4. En de boom was gelukkig
We weten dat bomen duizenden jaren oud kunnen worden. We weten ook vrij goed hoe we die oude bomen in het landschap kunnen herkennen en hoe we ze moeten bemonsteren – hint: niet met een kettingzaag. Maar hoe halen we dendrochronologische informatie uit deze bomen? Hoe peuren we uit hun lange bestaan informatie die we kunnen gebruiken om kostbare violen te dateren of temperaturen uit het verleden te reconstrueren? In hun boek Climate of Hunger uit 1977 schrijven Reid Bryson en Thomas Murray: ‘De natuur maakt geen vergissingen in de archieven die ze nalaat. Soms begrijpen we ze niet goed; dat is de bron van het probleem.’ Bomen hebben een geheugen. Ze leggen de geschiedenis vast en liegen niet. Maar om de verhalen die bomen ons vertellen juist te interpreteren moeten we hun jaarringpatronen lezen met de aandacht die ze verdienen. Dit vergt enig talent voor patroonherkenning, veel oefening en concentratie, en een helder begrip van de leefwijze van bomen. Gelukkig voor dendrochronologen zijn bomen relatief ongecompliceerde organismen. Ze stammen uit een geologisch tijdvak ver voor de komst van de mens, toen het leven nog eenvoudig was. Bomen hebben veel minder bewegende of rudimentaire delen dan mensen, zoals stuitjes of mannelijke tepels. Om de rijkdom aan informatie te vinden die bomen ons te vertellen hebben, moeten we simpelweg goed leren kijken. Als onze met pijn en moeite verzamelde jaarringmonsters eenmaal het lab hebben bereikt, lijmen we eerst de kernen vast in houten houders. Zo stabiliseren we de kernen en zorgen we voor een effen kernoppervlak dat we goed door een microscoop kunnen bekijken. Daarna gaan we schuren: het is bij ruwe, niet-opgeschuurde monsters moeilijk smalle ringen
En de boom was gelukkig
Wat_bomen_ons_vertellen_v5.indd 57
57
2/04/20 15:12