I 7 WATER Water is belangrijk omdat het nodig is voor alle levensprocessen. Het totale watergehalte varieert bij melkvee tussen 55 en 80% van het lichaamsgewicht. De gewichtsafname in de eerste lactatieweken bestaat voor een groot deel uit water. Vette koeien bevatten minder water dan magere koeien. Water verlaat het lichaam via melk, urine, faeces, zweet en uitgeademd vocht. De waterbehoeften worden gedekt door 3 bronnen: drinkwater, water in het voeder en water dat vrijkomt bij het metabolisme van de nutriënten. Deze laatste bron is relatief klein. De ’drinkwateropname’ wordt in de meeste studies afhankelijk gesteld van de DS-opname, de melkproductie, het DS-gehalte van het rantsoen, de omgevingstemperatuur en de zoutopname. Bij 25 kg melk bedraagt de drinkwateropname gemiddeld 65 liter met een variatie van 35 tot 90 liter. Hittestress en de zoutopname verhogen uiteraard de wateropname. De ’totale’ wateropname ligt meestal tussen 4 en 5 liter per kg DS-opname. Eén van de formules om de wateropname te schatten is: 23,0 + 0,64 x M + 2,38 x DS-opname. De temperatuur van het water heeft slechts een klein effect op het drinkgedrag en op de prestaties. Koeling van het drinkwater tot 10°C heeft een kortstondig effect op de lichaamstemperatuur en heeft geen of een positief effect op de melkproductie en de DS-opname. Koeien geven de voorkeur aan water met een temperatuur tussen 17 en 28°C. Het opgewarmde water (± 20°C) afkomstig van de voorkoeler van de melkkoeltank wordt zeer graag opgenomen na het melken. Beperking van de waterbeschikbaarheid resulteert vlug in een uitgesproken daling van de voederopname en melkproductie. Koeien verkiezen een drinkwaterreservoir. Er moet 1 reservoir per 15-20 koeien worden voorzien, maar in totaal mogen er nooit minder dan 2 reservoirs zijn. De nodige reservoirlengte zodat elk dier normaal kan drinken, bedraagt 6 tot 12 cm per koe. Goed drinkwater voldoet aan drie eisen: het is smakelijk, het is beschikbaar en bevat geen stoffen die tot verontreiniging van melk of vlees kunnen leiden of schadelijk zijn voor de gezondheid. De grenswaarden voor de gezondheid zijn in tabel 1.5 weergegeven. Tabel 1.5 Kwaliteitsnormen drinkwater voor herkauwers Parameter Geschikt Ongeschikt Zuurtegraad (pH) 5-8 < 4 en > 9 Hardheid (°FH) < 25 > 36 Sulfaat (mg/l) < 100 > 250 Chloride (mg/l) < 500 > 2000 <2 > 10 Nitriet (mg/l) < 0,1 >1 Nitraat (mg/l) < 100 > 200 IJzer (mg/l) < 0,5 > 2,5 < 100.000 > 100.000 < 100 > 100 0 >0 Ammonium (mg/l) Kiemgetal (aantal/ml) Fecale coli’s (aantal/ml) Enterococcen Gezien het grote belang van de wateropname is een regelmatige controle van de watervoorziening een noodzaak. I NUTRIËNTEN 25