Reint Jan Renes slides Climate Event 2025

Let’s talk about climate De psychologische uitdagingen van (collectief) duurzaam handelen

Reint Jan Renes, November 2025

Eagle Creek wildfire: The Guardian, 2017 – Kristi McCluer

Lectoraat Psychologie voor een Duurzame Stad

LECTORAAT PSYCHOLOGIE VOOR EEN DUURZAME STAD

Dus, actie, actie, actie?

“Ergens bewust van zijn en er naar handelen, zijn twee verschillende dingen”

(Uit: Tijd voor biodiversiteit, Naturalis, september 2021)

Brenda had besloten milieubewuster te gaan leven

Motivational ambivalence

Onrealistisch e

“Excessive optimism”

“Excessive optimism among engineers leads to innovations that fail in the real world”

- Schmidt, 2025

(Onrealistisch) optimisme

• “… most researchers in the field seem to be quite optimistic about how the emerging technology will be perceived, especially given the lack of scientific proof.” (Schmidt, et al., 2022)

• “Contrary to the literature's claims, residents assessed the noise, ecological, and safety impacts similarly for the AWES and the wind farm.” (Schmidt, et al., 2024)

Societal readiness levels

“Governments typically take a less proactive stance in social transitions than in technological transitions”

Nelsson & Allwood, 2021

“Leefsstijlveranderingen moeten op systeemniveau plaatsvinden in alle aspecten van de samenleving.”

IPCC, 2022

“Kan technologische innovatie ons niet uit de klimaatcrisis helpen?”

‘Technosalvation’

Gifford, 2000

De kracht van leefstijlverandering

“Technologische innovatie heeft in combinatie met gedragsverandering het potentieel om wereldwijd uitstoot met 40-70% te verminderen.” IPCC, 2022

Entitlement

“Ik

heb hier gewoon recht op, toch?”

‘Solution Aversion’

Master Klimaatpsychologie & Klimaatbewust Gedrag Realiseren Les

Bas van der Schot, VK 2023

‘Coasting’

Spiral of inaction

Niets doen is besmettelijk.

‘Steady State’

Steady State doorbreken?

• Let`s talk about climate baby,

• Let`s talk about you and me

• Let`s talk about all the good things,

• And the bad things that may be

• Let`s talk about climate

‘Let’s talk about …’

Master Klimaatpsychologie & -Gedrag

Klimaatbewust Gedrag Realiseren Les 2, Blok 4

•Hey, you, the Rock

Steady Crew

•Show what you do, make a break, make a move

‘Show wat you do’

Master Klimaatpsychologie & -Gedrag

Klimaatbewust Gedrag Realiseren Les 2, Blok 4

‘Show wat you do’

Met name 2️⃣ – zichtbaar maken wat mensen al doen - helpt bij het corrigeren van de misvatting dat anderen in de samenleving niet met gezond en duurzaam bezig zijn, en – zo laat onderzoek zien – ‘zichtbaar maken’ heeft de potentie om een krachtige slinger te geven aan het versnellen van de transitie.

Master Klimaatpsychologie & -Gedrag

Klimaatbewust Gedrag Realiseren Les 2, Blok 4

Hoffmann, et al., 2024

Spiral of action Zichtbaar doen versterkt doen.

Transities zijn géén optelsom van individuele keuzes, maar sociale processen die zich via netwerken, verwachtingen en wederzijdse beïnvloeding verspreiden.

- Constantino et al. (2022)

Complexe innovatie vraagt sociale bevestiging.

• De overstap naar warmtepompen, inductie of hernieuwbare energie is een complex contagion

• Eén goed voorbeeld is niet genoeg, mensen hebben meervoudige bevestiging uit hun netwerk nodig voordat ze overstappen

Het

sociale weefsel [de “sociale kleefkracht”] is doorslaggevend voor versnelling van de transitie.

Relational environmentalism

Spreading Event

Waarom C-frame cruciaal?

• Gedrag is sociaal ingebed.

• Mensen kijken voortdurend naar wat anderen doen en goedkeuren (“descriptive norms” en “normative expectations”).

• Complexe innovatie vraagt sociale bevestiging.

• De energietransitie is een complex contagion

• Sociale netwerken bepalen de schaal van verandering.

• Veranderingen ontstaan in clusters van sterk verbonden mensen en verspreiden zich pas verder verspreiden via “brede bruggen” tussen clusters.

• Van individueel naar collectief (sociaal) frame.

• Normverschuivingen ontstaan wanneer mensen hun gedrag afstemmen op collectieve verwachtingen in plaats van persoonlijke overtuiging. Constantino et al. (2022)

‘Doing good louder’.

Doing good louder?

Met name overheden en bedrijven zijn dan belangrijk.

‘Personal to relational disconnect’ We zijn meer bereid tot individueel voetafdrukgedrag dan tot sociaal handafdrukgedrag.

(Jones & Niemiec, 2022)

Reputational concern

Let’s talk?

• Waargenomen nut

• Dynamische norm

• Gevraagd worden

Conversation starters

Let’s talk about climate De psychologische uitdagingen van

(collectief) duurzaam handelen

Reint Jan Renes, November 2025