Samenvatting Landbouw en voedsel in de wereld In de afgelopen jaren is de mondiale landbouwmarkt grondig gewijzigd, zodat de landbouw hernieuwde aandacht geniet. Enkele factoren die hierbij een belangrijke rol spelen, zijn de stijgende prijzen voor agrarische producten en levensmiddelen, de discussie over voedselzekerheid, de toegenomen biobrandstofproductie, de schommelingen waaraan de diverse landbouwsectoren onderhevig zijn, het veranderende Europese landbouwbeleid en het verloop van de WTO-onderhandelingen. Landbouw en voedsel drukken hun stempel op, en zijn onlosmakelijk verbonden met, verschillende uitdagingen waarmee de mensheid in de 21ste eeuw geconfronteerd wordt: bevolkingstoename, milieuproblematiek, klimaatswijziging, honger en gezondheid.
Productie en prijzen
De toename van de mondiale landbouwproductie in de laatste 40 jaar is vooral te danken aan een verbetering van het rendement. Waarnemers geloven dat de productiviteit in de komende jaren nog kan stijgen mits de agrarische arbeidskrachten voldoende opgeleid worden, er geschikte technologieën beschikbaar zijn en de prijssignalen niet door politieke instabiliteit verstoord worden. Consumptie en productie zouden volgens prognoses min of meer gelijke tred houden. De consumptie, vooral van dierlijke eiwitten, zit in de lift, onder meer door de stijging van de welvaart in opkomende landen als China en India. De prijzen voor landbouwproducten en levensmiddelen zijn in 2007 en 2008 enorm gestegen. Daaraan liggen zowel factoren van tijdelijke aard als structurele veranderingen ten grondslag: een toenemende vraag vanuit landen met een snel groeiende economie, een stijgend gebruik van biobrandstoffen, deels door overheidsmaatregelen, tegenvallende oogsten door droogte, een gebrek aan aandacht voor de landbouw in de afgelopen jaren, vooral in de ontwikkelingslanden, en een vermindering van de overschotten door politieke hervormingen. Het lijkt er sterk op dat de structurele factoren domineren. De instabiliteit van de prijzen zal in de toekomst allicht verder aanhouden. De realisatie van de doelstelling om het aantal mensen dat in extreme armoede leeft, in 2015 te halveren ten opzichte van 1990, komt onder druk te staan.
Internationaal landbouwbeleid
In het kader van de Doha-ronde wordt sinds 2000 binnen de Wereldhandelsorganisatie (WTO) overlegd over het vrijmaken van de handel in landbouwgoederen, industrieproducten en diensten. In juli 2008 sprongen de onderhandelingen af. Het landbouwdossier was uiteindelijk het grootste struikelblok, want er werd geen akkoord bereikt over de mate waarin ontwikkelingslanden hun boeren mogen beschermen tegen grote stijgingen van import van landbouwproducten. Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) van de Europese Unie heeft sinds zijn ontstaan eind jaren vijftig al heel wat veranderingen ondergaan. Als gevolg van een aantal hervormingen (vooral de MacSharry-hervorming van 1992 en Agenda 2000) is er in toenemende mate een oriëntatie van markt- en prijssteun naar directe inkomenssteun. Daarnaast ontstond meer aandacht voor milieu en plattelandsontwikkeling. De Mid Term Review van 2003 heeft voor de landbouwers één enkele bedrijfstoeslag ingevoerd die losstaat van de produc