Issuu

2019 - Week 42 Woensdag 16 oktober

41e jaargang LEZING BOB VAN GEFFEN: ÉÉN TEGEN EENZAAMHEID

ORKEST WILGENBAND ZETTE OPRICHTERS IN HET ZONNETJE

KINDEREN BELEEFDEN EEN DUURZAAMHEIDSMIDDAG

EERSTE LUSTRUMEDITIE TROK VEEL VOLK

SPRAAKVERMAAK 75 SPETTERDE MET VOLLE ZAAL EN PRACHTIG AFFICHE

Je stelt in Nederland pas iets voor als je bij Spraakvermaak bent geweest Door Michiel Peeters De zaal puilde uit, zodat veel kijkers de voorstelling alleen op grote schermen in het café, konden volgen. In thuishonk Ons Thuis schoven aan de gesprekstafel aan: Matthijs van Nieuwkerk, klimaat-professor Jan Rotmans, Splinter – de zoon van Bart – Chabot, taalvirtuoos Wim Daniëls en de zingende ‘kraanmachinist’ Lee Towers. Van Beest en Schrauwen vuurden Matthijs van Nieuwkerk laat in december weten wat hij gaat doen in medialand (foto: Michiel Peeters)

In de huid van mijn (Poolse) opa “Het is 74 jaar bevrijding van Breda en ik raak aan de praat met een jonge Poolse Nederlander. Een scholier uit Breda die een roos legt op het Ereveld. Hij vertelt mij dat hij zijn klasgenoten heeft moeten vertellen dat Breda is bevrijd door de Polen en niet door de Amerikanen. Ik kijk om mee heen en schat dat meer dan de helft bestaat uit Nederlandse Polen. Waarom tonen zij onze bevrijders het respect, dat wij soms vergeten. Als kleinzoon van een Poolse bevrijder doet me dat erg veel. En als historicus en programmamaker denk ik dat dit verhaal verteld moet worden. Het verhaal van Michal Salewicz, ofwel mijn Poolse Opa. Door de ogen van zijn kleinzoon.”

rijk en België, totdat ze bij Baarle Nassau de Nederlandse grens bereiken. Daar ben ik, 15 jaar geleden, met mijn opa geweest om hem daar met de camera te volgen. De Polen bevrijden de regio Breda en Oosterhout, totdat het front weer bij Moerdijk tot stilstand komt. De Polen worden enkele maanden bij de bewoners ondergebracht. In die periode komt mijn opa mijn oma

Door Wiljan Broeders Aan het woord is Koen van Groesen, geboren en getogen Mayener. “Als kleinzoon van een Poolse strijder kan ik mij eerlijk gezegd geen voorstelling maken van oorlog. Op je achttiende moeten vluchten voor de Duitsers. Zwerven door Europa zonder spullen. In recordtijd je jeugd verliezen om soldaat in oorlogstijd te worden. Jouw kameraden om je heen zien sterven, zodat je een vreemd land kunt bevrijden. En vervolgens het zo geliefde moederland niet meer in mogen, omdat ze je daar als verrader zien. Dit is het verhaal van mijn opa.” Vechten voor geen vaderland “Ik heb een verhaal gemaakt door de ogen van mijn opa. Als kleinzoon en onderdeel van deze tijd heb ik me verbaasd en verwonderd. Opa moest als 18-jarige vluchten voor de Duitsers aan de ene kant en Russen aan de andere. Hij was toen als dienstplichtige jongere opgeroepen voor het Poolse leger. Er is stevig gevochten tegen de Russen en Duitsers (Hitler-Stalin pact), maar uiteindelijk hielden ze geen stand. Toen had mijn opa een keus; terug naar zijn vader, moeder en zijn broer en zussen of vluchten. Hij koos voor het oversteken van de rivier naar Roemenië. Een keus die zijn leven compleet veranderde. Hij heeft zijn geboortedorp Sinkow en zijn vader en moeder nooit meer terug gezien. Als kleinzoon ga ik terug naar zijn geboortedorp, dat als gevolg van de Tweede Wereldoor-

log nu in de Oekraïne ligt. Een deel van mijn familiegeschiedenis die ik helemaal niet ken. In Roemenië gaat opa werken bij een boer, tot hij hoort dat het Poolse leger hergroepeert in Frankrijk. Dan onderneemt hij een lange reis. Maar kort na aankomst moet hij opnieuw vluchten voor de oprukkende Duitsers. Via Londen komt hij in Schotland terecht. Mijn opa bij de tankdivisie in het 24ste regiment Ulanen onder leiding van generaal Maczek. Deze tijd is vastgelegd in de film Idziemy, waarvan ook delen in de documentaire zitten. Na D-day is het front vast komen te zitten bij het Franse Falaise. Hiervoor wordt de Poolse tankdivisie ingezet. Het lukt ze om de Duitsers te verslaan, maar het kost Maczek veel manschappen. Daarna veroveren de Polen grote delen van Frank-

tegen. Hoe waardevol onze vrijheid is Tijdens zijn verblijf in Oosterhout wordt door Stalin, Churchill en Roosevelt het verdrag van Jalta getekend. Polen wordt uitgeleverd aan de Communistische Russen. En Oost-Polen wordt zelfs Oekraïne en onderdeel van de Sovjet-Unie. Opa weet dat hij nooit meer terug naar huis kan. Maar toch vechten de Polen door om de rest van Nederland te bevrijden. Na de oorlog komt mijn opa terug om met mijn oma te trouwen. Ze vestigen zich in Oosterhout en krijgen vijf kinderen en acht kleinkinderen waaronder ik. Op de begraafplaats van Breda liggen 156 oud-strijders begraven. In 2005 ben ik er samen met mijn opa geweest voor een televisieprogram-

ma. Opa sprak toen de wens uit om na zijn dood tussen zijn gesneuvelde kameraden te mogen liggen. In 2007 is daar zijn as verstrooid.” Een nalatenschap die we niet verloren mogen laten gaan. Met ook het toeval dat zijn kleinzoon Koen documentairemaker is. Met zijn documentaire ‘Mijn Poolse opa’ wil hij graag aan de jonge generatie laten zien hoe waardevol onze vrijheid is. Dat jonge Poolse mannen daar tijdens maar zeker ook na de oorlog grote offers voor hebben gebracht. Het levendig houden van ons erfgoed en het binden van de ‘nieuwe’ en ‘oude’ Polen in ons land. Extra informatie Benieuwd geworden naar de documentaire ‘Mijn Poolse opa’? Deze is in aanloop naar 75 jaar bevrijding verschillende keren in de regio te zien: Zaterdag 26 oktober om 16.15 uur vertoning Grote Markt Breda op groot scherm. CHASSÉ THEATER BREDA Woensdag 23 oktober, 19.45 uur, nationale première, Nederlandse ondertiteling, met Q&A regisseur Zondag 27 oktober, 13.00 uur, Nederlandse ondertiteling, met Q&A regisseur Zondag 27 oktober, 15.00 uur, Poolse ondertiteling, met Q&A regisseur Zondag 27 oktober, 17.00 uur, Nederlandse ondertiteling, met Q&A regisseur THEATER DE BUSSEL OOSTERHOUT Zondag 27 oktober, 20.00 uur, met Poolse ondertiteling Dinsdag 29 oktober, 20.00 uur Donderdag 31 oktober, 14.00 en 20.00 uur Wilt u alvast een sneak preview van de documentaire zien? Ga naar https://www.youtube. com/watch?v=MINL4ptzT5Y Zie voor meer informatie ook www.mijnpoolseopa.com

meteen een prangende vraag op de ‘man van zes ton’, Matthijs van Nieuwkerk, af. ’Waarom komt u wel naar Terheijden en legt u alle andere aanvragen naast u neer?’ “Dat kwam door die persoonlijke, nieuwsgierig makende uitnodigingsbrief. En het is voor mij vandaag toch een gewone werkdag, omdat ik vanmiddag nog een evenement in Utrecht presenteer,” liet Van Nieuwkerk optekenen, die ook erg open was over zijn jaarsalaris. “Het is overheidsgeld, publieksgeld dus en daarom mag iedereen weten wat ik verdien, zes ton. Dat bedong ik bij BNN Vara, toen ik koos om met de publieke omroep in zee te gaan ondanks de dubbele cijfers die ik bij John de Mol van de commercielen kon verdienen. Dat is inderdaad ver boven de nu geldende Balkenendenorm (180.000 euro, red.). Ook dat is veel geld, maar als je iets goeds neerzet, moet je daarvoor ook beloond worden.” Van Nieuwkerk is de ‘baas’ van De Wereld Draait Door (DWDD). Hij hakt de knopen door. Hij vertrouwde de zaal toe, dat er nooit regionale ‘topics’ in de show komen. “Heb het wel aan mijn vriend uit Deventer, Özcan Akyol, voorgelegd. Hij gaf de opdracht na een paar weken terug. Het valt niet mee om met prangende zaken uit de regio te komen die boeien en voorkomen dat mensen afhaken.” December Het contract van Matthijs van Nieuwkerk bij de publieke omroep loopt af en toch weet hij nog niet op welk podium hij volgend seizoen gaat schitteren. ”Dat ga ik in december bekend

maken,” vertrouwde hij de zaal toe. “Bij Spraakvermaak?” vroeg Van Beest. “Ik ben nog aan het nadenken, maar voor Kerst valt de beslissing.” Op de vraag wat hij het liefst nog zou doen in de toekomst, zei Van Nieuwkerk: “Een programma maken rond de Olympische Spelen of het WK-voetbal. Maar ik heb daarvoor niet de juiste papieren. De NOS telt genoeg capabele krachten.” Voordat hij wegging vertrouwde hij de zaal toe, dat Leen Huijzer, die als Lee Towers de middag zou afsluiten, zeker deze grap zou vertellen. “Hij vertelt dat hij is aangehouden en moest blazen. Dan zet hij demonstratief zijn bril af en zegt ‘dat scheelt toch twee glazen!” Splinter Chabot en spiegel “Gaat het te snel dan? We praten thuis allemaal zo. Mijn broers – hij is de derde van vier – en vader hebben allemaal dezelfde spraaksnelheid. Mijn vader en ik dragen ongeveer dezelfde bril. Denk dan dat iedere vergelijking mank gaat.” Aan het woord Splinter Chabot (23), inderdaad de zoon van televisiepersoonlijkheid, schrijver en dichter Bart Chabot, die al eerder te gast was bij Spraakvermaak. Splinter kwam net terug van het JOVD-congres in Amersfoort waar hij voor het laatst als voorzitter optrad voordat hij aanschoof bij Van Beest en Schrauwen. “Of ik de ‘grote mensen politiek’ inga? Dat weet ik nog niet, beslis pas in december,” zei Splinter met een kwinkslag. vervolg op pagina 3.

’Ik kan goed alleen zijn maar soms vliegt het me naar de keel!’ Lees onze column op pagina 5

Van der Steen Beste Echte Bakker van Nederland 2019: 1e Plaats!

Godfried Schalckenstraat 34 - Made - T. (0162) 68 23 26 van.der.steen@echtebakker.nl Weekendaanbieding: like us

TERHEIJDEN - ”Je stelt in Nederland pas iets voor als je bij Spraakvermaak bent geweest!” Met een mooier compliment kon burgemeester Gert de Kok de 75e aflevering van Spraakvermaak niet openen. De redactie, inclusief het Spraakvermaak-gezicht, Dik van Beest en co-presentator Mirjam Schrauwen, bloosden. Een zonnig begin dus van de jubileumeditie bij het begin van het dertiende seizoen.

Suikerbrood

van 2, nu slechts 57