Interessante, schokkende en ontroerende berichten over dieren wereldwijd
12 Coverstory
De mythe van het roedeldier
18 Van de redactie
Dit hield de redactie de afgelopen maand bezig
58 Interview
Dierenartsen zonder grenzen
62
Zo zorg je goed voor je oudere hond
Coverstory: Hoeveel sociale interactie hebben honden nodig?
Mijn dier & ik
20 Raadgever Hond Het ‘tekenseizoen’ is in volle gang
26 Raadgever Kat
34 Raadgever Kleindier
Voor het eerst een aquarium in huis
62 Grijze snuiten
Dit heeft je seniorhond van jou nodig
74 Etensresten voeren?
Mens
& dier
32 7 tips: hond trainen op afstand
38 Asieldier van de maand
Hond en kat uitgelicht
46 Rassenportret Hovawart
Alles over dit bijzondere ras
70 Gezondheid
Nieuwe therapieën geven hoop
34
Bij het inrichten van een aquarium komt heel wat kijken
32
66
Wat weet jij over deze ‘geschilderde hond’?
Wildlife & natuur
52 Honden aan de lijn
66 7 feiten… …over de Afrikaanse wilde hond
Hond trainen op afstand? Zo lukt het
Hart & humor
64 Hoe goed begrijpen we de emoties van honden echt?
78 Quiz & humor Even lachen
80 Puzzelen Doe mee en win!
In elke uitgave
3 Voorwoord & colofon
31 Column Mirjam Addiks
43 Column Michel Vanderbosch
44 Vraag & antwoord
55 Shopping
57 Column Els Adams
82 Preview Dit lees je in de volgende editie
Door de wind weggeblazen
Deze betoverende foto van Regine Jensen uit Noorwegen won de eerste prijs in de categorie ‘Actie’ bij de Dog Photography Awards 2024. Het beeld draagt de titel ‘Moving in time’ en toont de elegante Whippethond Rebelle, die met een majestueuze uitstraling door een vermeende Sahara wandelt. Wat de meeste mensen echter niet weten, is dat dit woestijnlandschap in werkelijkheid een bouwterrein in Noorwegen is, dat Jensen met slimme fotografische technieken omtoverde tot een adembenemend decor. Whippets zijn van nature al gracieuze honden. Hun geschiedenis gaat terug tot de middeleeuwen. In Noord-Engeland werden ze al in de 16e eeuw genoemd. De naam Whippet betekent letterlijk ‘snel rennende kleine hond’. Dit ras werd oorspronkelijk gebruikt voor de jacht op konijnen en het jachtinstinct zit nog steeds diep in hun natuur. Dit moet dan ook goed worden meegenomen in hun opvoeding en verzorging. Ondanks hun jachtinstincten behoren Whippets tot de populairste en meest geliefde windhondenrassen in Europa. Meer van de prachtige werken van Regine Jensen vind je op haar Instagrampagina: instagram.com/defixphoenix.
Tekenalarm
Of je nu in de stad, op het platteland of langs een rivier loopt, teken zijn overal te vinden. Deze kleine beestjes die gevaarlijke ziektes kunnen overdragen, vormen een onzichtbare dreiging voor zowel mensen als dieren.
RAADGEVER Hond
Een heerlijke wandeling in de zon, de hond rent vrolijk door de velden, zijn staart in de lucht, vol energie en plezier. Zijn baasje geniet van de frisse lucht en het moment samen, gelukkig en tevreden. Thuis komt de schok: maar liefst drie teken hebben zich vastgebeten in de huid van de vier voeter. Het tekenseizoen is begonnen.
Van het klassieke tekenseizoen, dat typisch van de lente tot de herfst duurt, kan inmiddels niet meer gesproken worden. Vanaf een temperatuur van 4 °C worden teken actief, ongeacht het seizoen. Dit betekent voor alle hondeneigenaren: zodra de sneeuw smelt, is voldoende bescherming tegen tekenbeten bijzonder belangrijk. En dat geldt voor zowel mens als hond. Want hoewel een tekenbeet zelf meestal ongevaarlijk lijkt, brengen deze minuscule diertjes gevaarlijke ziekteverwekkers met zich mee, zoals Borrelia, Babesia en ‘frühsommer’-meningo-encefalitis (FSME). Deze ziekten kunnen ernstige en zelfs levensbedreigende gevolgen
Vier seizoenen
Vroeger duurde het tekenseizoen van maart tot oktober. Deze vuistregel is nu achterhaald.
Tekengeruchten
Over teken gaan soms wilde geruchten rond. Wat is waar en wat blijkt een mythe te zijn? Test je kennis:
Teken vallen uit bomen: onjuist
Een volwassen teek kan tot 1,5 meter hoog klimmen. Ze geven de voorkeur aan grasvelden, gras of struiken.
Teken blijven ook zonder hoofd leven: onjuist
Teken hebben geen hoofd. Als een deel van de teek in de huid achterblijft, is dit het steeksnuitje en hun mondgereedschap. Meestal stoot het lichaam het restant na een bepaalde tijd af.
Tekenseizoen duurt van de lente tot de herfst: onjuist
Er is geen ‘seizoen’, teken zijn het hele jaar door actief.
Een teek groeit in grootte: juist
Een vrouwelijke teek kan na een maaltijd 100 tot 200 keer haar gewicht vermeerderen.
Teken zijn insecten: onjuist
Teken hebben acht poten en behoren tot de spinachtigen. Omdat ze zich voeden met bloed, zijn ze parasieten.
Teken komen vaak voor rondom de ogen. Ze houden van dunne huid en goed doorbloede plekken.
hebben voor zowel je hond als jezelf. De toename van teken in zowel stedelijke als landelijke gebieden wordt door deskundigen zelfs gezien als een stille pandemie. Uit onderzoeken blijkt dat de tekenactiviteit in stedelijke gebieden vaak hoger is dan op het platteland. In bijvoorbeeld een park in een grote stad kan de activiteit wel twee keer zo hoog zijn als in het buitengebied. Dit maakt het des te belangrijker om je goed voor te bereiden, of je nu in de stad of in een landelijke omgeving woont. In de stad zijn de temperaturen vaak hoger dan in landelijke gebieden. Al een verschil van één of twee graden creëert een ideaal klimaat voor teken. Ook steeds meer dagjesmensen die willen ontsnappen aan de drukte van de stad kunnen een oorzaak zijn. Na een wandeling in het bos worden teken, samen met gevaarlijke ziekteverwekkers, de stad ingebracht. Dit betekent dat hondenbezitters, of ze nu in de stad of op het platteland wonen, overal rekening moeten houden met deze hardnekkige spinachtigen.
Preventie
Afhankelijk van het merk kunnen tekenhalsbanden tot acht maanden effectief blijven.
Waarom is er geen tekenseizoen meer?
Dat teken tegenwoordig het hele jaar door actief zijn, kan onder andere worden verklaard door veranderd reisgedrag. Steeds meer mensen reizen naar verschillende delen van de wereld, wat bijdraagt aan de verspreiding van deze parasieten. Teken worden door hun gastheer van de ene locatie naar de
Tekensteek
Teken bijten niet, ze steken. In de volksmond wordt vaak gesproken over een ‘tekenbeet’, maar wetenschappelijk gezien is ‘tekensteek’ correct. Deze kleine parasieten gebruiken hun scherpe monddelen om de huid open te scheuren en met hun steeksnuit in de huid door te dringen.
andere verplaatst en verspreiden zich zo wereldwijd. Een andere oorzaak is de klimaatverandering. Stijgende temperaturen en minder dagen met een temperatuur onder het vriespunt zorgen voor
een ideaal leefklimaat voor teken. Een algemene vuistregel is daarom: zodra de temperatuur boven de 4°C komt en er geen sneeuw meer ligt, moet je rekening houden met teken.
Teken onder de loep: dit zegt de expert
De Duitse dierenarts voor gezelschapsdieren Dr. Tanja Pollmüller, in ons buurland ook beter bekend als Doc Polly, vertelt in haar podcast ‘Doc Pollys Tiersprechstunde’ en in diverse Duitse tv-optredens over de gevaren
van door teken overdraagbare ziektes bij honden. Haar boodschap is ook voor baasjes in Nederland en België belangrijk, want ook hier rukken teken steeds verder op. Ze pleit daarom voor een grondige preventie: meet regelmatig de lichaamstemperatuur van je hond, check de slijmvliezen en plan bij twijfel een bezoek aan de dierenarts. Zo blijf je gevaarlijke ziektes een stap voor.
Ziekteoverdragers
Lyme, Babesiose en FSME (hersenen hersenvliesontsteking) zijn de meest voorkomende ziekten die door teken worden overgedragen.
Zijn dierenmedicijnen gevaarlijk?
Medicijnen voor dieren worden vaak bestempeld als ‘foute chemie’ of zelfs als ‘chemische knuppel’. Maar wie er iets beter naar kijkt, ziet al snel dat dit beeld niet klopt. Net als bij medicijnen voor mensen worden ook diergeneesmiddelen streng gecontroleerd op kwaliteit, werking en veiligheid. De ‘European Medicines Agency’ (EMA) houdt hier nauw toezicht op. Zo worden mogelijke risico’s en bijwerkingen zorgvuldig in kaart gebracht.
Opgelet! Met alleen het doorzoeken van de vacht zijn teken nauwelijks te ontdekken, zelfs voor experts.
Zo bescherm je je hond optimaal
• Spot-on: een van de populairste middelen tegen teken en parasieten is de Spot-On. Dit wordt meestal tussen de schouders en de staartbasis op de huid aangebracht. Afhankelijk van het middel sterft de parasiet al vóór of door de beet.
• Tekenhalsband: bij een zogenaamde tekenhalsband wordt de werkzame stof over de huid verdeeld. Zo wordt voorkomen dat parasieten de vacht bereiken.
• Tabletten: middelen in de vorm van tabletten werken afstotend of dodelijk, nog voordat gevaarlijke ziektes kunnen worden overgedragen.
• Injectie: zodra een teek in contact komt met de werkzame stof van de vaccinatie, worden ze gedood.
Checklist voor preventie
Ook zelf kun je je hond goed beschermen. Controleer regelmatig de vacht en
huid en wees alert op parasieten. Preventie is essentieel voor de gezondheid.
• Temperatuur meten: koorts kan wijzen op een aandoening.
• Slijmvliezen controleren: druk licht met je vinger op de bovenlip. Kleurt de plek na twee tot drie seconden weer lichtroze, dan kun je gerust zijn.
• Vacht visueel inspecteren: controleer de vacht na elke wandeling. Een studie toonde aan dat zelfs bij dagelijks controleren niet alle parasieten werden gevonden. Deze stap is dus niet voldoende als enige voorzorg.
• Hulpmiddelen: met tekenkaarten, tekenhaken of pincetten kun je de parasieten verwijderen.
Bescherm ook jezelf
Als dierenbezitter heb je een verhoogd risico op een tekenbeet – maar geen paniek! Je kunt jezelf goed beschermen. Draag bijvoorbeeld lange, gesloten kleding. Hoe minder huid blootgesteld is, hoe kleiner de kans dat teken een plek
vinden om toe te slaan. Lichte kleding maakt het makkelijker om de kleine parasieten te spotten. Teken houden van hoog gras en struiken, dus blijf op verharde paden om het risico te verkleinen. En vergeet niet: een tekenspray kan je tot wel zes uur bescherming bieden. Op deze manier heb je er alles aan gedaan om jezelf en je huisdier te beschermen tegen teken.
Parasietenbescherming Natuurlijke huismiddeltjes bieden geen voldoende bescherming tegen teken.
Zo geef je je hond de beste zorg
DERMATOLOGIE
Leeftijdsvlekken bij de hond
Op latere leeftijd kunnen ook honden te maken krijgen met veranderingen in hun huid. Net als bij mensen vertraagt het celmetabolisme en komen de effecten van zonnestraling naar voren. Dit resulteert in ouderdomsvlekken, ofwel lentigo. Deze vlekken zijn onschuldig en ontstaan door een ophoping van donkere pigmenten in de huid. Ze komen vooral voor bij honden met een lichte huid en een dunne vacht. De vlekken variëren van lichtbruin tot donkerbruin en zijn vaak kleiner dan andere pigmentvlekken, maar komen wel vaker voor. Je ziet ze meestal op de lippen, buik of rondom de ogen. Het is goed om te weten dat veel zonblootstelling deze veranderingen kan versnellen. Als je merkt dat de huid van je hond plotseling sterk verandert, is het altijd verstandig om een dierenarts te raadplegen. Zo weet je zeker dat er geen ernstige aandoening aan ten grondslag ligt.
Voeding: grasvervanger
Is er een vuistregel voor de ontlasting?
De frequentie van de ontlasting is bij elke hond individueel en hangt sterk af van het voer. Over het algemeen kun je je aan de volgende waarden houden:
• 1 tot 3 keer per dag: dit is meestal normaal.
Voor een betere spijsvertering eten honden soms gras. Als er even geen vers gras beschikbaar is, kun je het voer van je hond af en toe aanvullen met groenten. Witlof is goed voor de darmflora en ondersteunt de lever en gal. Veldsla en bleekselderij bevatten veel vitamine C, en venkel helpt tegen winderigheid. Probeer gewoon uit wat je hond lekker vindt. Zorg er wel voor dat je de groenten eerst in de blender fijnhakt en voeg er het liefst een paar druppels spijsolie aan toe, anders kan het lichaam de voedingsstoffen niet goed opnemen.
• Honden die hoogwaardig, goed verteerbaar voer krijgen, hebben vaak slechts 1 tot 2 keer per dag ontlasting.
• Frequentere ontlasting (meer dan 3 keer) kan wijzen op te veel vezels in het voer of op voedselintoleranties.
Als het vaker voorkomen van ontlasting tijdelijk is, kan dit ook een teken van stress zijn. Als je hond plotseling vaker of minder vaak ontlasting heeft dan normaal, kan dit op een probleem met de spijsvertering wijzen.
Verzorging van een doffe vacht
In het voorjaar verharen honden, wat vaak leidt tot een doffe vacht. Oorzaken hiervan zijn dode haren, droge huid door de verwarming in de winter en een gebrek aan belangrijke voedingsstoffen. Een evenwichtige voeding met omega 3- en omega 6-vetzuren bevordert de glans van de vacht. Regelmatig borstelen verwijdert losse haren en stimuleert de bloedsomloop. Ook speciale verzorgingsproducten of oliën zoals zalmolie kunnen helpen. Voldoende vochtinname en beweging in de frisse lucht ondersteunen de stofwisseling. Als de vacht ondanks de zorg dof blijft, is het raadzaam een dierenarts te raadplegen om mogelijke ziekten uit te sluiten.
Geduld is een schone zaak
Bij Stichting Dier en Project vangen we honden op die uit onwenselijke situaties komen. Dieren die niet alleen een achterstand hebben in hun socialisatie, maar vaak ook veel meer hebben meegemaakt: verwaarlozing, mishandeling, angst. Dat laat sporen na. In het begin van de opvang draait alles om rust, vertrouwen en veiligheid. Tijdens de intensieve observatieperiode ‘vertellen’ deze honden hun verhaal — niet in woorden, maar in lichaams-
Over Els Adams
taal. Juist beschadigde dieren vragen van ons de kunst om écht te kijken, te luisteren, en daar zorgvuldig op in te spelen. Hoe je moet omgaan met een ‘probleemdier’ staat niet in een boekje. Elk dier is uniek. En vergis je niet: wat soms lijkt op agressie, is vaak pure angst.
Soms hoor ik mensen zeggen: “Met liefde komt alles goed.” Liefde is zeker belangrijk - maar het gaat erom hoe je die liefde geeft. Zoals ook in menselijke relaties kan liefde verstikkend werken als die verkeerd wordt ingezet. Respect en vertrouwen zijn niet afdwingbaar. Ze moeten groeien.
De honden die wij opvangen leven zoveel mogelijk onder huiselijke omstandigheden. We geven ze ruimte om zelf contact te zoeken. Zo groeit er langzaam een band; je raakt op elkaar afgestemd, je zit op een gegeven moment écht in elkaars systeem. Adoptanten nemen na een zorgvuldige screening het dier over, maar niet de band die wij hebben opgebouwd. Die moet opnieuw ontstaan - en dat kost tijd. Verwacht niet dat een hond, zodra hij bij je over de drempel stapt, meteen begrijpt wat je van hem verwacht. Op dat moment weet hij nog niets van jouw wereld - en jij weet nog weinig van hem.
Tijdens kennismakingsbezoeken kunnen we inschatten of er een klik is, maar meer ook niet. We zien je niet in het dagelijkse leven en de hond evenmin. Een hond, zeker één met een rugzakje, een goede toekomst bieden, vraagt meer dan goede bedoelingen alleen.
En dan zijn er nog de vele stichtingen - als paddenstoelen uit de grond geschoten. Daar maken wij ons soms zorgen over.
Vooral honden uit het buitenland worden te vaak uitgedeeld aan mensen die, met de beste bedoelingen, impulsief verliefd werden op een foto. Lucky en Mazzel heten ze dan, maar of ze ook daadwerkelijk geluk hebben, moet nog maar blijken. Een hond adopteren is prachtig, maar een sprong in het diepe kan voor een kwetsbaar dier fataal zijn als er geen weg terug is bij een mismatch. Denk dus goed na. Niet voor jezelf - maar voor het dier dat je een tweede kans wilt geven.
Els Adams
Els is als freelance journaliste verbonden aan diverse dag- en weekbladen en de auteur van diverse populair wetenschappelijke uitgaven. In 2007 werd ze uitgeroepen tot Brabander van het Jaar en in het jaar 2009 ontving zij een Koninklijke onderscheiding. Met Stichting Dier en Project ontfermt ze zich over honden en katten die in Nederland tussen wal en schip raken door onbegrepen gedrag, een traumatisch verleden of fysieke aandoeningen waarmee ze nergens welkom zijn.
voor een geslaagde training op afstand
Je hond die ook op grotere afstand naar je luistert? Dat scheelt een hoop stress én zorgt voor meer vrijheid tijdens het wandelen. Met deze tips werk je spelenderwijs aan meer controle op afstand – zodat jij kunt ontspannen en je hond veilig los kan lopen.
Blijf daar, maar blijf wel alert
Het blijf-commando is perfect om stap voor stap te werken aan meer afstand tussen jou en je hond. Het doel? Dat je hond óók op jou blijft letten als je even verder weg bent en hem niet direct kunt aansturen. Begin klein: met korte afstanden en korte wachttijden. Wissel af tussen twee situaties, de ene keer loop je terug naar je hond en beloon je hem daar, de andere keer roep je hem naar je toe voor zijn beloning. Zo blijft het spannend én leerzaam. Belangrijk: zolang je nog aan het oefenen bent, blijft je hond aan de lange lijn. Zo houd je alles veilig en overzichtelijk – voor jullie allebei.
‘Goed’ is geen commando om terug te komen
Het woord ‘goed’ gebruik je als positieve beloning voor goed gedrag, maar het betekent niet dat je hond moet terugkomen. Zorg ervoor dat je hond het verschil begrijpt: ‘goed’ is een teken van waardering, terwijl je een ander commando zoals ‘hier’ gebruikt wanneer je wilt dat hij naar je toe komt. Zo begrijpt je hond altijd duidelijk wat je van hem verwacht.
Loop vooruit tot het stopcommando
Ook het vooruitsturen van je hond is een leerzame én leuke oefening om aan jullie afstandstraining te werken. Zo begin je: laat je hond netjes zitten en geef het blijfcommando. Loop een paar passen naar voren en leg iets neer wat hij interessant vindt. Een speeltje of een lekkere beloning doet het altijd goed. Terug bij je hond wijs je naar de plek en geef je enthousiast het commando. Grote kans dat je hond meteen nieuwsgierig op onderzoek uitgaat. Als hij zijn ‘schat’ gevonden heeft, roep je hem vrolijk terug. Zo combineer je plezier met training en werk je ongemerkt aan meer focus en samenwerking, ook op afstand.
Kijk en luister
Afstandcontrole betekent dat je hond niet alleen op jou let, maar ook alert blijft wanneer hij verder van je af is. Dit vraagt om zowel visuele als gehoorsignalen die je hond apart moet kunnen herkennen. Begin met het oefenen van deze signalen voordat je aan de werkelijke afstandstraining begint. Ideaal is het als je hond ook enkele fluitsignalen beheerst. De fluit is namelijk bijzonder handig: hij is goed te horen, zelfs bij veel omgevingsgeluiden of door mist. Zo blijft je hond altijd in contact met jou, ongeacht de omstandigheden.
Longeren om focus te trainen
Longeren is de perfecte manier om te zien hoeveel aandacht je hond aan je schenkt en hoe goed hij je signalen begrijpt. Voor honden die al wat ervaring hebben, kun je werken met pylonen, maar als je net begint met longeren, bouw je eerst een brede cirkel om je heen met een afzetlint. Je hond moet buiten de cirkel blijven, mag niet naar binnen komen en moet op fluitsignaal, je roep of een handgebaar netjes gaan zitten, liggen of stoppen. Oefen in beide richtingen, dus met de klok mee én tegen de klok in. In het begin zul je nog naast je hond lopen, maar later kun je in het midden van de cirkel blijven staan en je wensen van daaruit duidelijk maken. Zo werk je stap voor stap aan een sterke band en een goed luisterende hond.
Wanneer het leven om je heen raast
Je hebt alles getraind en je hond doet het goed? Mooi zo! Maar nu komt de echte uitdaging: laat je hond zich niet afleiden door alles wat er om hem heen gebeurt. Misschien kun je een andere hond in de tegenovergestelde richting laten lopen terwijl je hond aan het longeren is? Of gooi een bal die hij moet negeren. Stuur je hond naar een specifiek punt met het commando ‘vooruit’, terwijl er andere honden rondom hem spelen. Dit zal in het begin misschien niet altijd lukken, maar met de lange lijn houd je de controle en kun je hem stap voor stap leren zijn focus te behouden, zelfs als er veel afleiding is.
Klaar voor de vrijheid
Je merkt het snel: je hond heeft plezier in de oefeningen, wordt alerter en geconcentreerder en wacht duidelijk op het volgende signaal. Dit is het moment om hem los te laten. De lange lijn gaat af en je versterkt de bevestiging en beloningen. Bij het loslopen buiten kun je regelmatig deze oefeningen blijven doen. Zo weet je zeker dat de onzichtbare lijn in de vorm van de sterke band tussen jou en je hond blijft werken, zelfs wanneer hij los loopt.
