Wanneer het oog niet goed accommodeert, kunnen afwijkingen ontstaan.
• Bijziendheid ontstaat wanneer de oogbol te lang is of de lens te bol. Oplossing: een bril met holle lenzen.
• Verziendheid ontstaat wanneer de oogbol te kort of de lens te plat is.
Oplossing: een bril met bolle lenzen zorgt voor een scherp beeld.
• Ouderdomsverziendheid ontstaat door een vermindering van
elasticiteit van de ooglens en een slappere accommodatiespier.
IN
Oplossing: een bril met bolle lenzen zorgt voor een scherp beeld.
• Kleurenslechtziendheid is een stoornis van de kegeltjes. • Nachtblindheid is een stoornis van de staafjes.
1.5 Hoe nemen andere dieren lichtprikkels waar?
VA
N
A Nemen alle dieren dezelfde lichtprikkels waar?
Afb. 51 Wat mensen zien
Afb. 52 Wat bijen zien
©
Bijen zien hun omgeving op een heel andere manier dan mensen. Denk terug aan de foto van de boterbloem bij de start van dit hoofdstuk. Bijen kunnen uv-licht zien maar geen rood licht. In het bijzonder onderscheiden ze speciale patronen op bloemen die hun de weg naar de nectar tonen. Die patronen worden nectargidsen genoemd. Ze ontstaan door speciale groefjes en ribbeltjes op de bloemblaadjes die het zonlicht reflecteren in kleuren van blauw tot ultraviolet licht. Zo trekken bloemen dus bijen aan voor de bestuiving.
Sommige slangen zoals de groefkopadders kunnen infrarode straling waarnemen. Dat doen ze met speciale receptoren die niet in het oog zitten maar in groefjes op de kop. Ze nemen daarmee de warmte waar die door een prooidier wordt uitgestraald. Hun hersenen vormen met die informatie een beeld. Handig als warmbloedige dieren op het menu staan, en het hoeft zelfs niet licht te zijn. Slangen die zich voeden met koudbloedige dieren hebben die receptoren niet.
Ook heel wat vogels kunnen uv-licht zien. Ze beschikken daarvoor over een vierde soort kegeltjes. Kolibries gaan op die manier op zoek naar nectar in bloemen, andere vogels vinden zo rijpe bessen. Zelfs urine van muizen reflecteert uv-licht, wat dan weer handig voor roofvogels is. En wat dacht je van het vinden van een geschikte partner? Veren van vogels en vleugels van vlinders lichten extra op zodat het sterkste mannetje kan worden gekozen.
94
THEMA 02
hoofdstuk 1
Afb. 53 Groefkopadder
