9789401493048

Geen brouwer vertrekt van een leeg glas

Deze pagina’s bieden je een staalkaart van wat er vandaag beweegt op het Belgische bierfront. Nee, dit is geen catalogus of encyclopedie maar wel een persoonlijke selectie. Veel bieren in dit boek zijn uitgegroeid tot referenties in hun bierstijl. Sommige verdienen na bijna honderd jaar zelfs de status van ‘monument’, andere zijn een stuk jonger maar daarom niet zonder betekenis. Al deze bieren zijn de vrucht van traditie, want geen enkele Belgische brouwer vertrekt van een leeg glas. Onze bieren zitten nu eenmaal in onze genen. We reizen even terug in de tijd om het kader te schetsen.

De pils ontketende een revolutie in de tweede helft van de 19de eeuw. Met de hulp van wetenschap en technologie slaagden brouwers er toen in om een licht blond bier van stabiele kwaliteit op de markt te brengen. Menig bierdrinker ging overstag. In veel landen veegde pils de bestaande bieren van de kaart. Decennialang hield de pilsgolf aan. Veel traditionele brouwers legden de roerstok naast zich neer. Twee wereldoorlogen gaven de genadeslag aan hele legers brouwerijen. De wet van de sterkste leidde tot jaren van consolidatie, schaalvergroting en verschraling. België bleef daarbij niet gespaard. We vielen terug van circa 3 500 brouwerijen honderd jaar geleden tot om en nabij de 400 vandaag. Maar het goede nieuws is dat onze traditionele bierstijlen overeind bleven en dat niemand de kwaliteit van onze bieren betwist. Het tij keerde in de jaren 1960, toen melkboer Pierre Celis het bijna verdwenen Hoegaards witbier redde van de ondergang. Een oude brouwer wijdde hem in in de geheimen van de ‘witte’. Een nieuwe lichting brouwerijen diende zich aan met onder meer Abbaye des Rocs, De Dolle Brouwers en Brasserie d’Achouffe. Traditionele lambiekbieren zoals oude geuze werden wettelijk beschermd en een handvol geuzestekers ging weer voluit voor het ambacht. Streekbieren zoals de Henegouwse saison of Vlaams roodbruin klommen uit het dal en groeiden uit tot wereldreferenties. Een trits abdijbieren werd erkend en trappistenbieren kregen wettelijke bescherming. Onze brouwers hebben koppig vastgehouden aan de traditionele bierstijlen, ze hebben de tijd genomen om topkwaliteit te ontwikkelen zonder te forceren. Denk aan de vele speciaalbieren met hergisting op fles. Traditie hoeft innovatie overigens niet in de weg te staan. Ook onze brouwers experimenteren met dry hopping, late hopping of barrel ageing. De populaire IPA’s, imperial stouts, sessiebieren, new sours en andere craft beers stromen ook hier uit de tanks. Maar we verkiezen om selectief te innoveren vanuit traditie eerder dan de zoveelste hype op rij kritiekloos te kopiëren. Wat is de meerwaarde, vragen we ons af. Wat dragen deze nieuwkomers bij aan onze rijke biercultuur? Toegegeven, sommige bieren zijn inwisselbaar. Ze hebben dezelfde kleur, geur en smaak. Maar ook binnen dezelfde bierstijl zijn er vaak grote verschillen. De bierstijlen zijn bakens in een woelige bierzee. Parelduikers vinden vast verborgen schatten onder de golven, lees, tussen de lijntjes.

Waag je kans, vertrouw op je smaak, verken en geniet!

REGIO GENT CONTRERAS DE RYCK

HUYGHE

VAN STEENBERGE

BRUGGE BOURGOGNE DES FLANDRES DE HALVE MAAN

REGIO AALST DE GLAZEN TOREN

NINOVE SLAGHMUYLDER

ROESELARE RODENBACH

OUDENAARDE LIEFMANS

ROMAN

REGIO IEPER ST.BERNARDUS WESTVLETEREN

REGIO KORTRIJK DE BRABANDERE

OMER VANDER GHINSTE

VAN HONSEBROUCK VERHAEGHE

DOTTIGNIES DE RANKE

REGIO DOORNIK BRUNEHAUT

CAULIER

DUBUISSON

DUPONT

ATH – ELLEZELLES BRASSERIE DES LÉGENDES BRASSERIE DE SILLY

REGIO BERGEN ABBAYE DES ROCS ST-FEUILLIEN

REGIO SINT-NIKLAAS THE MUSKETEERS

REGIO DENDERMONDE BOSTEELS DE LANDTSHEER

QUENAST LEFÈBVRE

BRUSSEL BRASSERIE DE LA SENNE

CANTILLON

REGIO BRUSSEL BOON

GRIMBERGEN

LINDEMANS

MORT SUBITE

PALM/DE HOORN

TIMMERMANS

CHIMAY ABBAYE DE SCOURMONT

BROUWERIJEN

REGIO ANTWERPEN DE DOCHTER VAN DE KORENAAR DUVEL MOORTGAT WESTMALLE

ANTWERPEN ANTWERPSE BROUW COMPAGNIE DE KONINCK

MECHELEN HET ANKER

REGIO AARSCHOT AVERBODE

LEUVEN AB INBEV

BREE CORNELISSEN

REGIO HASSELT ALKEN-MAES TER DOLEN

REGIO TIENEN HOEGAARDEN

SINT-TRUIDEN WILDEREN

REGIO LUIK VAL-DIEU

WATERLOO BRASSERIE DE WATERLOO

MARCHE-EN-FAMENNE MINNE

REGIO LA ROCHE ACHOUFFE LUPULUS

ROCHEFORT ABBAYE SAINT-REMY FLORENVILLE ORVAL

ABDIJ BIER

ABDIJBIEREN ZIJN NIET WEG TE DENKEN UIT ONZE BIERCULTUUR. Een aantal verwijst naar bestaande abdijen waar sinds jaar en dag wordt gebrouwen, andere herinneren aan abdijen die honderden jaren geleden verdwenen. Vandaag worden de meeste abdijbieren in licentie gebrouwen door externe brouwerijen. De brouwerij mag dan de naam van de abdij gebruiken in ruil voor royalty’s. Actieve abdijen gebruiken dit geld voor hun levensonderhoud en voor sociale werken. In 1999 schiep de federatie Belgische Brouwers klaarheid in dit verhaal. Het keurmerk ‘Erkend Belgisch Abdijbier’ wil commerciële uitwassen tegengaan. Het label verzekert dat er een aantoonbare historische link is tussen het bier en een bestaande of voormalige abdij. Denk bijvoorbeeld aan oude geschriften waarin sprake is van brouwactiviteit, tekeningen of schilderijen waarop een brouwerij afgebeeld staat of sporen van verdwenen brouwzalen tussen de abdijruïnes. Onder de abdijbieren vind je blonde bieren en tripels, donkere dubbels en quadrupels naast fruit- en witbieren. De aroma’s en smaken kunnen sterk verschillen. ‘Abdijbier’ is geen beschermde bierstijl, eerder een soort herkomstbenaming (AOC).

ABDIJBIER

AFFLIGEM TRIPEL

9,5%

ZACHT MOUTAROMA MET INTENSE AROMA’S VAN RIJP FRUIT (BANAAN) IN DE NEUS. LICHTZOETE AANZET MET NUANCES VAN STEENVRUCHTEN EN CITRUS, GEACCENTUEERD DOOR DE HERGISTING OP FLES, DIE EVOLUEREN NAAR EEN AANGENAME FRISSE BITTERHEID. VOLMONDIG BIER MET EEN RIJKE GELAAGDHEID. MOOI GEBALANCEERD, GEZIEN HET HOGE ALCOHOLPERCENTAGE. LANGE FIJNBITTERE AFDRONK.

Het recept van de Affligem-abdijbieren gaat terug tot het middeleeuwse Formula Antiqua Renovata. De Affligem-abdijbieren zijn ‘erkend’, omdat er in de abdijsite sporen te vinden zijn van vroegere brouwactiviteit. Affligem Tripel wordt gebrouwen met water, gist, pilsmout, glucosestroop, Savinsjki Golding-, Spalter Selecten Groene Bel-aromahoppen, hopextract en suiker. De gist is de ‘ziel’ van het bier. Tijdens de vergisting ontstaan de esters die zorgen voor impressies van tropisch fruit. Alle Affligem-abdijbieren hergisten op fles. Tijdens een verblijf van veertien dagen in de warme kamer rijpen ze tot complexe, gelaagde bieren. Het resultaat? Een sterk blond tot amberkleurig

hogegistingsbier, met hop en mout in balans. Naast de Affligem Tripel zijn er ook een Affligem Blond, Affligem Dubbel, Affligem Cuvée en Affligem Patersvat. Bij de Affligem Tripel hoort een gistglaasje waarin je de gist apart kunt uitschenken. Affligem werd in de gelijknamige abdij gebrouwen tot de Tweede Wereldoorlog, kwam dan eerst terecht bij De Hertog in Deurne en daarna bij De Smedt in Opwijk, in de volksmond Brouwerij Affligem. Affligem maakt nu deel uit van de groep Alken-Maes, een divisie van Heineken.

Tapruiter.

in gebonden soep of stevige soep (o.a. bruine bonensoep, linzensoep), ossenstaartsoep of een stevige wildbouillon

in sauzen bij vis, schelp- en schaaldieren

bij ganzenlever, konijn en stoofgerechten met rundvlees, Aziatische gerechten

bij wild met een compote van dadels, rozijnen, pruimen, vijgen of abrikozen

bij schimmelkazen van koe- en geitenmelk zoals camembert, reblochon en (half)harde abdijkazen zoals Affligemse abdijkaas

AVERBODE

7,5%

AVERBODE-ABDIJBIER HEEFT EEN AANGENAAM HOPKARAKTER MET EEN FRISSE VOLLE AFDRONK. HET BIER RUIKT NAAR APPELS EN BLOEMEN. DE DRY HOPPING GEEFT DIT BIER EEN EXTRA CACHET.

De norbertijnerabdij van Averbode heeft, naast haar eigen kaas en brood, ook een eigen bier gebrouwen door Huyghe. De monniken brouwden zelf bier vanaf de 14de tot de 20ste eeuw. Averbode is een erkend abdijbier, omdat er sporen zijn gevonden van brouwactiviteiten binnen de abdijmuren. Bij het brouwen maakt men gebruik van dry hopping waarbij een of meerdere hoppen worden toegevoegd tijdens of na de vergisting. Het hoparoma komt zo beter naar voren en het bier smaakt eerder fruitig dan bitter. Het Averbode-abdijbier, gelanceerd in 2014, past in een strategische samenwerking met de abdij, gestoeld op authenticiteit en duurzaamheid. Averbode is een goudgeel meergranenabdijbier met dry hopping en hergisting op fles, gebrouwen met munichmout, haver, spelt, Brewers Gold-bitterhop, Saaz-, Styrian Golding-, Spalter Select- en Challenger-aromahop, met Saaz en Challenger in dry hopping. Sinds 2016 wordt er ook Averbode-abdijbier gebrouwen in de microbrouwerij in de gerenoveerde schuur op de

abdijsite. Dit Momentum-vatenbier verschilt van het flessenbier en vind je enkel in de abdij. Het is een ongefilterde doordrinker. In de neus verrassen de aroma’s van mout en hop, met een lichte hint van zoet fruit. Alles is mooi in evenwicht, met een zachte bitterheid, zoete fruitigheid en impressies van amandel en karamel. Momentum rijpt drie weken lang en gaat dan naar de schenktank, rechtstreeks verbonden met de tapkraan aan de toog. Achter een glazen wand in abdijcafé Het Moment vang je een glimp op van de roestvrijstalen brouwketels. Naast de brouwerij is er ook nog een bakkerij, kaasrijperij en winkel.

bij gerechten met snoekbaars en Naamse slakken, mosselen

bij harde Mimolette-kaas of Edammer

ABDIJBIER

ENAME PATER

5,5%

FRISSE AANGENAME NEUS MET NUANCES VAN HOP EN MOUT, EN WAARBIJ

EEN LICHTE KRUIDIGHEID DE KOP OPSTEEKT. DE SMAAK IS VERFRISSEND, MET TOETSEN VAN MOUT EN KRUIDEN, MOOI VERWEVEN BITTERHEID, KORTE DROGE AFDRONK.

De Ename-abdijbieren ontlenen hun naam aan de voormalige benedictijnerabdij Ename, gelegen nabij Brouwerij Roman in Oudenaarde. De abdij werd gesloopt in 1797 in de nasleep van de Franse Revolutie. Onder de ruïnes kwam een vroegmiddeleeuws havenstadje bloot te liggen. De grondvesten van de abdij en het havenstadje vormen nu samen een archeologisch park. Historici konden aantonen dat er werd gebrouwen binnen de abdijmuren en daarom zijn de Enameabdijbieren officieel erkend. Ename Pater bevat minder alcohol dan de meeste abdijbieren. Opvallend is de troebelsluier in het bier, dat minder gefilterd is dan de andere Ename-abdijbieren. De evenwichtige smaak kenmerkt zich door een subtiele kruidigheid en een hoppige, droge afdronk vanwege de dry hopping aan het einde van het kookproces. Ename Pater wordt gebrouwen met Magnum-, Savinsjky- en Seleia-hop – ook in dry hopping –

en ondergaat een lange lagering. Naast de Ename Pater is er ook een Ename Blond, Dubbel, Tripel en Cuvée Rouge. De Ename Cuvée Rouge bevat naast gerstemout ook tarwe. Ename Cuvée Rouge heeft een lichtzoete smaak met een toets van kruiden. Bij de afdronk komt het fruitige karakter tot zijn recht. Eentje voor bij de open haard.

bij de barbecue

bij visgerechten

TRAPPISTEN

BIER

ER ZIJN VIJF TRAPPISTENBROUWERIJEN IN BELGIË: Westmalle, Westvleteren, Chimay, Orval en Rochefort. Westvleteren begint als eerste te brouwen in 1831, gevolgd door Westmalle (1836), Chimay (1862), Rochefort (1899) en Orval (1931). De bieren dragen het label ‘Authentic Trappist Product’. Aan het label zijn de volgende voorwaarden verbonden: het bier wordt gebrouwen binnen de muren van een trappistenabdij; de brouwerij is ondergeschikt aan de abdij en de monastieke cultuur; het bier wordt gebrouwen door de monniken of onder hun toezicht en winst maken is niet het beoogde doel. De inkomsten gaan naar het levensonderhoud van de monniken en het onderhoud van de abdij en haar omgeving. Wat overblijft is bestemd voor liefdadigheid. Trappistenbier is geen beschermde bierstijl. Trappistenbieren zijn doorgaans rijk aan alcohol en aan aroma’s. Er worden vaak kruiden gebruikt. De meeste trappisten bestaan als blond, sterke bruine dubbel, sterke blonde tripel en donkere quadrupel, maar er zijn er ook amberkleurige. De voornaamste kenmerken: hoge gisting, hergisting op fles, toevoeging van suiker om het alcoholgehalte te verhogen en het bier licht verteerbaar te maken.

CHIMAY BLEUE

IN DE NEUS VERRASSEN IMPRESSIES

VAN

KOFFIE, CACAO

EN

GEDROOGD

FRUIT, GEVOLGD DOOR AROMA’S VAN ABRIKOOS EN NECTARINE. MOKKA EN KOFFIE OVERHEERSEN IN DE SMAAK. DE ALCOHOL ZORGT VOOR EEN VERWARMENDE AFDRONK EN DE NASMAAK IS FRIS EN FRUITIG.

Sinds 1862 wordt er bier gebrouwen in de abdij van Scourmont in Chimay. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is de abdij in handen van de bezetter. Na de oorlog neemt Chimay haar rol als motor voor de economie van de streek weer op en opent een nieuwe brouwerij de deuren. In 1948 vieren de monniken kerst met een Spéciale Noël, de latere Chimay Bleue. Precies in dat jaar slaagt broeder Théodore er na twee jaar onderzoek samen met de universiteit van Leuven in om de giststammen voor Chimay te isoleren en bewaren. Aan zijn recepten wordt niet getornd. In 1966 vervoegt de blonde Chimay Triple het assortiment, gevolgd door de lichtere, donkere Chimay Rouge en het lichtere, blonde ‘refterbier’ Chimay Dorée. De Chimay-bieren worden gebrouwen met water uit de twee putten op de abdijsite. Voor de eerste en

tweede gisting op fles of op vat gebruikt de brouwer dezelfde huisgist. Chimay Bleue bevat caramout en Hallertau-hop. Dit sterke, donkere bier wordt ook geschonken in grote flessen Grande Réserve, met de jaargang op het etiket. Chimay Bleue laat zich in goede omstandigheden vijf jaar of langer bewaren. Kun je zo lang wachten, dan wordt je geduld beloond met sterke aroma’s van oude port. Na zeven tot acht jaar proef je droge vruchten, pruimenmarmelade en droge vijgen. Volgens de brouwer kun je het bier het best schenken op 10 tot 12°C, zodat de aroma’s volledig tot hun recht komen. Sinds 2015 is het elk jaar uitkijken naar de nieuwe Chimay Bleue Grande Réserve Vieillie en Barriques. Voor deze limited edition rijpt er Chimay Bleue op gebruikte en nieuwe houten vaten.

‘Ik weet waarom trappist wordt geschonken in een kelkglas. Bier heeft dezelfde ingrediënten als brood, bron van leven, vandaar de keuze voor een glas in de vorm van de graal. Bovendien ademt het bier in het brede glas en snuif je zo het aroma en het koolzuur op.’ (Mike Di Paola, Condé Nast Traveller)

bij gerookte paling in sojasaus met honing, een knapperig sesamkoekje met geroosterde varkensribben, steak, wild of foie gras

bij in boter gekaramelliseerde forel

bij de kazen Vieux Chimay, Chimay à la Rouge en Chimay Grand Cru

bij desserten met rode vruchten of chocolade

BIEREN

ABBAYE DES ROCS BRUNE 116

ADRIAEN BROUWER 246

AFFLIGEM TRIPEL 12

ARDENNE STOUT 240

AVERBODE 14

BAVIK SUPER PILS 212

BELLE FLEUR 188

BLANCHE DES HONNELLES 280

BOCKOR 214

BONS VŒUX 274

BOURGOGNE DES FLANDRES 254

BRIGAND 72

BRUGGE TRIPEL 94

BRUGSE ZOT BLOND 64

BRUNEHAUT SAISON 222

BUSH CARACTÈRE 50

BUSH DE CHARMES 182

BUSH DE NOËL 276

BZART LAMBIEK 144

CHIMAY BLEUE 38

CHOUFFE (LA) 74

CORNET OAKED 76

CRISTAL 215

CUVÉE DES JACOBINS 148

CUVÉE DES TROLLS 66

DE KONINCK 56

DELIRIUM TREMENS 78

DEUS BRUT DES FLANDRES 110

DUCHESSE DE BOURGOGNE 256

DUVEL 80

DUVEL TRIPEL HOP CITRA 190

EMBRASSE OAK AGED 184

ENAME PATER 16

FARO BOON 152

GENTSE STROP 82

GOLIATH TRIPLE 96

GOUDEN CAROLUS CLASSIC 118

GOUDEN CAROLUS WHISKY

INFUSED 120

GRIMBERGEN BLOND 18

GULDEN DRAAK 122

HERCULE STOUT 242

HOEGAARDEN WIT 282

HOPUS 84

HOUBLON CHOUFFE 192

JACK’S PRECIOUS IPA 194

JUPILER 216

KASTEEL DONKER 124

KASTEEL ROUGE 136

KRIEK BOON MARIAGE PARFAIT 176

KWAREMONT 67

LAMBIEK CANTILLON 146

LEFFE BLOND 20

LEFFE BRUIN 23

LIEFMANS FRUITESSE 137

LIEFMANS GOUDENBAND 248

LIEFMANS KRIEK BRUT 168

LIEFMANS OUD BRUIN 250

LIMBURGSE WITTE 284

LINDEMANS FARO-LAMBIC 153

LINDEMANS OUDE GUEUZE

CUVÉE RENÉ 158

LINDEMANS OUDE KRIEK

CUVÉE RENÉ 178

LINDEMANS SPONTANBASIL 208

LUPULUS BLONDE 88

MALHEUR BIÈRE BRUT 112

MALHEUR 12 126

McCHOUFFE 234

MOINETTE BLONDE 224

MORT SUBITE OUDE GEUZE 160

OMER 86

ORVAL 40

OUD BEERSEL OUDE GEUZE 162

OUDE GEUZE BOON 156

PAIX-DIEU PLEINE LUNE 26

PALM 58

PÊCHE MEL’BUSH 138

PETRUS ROODBRUIN 258

PIRAAT 97

QUINTINE BLONDE 90

ROCHEFORT 10 42

RODENBACH ALEXANDER 170

RODENBACH CLASSIC 260

RODENBACH FRUITAGE 140

RULLES TRIPLE 98

SAISON D’ERPE-MERE 230

SAISON DUPONT 226

SEEFBIER 206

SILLY SCOTCH 236

SPÉCIAL DE RYCK 60

STELLA ARTOIS 218

ST.BERNARDUS ABT 12 128

ST.BERNARDUS TRIPEL 100

ST-FEUILLIEN GRAND CRU 28

STRAFFE HENDRIK QUADRUPEL 130

STRAFFE HENDRIK WILD 268

SUPER SANGLIER 196

TER DOLEN WIT 30

TIMMERMANS LAMBICUS BLANCHE 149

TIMMERMANS OUDE GUEUZE 164

TRIPEL D’ANVERS 102

TRIPEL KARMELIET 104

TRIPEL LEFORT 106

TROUBADOUR MAGMA 198

VAL-DIEU CUVÉE 800 32

VAL-DIEU GRAND CRU 34

VALEIR EXTRA 200

VANDER GHINSTE ROODBRUIN 264

VEDETT IPA 201

WATERLOO DOUBLE DARK 132

WESTMALLE TRIPEL 44

WESTVLETEREN 12 46

WILDEREN KRIEK 172

WILD JO 270

WITKAP·PATER STIMULO 68

XX BITTER 202

ZINNEBIR 52

www.lannoo.com

Registreer u op onze website en we sturen u regelmatig een nieuwsbrief met informatie over nieuwe boeken en met interessante, exclusieve aanbiedingen.

Tekst: Erik Verdonck

Grafische vormgeving

Stramien: Wim De Dobbeleer

Zetwerk: KaaTigo bvba

Fotografie: Erik Verdonck

Als u opmerkingen of vragen heeft, dan kunt u contact opnemen met onze redactie: redactielifestyle@lannoo.com

© Erik Verdonck & Uitgeverij Lannoo nv, Tielt, 2023

D/2023/45/436 – NUR 440

ISBN: 978 94 014 9304 8

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.