Research Paper
Sanskrit
E-ISSN No : 2454-9916 | Volume : 4 | Issue : 10 | Oct 2018
िश काय मानवािधकाराणाम् औिच यम् SHIKSHKAY MANAVADHIKARANAM AUCHITYAM Narendra Singh Shekhawat Anusandhata, JagadguruRamanandacharyaRajasthan, Sanskrit Vishwavidhyalaya, Madau, Bhakrota, Jaipur.
सजीवो िनज वो वा अ म यं िश ां ददित। िश ाजीवनं जीवन िश ेित। व तुत तु िश ा अ माक नां दिृ कोणं िवशाली करोित, अवबोधादीन् ती णान् करोित, अ मदीयाः ित याः शु ीकरोित, अ मदीयान् िवचारान् भावां उ ज े यित। मानवािधकारः मानवीयप य संवेदना, सहयोगः, वैचा रकस ेषणम् इ या दिभः सह आधा रतो वतते। त य स ब ध तु स यसमाज य िवकासेन समं भवित, य मानवग रमा, यायिन प ता, शोषणरिहता सामािजक यायः इ यादयः अिधकाराः िनिहताः भवि त। एवं कारे ण मानवािधकारस यये ते सव अिधकाराः सि मिलताः भवि त ये ौ िनिहतानां मूल वृ ीनां िवकासे आव यकाः सि त। मानवजीवने पार प रकसहयोग-स ावना- ातृ वभाव- ेम-नैितकता ाधारे णैव मानवािधकारसंिहतायाः िव तारोऽभवत्, तथा च रीितनीित यायस ब ानां िविभ ानां मा यतानां ज म अभूत्। एतासु रीितनीित यायमा यतासु एव मानवािधकारः जीवित। वैयि क पेण मानवािधकारः मानवग रमायाः वत ताया अनु पं शारी रक-नैितक-सामािजक-आ याि मक-भौितकक याणेषु मानव य सवा गीणिवकासे च सहायकः भवित भारते तु मानवािधकारस ब माणािन सं कृ तवा ये ल य ते। सम तमिप सं कृ तवा यं वेद-अपिनषद-् मृित-महाभारतअथशा ेषु मानवािधकाराः य पेण दरीदृ य ते एव। यथो म् ऋ वेदे संग छ वं संवद वं सं वो मनांिस जानताम्। दव े ा भागं यथा पूव संजानाना उपासते। अ य ािप सव भव तु सुिखनः सव स तु िनरामयाः। सव भ ािण प य तु मा कि द ् दःुखभा भवेत्।। तथा च संिवधाने िश ा व था सवषां कृ ते भवे दित िविच य अिधकार वेन कृ ता। भारतरा े वत तायाः पूव पर नैके िश ाऽऽ ायोगगाः, िश ासिमतयः, िश ानीतय संग ठताः। त तेषु नैकेषु िश ासौकयािण, िश ाऽवराः, समता च समान वेन भवेयुः, तदथ सं तुतयः द ाः। भारतगणत रा य य तमसंसादािधिनयम ारा मानवािधकासंर णािधिनयमः १९६३ वष अिधिनयिमतः कृ तः, तथा च मानवािधकाराणां सु ु री या संर णाय तथा त स ब िवषयाणां कृ ते मानवािधकारािभकरणािन संगठनािन मानवािधकार े े कायरतािन सि त। इतोऽिप िविभ ािभः योजनािभः आदौ सवकार तावत् िश ायां मानवािधकारिवषयं संयोजियतुंम् अिच तयत्। तदथ नैकेषु े ेषु आ थकसहा यम् आचाय अ योप र मह वं द मि त। क मानवािधकारिश ा िश ायाः िविभ तरे षु पा मे थानं ा ुं िविवध पेण िनयमः प रकि पतः अिप च िश णपा म य अभूततया एषः मानवािधकारिश ािवषय ः संयोिजतः वतते। उ िश ायां मानवािधकारिश ायै िविश ं थानं प रकि पतमि त। पर तु ित दनं सव वाता पि कासु पठि त, वाताः शृ वि त, दरूदशने प यि त च यत् सवकारः मानवािधकाराणां िविवध कारे ण हननं यमाणं वतते। िश कै ः छा ाः शोिषताः भवि त। छा ाः िश काणामपमानं कु वि त। एतादश ृ ः अमानवीय वहारः प पि कासु कािशताः भवि त। जात ा मके दश े े जनानां मूलािधकारः िन द ाः सि त। तथािप स यिप दिैनकजीवन या गं पूणतया नैव ा ुम्। जात श े ः दु पयोगः यमाणं वतते। जाितधमिल गा दिविवधकारे ण Copyright© 2018, IERJ. This open-access article is published under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License which permits Share (copy and redistribute the material in any medium or format) and Adapt (remix, transform, and build upon the material) under the Attribution-NonCommercial terms.
International Education & Research Journal [IERJ]
1