Inhoudstafel
5
4.1
5.1
5.2
5.1.1
5.1.2
5.1.3
5.1.4 Het verband tussen de prijselasticiteit van de vraag en de uitgaven
5.1.5
5.2.1
5.2.2
5.2.3
5.3 Prijselasticiteiten in actie: enkele toepassingen
6 Andere elasticiteiten van vraag en aanbod
7 De markt en overheidsinterventies
7.1 Indirecte prijsinterventies: indirecte belastingen en subsidies
7.2 Directe prijsreglementering: minimum- en maximumprijzen
7.3
3.2.1 De indifferentiecurve heeft een dalend verloop
3.2.2 De indifferentiecurve is convex ten opzichte van de oorsprong
3.2.3 Indifferentiecurven geven een hoger nutsniveau naarmate ze verder van de oorsprong liggen
3.2.4 Twee indifferentiecurven kunnen elkaar niet raken of snijden
3.3 Nutsfuncties
3.4 Indifferentiecurven als weergave van preferenties: toepassingen
4 De budgetbeperking
5 De optimale keuze van de consument
5.1 Analyse van het optimum
5.2 Een numeriek voorbeeld
5.3 Hoekoplossingen
6 Veranderingen van het consumentenevenwicht
6.1 Veranderingen in de preferentieschaal
6.2 Veranderingen in het budget
6.3 Veranderingen in de prijs
6.3.1 De invloed van prijsveranderingen en de individuele vraagcurve
6.3.2 Het substitutie-effect en het inkomenseffect
6.4 Preferenties, observeerbaar gedrag en vraaganalyses
7 Consumentengedrag in actie: toepassingen
8 Afleiding van de marktvraag uit de individuele vraagcurven
9 Uitbreidingen en kritische kanttekeningen
9.1 Uitbreiding van de theorie
9.2 Kritiek op rationeel denken: gedragseconomie
van prijseffecten in inkomens- en substitutie-effecten
2 Bedrijven en de organisatie van de productie
2.1 Voordelen van de organisatie van productie in bedrijven
2.2 Doelstellingen en beperkingen van bedrijven
2.3 Vormen van bedrijfsorganisatie
3 Productie en kosten: enkele inleidende begrippen 154
3.1 De productiefunctie en technologische vooruitgang 154
3.2 Productiekosten: relevante en irrelevante kosten 158
4 Het gedrag van de producent op lange termijn: de optimale keuze van inputs in de productie 162
4.1 Productie en de substitueerbaarheid van inputs 162
4.1.1 De langetermijnproductiefunctie en isoquanten 162
4.1.2 Eigenschappen van isoquanten 165
4.1.3 Speciale vormen van isoquanten: vaste inputverhoudingen en perfecte substitueerbaarheid 168
4.2 Toenemende, afnemende of constante schaalopbrengsten 171
4.2.1 Het concept schaalopbrengsten 171
4.2.2 Economische relevantie van schaalopbrengsten 172
4.2.3 Berekening van schaalopbrengsten 173
4.3 Het keuzeprobleem van de producent: productie tegen minimale kosten 175
4.3.1 Isokostenlijnen 175
4.3.2 Kostenminimerend gedrag van de producent: optimale keuze van de inputs 176
4.3.3 Kostenminimering en speciale vormen van isoquanten 180
4.4 De relatie tussen output en kosten op lange termijn 180
4.5 Toepassingen van optimale inputkeuze in bedrijven 182
5 Productie en kosten op korte termijn 184
5.1 De productiefunctie in de korte periode: totaal, gemiddeld en marginaal product 184
5.2 Het kostenverloop in de korte periode 191
5.2.1 Totale, vaste en variabele kosten 191 5.2.2 Gemiddelde en marginale kosten 195
5.3 Productie- en kostenrelaties: speciale gevallen 198
6 Samenhang tussen de korte- en de langetermijnkosten 200
6.1 De relatie tussen kosten op korte en op lange termijn 200
6.2 Economisch belang van de gemiddelde kosten op lange termijn 203
7 Besluit: kritische assumpties bij de studie van het gedrag van de producent 205
5 Prijsvorming onder verschillende marktstructuren 207
1 Inleiding
2 Criteria voor het onderscheiden van verschillende marktvormen 209
3 Winstmaximerend gedrag 211
4 Zuivere mededinging 213
4.1 Het winstmaximerend outputniveau van de representatieve onderneming op korte termijn 213
4.2 De aanbodfunctie van de onderneming op korte termijn 220
4.3 Het langetermijnevenwicht van de representatieve onderneming 224
5 Monopolie
5.1 Oorzaken van monopolie
5.2 Het verloop van de totale, gemiddelde en marginale opbrengst voor een monopolist
5.3 Het gedrag van de monopolist
6 Oligopolie
6.1 Oligopolie met één dominant bedrijf
6.2 Strategisch gedrag en speltheorie 242
6.3 Speltheorie en het gedrag van bedrijven op oligopolistische markten 245
6.3.1 De benadering van Cournot: Nash-evenwicht met homogene producten 245
6.3.2 Collusie en kartelvorming 248
6.3.3 Prijsconcurrentie met heterogene producten: het Bertrand-model 249
7 Monopolistische concurrentie 249
8 Besluit: voorspellen van marktuitkomsten in de praktijk 252
8.1 Marktvormen en marktuitkomsten 253
8.2 Concurrentie als dynamisch proces 254
6
en de rol van de overheid
2 Welvaartsimplicaties van de werking van de vrije markt
2.1 Economische welvaart en de marktuitkomsten
2.2 Marktwerking en Pareto-efficiëntie
3 Oorzaken van marktfaling en de rol van de overheid
3.1.1 De welvaartsimplicaties van monopolie
3.2 Zuivere en quasi-publieke goederen
3.2.1 Eigenschappen van publieke goederen
3.2.2 Het vrijbuitersprobleem
3.3.1 Negatieve externe effecten
3.3.2 Positieve externe effecten en verdienstegoederen
3.4
3.4.1 Niet-observeerbare kwaliteit: de markt voor ‘lemons’
3.4.2 Averechtse selectie en
3.4.3
4 Markt en overheid: enkele slotbeschouwingen
7 Macro-economische identiteiten voor een gesloten economie
binnenlands product, nationaal inkomen, nationale bestedingen en besteding van het binnenlands
en -overschotten van de private sector, de overheid en het
2
3
4
5 Gaat minder ongelijkheid samen met hoge welvaart?
10
2
2.1
5
4
2.3
3.3 De monetaire verklaring van inflatie
4 Phillips-curve
5 Besluit
15 De internationale economie, vrijhandel en protectie
1 Inleiding
2 Het belang van de internationale handel
3 Internationale handel en de aggregatieve vraag 562
3.1 De aggregatieve vraag in een open economie met overheid 563
3.2 Het macro-economisch evenwicht 564
4 Verklaring voor internationale handel en voordelen van vrijhandel 566
4.1 Theorie van de comparatieve kostenverschillen 567
4.2 Oorzaken van comparatieve kostenverschillen 571
4.3 Internationale handel en vergoeding van de productiefactoren 572
4.4 Schaalvoordelen als verklaring voor specialisatie 573
5 Vrijhandel en protectie 574
5.1 Winnaars, verliezers en welvaartseffect van vrijhandel 574
5.2 Politieke economie van protectie 575
5.3 Vormen van protectie 576
5.4 De welvaartseffecten van protectie 578
5.5 Argumenten voor protectie
6 Organisaties van internationale economische samenwerking
3 De wisselkoers en de wisselmarkt
3.1 Vlottende wisselkoersen
3.2 Vaste wisselkoersen 602
4 Het internationaal monetair stelsel 604
4.1 De goudstandaard (1889-1914) 605
4.2 Het internationaal monetair systeem tussen de twee wereldoorlogen (1918-1939) 607
4.3 Het Bretton Woods-systeem (1946-1971/1973) 608
4.4 Het internationaal monetair systeem na 1973: algemene kenmerken 611
5 De Economische en Monetaire Unie in Europa 611
6 Besluit