interview 5
DENTAL TRIBUNE NETHERLANDS EDITION JUNI 2020
Tandarts-radioloog prof. Paul van der Stelt over CBCT
‘Met CBCT is betere diagnostiek mogelijk’ TEKST: REINIER VAN DE VRIE
Hoogleraar Paul van der Stelt mag dan al sinds 2013 gepensioneerd zijn, hij is nog steeds gepassioneerd bezig met digitale beeldvorming en beeldverwerking. Zo geeft hij in Nederland en daarbuiten regelmatig lezingen en cursussen. Voor AccreDidact schreef hij een nieuw programma over Cone Beam Computed Tomografie (CBCT). Interessant voor iedere tandarts die op de hoogte moet zijn van deze nieuwe technologie. Dental Tribune interviewde Van der Stelt naar aanleiding van het nieuwe programma.
Waar komt uw interesse voor digitale beeldvorming en beeldverwerking in de tandheelkunde vandaan?
Die is er eigenlijk al van oudsher. Het is misschien ook een beetje inherent aan een radioloog dat hij geïnteresseerd is in technologie. Mijn eerste digitale beeld maakte ik in 1978. Sindsdien is digitale beeld bewerking mijn onderzoeksterrein geweest. In 1974 studeerde ik als eerste lichting van de studierich ting tandheelkunde af aan de VU als tandarts. Ik ben er daarna in dienst gekomen en ben mijn hele carrière
Met CBCT wordt de derde dimensie zichtbaar
bij de universiteit gebleven, eerst bij de VU en later bij ACTA.
Hoe kwam u in aanraking met de techniek van CBCT?
CBCT werd rond het jaar 2000 geïn troduceerd. Ik zag de techniek voor het eerst op een tandheelkundige tentoonstelling in Genève. Omdat het paste in de lijn van al het onder zoek dat ik deed op het gebied van tandheelkundige radiologie ben ik me er verder in gaan verdiepen.
Wat maakt het zo speciaal?
Het speciale van cone beam is dat je de derde dimensie kunt zien. Met röntgenstraling moesten we het doen met platte projecties. Een standaard röntgenfoto is gewoon een schaduwbeeld. Daarmee heb je geen informatie over de derde di mensie. Die kunnen we er meestal wel bij verzinnen omdat we kennis hebben over het gebied en weten wat zich er kan voordoen. Maar soms is het nodig meer informatie ADVERTENTIE
NewTom GiANO HR PERFECTIE TOT IN DETAIL 3D PRIME - 10 x 8 3D ADVANCED - 13 x 16 3D PROFESSIONAL - 16 x 18
Ravelijn 15 - Veenendaal - T. 0318 - 509060 E. info@alldent.nl - www.alldent.nl
over de diepte te hebben. Vroeger werd dat opgelost door een tweede opname te maken vanuit een an dere richting. Met cone beam kun je dat in één onderzoek doen en de reconstructie zo maken dat de der de dimensie ook zichtbaar wordt. Met een driedimensionale visuali satie kijk je als het ware tegen het object zelf aan. Het nadeel is dat deze nieuwe techniek een hogere stralingsdosis geeft dan conventio nele technieken. Daar moet je je van bewust zijn. Daarnaast is het opna megebied groter. Dat betekent dat je andere artefacten en afwijkingen moet kunnen signaleren en inter preteren.
Wat zijn de belangrijkste toepassingsgebieden?
CBCT wordt met name in de en dodontologie, de orthodontie, de implantologie en de kaakchirurgie toegepast. In het algemeen kun je stellen dat het gaat om diagnos tische afwijkingen die een groter gebied bestrijken en waar de der de dimensie van belang is. Dat is bijvoorbeeld zo bij bepaling van de hoeveelheid bot voor het plaatsen van een implantaat. Ook kun je de onderliggende structuren in beeld brengen, zodat je niet in zenuwen of andere naburige anatomische structuren gaat boren. Verder is de techniek van belang bij het in beeld brengen van grote tumoren en cys tes, traumatologie bij gebroken kaken en gebitselementen en bij ontwikkelingsstoornissen waarbij elementen niet goed doorbreken. Met CBCT kun je dan goed zien wat de problemen zijn en een betere di agnose stellen. Je kunt bijvoorbeeld beter beoordelen of het geïmpac teerde element naburige elementen heeft beschadigd.
Wat je in beeld brengt, moet je interpreteren
Zijn de indicatiegebieden van CBCT goed af te bakenen?
Over het algemeen maak je eerst intraorale foto’s met de standaard techniek. Aan de hand daarvan be oordeel je of er meer informatie no dig is en je bijvoorbeeld CBCT moet toepassen. Er zijn Europese richtlij nen die precies aangegeven wat de indicatiegebieden zijn en in welke volgorde je bepaalde technieken moet toepassen. En ook wanneer je dat beslist niet moet doen.
Op welke schaal wordt CBCT nu al toegepast?
Over het gebruik heb ik geen cijfers. Wel weet ik dat er inmiddels enkele
Tandarts-radioloog prof. Paul van der Stelt.
honderden apparaten in Nederland zijn aangeschaft. Een apparaat kost tussen de dertig- en driehonderd duizend euro. CBCT-apparatuur wordt het meest gebruikt in ver wijspraktijken en ziekenhuizen. Voor de algemene praktijk zal de aanschaf meestal financieel niet haalbaar zijn. Je mag zo’n apparaat natuurlijk niet gebruiken uit econo mische motieven.
Wat is dan het belang voor een algemeen practicus en waar om zou die er bijvoorbeeld een cursus in moeten volgen?
De tandarts die denkt dat CBCT hem diagnostische informatie zou kunnen geven en die verwijst, moet ook kennis hebben van wat zo’n opnametechniek kan opleveren. Op het moment dat je een patiënt verwijst, heb je een radiologische procedure in werking gezet. Dat is de eerste stap op weg naar ge bruik van straling. De verwijzer is verplicht om te weten wat hij doet. Iedere tandarts zou er dus kennis van moeten hebben. Voor die tand artsen zijn er eenvoudige en korte cursussen, die met name gericht zijn op de diagnostische kant. Voor degenen die de apparatuur in be heer en gebruik hebben, zijn er veel uitgebreidere cursussen. Vanwege
de hogere stralingsdosis die aan een CBCT-opname verbonden is, zijn de regels voor het gebruik van deze ap paratuur wat stringenter dan voor de conventionele röntgenappara tuur. Voor een CBCT-toestel zelf heb je een vergunning nodig. De gebrui ker moet ook een bewijs van goed gedrag hebben. Met cone beam moet de tandarts zelf de belich tingskeuzes maken en het apparaat instellen. Je mag dat niet delegeren. Je moet weten wat invloed heeft op de resolutie en welke veldgrootte je moet gebruiken voor een bepaal de diagnostische vraagstelling. Je brengt een groter gebied in beeld dan bij traditionele tandheelkundi ge opnametechnieken. Je bent daar bij verplicht om het hele gebied dat bestraald is te interpreteren. Het is geen apparaat dat je neerzet en waarmee je direct aan de slag gaat.
Een groot nadeel van cone beam is dat het röntgen straling geeft…
De dosis is hoger dan bij de tand heelkundige standaard opname technieken, maar lager dan bij de conventionele medische CT. De techniek geeft prachtige plaat jes, maar het is beslist niet de be
Lees verder op pagina 6