarkt. Met de opgebouwde inzichten gaan we daarna in een vijfde hoofdstuk na wat het dan betekent als we als overheid innovatie meer centraal willen stellen in het bevoegdheidsdomein ‘arbeid en tewerkstelling’. Hierbij formuleren we een aantal aanbevelingen. We buigen ons daarbij ook kort over de vraag wat voor repercussie dit dan heeft voor de huidige principes en krachtlijnen van het Vlaamse arbeids(markt)beleid.