OKRA-magazine oktober 2025

Dossier mentale gezondheid bij ouderen

50 JAAR VROUWEN IN HET BELGISCH LEGER Isabelle leeft tussen hoop en wanhoop, in ‘tussenland’

Langer thuis wonen met een Otolift traplift

Als traplopen niet meer zo vlot gaat, kan uw trap een hindernis worden. Bij Otolift begrijpen wij dat u zo lang mogelijk op uw geliefde plek wilt blijven wonen. Omdat elke situatie anders is, maken wij de traplift helemaal op maat. Hoe uw trap er ook uitziet en wat uw wensen ook zijn; samen zoeken we naar de perfecte oplossing.

Vrijblijvend thuisadvies

Wilt u meer informatie over onze trapliften? Vraag dan gratis ons informatiepakket aan. Of maak een afspraak voor een vrijblijvend thuisadvies. U weet dan precies wat er mogelijk is voor uw situatie.

Uw trapleuning kan blijven

Maatwerk door innovatieve modules

Dunste enkele rail ter wereld

Smart dashboard

Ergonomische stoel

Automatisch opklapbare voetensteun

Automatisch draaibare zitting

Montage op uw treden

Inhoud

OKTOBER 2025 4 ACTUA 8 OVER WAT TELT

Guy Swinnen 14 DOSSIER

Mentale gezondheid bij ouderen

18 OKRA HELPT

Reanimeren of niet?

20 GENERATIEMAKERS

Er moet een verbod komen op tabaksverkoop

22 COLUMN

Sonja Vertriest 24 FOCUS

Vragen van kleine kinderen

26 KLIMAATALARM

Flashmob en conferentie

28 DE WERELD MOOIER MAKEN

Annick helpt bij huiswerk 30 MVX

Nicole Neyt uit Kontich

32 COLUMN

Kolet Janssen

34 ACHTER DE SCHERMEN

Drie jaar OKRA-journaal

Met de fiets langs oorlogsherinneringen en mooie landschappen.

36 DOORLEEFD

Isabelle Bohets leeft in tussenland

42 UIT Ieper en Ieperboog

46 TOEN EN NU

50 jaar vrouwen in het Belgisch leger

49 NIET TE MISSEN IN OKTOBER

52 PUZZELS & WIN

Benieuwd naar nog meer activiteiten en nieuws van OKRA? Volg OKRAvzw op

@OKRAvzw

@OKRAvzw

@OKRAvzw OKRA

Uit het nieuws

BESPAARTIP

De 72-uren-regel voor online shoppen

Zie je iets leuks online? Zet het in je winkelmandje, maar wacht minstens 72 uur voordat je effectief afrekent. Vaak blijkt na die drie dagen dat je het item eigenlijk niet écht nodig hebt of dat de impuls verdwenen is. Extra voordeel: veel webshops sturen in de tussentijd een herinneringsmail mét korting om je alsnog te overtuigen. Zo bespaar je zowel op nutteloze aankopen als op de dingen die je wél beslist te kopen.

OKRA-magazine is het ledenblad van OKRA vzw OKRA-leden ontvangen OKRA-magazine tien keer per jaar (niet in januari en augustus). Een lidmaatschap kost in 2025 31 euro per persoon per kalenderjaar, of 52 euro per gezin. Wie nog nooit eerder lid was, kan nu al de lidmaatschapsbijdrage voor 2026 betalen (33 euro per persoon of 56 euro per gezin). De resterende maanden van 2025 zijn dan gratis inbegrepen.

INFO

Lid worden kan

• via www.okra.be

• door je naam, adres en geboortedatum te sturen naar OKRA vzw, team lidmaatschap, postbus 40, 1031 Brussel

• door je naam, adres en geboortedatum te sturen naar lidworden@okra.be

Ook wie ouder is, mag bloed geven

Rode Kruis-Vlaanderen wil een hardnekkig misverstand uit de wereld helpen: ook wie ouder is dan 55 of 65 mag nog bloed of plasma geven. ”We krijgen vaak de vraag of mensen nog mogen doneren boven hun 55ste of 65ste. En dat mag absoluut. Onze oudste donor dit jaar is 80 jaar. Het bewijs dat doneren ook op die mooie leeftijd perfect kan”, zegt Vincent Verbeecke, woordvoerder van Rode Kruis-Vlaanderen. Voorwaarde is wel dat hij of zij eerder al bloed gaf en dat de laatste donatie niet langer dan drie jaar geleden plaatsvond. In de eerste helft van dit jaar gaven 55-plussers al 35 000 keer bloed. De meest frequente bloeddonoren zijn de 53-jarigen. Voor plasma zijn het de 63-jarigen die het hoogst aantal donaties lieten optekenen. Ook 75-plussers blijven nog actief. Zij waren afgelopen voorjaar goed voor 1 000 plasmadonaties.

Contacteer magazine@okra.be over OKRA-magazine of secretariaat@okra.be voor een andere vraag.

OKRA-magazine is het maandblad van OKRA. Verschijnt niet in januari en augustus.

Oktober 2025 — jaargang 57 nr. 8

Via post: OKRA vzw, Haachtsesteenweg 579, 1030 Brussel.

MaandX 2025 — jaargang 57 nr. 2

VAN ONZE FOTOGRAAF KRISTOF VADINO

Dhaka, Bangladesh

In Dhaka, de hoofdstad van Bangladesh, kun je beter voor zonsopgang vertrekken, anders kom je terecht in een monsterfile. Het voordeel is dat je dan toevallig een vroegmarkt tegenkomt waar vis wordt verkocht. Ik was in 2019 in Dhaka voor een reportage over de vervuiling van de rivieren door de textielindustrie. Hopelijk komen deze vissen niet uit een rivier vlakbij, waar de kleur rood is van chemische stoffen die er ongefilterd in gedumpt worden.

11 600 …

… vrouwen kregen in 2023 de diagnose borstkanker. Bijna een op de drie patiënten is ouder dan 70, maar het bevolkingsonderzoek stopt op 69 jaar. Daardoor denken veel vrouwen onterecht dat hun risico daarna kleiner wordt. Om dat misverstand weg te nemen, lanceert Pink Ribbon samen met farmabedrijf Novartis de campagne Wandering Boobs. Blikvanger zijn twee realistische borstmodellen van vrouwen tussen 60 en 70 jaar, met de belangrijkste alarmsignalen van borstkanker duidelijk zichtbaar en voelbaar.

ABONNEMENTEN NIET MEER AUTOMATISCH VERLENGD

Ze zorgen voor veel frustratie: abonnementen om te gaan fitnessen, bij een streamingdienst of verzekeringen die stilzwijgend worden verlengd. Daarom moeten bedrijven hun klanten binnenkort uiterlijk 15 dagen voor de deadline informeren via brief, e-mail of sms. Zo krijgen consumenten nog de tijd om te beslissen of ze het abonnement willen opzeggen. De wet moet wel nog gepubliceerd worden in het Belgisch Staatsblad en gaat dan 12 maanden na publicatie in.

AGENDA

Dialoog OVER DE PLAATS VAN ZORG IN DE SAMENLEVING VAN MORGEN

Ons zorgsysteem staat onder druk: zorgverleners kreunen onder een hoge werkdruk, mantelzorgers dragen steeds meer en ook burgers botsen vaak op een systeem dat eerder belemmert dan ondersteunt. Met Caruna start CM Gezondheidsfonds daarom een maatschappelijk debat dat verder wil kijken dan crisismanagement. De centrale vraag: welke plaats verdient zorg in onze samenleving, en hoe kunnen we haar opnieuw als fundamentele waarde verankeren?

“

Agisme

Het traject bestaat uit drie fasen: een brede publieke raadpleging, een rondetafelconferentie en de Caruna-top op 22 november 2025 in Tour & Taxis. Daar werken 1 500 deelnemers mee aan een toekomstagenda die zorg toegankelijk, rechtvaardig en menselijk wil houden. Iedereen kan meedoen: burgers, organisaties en experts.

Meer info en meedoen: www.caruna.be

is een probleem:

als je niet oplet, ben je volledig onzichtbaar. ”

Lieve Blancquaert (62) in Het Nieuwsblad. Ze werkte als fotograaf mee aan het boek 60 Et alors?

Weekend van de Klant

In 2025 krijgt het Weekend van de Klant opnieuw een feestelijk karakter: op 4 en 5 oktober zetten handelaars in heel België hun klanten in de bloemetjes met cadeautjes, kortingen en verrassingen. Het initiatief, dat ooit begon als Dag van de Klant, groeide uit tot een vaste traditie waarbij winkelen meer is dan aankopen doen: het is een beleving die lokale handel en klant dichter bij elkaar brengt. Ook dit jaar slaan ondernemers de handen in elkaar om van het winkelweekend een warm, persoonlijk en gezellig moment te maken. www.weekendvandeklant.be

LEKKER THUIS

Home cuisine zorgt voor een lekker, verse en gezonde

maaltijd aan huis, elke dag!

Wat doet Home Cuisine?

Home Cuisine brengt smaakvolle, gezonde en vers bereide gerechten gekoeld bij u aan huis. U hoeft ze enkel nog een paar minuutjes op te warmen in de microgolfoven en klaar. Maak zelf uw keuze uit onze ruime selectie van gevarieerde en evenwichtige dagschotels en keuzemenu’s. Een menu bestaat telkens uit een soep, een hoofdgerecht en een dessert en wordt gekoeld aan huis geleverd.

Waarvoor staat Home Cuisine?

Lekker en evenwichtig:

Onze menu’s worden steeds met de grootste zorg samengesteld en zijn afgestemd op de seizoenen. Ook de lekkerste klassiekers van de Belgische keuken vindt u erin terug.

Vers en gezond:

Met Home Cuisine geniet u telkens weer van een (h) eerlijke maaltijd. Geen smaakversterkers of bewaarmiddelen, maar altijd bereid met de meest verse ingrediënten.

Gemakkelijk:

U beslist zelf hoe vaak u bestelt, wanneer het wordt geleverd en wanneer u de maaltijden zal eten. Enkel nog een paar minuutjes opwarmen in de microgolfoven en klaar. Zo eenvoudig is dat!

Hoe bestellen?

U kunt ons bereiken via mail of gratis nummer 0800 19 020. Om uw persoonlijke wensen zo goed mogelijk te leren kennen, kunt u ons telefonisch of per e-mail vrijblijvend contacteren. We leggen de werking graag aan u uit.

INFO@HOMECUISINE.BE

WWW.HOMECUISINE.BE

MUZIKANT EN ZANGER

GUY SWINNEN

“Een depressie is als leven in een bubbel, ver van de wereld”

Als frontzanger en gitarist van The Scabs boekte hij succes na succes. HardTimes,Don’tyouknow,CrystalEyes en andere songs behoren tot de kroonjuwelen van de Belgische muziek. Ook nu hij 65 jaar is, speelt hij met de Guy Swinnen Band nog altijd concert na concert. “En graag,” zegt hij, of dat nu in een café is, of in een volgelopen park. Toch was

niet alles rozengeur en maneschijn

in het leven van Guy Swinnen.

Tekst Dominique Coopman — Foto's Mine Dalemans

Ik heb afgesproken bij Guy Swinnen thuis, in Schaffen, een deelgemeente van Diest. Hier woont hij, midden de cd’s en dvd’s. En midden de natuur, waarvan hij geniet. “Door te wandelen,” vertelt hij, “houd ik de drukte en de donkere gedachten buiten.” De donkerte dateert van toen hij op zijn veertigste in een diepe depressie belandde. Maar die heeft hij kunnen ombuigen tot iets positief, onder andere door als zanger en muzikant én als peter van Te Gek!? zijn verhaal te doen.

“Woon je hier alleen,” vraag ik? “Ja,” antwoordt Guy, “ik heb deze woning gekocht en ben die aan het renoveren voor mijn kinderen, als vorm van nalatenschap. En mijn vrouw woont op een paar kilometer. Dat werkt het beste voor ons. Maar we zien elkaar heel vaak.” Wat ook blijkt, want dik twee uur later, als het interview stilaan naar zijn einde loopt en ik mijn laatste slok koffie neem, komt Viviane binnen. “We horen bij elkaar”, zegt Guy, “want ook al liep onze relatie niet altijd van een leien dakje, zij is de vrouw van mijn leven. We zijn getrouwd in 1985 en we hebben drie zonen. En ook op hen, ben ik heel fier.”

Guy Swinnen heeft het hart op de tong. Hij vertelt open over zijn jeugd, zijn liefde voor de punk, zijn werk als graficus, de doorbraak en het succes van The Scabs, maar ook over het einde, zijn depressie en het afzweren van drank en drugs. En over corona. “Tijdens de eerste lockdown – toen alles stilviel - herontdekte ik wat ik het liefst doe. Twee maanden niks aan mijn kop. Wandelen met de hond, stilte op de weg, thuiskomen voor een tas koffie en mij afvragen wat ik zou doen. Heerlijk! Maar plots kriebelde het weer. Ik begon nieuwe nummers te schrijven en voelde wat ik zo hard miste. Het publiek, de ambiance, mensen raken. Nee, van pensioen is nog geen sprake. Maar ik ben door scha en schande en door mijn depressie, misschien wel wat wijzer geworden.”

Wat was de oorzaak van jouw depressie?

“De neerwaartse spiraal begon na de split van The Scabs in 1996. Ik was veertig. Het spelen was niet meer plezant. Iedereen had ruzie en ik trok er de stekker uit. Maar de band was mijn levenswerk. Alles wat ik had opgebouwd, viel weg. Bovendien zijn mijn vrouw en ik toen gescheiden. Eerst klampte ik me nog vast aan haar,

maar zij kon en wou mijn problemen niet dragen – wat begrijpelijk was, want jaren voordien was ik vreemdgegaan. Daar hadden we nooit meer over gepraat. Dat verhaal zit in Hard Times, een nummer dat mensen altijd opnieuw willen horen.”

“Ik trad wel nog op, maar nieuwe nummers sloegen niet aan. Na elk optreden dronk ik te veel, deed stommiteiten, kwam thuis, rookte een joint en piekerde de nacht door. Ook onze kinderen leden daaronder. Als pubers wisten ze vaak niet of ze bij mam of pap moesten slapen, laat staan waar hun schoolboeken lagen. Wij dachten dat ze dat wel aankonden. Niet dus. Mijn depressie duurde zes jaar. En zelfs daarna, bij stress of tegenslag, voelde ik de schaduw ervan.”

Je hebt heel diep gezeten. Dacht je eraan om uit het leven te stappen?

“Een depressie is als leven in een bubbel, ver van de wereld. Even bedacht ik een plan om uit het leven te stappen, iets wat op een tragisch incident leek. Maar het idee dat mijn kinderen zouden twijfelen tussen ongeval of zelfmoord, hield me tegen. Zij hebben mijn leven gered. Toen herkende ik mezelf niet meer in de spiegel.

De joviale man was een paranoïde kluizenaar geworden, die dingen zag en hoorde die er niet waren. Ik moest een stap zetten, maar hoe? Depressie voelt als een diepe put met bovenaan een lichtpuntje, en een ladder die je niet kan beklimmen. Tot ik besefte dat ik misschien niet meteen de hele ladder op moest, maar gewoon één trede. Voor mij was dat weer structuur zoeken. ’s Morgens opstaan, ontbijten, de natuur in met de hond, de afwas doen. In plaats van ’s nachts te leven, te drinken en te blowen.”

Zeg je nu dat je alleen uit die diepe put bent gekropen?

“Je moet het zelf doen, maar je hebt ook anderen nodig. Mensen die niet oordelen, maar luisteren en elke stap aanmoedigen. Mijn huisarts schreef antidepressiva en therapie voor, maar

“Met The Scabs vormden we een van de eerste punkgroepen in België. Punk trok me aan.”

de pillen vlakten me af. Ik verloor mijn enthousiasme en stopte ermee. De psychiater zei dat ik moest stoppen met drinken en blowen, maar dat was een brug te ver. Bij een therapeute vond ik wél gehoor, en langzaam kroop ik uit de put. Ik herontdekte mijn liefde voor de natuur, zoals vroeger op de boerenbuiten, toen ik met mijn broers over de velden liep, bieten raapte en naar de wolken keek. Een relatietherapeut hielp mijn vrouw en

mij te beseffen dat we ondanks onze gecompliceerde way of life een sterke band hadden. We vonden elkaar terug. Ook met mijn zonen is alles uitgepraat. Ze hebben dezelfde koppigheid als ik, volgen hun eigen pad, maar ik ben trots op hen. Lee en Eno, de tweeling uit 1990, en Mick uit 1993. De ene muzikant, de andere animatiefilmmaker, de derde leraar en muzikant. Ze wonen verspreid in Antwerpen, de VS en Gent. Kleinkinderen zijn er nog niet.”

Neem ons nog eens mee naar The Scabs en hoe het begon. “Met The Scabs vormden we een van de eerste punkgroepen in België. Punk trok me aan. Een revolte tegen flower power en hippiecultuur, alles weggooien en opnieuw beginnen. Ik ben niet het grootste talent, ben beperkt in zang en gitaar, maar punk was het

Kleine dromen vragen grote

steun.

Doe een gift

Organiseer een actie

Steun een actie

Kinderkanker heeft een grote impact op heel wat facetten van het gezinsleven. Met onze projecten proberen we de levenskwaliteit van het kind en het gezin te verbeteren, tijdens én na de behandeling. Ontdek meer op onze website www.kinderkankerfonds.be of scan de QR-code!

Steun ons in de strijd tegen kinderkanker.

Neem ons op in je testament

perfecte vehikel. Eenvoudige muziek, korte teksten, een kreet tegen onrecht. Toen ik Johnny Rotten voor het eerst op een piepklein podium zag, dacht ik ‘dat durf ik ook’. The Clash en The Ramones inspireerden me, ik leerde zingen, spelen en schrijven. Met The Scabs stonden we in 1983 en 1992 op Torhout en Werchter, en scoorden met Time, Don’t You Know, Hard Times en Crystal Eyes. Maar het belangrijkste was dat ik zong en schreef wat ik voelde. Het raakt me dat mensen zich erin herkennen. Achter de teksten schuilt altijd iets. Waste My Breath gaat over mishandeling en respect voor vrouwen, Can’t Call Me Yours over afscheid van een geliefde, One Eye For the Soul over mijn relatie en mijn depressie. Soms sloeg een lied niet meteen aan, zoals Learning to be free. Over dat nummer kreeg ik dan weer wel een handgeschreven brief van Guido Belcanto, waarin hij mij erkenning gaf.”

Je bent 65. Hoe voelt dat aan? Ik las dat je tinnitus hebt, wat reuma in de vingers, en dat de rug wel eens opspeelt?

“Sinds ik niet meer rook en drink, ben ik actiever, gelukkiger en dankbaarder. Natuurlijk voel ik de sleet van de jaren, maar vanbinnen blijf ik jong. Muziek is mijn passie én mijn leven. Ik richtte een punkgroepje op in Diest, kende groot succes met The Scabs en de Guy Swinnen Band, en verdien er nog altijd mijn brood mee. Ik ben goed omringd door familie, vrienden en collega-muzikanten, maak grap-

pen en grollen met hen. Zelfs mijn zes donkere jaren kon ik ombuigen. Als peter van Te Gek!? ga ik getuigen in scholen en media en help ik het taboe rond psychisch welzijn te doorbreken. Het klopt wat sommigen zeggen, I’m a lucky bastard.”

Ouder worden, betekent soms ook afscheid nemen van dierbaren. Je moeder stierf in 2018 aan kanker, je vader bleef verweesd achter en stierf een jaar later van verdriet. En ook Willy Willy, gitarist bij de Scabs en één van je beste vrienden, stierf begin 2019.

“Dat klopt. Maar zonder dood is er geen leven. Ik kreeg telefoon van Michèle, de vrouw van Willy Willy, om te zeggen dat het einde nabij was. Twee dagen zaten Michèle, mijn vrouw en ik aan zijn sterfbed. Willy was een echte vriend. We hadden ruzie gehad, hij deed soms stomme dingen onder invloed van drank en drugs, maar hem verliezen was hard. Toch moet je dat aanvaarden. Ik draag hem in mijn hart en draag altijd zijn ring. Leven na de dood? Nee, ik geloof niet in een hiernamaals of reïncarnatie. Wie dood is, wordt een deel van de natuur.

Toch is praten belangrijk. Over afscheid, verdriet, tegenslag en over de dood. Mijn vader kon het niet. Mijn moeder overleed in 2018. Ze was kunstschilder, houvast van ons gezin en gelovig. Ze vocht tot de laatste snik. Maar toen zij overleed, veranderde mijn vader van een joviale en sociale man - hij was meubelmaker die

“Ik heb fouten gemaakt tegenover mijn kinderen. Maar dat is uitgepraat en nu ben ik trots op hen.”

gratis klusjes deed bij mensen – in een binnenvetter die met niemand meer wilde praten. Dankzij mijn depressie weet ik nu dat je wél mag praten en je pijn mag delen. Kom je iemand tegen, vraag dan naar zijn of haar binnenkant. Breek dat potje open.”

We praten nog lang door. Over Zorro, zijn tv-held als kind, die altijd de zwakkeren verdedigde. “Dat vind je terug in mijn muziek.” Over spijt en studiekeuzes, over goedbedoeld advies aan mensen met depressie, over Diest en over ‘Jodie’, zijn ode aan de vermoorde Annick Van Uytsel. Over zijn werk als gemeenteraadslid. “Ik wil iets doen rond geestelijke gezondheid en drugs, door in gesprek te gaan in plaats van te straffen.” En over alleen zijn. “Ik ben sociaal en goed omringd, maar ik ben ook graag alleen, en hoe langer hoe meer.”

Kijk op pagina 54 van dit magazine en win een van de vijf exemplaren van het nieuwste album ‘Rock Ain’t Dead (It Just Smells Funny) van Guy Swinnen.

OKRA-magazine mag ook drie exemplaren van het boek ‘Iedereen Te Gek!?’ van Rick De Leeuw verloten, ook op pagina 54.

WAAROM OOK OUDERE VOLWASSENEN MOETEN PRATEN OVER HUN PSYCHISCH WELBEVINDEN

Dat heet dan ongelukkig zijn

Je gevoelens op tafel gooien is geen wondermiddel, maar het opent wel de deur naar een mogelijke oplossing of beterschap. Jammer genoeg blijven psychische klachten vaak onder de radar, blijkt uit nieuwe cijfers die TeGek?! publiceert.

Tekst Michiel Bronckaerts Illustratie Te Gek?! & Shutterstock

Meer rust, meer ervaring en meer wijsheid. Ouder worden heeft zijn voordelen. Toch geniet niet iedereen zorgeloos van zijn oude dag. Gezondheidsproblemen en andere klachten zijn gekende boosdoeners. Maar naast lichamelijke ongemakken, kampen oudere volwassenen ook met verdriet of eenzaamheid. En dat weegt op hun psychisch welbevinden. Een mindere dag hoort bij elke levensfase, maar wanneer psychische klachten iemands leven domineren, horen we aan de alarmbel te trekken.

Alleen doen 65-plussers dat zelden. Uit recent Vlaams onderzoek blijkt dat 1 op de 3 oudere volwassenen zelden of nooit aangeeft dat ze niet goed in hun vel zitten. Onrustwekkend, maar niet onbegrijpelijk. Psychische problemen worden vaak onterecht gezien als iets dat onvermijdelijk hoort bij ouder worden. Een misvatting die schroom of zelfs schaamte in de hand werkt. Tijdens een bijeenkomst praten over een moeilijke periode? Het gebeurt amper. Praktische drempels, zoals vervoer regelen of omgaan met een beperkt en ontoegankelijk zorgaanbod, maken de zoektocht naar hulp extra moeilijk.

Treurige cijfers

vaart 1 op de 5 psychische noden, bij 75-plussers is dat bijna 1 op de 3.

Wanneer de klachten frequent terugkeren, hevig zijn of een grote impact hebben op het dagelijks functioneren, is er een reële kans op een psychische problematiek. In Vlaanderen valt 11,2 procent van de 65- tot 74-jarigen in die categorie. Bij 75-plussers gaat het om 1 op de 6 (Gezondheidsenquête, 2018). Daarnaast toont onderzoek van de Odisee Hogeschool aan dat bijna 1 op de 5 bewoners van de woonzorgcentra ooit een psychiatrische diagnose kreeg. Vaak gaat het om mensen die eerder in hun leven te maken kregen met een depressie, schizofrenie, angststoornis, alcoholof drugsverslaving. In alle gevallen is professionele begeleiding aangewezen, maar slechts weinigen starten effectief een traject op.

Ondertussen zijn er al heel wat sensibiliseringscampagnes over psychisch welbevinden en wordt er vaker ingezet op bewustwording en veerkracht. Maar die initiatieven zijn vooral gericht op een jongere doelgroep. Psychologische hulpverlening moet laagdrempelig zijn en toegankelijk voor alle leeftijden. Dat is momenteel niet het geval. Op plekken waar je oudere volwassenen gemakkelijker bereikt, zoals bijvoorbeeld in de ouderzorg, kan de aandacht voor psychisch welbevinden nog veel hoger, zeggen experts.

DIPJE OF SERIEUS DOWN

Wanneer spreken we over psychische problemen? Want heeft iedereen niet eens een dipje? Gebeurtenissen zoals een aanslepende ziekte, overlijden of scheiding raken ons allemaal. Allesbehalve fijn, maar meestal slaan we ons er wel door en vinden we hulp in ons eigen netwerk. Maar als verbetering uitblijft en de duur of intensiteit van de somberheid toeneemt, kan er sprake zijn van een psychisch probleem.

EEN DIAGNOSE GRAAG

Psychische problemen kan je vaak niet meteen in een vakje plaatsen. Daarbij ervaart ieder zijn probleem op een persoonlijke manier, waardoor de symptomen op verschillende manieren kunnen evolueren. Wat voor de een werkt, werkt niet noodzakelijk voor de ander. In ieder geval, praat erover. Of het nu met vrienden, familie of je huisarts is, extra steun kan helpen om je kopzorgen te verminderen.

Oud-zijn is relatief. Voor wie zich jong van geest en lichaam voelt is leeftijd niet meer dan een getal. Maar doorgaans word je vanaf 65 jaar bij de ‘ouderen’ gerekend. In Vlaanderen is 20 procent van de bevolking 65 of ouder. En die zijn niet allemaal even gelukkig: Uit de Belgische Gezondheidsenquête blijkt dat er bij 7,2 procent van de 65- tot 74-jarigen sprake is van een verminderde levenstevredenheid. Binnen diezelfde leeftijdsgroep er- »

LEREN PRATEN

Wil je zelf je verhaal doen? Of zie je dat iemand nood heeft aan een babbel? Ga het gesprek aan. Praten over beladen thema’s is soms ongemakkelijk, maar kan voor beide partijen een opluchting zijn.

TIPS VOOR ALS JE

ZELF HET GESPREK

AANGAAT MET IEMAND

DIE HET VOLGENS JOU

PSYCHISCH MOEILIJK HEEFT.

1. Doe normaal. Psychische klachten en problemen zijn niet uitzonderlijk. Geef dat ook aan. Natuurlijk mag je verrast reageren als je vermoedens kloppen, maar geef niet de indruk dat dit nooit voorkomt.

2. Ontkennen helpt niet. Personen met psychische klachten zijn waarschijnlijk zelf nog aan het uitzoeken wat hen overkomt. Ontkennen of minimaliseren helpt in dat geval niet.

3. Wees specifiek en vraag door. Hoe gaat het? Je kan het niet vaak genoeg vragen. Maar vaak volgt een oppervlakkig antwoord. Blijf doorvragen en wees concreet. Vraag bijvoorbeeld wat er deze week zoal moeizaam verliep.

4. Houd het niet bij één gesprek. Regelmatig peilen naar iemands psychisch welbevinden helpt enorm. Het is nooit te laat om (professionele) hulp in te schakelen. Op elke leeftijd is verbetering mogelijk.

TIPS VOOR ALS JE

ZELF EEN GESPREK WIL STARTEN OVER JOUW KLACHTEN.

1. Denk na over wat je wil delen. Zet je gedachten even op papier. Waarover wil je praten? Minstens zo belangrijk: waarover liever niet? Lees eventueel je notities voor of geef op voorhand een brief af.

2. Maak snel duidelijk dat iets je dwarszit. Zeg gerust dat je met een probleem worstelt. Zo weet je gesprekspartner dat je iets kwetsbaars wil delen. Hij of zij zal dan ook aandachtiger luisteren en gepaster reageren.

3. Ga stap voor stap. Liever niet met de deur in huis vallen? Begrijpelijk, maar probeer je verhaal steeds stapsgewijs te vertellen. Zeg bijvoorbeeld dat je tegenwoordig niet meer veel buitenkomt of nog maar weinig mensen ziet.

“Psychische klachten zijn geen vanzelfsprekend onderdeel van ouder worden.”

Wat schilt er?

Eind september lanceert Te Gek!? de campagne ‘Kijk eens onder de schil’. Hiermee vragen ze aandacht voor geestelijke gezondheid bij 65-plussers. Het doel: psychische problemen bespreekbaar maken, de kennis errond vergroten en ouderen verbinden met hun omgeving. Maar hoe pakken ze dat precies aan? Lisa Roeyaert, projectmedewerker bij Te Gek!? licht de campagne toe.

Kijken onder de schil? Dat vraagt om een woordje uitleg.

Lisa: “De titel verwijst naar de metafoor van de aardappel. Net zoals de schil de binnenkant van een aardappel verbergt, verbergen we soms onze echte gevoelens. De campagne moedigt oudere volwassenen aan om onder de schil te laten kijken en hun kopzorgen te delen. Maar ook de omgeving van oudere volwassenen kan een belangrijke rol spelen. We moeten altijd alert zijn voor signalen van psychische problemen, maar als we de kans krijgen om ‘binnen te kijken’, moeten we het gesprek durven aan te gaan.”

Hoe vergroot je het bewustzijn rond geestelijke gezondheid bij oudere volwassenen?

“Een eerste stap is duidelijk maken dat psychische klachten geen vanzelfsprekend onderdeel zijn van het ouder worden. Oudere volwassenen ervaren soms somberheid of angst, maar dat is niet altijd gelinkt aan hun leeftijd. Daarnaast willen we de kennis vergroten. Wat zijn psychische klachten en problemen precies? En hoe uiten ze zich? Als je signalen sneller herkent, kan je ook sneller ingrijpen. Weten welke beschermende en risicofactoren meespelen is net zo belangrijk. Als dat besef groeit, kunnen oudere volwassenen en hun omgeving beter reageren en zelfs preventief handelen.”

Er rust een taboe op de geestelijke gezondheid bij oudere volwassenen. Hoe doorbreek je dat?

“Door het bespreekbaar te maken bij alle betrokkenen. Met onze campagne willen we een breed publiek bereiken. Dus niet alleen oudere volwassenen, maar ook hun naasten en professionals die met 65-plussers werken. Als praten over gevoelens vanzelfsprekender wordt, durven oudere volwassenen sneller hun verhaal te delen. Dat vraagt wel wat oefening, want zulke gesprekken zijn niet altijd eenvoudig. Daarom reiken we met onze campagne handvaten aan en versterken we de vaardigheden die nodig zijn om die gesprekken mogelijk te maken.”

Hoe krijg je die kennis tot bij de juiste personen?

“We weten ondertussen dat de slaagkansen verhogen als we dit verhaal op een duurzame manier lokaal verankeren. Steden en gemeenten, zorgraden, verenigingen, bibliotheken, ze spelen allemaal een belangrijke rol, omdat er vaak ouderen volwassenen aanwezig zijn. Ideaal om er op een laagdrempelige manier het thema aan te brengen.”

WAT IS TE GEK!?

Te Gek!? streeft naar het openlijk bespreekbaar maken van geestelijke gezondheid en psychische kwetsbaarheid in de samenleving. Ze bieden een stem aan al wie met psychische klachten en problemen kampen, inclusief hun naasten. Hun doel: stigma’s wegwerken, kennis verhogen en mensen bewustmaken van de impact ervan.

Ook OKRA neemt deel aan de Te Gek?!-campagne “Wat schilt er?”. Meer weten over de campagne? Ga naar www.onderdeschil.be voor praktische tips, getuigenissen en betrouwbare informatie over psychische problemen en professionele hulpverlening. Je vindt er ook een overzicht van activiteiten en lezingen.

VRAAG HET AAN OKRA

Reanimeren of niet?

Tekst Peter Dhaese — Illustratie Shutterstock

Beste OKRA,

Mijn vader is bijna 100 jaar en woont in een assistentiewoning. Vorige maand kreeg hij een hartstilstand en de verpleegkundige is met reanimatie gestart. Een ambulance met MUG-team heeft dan de reanimatie overgenomen. Alleen, mijn vader wou eigenlijk niet meer gereanimeerd worden als hem iets zou overkomen. Hij heeft mij dat meermaals gezegd. Wij nemen de verpleegkundige en het ambulanceteam niets kwalijk, zij hebben ook maar gehandeld zoals de situatie dat op dat moment vereiste. Wél zouden we graag weten hoe we het in de toekomst kunnen vermijden.

William

Dag William

Bedankt voor jouw mail. De basis voor het antwoord op jouw vraag is geregeld via de wet op de patiëntenrechten. Daarin worden de rechten van iedere patiënt omschreven en zo ook onrechtstreeks de plichten van zorgverleners.

In de wet staat ‘het recht op (voorafgaandelijke, vrijwillige) geïnformeerde toestemming’. Dat recht is gebaseerd op drie principes:

De patiënt heeft recht op alle informatie die hij nodig heeft om toestemming te kunnen geven voor een behandeling, operatief ingrijpen, …

De toestemming is vrijwillig, dat betekent dat een patiënt het recht heeft om een behandeling te weigeren. De zorgverlener moet dat besluit respecteren, maar dient de patiënt dan wel te informeren over de consequenties van zijn weigering.

De patiënt kan zijn toestemming op elk ogenblik intrekken.

De situatie van jouw vader is op dat vlak speciaal, want door zijn hartstilstand kon hij op dat moment zijn wensen niet kenbaar maken. In dat geval zal een hulpverlener altijd handelen zoals hem geleerd is om te handelen in die situatie. In het specifieke geval van jouw vader was dit ‘de reanimatie van het slachtoffer’.

Uit jouw mail leid ik af dat de wensen van jouw vader enkel mondeling gekend waren bij jou. Dat maakt het niet evident voor zorgverleners om met jouw vaders wensen rekening te houden. Er zijn een aantal zaken die jouw vader zou kunnen ondernemen om het makkelijker te maken:

Aanduiden van een vertegenwoordiger: Een vertegenwoordiger is iemand die optreedt namens de patiënt als die door omstandigheden niet (meer) in staat is om zijn wensen kenbaar te maken. De zorgverlener moet hiermee

rekening houden. Een vertegenwoordiger wordt officieel aangesteld door de patiënt. De federale commissie Patiëntenrechten heeft een officieel document gemaakt dat je kan gebruiken. Dit document dient mee opgenomen te worden in het patiëntendossier.

Opstellen van een voorafgaande wilsverklaring: Jouw vader kan een voorafgaande wilsverklaring opstellen waarin hij duidelijk aangeeft welke zorg en medische (be)handelingen hij niet meer wil. Dit noemen we een negatieve wilsverklaring en wordt mee opgenomen in het patiëntendossier. Laat de wilsverklaringen ook registreren bij de gemeente (dienst burgerzaken). Dat is kosteloos en houdt in dat een ambtenaar de documenten toevoegt aan een nationale elektronische databank die zorgverleners kunnen consulteren.

Leifkaart: Jouw vader zou ook een leifkaart kunnen laten opmaken door LEIF. Dat is een plastic kaart die jouw vader in zijn portefeuille bewaart. Daarop staat alle informatie die zorgleners nodig hebben om rekening te houden met zijn wensen.

Vriendelijke groet

Peter

MEER INFO

• patiëntenrechten.be

• leif.be/voorafgaandezorgplanning/negatievewilsverklaring/

• leif.be/data/pressarticles/Aanwijzing_ Vertegenwoordiger_FOD.pdf

Getest en goedgekeurd door Patrick

24/7, dag en nacht.

Gerust leven en laten leven begint met zekerheid. En die krijg je met een personenalarm van Gerust. Eén druk op de knop en er is direct hulp.

Ontdek er alles over op gerustpersonenalarm.be

STELLING

Er moet een verbod komen op tabaksverkoop

Eén stelling, drie generaties. Lopen de meningen uiteen, of kunnen de generaties elkaar net vinden?

Tekst Michiel Bronckaerts

Dertiger

Anna Robijns 30 jaar

uit Antwerpen

“Voor sommigen is roken een redmiddel”

Mijn eerste reactie was resoluut: natuurlijk moet je tabak verbieden. Ongezond, verslavend, duur, … ik kon niet meteen iets positiefs bedenken. Maar dat is te kort door de bocht. Ik werk in de sociale sector en daar zie ik veel mensen naar een sigaret grijpen om een ergere verslaving te voorkomen. In dat opzicht is het voor sommigen een redmiddel. Als je dan roken verbiedt, pak je ook hun laatste strohalm af.

Een andere kwetsbare groep zijn de jongeren. Ondanks de wansmakelijke beelden op de verpakking lijkt het alsof de jeugd roken opnieuw cool vindt. Sociale media hebben daar volgens mij een groot aandeel in. Daar zien ze artiesten en hun idolen met een sigaret in de hand. De invloed van zulke beelden mag je

niet onderschatten. Misschien wordt het tijd om sensibiliseringscampagnes meer online uit te spelen. We zijn ondertussen gewend aan de waarschuwingen op de pakjes. Ik twijfel of ze echt nog indruk maken.

Een totaalverbod dan? Dat zie ik niet snel gebeuren. Als de tabaksindustrie ooit volledig keldert, zal ik het waarschijnlijk niet meer meemaken. Ik hoop wel dat we evolueren naar een samenleving waar roken de uitzondering is. We zijn niet echt verbaasd als iemand een sigaret opsteekt, ondanks alle risico’s. Maar we zijn op de goede weg, de prijzen blijven stijgen en de rookvrije zones breiden uit. Sommigen vinden het vervelend dat ze soms twee straten verder moeten lopen om te mogen roken. Maar dat staat voor mij buiten discussie: als je ervoor kiest om te roken, hou je dan ook aan de geldende voorwaarden.

Vijftiger

Pieter Devlieger

56 jaar uit Passendale

Zeventiger

“ Een verbod beperkt onze vrijheid en dat wringt voor mij”

Als vijftiger heb ik gezien hoe mijn generatie opgroeide tussen rookwolken: het was normaal om in cafés, op feestjes, op werkplekken en zelfs op school te roken. Inmiddels weten we beter: tabak maakt ziek, kost niet alleen levens maar ook een fortuin aan zorguitgaven.

Een verbod kan ons, en vooral ook jongeren, beschermen. Bovendien zijn tal van schadelijke producten, zoals harddrugs en dergelijke, sowieso al verboden. En landen als Nieuw-Zeeland beperken het gebruik van tabak al fors, met effectief resultaat.

Anne Goffin

74 jaar uit Hemiksem

Tegelijk wringt het, want ik geloof in een zekere vrijheid. Moeten we volwassenen echt verbieden middelen te gebruiken die zij prettig vinden, op voorwaarde dat anderen er niet echt last van hebben? En wat met de illegale handel en zwarte marktpraktijken die opduiken bij een tabaksverbod? Bovendien levert de verkoop ook jobkansen op en betekent een verlies aan accijnzen economische schade voor de staat.

Ik denk dat de strengere regulering die we nu zien, met hogere prijzen en beperkte verkooppunten, realistischer is dan een totaalverbod. Laten we vooral investeren in bewustwording en alternatieven.

Tegelijk droom ik stiekem van een generatie die niet meer weet wat tabak ooit was.

“ De verantwoordelijkheid ligt grotendeels bij de gebruiker”

Een totaalverbod lijkt me niet de juiste weg. Vaak werkt dat zelfs averechts: mensen zoeken dan hun toevlucht tot de illegaliteit. Roken maakt deel uit van het dagelijkse leven, al is het gelukkig veel minder dan vroeger.

Toch blijft de geur me storen. Als iemand een sigaret opsteekt, wandel ik automatisch sneller voorbij. Maar dat is eigenlijk het minst zorgwekkende. Het zijn vooral de lichamelijke gevolgen, zeker op oudere leeftijd. Aangetaste longen, hart- en vaataandoeningen, we weten wat de risico’s zijn. In mijn omgeving heb ik genoeg mensen gekend die de impact van lang-

durig roken aan den lijve ondervonden. En toch konden ze het niet laten om er nog eentje op te steken.

Goede en strenge campagnes blijven nodig want roken is echt wel schadelijk voor de gezondheid. Mensen in armoede komen er bovendien sneller mee in aanraking. Weten zij wel waar ze terechtkunnen voor hulp en welke hulpmiddelen er zoal bestaan?

Een nicotinepleister bijvoorbeeld plak je best niet zomaar op. Die bevat ook de verslavende stof, hetzij in een aangepaste dosering om geleidelijk af te bouwen. Niet eenvoudig om dit alleen te doen want er zijn gevaarlijke bijwerkingen.

Maar de grootste verantwoordelijkheid ligt nog steeds bij de gebruiker. Hoe streng de regels ook zijn, niemand kan je dwingen te stoppen als je dat zelf niet wil.

KGROWING OLD

ippenvel vanaf de eerste noot en een openingsnummer dat blijft nazinderen: ‘I’m growing old’. Mijn zomer kon niet meer stuk nadat ik in Amsterdam een optreden bijwoonde van Tom Jones.

85 is hij inmiddels. (En ik ben fan, ieder heeft zijn gaven en gebreken.) Zijn strakke glitterhemden heeft hij intussen ingeruild voor een comfortabel wijd model en een losse broek. Wiegen met de heupen doet hij niet meer dansend, maar met voorzichtige wankele passen die verraden dat er hoogstwaarschijnlijk een wandelstok of looprek achter de coulissen op hem wacht.

Even hield ik mijn adem in: zouden zijn stembanden even fragiel zijn geworden als zijn andere spieren? Verre van. Loepzuiver en krachtig weergalmde zijn prachtige stem en kreeg hij 17 000 toeschouwers muisstil. Terwijl ik me eerder verheugd had op een reeks van zijn grootste hits, vaak geïnspireerd door liefde en lust, bestond de eerste helft van het optreden uit recentere liedjes die ik niet kende en die vooral gingen over het ouder worden. Het eerste lied, ‘Im growing old’, greep me meteen bij de keel.

Tot dan had ik er nooit bij stilgestaan dat je in het Engels zowel ‘I’m getting old’ als ‘I’m growing old’ kan gebruiken. Ze betekenen haast hetzelfde, maar in de eerste zin de ligt de nadruk op het resultaat – ik word oud, in de tweede op de evolutie – ik groei oud.

Ik vind dat een bijzonder mooie zegs- en zienswijze. We groeien. Iedere dag, ieder seizoen, ieder jaar in ons leven. Ook als we in de herfst en de winter van ons leven komen. Iedere dag ontwikkelen we ons verder. Door wat we zien, horen, beleven, kiezen, doen. Door wie we ontmoeten.

En ja, het lichaam verandert. Je zicht gaat achteruit, maar toch zie je beter door mensen heen. Je gehoor mag achteruitgaan, maar toch luister je beter naar waar het echt om gaat. Je stap mag wat trager gaan, maar je weet wel steeds beter waarnaartoe. De geest, die kan blijven bloeien. Elke dag opnieuw. Door een boek dat je raakt. Door open te staan voor een gesprek waarin je echt luistert naar die ander. Door een wandeling die je verwondert. Een hobby of nieuwe vaardigheid die je onder de knie krijgt.

Een ‘growth mindset’ lijkt een modewoord, maar eigenlijk is het een levenshouding. Het is zeggen: Ik ben niet klaar met groeien. Het is kiezen voor nieuwsgierigheid boven routine, voor hoop boven berusting, voor beweging boven stilstand.

In het lied herken ik ook waar we met OKRA voor staan: samen groeien we, door mensen samen te brengen, te vormen, te bewegen, te reizen, cultuur te beleven, creatief te zijn, te informeren, te inspireren en zoveel meer.

Sonja Vertriest Algemeen directeur OKRA

‘Altijd overal voordelig naartoe’

MARIE-JEANNE REKENT OP DE OMNIPAS 65+

De wereld gaat (nog meer) voor je open … met een Omnipas 65+. Dat bewijst Marie-Jeanne, die afscheid nam van haar wagen en van de bus een vast onderdeel maakte in haar routine. Volg jij haar voorbeeld?

‘Elke woensdag op pad, al negen en een half jaar!’

Marie-Jeanne (71) uit Kruishoutem is een vaste waarde op de bussen van De Lijn. Elke woensdag reist ze via Deinze naar Gent Sint-Pieters, en van daaruit verder naar Wondelgem – op weg naar haar dochter en kleinkinderen. Zo rekent ze op de chauffeurs van De Lijn om haar te verbinden met wat écht telt.

‘Door een heupbreuk zes jaar geleden is afstappen soms lastig. De meeste chauffeurs houden daar gelukkig rekening mee. Maar af en toe gebeurt het dat reizigers al midden of achteraan opstappen nog voor ik ben afgestapt, en dan sluiten de deuren al.’ Als ‘vaste klant’ kent ze de (sociale) regels vanbinnen en vanbuiten. Maar ze begrijpt dat niet iedereen dat doet:

PRAKTISCHE WEETJES

‘Veel mensen weten niet dat je bij een bus eigenlijk altijd vooraan moet opstappen. Dat zou al veel helpen.’

Toch blijft ze positief en trouw aan het openbaar vervoer. ‘Ik heb bewust geen auto gekocht, want ik kan altijd overal voordelig naartoe met mijn Omnipas 65+!’

Zo blijft Marie-Jeanne vrij om te gaan en staan waar ze wil. Én doet ze dat ook nog eens voordelig, want voor een jaar onbeperkt reizen met bus en (Kust)tram betaalt ze slechts 67 euro. Dat is heel wat minder dan wanneer ze voor de wagen zou kiezen!

ZIN OM ER VAKER OP UIT TE TREKKEN, NET ALS MARIE-JEANNE?

Ontdek alles over het voordelige 65+-abonnement op delijn.be/65plus

WAAROM KIEZEN VOOR DE OMNIPAS 65+?

• Vaste lage prijs: slechts 67 euro

• Onbeperkt reizen: één jaar lang met bus en (Kust)tram in heel Vlaanderen

• Zorgeloos onderweg: geen parkeerstress of verkeersdrukte

• Altijd gezelschap: onderweg of aan de halte raak je vlot aan de praat

• Veilig onderweg, ook bij regen, sneeuw of in het donker

* Uitgezonderd de Limburgse studentensnellijnen.

• Dit abonnement is te koop in één van de Lijnwinkels of via de website delijn.be/65plus.

• Je Omnipas 65+ wordt opgeladen op een MOBIB-kaart, voor een nieuwe rekent De Lijn automatisch 6 euro aan.

• Je kiest zelf de startdatum, dat kan max. 100 dagen op voorhand.

• Er zijn heel wat kortingen. Als inwoner van bepaalde steden en gemeenten, persoon met een beperking of lid bij de Gezinsbond heb je daar recht op.

• Met een account bewaar je veelgebruikte routes en haltes of krijg je specifieke informatie over ‘jouw’ lijnen.

Wist je dat ... je met je abonnement ook probleemloos de tram kan nemen aan de kust? Of er vlot mee naar de markt, je favoriet museum of die ene gezellige koffiezaak kan?

KLEINE KINDEREN, GROTE LEVENSVRAGEN

“VRAAG EERST WAT HET KIND ER ZELF VAN DENKT”

Kinderen zijn nieuwsgierig en als ouder of grootouder krijg je heel wat vragen voorgeschoteld. Maar hoe begeleid je kinderen over vragen rond verlies, rouw of oorlog? In Grote vragen van kleine kinderen helpen Eef Cornelissen en Inge Tency je in gesprek te gaan met kinderen over de grote vragen die hen wakker houden.

Tekst Arno Vermeulen

Illustratie Shutterstock

Eef en Inge werken aan de Odisee Hogeschool. Eef onderzoekt manieren om te filosoferen met kinderen en jongeren in het onderwijs, Inge werkt bij de opleiding vroedkunde en focust op het begeleiden van ouders. We vallen meteen met de deur in huis: hoe ga je in gesprek met kinderen rond moeilijke vragen? “In de eerste instantie moet je luisteren naar wat voor soort vraag een kind stelt”, vertelt Eef. “Bij een feitelijke vraag - Is ons huisdier gestorven? Kan het nog ademen?moet je niet filosoferen, maar informatie bieden. Maar bij filosofische vragen - Waarom sterven mensen? Waarom lijden mensen? - zit je met een existentiële kwestie. Een kind heeft daar vaak al lang en hard over nagedacht vooraleer het advies vraagt.”

Maar hoe ga je dan het beste om met filosofische vragen? Eef: “In een eerste stap erken je de vraag en vraag je wat het kind er zelf van denkt. Dat antwoord is het startpunt van het gesprek. Het is cruciaal dat je je eigen antwoorden even achterwege laat en inpikt op het verhaal van het kind. Dat is een uitdaging. Ouders zijn

het gewend om als pedagoog op te treden en een kind zaken bij te leren, maar filosoferen is stilstaan. Er is geen definitief antwoord, wel inzichten om samen te verkennen. Filosoferen met kinderen is pas zinvol als je het zelf als volwassene ook graag doet. Als je het als volwassene niet fijn vindt om te filosoferen, maar ziet dat je kind het nodig heeft, kan je ook naar je omgeving kijken. Misschien is er wel een tante, buur, leerkracht of grootouder die zulke gesprekken graag voert met je kinderen?”

De rol van grootouders

Wanneer je als grootouder een diepgravend gesprek met je kleinkind aangaat, gelden dezelfde regels. “Het is belangrijk dat emoties en vragen, rond een verlies bijvoorbeeld, een plaats krijgen. Als het kind met grote vragen worstelt, is er tijd en ruimte nodig om het gesprek te voeren dat voldoende veilig aanvoelt. Zulke vragen komen ook regelmatig bij grootouders terecht,” vertelt Inge, “aangezien zij vaak het vangnet zijn voor kinderen wanneer bijvoorbeeld hun broertje of zusje in het ziekenhuis moet blijven en de ouders niet thuis kunnen zijn.”

“Grootouders moeten goed met ouders afstemmen wat er verteld kan worden en wat niet.”

In de dialoog met grootouders zit wel een extra uitdaging: communicatie met de ouders, zoals over een ziek broertje of zusje. “Grootouders moeten goed met ouders afstemmen wat er verteld kan worden en wat niet”, verklaart Inge. “Als een kind vraagt waar hun zusje naartoe gaat na de dood, en de ouder zegt dat ze een sterretje wordt, maar de grootouder zegt dat ze gecremeerd wordt, dan is dat zeer verwarrend. Duidelijke afspraken zijn daarom cruciaal, want vaak gaat het om een bezorgdheid die meerdere generaties overstijgt. Bij grootouders spreken we daarom van een driedubbel verdriet. Ze hebben verdriet omwille van het zieke kleinkind, maken zich zorgen om de draagkracht van hun eigen volwassen kinderen, en hebben ook verdriet voor de andere kleinkinderen in het gezin. Er is ook de zorg voor elkaar, als partners en zichzelf.”

In de klas

Naast de thuiscontext kijken Eef en Inge ook naar de rol van de leerkracht in filosofische gesprekken met kinderen. “We merken dat in de klascontext de waardering voor elkaars gedachten groter wordt als je regelmatig filosofeert, omdat je niet enkel leert wat klasgenootjes denken, maar ook hoe ze denken. Leerlingen leren zich te verplaatsen in de redenering van anderen, wat kan helpen bij gevoelige thema’s als racisme. Het is ook een manier om democratische waarden bij te brengen. Onderzoek toont aan dat in klassen waar regelmatig gefilosofeerd wordt, kinderen na een aantal sessies zelf de begeleidersrol opnemen. Ze voelen elkaar aan de tand en vragen naar bronnen en voorbeelden.”

VRAAG NU GRATIS JOUW MAES TANKKAART AAN

EN GENIET VAN:

12 CENT KORTING PER LITER*

*OP DE OFFICIËLE PRIJS

DE TANKKAART KAN JE

GEBRUIKEN OP MEER DAN

300 TANKSTATIONS VERSPREID OVER HEEL BELGIË.

ONTDEK JOUW VOORDEEL VIA maesmobility.be/nl/okra

KLIMAATALARM

TIEN JAAR NA PARIJS LUIDEN GROOTOUDERS DE ALARMKLOK

In december 2015 klonk er hoop in Parijs. Wereldleiders beloofden tijdens de klimaattop dat ze alles in het werk zouden stellen om de uitstoot van broeikasgassen drastisch te verminderen. De temperatuurstijging moest beperkt blijven tot ruim onder 2 graden. Tien jaar later ziet de realiteit er heel anders uit. Droogte, overstromingen en hittegolven nemen toe in intensiteit en frequentie. De kloof tussen belofte en beleid is groter dan ooit. Daarom slaan Grootouders voor het Klimaat en onder meer OKRA de handen in elkaar voor een actiedag: KlimaatAlarm, op 21 november in Brussel.

Tekst Jurgen D’Ours

De dag begint bij Brussel-Noord met een opvallende flashmob. “Een ernstige boodschap kan ook op een speelse wijze gebracht worden”, zegt Marc Desmet, OKRA-lid en actief bij Grootouders voor het Klimaat. “Een creatieve grootouder schreef het lied en de muziek, OKRA-SPORT werkte de danspassen uit. We hopen dat veel OKRA-dansgroepen zullen meedoen. Want samen in beweging komen geeft energie én trekt de aandacht.”

Na de flashmob gaat het richting Tour & Taxis waar de conferen-

tie KlimaatAlarm plaatsvindt. Het alarm past binnen ons project Klimaatsamenspraak,” legt Marc uit. We bieden seniorenverenigingen, zoals OKRA-trefpunten, verschillende workshops aan. De actiedag is een hoogtepunt, maar het project loopt door tot 2026.”

Raken in hart én hoofd

Voor Marc is het duidelijk dat feiten alleen niet volstaan. “Mensen weten intussen wel dat er een probleem is. Maar weten is nog iets anders dan geraakt worden. Pas als je het in je

hart voelt, komt er vaak actie. Daarom willen we een verhaal brengen dat emoties oproept, want die raken uiteindelijk ook de rede.”

Dat gevoel van betrokkenheid is er voor hem persoonlijk sterk. “Ik heb twee kleindochters, dertien en vijftien. Zij zijn mijn grootste motivatie. Wij, grootouders, gaan de ergste gevolgen misschien niet meer meemaken. Maar onze kinderen en kleinkinderen wél. De wetenschappers hebben gelijk met hun conclusies – en tot nu toe bleken hun voorspellingen van wat onze kinderen en kleinkinderen te wachten staat, vaak te voorzichtig. We stevenen af op een wereld die onleefbaarder en onzekerder wordt. Als goede voorouder wil ik een wereld nalaten waarin zij minstens even goed kunnen leven als wij.”

Machteloosheid doorbreken

De gesprekken die Marc voert met andere ouderen veranderen door de jaren heen. “Tien jaar geleden moest je mensen nog overtuigen dát er een probleem was. Vandaag beseffen de meesten dat wel. Wat overheerst, is machteloosheid: ‘Wat kan ík eraan doen? Het beleid luistert toch niet.’ Of erger: ‘Het zal mijn tijd wel duren.’ Dat vind ik een vreemde houding, want iedereen heeft kinderen, kleinkinderen, neven of nichten.”

Net daarom zijn gezamenlijke acties belangrijk. “Veel mensen zijn bezorgd, dat tonen alle Europese onderzoeken. Maar tegelijk denken ze dat ze daar alleen in staan. Ze onderschatten hoe groot het draagvlak is. Weten dat 80 procent van de mensen meer klimaatmaatregelen wil, geeft moed om op ons elan door te gaan.”

Wat kan je zelf doen?

Wat kan een individu zelf doen? Marc blijft realistisch maar ook praktisch. “Een van de makkelijkste stappen is financieel: beleggen in duurzame fondsen of kiezen voor een bank die niet in fossiele brandstoffen investeert. Moeilijker is ons eetpatroon veranderen. Als je minder vlees eet, zorg je voor een pak minder CO2-uitstoot. Zelf ben ik intussen vegetariër geworden.”

Ook woningen energiezuiniger maken is belangrijk, al ziet Marc daar ob-

PROGRAMMA

FLASHMOB & KLIMAATALARM

21 NOVEMBER

2025 IN BRUSSEL

De Flashmob vindt plaats in het station Brussel-Noord om 11u30. Daarna kan je genieten van een gratis broodjeslunch in congrescentrum Bel.Brussel vlakbij.

De Alarmactie start om 13.45 uur met weerman Frank Deboosere via video. Hij is ook ambassadeur van Grootouders voor het Klimaat. Daarna volgt Benjamin van Bunderen Robberechts, die zijn vriendin Rosa verloor bij de waterbom in Wallonië en sindsdien een gedreven klimaatactivist werd. Een fragment uit het theaterstuk For Rosa brengt zijn verhaal tot leven.

stakels. “Voor ouderen is dat vaak moeilijk: hoe lang wonen we hier nog, rendeert de investering wel? Daarom zou de overheid een rollend fonds moeten voorzien waarbij mensen investeringen niet eerst zelf betalen, maar dat de kosten van investeringen in duurzaamheid verrekend worden met de winst op hun energiefactuur. Dat vraagt geen miljarden, maar wel politieke wil. Iedere euro die we vandaag níét investeren, kost onze kinderen straks veel meer om de schade te herstellen.”

Daarnaast benadrukt Marc dat beleid beïnvloeden cruciaal is. “Ga in gesprek met politici, bedrijfsleiders, mensen die beslissingen nemen. Zij zeggen vaak dat er geen draagvlak is. Voor een deel klopt dat, omdat mensen te weinig hun bezorgdheid over de klimaatverstoring uiten.”

In gesprekken met onder meer Dr. Mahjebin Chowdhury uit Bangladesh (in samenwerking met WSM) en Caro Bridts van Welzijnsschakels komt de mondiale en sociale dimensie van de klimaatcrisis aan bod. Later interviewt Nic Balthazar voorzitters van ouderenorganisaties en de Vlaamse Jeugdraad. Tot slot worden ook de klimaatministers van Vlaanderen en België verwacht.

Voor wie liever actief is, kan via een begeleide wandeling duurzame initiatieven in de buurt bezoeken. Het einde is voorzien om 16u15.

Ga voor meer informatie en om in te schrijven naar grootoudersvoorhetklimaat.be en klik op “Events”.

Annick Van Petegem uit Leuven is vrijwilliger bij Auxilia vzw. Ze begeleidt kinderen bij het leren. “Ik wil hen vooruithelpen”, zegt ze. “Je hoeft er geen pedagogisch diploma voor te hebben, een groot hart én geduld zijn het belangrijkste.”

ANNICK HELPT KINDEREN BIJ HET LEREN

Annick heeft een loopbaan als leerkracht Frans en schooldirecteur achter de rug. Toen ze met pensioen ging, paste ze veel op de kleinkinderen en was vrijwilliger in Gasthuisberg. Door corona viel ineens alles weg. “Ik wilde iets doen”, vertelt ze. “Bij Auxilia gingen de begeleidingen online verder en ik heb altijd graag lesgegeven. Zo ben ik daar begonnen.

Ik begeleidde eerst een meisje dat in het vierde leerjaar zat. Ik heb haar geholpen tot in het tweede middelbaar, vooral met Frans en Wiskunde had ze problemen. Ze zit nu in het derde jaar in het VTI. In technische vakken is ze goed, ze kan nu alleen verder. Zonder extra hulp de voorbije jaren had ze wellicht gedemotiveerd afgehaakt.”

Twee kleinkinderen extra

Nu helpt Annick twee kinderen in een Nepalees gezin. “De ouders werken hard en willen een mooie toekomst voor de kinderen. De jongen wil ingenieur worden en het meisje dokter. Bij mij moeten ze Nederlands spreken. Buiten de schoolmuren horen ze dat anders niet en taal is belangrijk om op school te kunnen volgen. Ik help hen zoals je met eigen kinderen en kleinkinderen doet: uitleggen, nagaan of ze het begrijpen, herhalen, … Op een speelse manier zodat ze gemotiveerd blijven. Ik lees ook voor. Zoals ik met onze kinderen destijds elke avond deed en nu met de kleinkinderen. Ik vind het zo jammer als kinderen geen plezier vinden in lezen, het is zo’n rijkdom. Ik hoop dat ze de smaak te pakken krijgen. Ik help ook de mama met administratieve zaken. Ze staat er alleen voor nu de papa in Nepal is. Ik ben altijd heel welkom, en de kinderen beschouw ik als extra kleinkinderen.”

Iedereen kan iets doen

“Scholen doen veel, maar de noden zijn groot, ze kunnen niet alles opvangen. Er zijn bij Auxilia Leuven 150 vrijwilligers die samen 250 kinderen begeleiden. 120 kinderen staan op de wachtlijst. Nieuwe vrijwilligers zijn dus welkom, ook in de rest van Vlaanderen. Er zijn vrijwilligers van alle leeftijden en met verschillende achtergronden. Zo hebben we een studente geneeskunde die vroeger zelf geholpen werd door Auxilia. Ze wil iets terugdoen voor kindjes met een andere moedertaal zoals zij. We hebben ook een oudere vrijwilligster die in een rolstoel zit. De pupil komt nu bij haar thuis voor de begeleiding. Denk niet te gauw dat je niets kan doen. En het is zo fijn voor kinderen een verschil te kunnen maken.”

Auxilia vzw viert dit jaar haar negentigste verjaardag. Vorig jaar kregen 2500 kinderen leerhulp. Meer informatie via www.auxilia-vlaanderen.be

“Bij mij moeten ze Nederlands spreken. Buiten de schoolmuren horen ze dat anders niet en taal is belangrijk om op school te kunnen volgen.”

Nu tot € 1.000 korting, enkel in september* UW HUIS

Met een S200 traplift

Uw huis is niet zomaar een huis. Het is een vat vol herinneringen. Het groeide met u, uw gezin en de steeds vernaderende omstandigheden mee en kan dat ook in de toekomst blijven doen. De trapliften van TK Home Solutions worden namelijk ontwikkeld om u maximale onafhankelijkheid te bieden in uw dagelijkse routine. Zo kan uw huis nog heel lang uw thuis zijn.

Ga voor meer informatie naar tk-traplift.be of bel gratis 0800 94 365.

* Aanbieding onder voorwaarden, zie tk-traplift.be

WIE IS DE M/V/X ACHTER DE OKRAVRIJWILLIGER?

DEZE KEER: NICOLE NEYT UIT KONTICH KAZERNE

“Het is echt belangrijk om te geloven in jezelf”

Tekst Arno Vermeulen — Foto Patrick Gepts

Naam: Nicole Neyt

Geboorteplaats & -datum: Wilrijk, 4 februari 1958

Burgerlijke staat: Weduwe sinds 2022, twee kinderen en drie kleinkinderen

Woonplaats: Sinds 1984 in Kontich Kazerne

Professioneel leven: Senior Global IT Director voor een wereldwijd chemisch bedrijf

Huidige rol(len) bij OKRA: Lid van het dagelijks bestuur OKRA

Kontich Kazerne, clusterbegeleider Mortsel-Kontich en streekpuntcoördinator Zuidrand en Rivierenland.

Hobby’s naast

OKRA: Breien, haken en borduren, en vrijwilligerswerk bij De Sociale Kruidenier.

“ Zagen en klagen helpt je echt niet vooruit, ook al is het leven niet altijd rozengeur en maneschijn. ”

Wat is je klein gelukje?

Er zijn veel kleine gelukjes die mijn dag opfleuren. De spontaniteit van mijn kleinkinderen, hun knuffels en lachjes. Met een lekkere tas koffie naar de vogels in mijn tuin kijken. Genieten van de eerste lentebloemen die uitkomen. Maar ook wanneer een voorbijganger zomaar uit het niets een vriendelijke “goeiemorgen” mijn richting uitstuurt, of wanneer ik een welgemeende “dankjewel” krijg, voelt dat als een klein gelukje.

Wat zijn je drie grootste levenslessen?

Sta met plezier in het leven. Zagen en klagen helpt je echt niet vooruit, ook al is het leven niet altijd rozengeur en maneschijn. In plaats van te wachten tot de storm over is, kan je beter leren dansen in de regen. Ten tweede: wat je ook in het leven doet, doe het met passie, volle goesting en energie. Het is echt belangrijk om te geloven in jezelf. En ten slotte: besef de kracht en meerwaarde van de mensen rondom je, want als team of groep kan je zoveel meer bereiken dan alleen.

Wat is de beste herinnering aan je jeugd?

Wanneer ik terugdenk aan mijn jeugd, denk ik vooral aan de eenvoud, de vanzelfsprekendheid en het gemak waarmee ik in het leven stond. Vakanties die eindeloos

leken te duren, altijd buiten kunnen spelen. Thuiskomen van school bij een mama die er altijd was. De wereld rondom mij was een kleine, veilige plaats waar ik mezelf kon zijn. De herinnering daaraan zal ik altijd koesteren.

Wat maakt jou hoopvol?

Ik heb het geluk gehad om veel te mogen reizen en samen te werken met heel veel nationaliteiten uit verschillende werelddelen. Wat mij steeds aangenaam verraste en hoopvol stemde, is de enorme veerkracht die mensen hebben. En de kracht van een groep om samen iets te realiseren, er samen bovenop te geraken na tegenslagen, blijft me hoopvol stemmen.

Heb of had je een huisdier waar je veel aan denkt?

Vandaag heb ik geen huisdier meer, maar we hebben vele jaren een golden retriever – Maaika – gehad. Een schat van een hond, zeer lief en aanhankelijk. Er zijn dagen waarop ik denk dat het toch wel fijn zou zijn om niet in een leeg huis thuis te komen, maar de kwispel van een hond te zien, om een pootje of likje te krijgen. Ook hebben we jaren een groot aquarium gehad vol warmwatervissen. Tijdens een vakantie is de pomp beginnen lekken en de vissen hebben het jammer genoeg niet overleefd. Dat was het einde van het aquariumverhaal.

HET PENSIOENHUISHOUDEN

‘

FRANKBRUGGEMAN

Samen spelen, eerlijk (ver)delen!

Wat ga je allemaal doen als je met pensioen bent?’ vragen mensen aan iedereen die (bijna) stopt met werken. De antwoorden zijn heel verschillend. Iemand wil meer gaan sporten, een ander gaat een kook- of taalcursus volgen, of wil meer op reis gaan. De kleinkinderen komen vaak ook voor in het verhaal en sommigen gaan op zoek naar vrijwilligerswerk. Bijna iedereen verwacht ook een of andere vorm van ‘meer tijd voor mezelf’. Maar niemand van al die mensen geeft aan dat hij of zij meer in het huishouden wil gaan werken, vol overgave gaat poetsen of strijken, met plezier de was gaat doen of elke dag opruimen. En toch is dat wat een behoorlijk deel van het leven van vrouwen op pensioenleeftijd vult.

Met pensioen gaan geeft een groot gevoel van vrijheid. Je hebt voortaan elke ochtend tijd om je koffie rustig op te drinken en de krant te lezen. Je hoeft niet meer in de file te staan en met werkgeregel in je hoofd te zitten.

Voor wie de laatste jaren voor het pensioen niet of deeltijds werkte – voor het merendeel vrouwen – is de overgang minder groot. Het gevaar bestaat dan dat er geen echt ‘pensioengevoel’ komt. Want de vele onzichtbare onderdelen van het runnen van een huishouden blijven vaak op dezelfde ouder wordende schouders rusten. Misschien gaat de gepensioneerde partner voortaan mee boodschappen doen en zeult hij met de zware dingen. Of schilt hij al eens de aardappelen. Maar verder laat hij in veel gevallen de was en de plas, het poetsen, koken en afwassen ongegeneerd over aan zijn wederhelft, ook al is die inmiddels ook ‘met pensioen’.

Dat gebeurt niet altijd uit slechte wil. Soms bieden partners uitdrukkelijk aan om de handen uit de mouwen te steken. Maar voor veel vrouwen – ook als ze buitenshuis werkten – is het huishouden een beetje hun koninkrijk. Halvelings noodgedwongen, omdat iemand het nu eenmaal moest doen en zij er soms objectief (vanwege deeltijds werk) wat meer tijd voor hadden. Halvelings vanwege de verwachtingen van de omgeving, waarin vrouwen nu eenmaal nog steeds meer afgerekend worden op hoe de woonkamer erbij ligt en hoe de kraag van het hemd van hun man eruitziet. Het is zo gegroeid. Als mannen dan opeens willen ‘helpen’ en vervolgens de dingen heel anders gaan aanpakken, vraagt dat ook weer een aanpassing. Heel de expertise van vrouwen die het huishouden jarenlang hebben moeten combineren met hun werk, mag je niet zomaar achteloos opzijschuiven.

Misschien is het een goed idee om als je met pensioen gaat, ook een pensioenplan voor het dagelijks leven te maken. Welke nieuwe taakverdeling gaan we uitproberen? Hoe houden we bij het invullen van onze nieuwe vrije tijd rekening met elkaar en met het huishouden? Wat vinden we leuk en haalbaar en wat echt niet? Het kan geen kwaad om een zo volledig mogelijk lijstje te maken van alle taken in en rond het huis: de tuin en de auto, de administratie en de boodschappen, de repareerklussen en het poetsen, de was en de strijk, het koken en afwassen, het dagelijkse opruimen, en vooral het plannen van dat alles. En dan de regel uit de kleuterklas toepassen: samen spelen, eerlijk (ver)delen!

Kolet Janssen

Bestel je brochure

WAT ALS JE MET JE TESTAMENT LEVENS KAN REDDEN?

Met je legaat investeer je rechtstreeks in beloftevolle projecten van Belgische onderzoekers. Door jouw solidariteit kan het kankeronderzoek onverminderd doorgaan.

Meer weten? Vul onderstaande coupon in of contacteer onze relatiebeheerders giften & testamenten: Greta Van Der Gracht – 0499 69 53 86 – gvandergracht@kanker.be

Jürgen Van Molle – 0492 29 84 62 – jvanmolle@kanker.be

Neem Stichting tegen Kanker op in je testament ❏ Ja, Stichting tegen Kanker mag mij per e-mail informeren over haar activiteiten. Wij behandelen je gegevens met de grootste zorg. Ons beleid inzake gegevensbescherming is beschikbaar op www.kanker.be/privacybeleid

❏ Ja, ik wens de informatiebrochure rond testamenten te ontvangen.

Terugsturen naar: Stichting tegen Kanker, Leuvensesteenweg 479, 1030 Brussel.

Naam: Voornaam:

Straat: Nr: Bus:

Postcode: Gemeente:

Telefoon:

E-mail:

MARC EN EDDY MAKEN AL DRIE JAAR HET OKRA-TELEVISIEJOURNAAL

“WE

BRENGEN VERHALEN

DIE PROVINCIES OF TREFPUNTEN INSPIREREN”

Marc Hollanders en Eddy Van Acker maken elke maand het OKRA-journaal. Hoewel Marc en Eddy zelf liever niet voor de camera staan, vinden wij het driejarige bestaan een heel goede gelegenheid om de vrijwilligers achter het journaal eens zelf op de praatstoel te zetten.

Marc uit Sint-Niklaas was journalist van beroep en Eddy uit Temse is een gepassioneerd amateurcineast. Ze leerden elkaar kennen op de OKRA-regiowerking. Na een reportage die ze samen hadden gemaakt, groeide het idee voor een maandelijks journaal. “We wilden een videomagazine maken over en voor OKRA-trefpunten en –vrijwilligers”, vertellen ze. En zo geschiedde. Elke maand gaat een nieuw journaal de ether in, nu al drie jaar lang. Marc bepaalt de inhoud, legt de contacten en zorgt voor de tekst. Eddy staat in voor beeld, geluid en montage. Met Willy Debecq uit Brugge hebben ze een vast anker dat het journaal aan elkaar praat.

“Het uitgangspunt bij de selectie van onderwerpen is wat andere trefpunten of provincies kan inspireren”, vertelt Marc. “We reizen het Vlaamse land rond om verhalen en beelden te sprokkelen op activiteiten, en we laten ook vrijwilligers aan het woord. Niet het zoveelste feest, hoe waardevol dat ook is voor de betrokkenen, maar activiteiten met een extra sausje of andere invalshoek die ook boeiend zijn buiten de grenzen van het organiserende trefpunt.”

Zweet en tranen

“Liefst iets dat ook aantrekkelijk in beeld gebracht kan worden”, vult Eddy aan, “al is het aan mij om er toch iets van te maken, ook als er op het eerste gezicht filmisch weinig inzit.” “Ja, soms krabben we ons wel eens in het haar”, zegt Marc. “Een trefpunt dat gaat zweefvliegen met Lucas Vanden Eynde als piloot is gesneden koek. Ook skydiven en strandzeilen op een sportweek zijn makkelijk. Maar het kunnen en moeten niet allemaal spectaculaire zaken zijn, we brengen ook wel eens

een gewone vergadering. Elk onderwerp heeft zijn charmes, je moet op sommige wel wat harder zoeken en wroeten. Iets dat met zweet en tranen tot stand kwam, geeft des te meer voldoening als het een mooi journaalitem wordt.”

Overal welkom

“We kwamen in onze job allebei veel onder de mensen en na je pensioen valt dat weg. Door het journaal ontmoeten we opnieuw veel mensen”, noemt Eddy een van de plezante kanten van hun werk. “Boeiende en geëngageerde mensen die niet meer beroepsactief zijn, maar wel nog veel doen en betekenen voor anderen en de samenleving. En overal worden we met open armen, koffie en taart verwelkomd.”

“In het begin waren mensen terughoudender”, herinnert Marc zich. “Zo gingen we een vrouw interviewen bij haar thuis en vroeg ze aan Eddy om haar interieur niet in beeld te brengen. Tja...” “Dat heet dan een uitdaging”, lacht Eddy. “Tijdens het gesprek groeide het vertrouwen en vielen de bezwaren weg”, gaat Marc verder. “Intussen weten mensen dat het niet onze bedoeling is hen te kijk te zetten.”

Geen oeverloze discussies

Marc en Eddy zijn wekelijks samen onderweg voor het journaal. Van hartje Limburg tot de kust. “Met een halve verhuiswagen aan licht en microfoons”, lacht Marc. “Bij een interview kijkt Eddy eerst voor de cameraopstelling, intussen voer ik een verkennend gesprekje. Als Eddy zegt ‘je kan beginnen’, dan weet ik intussen dat hij na 15 seconden zal onderbreken ‘wacht eens’ en dan nog een en ander bijstelt. De lat ligt hoog.”

“ We zijn onderweg met een halve verhuiswagen aan licht en microfoons.”

“Iets mooi in beeld brengen, zorgen dat de stem er goed op staat, montage, ... het is echt mijn ding”, zegt Eddy. “En op dat vlak heb ik het beslissingsrecht.” “We praten er wel over, maar geen oeverloze discussies”, beaamt Marc. “Ik zeg dan wat ik minder goed vind en als ik enkele dagen later het journaal bekijk, merk ik dat Eddy niets met mijn opmerking heeft gedaan (lacht) En dat is helemaal oké. Voor de inhoud kan ik ook mijn gang gaan.”

We spreken af dat ik -als het journaal vijf jaar bestaat- nog eens langsga. Voor een babbel én taart. Tot dan smullen we elke maand van weer een nieuw journaal.

ZELF KIJKEN EN LUISTEREN?

Het OKRA-journaal is te bekijken op YouTube, zoek op “okravzw”. Ook te volgen via de Facebookpagina van OKRA. Omdat mensen die ze ontmoeten vaak veel meer boeiends te vertellen hebben dan wat ze in het korte bestek van het journaal kunnen brengen, maken Marc en Eddy ook podcasts waar ze meer naar de diepte kunnen gaan. Te vinden op Spotify, zoek op “OKRA podcast”.

ISABELLE BOHETS

LEEFT IN TUSSENLAND

“Ik beschouw mezelf als een geluksvogel onder de pechvogels”

Isabelle Bohets (50) leeft in ‘tussenland’, een plaats tussen niet helemaal gezond en niet doodziek. Tussen hoop en wanhoop.

Tussen zon en donkere wolken. Ze kreeg vier jaar geleden de diagnose borstkanker met uitzaaiingen en stelt het goed vandaag.

andere

“Sinds ik ziek ben, probeer ik mijn leven op een

manier zin te geven, door mijn

verhaal te delen en zo de groeiende groep lotgenoten te helpen bij het uittekenen van hun eigen wandelpad.”

Tekst Dominique Coopman — Foto's Kristof Vadino

De regen die ik net trotseerde, is alweer verdampt, als ik aanbel bij een rijwoning in hartje Brussel. Binnen of buiten? Isabelle loodst me via de eigen tuin en een smal paadje naar een grote gemeenschappelijke tuin, die ze met de buren deelt. Wat is het stil en rustig hier. Een grote boom laat zijn appels blozen, zon en schaduw nodigen ons uit ons neer te vleien op een bank op het dakterras. Isabelle en haar man Erik streken hier meer dan twintig jaar geleden neer. Intussen zijn hun kinderen echte Brusselse ketten geworden. Ella (19) komt net thuis van een scoutskamp, Aldo (17) en Anna (15) gingen eerder deze maand al op Chirokamp. Zelf kijkt Isabelle uit naar een paar weken vakantie met het gezin in Kreta. En naar haar vijftigste verjaardag annex feest binnenkort. “Nooit gedacht dat ik de 50 zou halen,” zegt ze, bang als ze was toen ze vier jaar geleden haar diagnose kreeg. Maar vandaag gaat het goed. Om de drie maanden een bloedcontrole, en om de zes maanden een petscan. Ze heeft net weer een petscan achter de rug en de resultaten waren veelbelovend. Isabelle is opgelucht, de stress is weg. Wat niet belet dat ze moe is, als gevolg van de medicatie.

Hoe beschrijf jij het tussenland waarin jij vertoeft? Hoe voelt het om daar te zijn?

“De term tussenland komt van de Nederlandse schrijfster Jannie Oskam. Zij kreeg in 2014 borstkanker, had in 2019 uitzaaiingen, en overleed in de zomer van 2024. Ik gebruik graag het beeld van een wandeling door de bergen. Je bent op een piepklein pad. Een weg terug is er niet, dus klauter je over rotsblokken en langs losliggende stenen, bang dat er een zwaar rotsblok naar beneden komt en je meesleurt. Je weet niet hoelang jouw tocht nog zal duren, en welke hindernissen je nog zult tegenkomen. Maar je probeert je angst onder controle te houden en te genieten van het landschap en van de zon die regelmatig door de donkere wolken piept. Je voelt je alleen en machteloos, hoopt nog wat tijd te krijgen. Of op een nieuw medicijn of therapie, die je weer op de gewone weg zal loodsen.”

Hoe ben je te weten gekomen dat je kanker had?

“We waren in januari 2021 met het gezin op weekend in de Ardennen. Iedereen was uitgelaten, want voor het eerst sinds lang lag er een pak sneeuw. Ik had net ontslag genomen bij de bank waar ik 23 jaar als beleg-

gingsexpert werkte. En ik had mezelf de tijd gegeven om na te denken. Alles lag nog open. Tot ik tijdens dat gezinsweekend een knobbeltje in mijn borst voelde. Een week later wist ik dat ik borstkanker had en nog een week later dat de kanker zich al verspreid had in mijn klieren en schouderblad. Ik kon niet geloven dat mij dit overkwam. Maar tijd om stil te staan, kreeg ik niet. Onmiddellijk werd de behandeling opgestart. Ik kreeg chemo, werd geopereerd, kreeg bestralingen. Het hele gamma. Ik had me voorgenomen geen prognoses op te zoeken, maar dan kreeg ik een boek van Think Pink en las dat 95 procent van de borstkankerpatiënten geneest, maar als er uitzaaiingen zijn, zakt dat percentage danig. Het haalde me helemaal onderuit. En toch wou ik ook positief blijven.”

Hoe is het daarna gegaan? En hoe gaat het nu met jou? (lacht) “Fysiek gaat het goed. »

“Het is een uitdaging te leven met de dood in de schoenen.”

“Ik wou 50 jaar worden. Nu hoop ik op meer. Ik wil mijn kinderen zien afstuderen, ik wil grootmoeder worden.”

Ik beschouw mezelf als een geluksvogel onder de pechvogels. De uitzaaiing was beperkt, de therapie sloeg aan en de controles zijn tot hiertoe positief. De behandeling blijft wel zwaar. Ik krijg een zogenaamde dubbele therapie, antihormoontherapie en doelgerichte therapie. Mét neveneffecten, zichtbaar of onzichtbaar. Tijdens de chemo viel mijn smaak weg en verloor ik mijn haar. Nu heb ik vooral nog last van mijn gewrichten, maag- en darmklachten, doe ik elke dag oefeningen om mijn concentratie en geheugen te verbeteren en is er de typische kankervermoeidheid, die me vaak onverwacht overvalt. Ik moet dus veel rust inbouwen, dat is niet altijd evident.

“Ook mentaal gaat het goed. Ik ben goed omringd. Maar het is wel een uitdaging om te blijven bewegen en sporten, en tegelijk te leven met de dood in de schoenen, en met de stress, angst en onzekerheid. Mensen denken ’die ziet er niet ziek uit, dus die is genezen’. Ze vragen dus ook niet meer hoe het gaat. Wat jammer is. Want dat zwaard van Damocles blijft wel boven mijn hoofd hangen, en ik weet niet hoeveel tijd me nog rest. Ik noem mezelf geen palliatieve patiënt, maar ik ben wel chronisch ziek.”

“Natuurlijk wil ik nog zoveel mogelijk grenzen verleggen. Toen ik ziek werd, hoopte ik dat ik mijn kinderen nog zou zien opgroeien. Ik wou de jongste nog

naar het middelbaar zien gaan, en de oudste naar het hoger onderwijs. Je wilt je kinderen niet opzadelen met je angst. We hebben de ernst van mijn diagnose, zeker in het begin, voor de kinderen geminimaliseerd. Omdat ze zagen dat ik ondanks de chemo bleef wandelen en op stap gaan, hebben ze mij ook nooit als ‘doodziek’ beschouwd. Achteraf gezien was ik daar beter eerlijker over geweest, ze hadden dat wel aangekund. Maar de muur van liefde is zo dik, dat je de mensen die je het liefst ziet, spaart.

Na een goede controle vieren we dat nu wel telkens met het gezin op restaurant. Ik hamer er dan op dat ze gezond moeten leven, liefst geen alcohol drinken of bewerkt voedsel eten, maar het zijn pubers, dus ze rollen vooral met hun ogen als ik dat zeg (lacht).”

“Voor mij was het wel een groot pluspunt dat ik in therapie kon gaan en daar mijn diepste angsten kon uitspreken. Maar ook dat ik – geconfronteerd met mijn eigen eindigheid – alle mogelijke vragen kon stellen, ook existentiële vragen. Wat is mijn leven waard geweest, waar kan ik nog plezier in vinden, wat als ik er niet meer ben?”

Op zoek naar de zin van je leven “Ik wou, na mijn diagnose en eerste behandelingen, niet in de zetel blijven zitten, en dus ging ik op zoek naar zinvol vrijwilligerswerk. Ik wou iets doen met mijn talenten – mijn schrijven – en kwam terecht bij Amfora en Samana, voor wie ik nu eindelevensverhalen schrijf. Ik ga langs bij mensen die in de laatste fase van hun leven zitten omwille van ziekte of ouderdom en heb een gesprek van een uurtje met hen. We praten over wie ze zijn, hoe ze hun ziek zijn beleefd hebben, waar zij troost in vinden en kracht uit halen, wat ze zouden willen nalaten voor hun naasten, en ik bundel dat verhaal in een mooi boekje dat ik als een tastbare herinnering ga afgeven. Het is iets waar ik enorm veel energie en voldoening uit haal.”

“Ik heb ook een postgraduaat palliatieve zorg gevolgd bij de Arteveldehogeschool in Gent, waar ik heel fijne, warme mensen heb ontmoet, die zich met hart en ziel inzetten om de laatste periode in het leven van een mens zo aangenaam mogelijk te maken, en waar ik ook veel inzichten heb opgedaan. Natuurlijk is dat confronterend, maar ook zeer troostend en geruststellend. Want praten doet deugd. Tot

slot had ik het geluk samen met CERA en RADIO 1 te kunnen werken aan de podcast ‘Geen tijd over’. Daarvoor ging ik in gesprek met een aantal palliatieve patiënten, zoals Monique (80), die als nierpatiënt maar een halve liter vocht per dag mag innemen, en dat graag invult met een bodempje koffie en cava. En Anthony (24) die deze zomer overleed aan kanker, maar met ongelooflijke wijsheid sprak over leven en dood.”

Ben je altijd zo serieus? (lacht) “O nee, mijn focus ligt op het leven. Ik ben zeker niet alleen met afscheid nemen bezig. Geef mij maar de zon, eerder dan de donkere wolken. Ik wil mijn tijd zo goed mogelijk door-

brengen. Het leven met beide handen vastnemen. Genieten. Mijn twee grote passies zijn wandelen en reizen. Ik stapte al twee keer een stuk van de route naar Compostela. Vroeger was ik bang alleen te gaan. Nu vind ik het fijn, alleen te stappen en spontaan een praatje te kunnen slaan. Ik haal daar heel veel energie en kracht uit. En reizen doe ik nu nog meer. Bewuster en impulsiever. Zo ging ik met mijn oudste dochter naar New York, en met mijn jongste naar Londen. Eind september vertrek ik alweer naar Spanje met vriendinnen. Nog meer dan vroeger, vind ik het belangrijk om dromen te realiseren en herinneringen te maken. Ik wou 50 jaar worden, en dat is me gelukt. 50 was een mijlpaal, maar nu hoop

“Reizen doe ik nu nog meer. Bewuster en impulsiever.”

ik op meer. Ik wil het leven vieren. Mijn kinderen zien afstuderen, grootmoeder worden, nog meer wandelen en reizen, eindelevensverhalen schrijven, mijn eigen verhaal optekenen en van betekenis zijn voor reizigers die in tussenland terechtkomen.”

PODCAST

‘Geen tijd over’ VRT MAX. In deze podcast vertelt Isabelle Bohets haar eigen verhaal en gaat ze in gesprek met lotgenoten.

BOEK ‘Ik ga gewoon Tore blijven’

In mei 2021 valt een bom op het gezin Sercu: zoon Tore (22) heeft kanker en zal niet meer genezen. Hij begin aan een hallucinant traject en balanceert meermaals op de rand van de dood. Intussen leven Tore en het gezin Sercu al vier jaar met de dood voor ogen. In ‘Ik ga gewoon Tore blijven’ praat auteur Hanne van Tendeloo met het gezin Sercu over leven met een aangekondigd afscheid, hoe verdomd moeilijk dat ook is.

Ga naar pagina 54 van dit magazine en win een exemplaar van het boek.

JAAR

Topkwaliteit uit Duitsland Service aan huis

Tot 7 jaar garantie

adaptief zitcomfort

KOM NU PROEFZITTEN

Dé specialist in zitten ✓ Sta-op-zetels ✓ Relaxzetels ✓ Maatwerkzetels ✓ Zetels

Echt heerlijk zitten met

Flowsit ®

Wij vieren feest met onze nieuwste innovatie; Flowsit®.

De zetel die zich vormt naar uw lichaam.

Kom proefzitten en ontdek Flowsit®:

✓ Echt ontspannen zitten

✓ Drukverlaging en pijnverlichting

✓ Relaxen en genieten

Vraag onze brochure aan

✓ Bekijk alle collecties zetels

✓ Relaxzetels v.a. €795,-

✓ Lees meer over Flowsit®.

Ga naar of bel ons: 011 49 71 60 meubelzorg.be

De Lakenhallen op de Grote Markt

Ieper en Ieperboog

In en rond Ieper is de herinnering aan de Eerste Wereldoorlog alom. Er zijn de begraafplaatsen van ‘duizenden en duizenden soldaten’, de bomkraters, de Vlaamse Velden waar hevig slag werd geleverd, … We fietsen de Ieperboogroute langs bekende en verrassende herinneringsplekken en door een mooi landschap. En hoe aanwezig de oorlogsherinneringen hier ook zijn, Ieper heeft nog veel andere interessante zaken in petto.

Tekst & foto’s An Candaele

Begraafplaats Colne Valley op een industrieterrein

Ieper behoorde in de twaalfde en dertiende eeuw bij de top van Europese lakensteden. Imposante gebouwen als het belfort, de lakenhallen en burger- en gildenhuizen verwijzen naar dat roemrijke verleden. Bronzen klinknagels op de stoep met het silhouet van de Lakenhallen, de kathedraal en de Menenpoort duiden de stadswandelroute van 6,6 kilometer aan langs de blikvangers. Een kaart met de route is te koop bij de dienst toerisme Ieper heeft ook de best bewaarde vestingen van het land. Er is een gratis kaart van de Vestingroute (5,4 km). Elke zaterdag van 1 april tot 15 november is er een Middeleeuwse wandeling. Meer info over deze en andere begeleide wandelingen op www.opstapinieper.be.

In de Lakenhallen vertelt het Yper Museum het verhaal van de stad aan de hand van kunstwerken, Westhoektradities, archeologische vondsten enz. De hallen werden –zoals de hele stad– tijdens de Eerste Wereldoorlog tot puin herleid en later heropgebouwd in de Middeleeuwse stijl. www.ypermuseum.be

Op de vlucht

Onze fietstocht langs de Ieperboog beginnen we in het In Flanders Field Museum (IFFM). Waar het verhaal van de oorlog verteld wordt met klemtoon op wat die meebracht voor mensen. Een oorlogsgetuige die je kiest aan het begin van het parcours, is je gids. Vanaf 4 oktober tot 26 juni volgend jaar loopt er ook de expo ‘Ontheemd: De Belgische vluchtelingen van de Eerste Wereldoorlog’. In 1914 sloegen anderhalf miljoen Belgen - een kwart van de bevolking toen - op de vlucht. Elke Belg heeft wel een vluchtverhaal in zijn familiegeschiedenis. De expo zoomt in op die verhalen. Wie een vraag heeft over een familielid kan terecht in het kenniscentrum in het museum,

waar onderzoekers en vrijwilligers een antwoord proberen te geven. Liefhebbers die zich niet laten afschrikken door 231 trappen kunnen het belfort bestijgen en vanop 70 meter hoogte uitkijken over Ieper en de voormalige slagvelden.

Een

frontlijnonbeweeglijke

En nu gaan we fietsen langs de ‘Ieperboog’ of Ypres Salient. Na de eerste gasaanval van 22 april 1915 krompen de frontlijnen tot deze boog, op 3,5 tot 4,5km van de stad. Dat front bleef meer dan 2 jaar nagenoeg onveranderd. Met de Derde Slag bij Ieper in 1917 braken de Britten de Ieperboog open. Het Duitse lenteoffensief in 1918 drong de Ieperboog weer dichter bij de stad, tot eind september 1918 een Belgisch-Brits offensief de Duitsers versloeg. Vier jaar oorlog had onnoemelijk veel mensenlevens geeist en landschap, dorpen en steden verwoest. De slachtoffers werden in hun land begraven of op een van de vele begraafplaatsen die je onderweg tegenkomt. Saint Charles de Potyze bijvoorbeeld, de grootste Franse militaire begraafplaats in België, met meer dan 4 200 soldaten waarvan 762 niet geïdentificeerd. Er zijn ook 69 islamitische graven. De begraafplaats ontstond in de tuin van een schooltje dat als medische hulppost dienstdeed. Er worden tot op vandaag af en toe Franse gesneuvelden bijgezet die bij werkzaamheden worden gevonden. Ook op ’t Hoge in Zillebeke is er een grote militaire begraafplaats. Daar liggen 5923 Britse slachtoffers waarvan 3578 niet geïdentificeerd.

Herdenkingsbomen markeren de frontlijn van Nieuwpoort tot Ploegsteert.

Nog 215 gevondenlichamen

Wij fietsen de Ieperboogroute in twee keer, het eerste deel op een koude winterdag. In instappunt Noord (een van de drie instappunten langs de Ieperboog) bekijken we de inleidende film en volgen dan de luswandeling met de app die historische luchtfoto’s over het landschap schuift en zo de verwoestingen van de oorlog op deze plaats aanschouwelijk maakt. Waar nu dat huis staat, waar in de zomer koeien grazen op groene weiden… was alleen puin, verwoeste aarde, boomstompen… We ploeteren op die winterdag door een drassige weide tot aan de begraafplaats Ceasar’s Nose een van de vele kleine begraafplaatsen die her en der verspreid liggen in de Westhoek. Soms een eind verwijderd van de weg.

Op het industrieterrein treffen we nog een kleine begraafplaats, Colne Valley, ingesloten door bedrijven. Bij de uitbreiding van deze industriezone in 1992 stootte men op menselijke resten. Een groep amateurarcheologen ontdekte in de omgeving nog 215 lichamen die zoveel jaar na datum een rustplaats kregen. Er werden ook loopgraven uit 1917 met een ondergrondse commandopost blootgelegd. Ze werden gerestaureerd en zijn vrij te bezoeken. De loopgravensites van de streek vind je op www.toerismeieper.be/loopgraven

Herdenkingsbomen

De winterse kou laat ons een heel klein beetje voelen wat de soldaten hier vier winters lang moesten doorstaan. Voor het tweede deel van de route wachten we wijselijk de zomer af en fietsen op een zonnige dag langs kraters, bunkers en voormalige kasteeldomeinen. Er waren vóór WOI meer dan vijftig kastelen rond Ieper, daar bleef na de oorlog weinig van over. Enkele zijn heropgebouwd. Bij het

Hoge Crater Museum en Bellewaerde bevindt zich instappunt Oost. Met een wandeling die onder andere langs de enige nog bewaarde betonnen noodwoning van na de oorlog loopt.

Overal komen we bomen met rode of blauwe korven tegen. De 140 herdenkingsbomen markeren de frontlijnen van Nieuwpoort tot Ploegsteert. Rode korven voor de Duitse frontlijn, blauw voor de geallieerde. De bomen zijn olmen die eeuwenlang de streek kenmerkten. Door de oorlog en de olmenziekte waren ze grotendeels verdwenen.

Dolmen en menhirs

In Boezinge houden we halt bij ‘Carrefour des Roses’, een verrassende gedenkplaats. De Franse soldaten die hier sneuvelden bij de eerste gasaanval werden begraven in hun thuisland, maar Bretonse overlevenden richtten dit herinneringsparkje in. Met elementen uit hun geboortestreek: een 16de eeuws Bretons calvariekruis in roze graniet, een dolmen, enkele menhirs, jeneverbessen en brem uit het Bretons landschap en een appelboom uit Calvados. De site werd in 1929 ingewijd.

De Ieperboogfietstocht komt ook door de Palingbeek met instappunt Zuid. Dit natuurgebied is een wandelparadijs bij uitstek, daar kan je makkelijk een hele dag vertoeven.

We fietsen Ieper weer binnen via de Menenpoort met de namen van 54 896 vermiste soldaten van het Gemenebest. De Last Post die sinds 1928 elke avond wordt geblazen om 20 uur blijft pakkend. Al meer dan 33 000 keer weerklonk hier het klaroengeschal. Meer info op www.lastpost.be Er is ook een Ypres Salient autoroute over een traject van 70 km, een van de zes autoroutes met het thema Eerste Wereldoorlog in de streek.

Nog meer over de oorlog

In elke gemeente van de Westhoek staat een picknickbank met een tekst geschreven door Belgische, Duitse, Franse, Britse en Indische ooggetuigen van WOI. Er is een fietsroute langs de banken en in de podcast ‘Dicht(er) bij de Groote Oorlog’ bezoekt Ronald Verhaegen twintig banken met boeiende gasten als Wouter Deprez, Rudi Vranckx, Katrin Lohmann, e.a. www.toerismewesthoek.be/nl/ landscapes/dichter-bij-de-grooteoorlog#banken

In Flanders Fields Museum maakte een interessante podcast over de gasaanval van 22 april 1915, op basis van brieven, dagboeken, krantenartikels. Te beluisteren via Spotify of Apple Podcasts.

Ieper –dat als geen ander weet wat oorlog met mensen en een stad doet- wil vooral een vredesstad zijn. Er is een dienst Vrede die vredesinitiatieven neemt of ondersteunt. Om de drie jaar wordt een Internationale Vredesprijs uitgereikt en samen met het Japanse Hiroshima heeft Ieper een voortrekkersrol binnen de wereldbeweging ‘Mayors for Peace’.

Liever iets anders?

Iets luchtigers ter afwisseling? Elke zaterdag tussen 15 en 17 uur kan je brouwerij Kazematten bezoeken en bier proeven. Reserveren via visit@kazematten.be. Kazematten hebben trouwens ook een link met Wereldoorlog I toen de Britten er een commandopost, een veldhospitaal en een mess voor de officieren installeerden en een oorlogskrant drukten. Wie nog meer wil over bier heeft keuze uit vier uitgestippelde bierfietsroutes in de fietspocket ‘Tournée Locale’. Gratis downloaden op de website van de dienst toerisme.

Aan fiets-, wandel- en autoroutes geen gebrek. Ook de wandel- en fietsknooppunten vind je hier terug. We liepen een stukje van de Nutteloze Bordjeswandeling van 5 kilometer door het centrum. Met een bordje ‘Hier gebeurde op 19 januari 1992 niets noemenswaardigs’ bijvoorbeeld, of ‘Om dit bordje te lezen moet je bukken’. Geen andere bedoeling dan even een glimlach op de gezichten toveren. En dat lijkt me verre van nutteloos. Vraag de kaart aan de balie in de Lakenhallen of download via www.toerismeieper.be/nutteloos Wij raakten het spoor naar de bordjes wel af en toe bijster.

Ook het Merghelynk museum is een bezoek waard. In dit statige herenhuis ontdek je het leven in de achttiende eeuw. De salons, stijlmeubelen, muziekinstrumenten, gebruiksvoorwerpen en kunstwerken zijn verzameld door Arthur Merghelynck. Alleen te bezoeken met gids. Rondleidingen elke eerste en derde zondag van de maand, van april tot halfweg november.

Meer informatie via toerismeieper.be

WEDSTRIJD

Win een overnachting voor twee personen in Hotel Kasteelhof ’t Hooghe. Het voormalige kasteel van baron De Vinck werd in 1980 omgebouwd tot een 3-sterrenhotel. Gelegen langs de frontlijn van de Eerste Wereldoorlog. Kijk op pagina 54 van dit magazine voor informatie over de wedstrijd.

Carrefour des Roses in Boezinge is een herinneringsparkjeverrassend

Elke Belg heeft wel een vluchtverhaal in zijn familiegeschiedenis.

In 1992 werden loopgraven uit de Eerste Wereldoorlog blootgelegd

De herdenkingsbomen markeren de frontlijnen van Nieuwpoort tot Ploegsteert. Rode korven voor de Duitse frontlijn, blauw voor de geallieerde.

OKRA-LID ARLETTE WAS DEEL

VAN DE EERSTE LICHTING

VIJFTIG JAAR VROUWEN IN HET BELGISCH LEGER

In november 1975 stapte Arlette Belmans door de poorten van kazerne Majoor Housiau in Peutie. Na een loopbaan van 37 jaar hing ze in oktober 2012 haar uniform aan de haak. Arlette kijkt met weemoed en dankbaarheid terug op de vele jaren dat ze zelf het uniform mocht aantrekken.

Tekst Fons Jacobs — Portret Marc Van Dyck

Arlette Belmans, net geen zeventig, behoort tot de vaste leden van het Limburgse OKRA-trefpunt Herk de Stad. Met wijlen haar echtgenoot Luk Van Heukelom voelde ze zich daar altijd welkom. Amper vier dagen nadat ze met pensioen ging, overleed Arlettes man. Ook hij was beroepsmilitair. Beiden werden lid van OKRA toen ze alle twee nog actief waren in het leger. “Wat ik zo fijn vind in ons OKRA-trefpunt is de gedrevenheid van de bestuursploeg. De verantwoordelijken tekenen ieder werkjaar opnieuw voor een aantrekkelijk programma waarin ieder lid zijn of haar gading vindt”, zegt Arlette.

Arlette blikt terug op een mooi huwelijk van dertig jaar, tot haar man overleed. De twee hebben geen eigen kinderen maar schonken hun genegenheid aan een driejarig pleegkind.

De aanvankelijke zes weken die de jongen bij hen zou verblijven, resulteerden vorig jaar in zijn adoptie door Arlette. Pleegzoon Emre is intussen 26 jaar.

Verkocht op televisie

Arlette Belmans herinnert het zich nog alsof het gisteren was. Ze geraakte in de ban van de vrouwelijke militairen die ze op televisie zag marcheren tijdens de militaire parade op 21 juli 1975. “Ik was meteen verkocht. Daar wil ik bij horen”, zei ze aan haar ouders. Arlettes vader zaliger was daar aanvankelijk niet zo blij mee. Hij was zelf beroepsmilitair en adjudant bij het bataljon Bevrijding in Leopoldsburg. Zijn tegenzin ten spijt bezorgde hij zijn dochter toch de noodzakelijke documenten voor haar sollicitatie bij het leger. Na haar opleiding snit en naad werkte Arlette een tijdje als fabrieksarbeidster in Nederland. De ommekeer in haar leven kwam er met het nieuws dat ze

op 1 oktober 1975 verwacht werd op de traditionele driedaagse in het Klein Kasteeltje in Brussel. Van de 21 vrouwelijke kandidaten die samen met haar aantraden, vielen er meteen zeven af. Arlette belandde voor een militaire basisopleiding van 6 weken in Peutie (Vilvoorde). Daarna volgde een cursus voor chauffeur en eentje voor ‘cijferaar.’ Dat betekende berichten coderen en decoderen. “We moesten alles uit het hoofd leren.”

Naar Lüdenscheid

Een half jaar later werd Arlette gestationeerd in kazerne De Leie in Lüdenscheid waar ze bij de eenheid 6 Bn TTr terecht kwam. Ze moest er onder meer de weg op met een viertonner met aanhangwagen om de Duitse wegcode onder de knie te krijgen. In het transmissiecentrum ratelden de telexen onophoudelijk van de ellenlange berichten die toestroomden en buitengingen.

Blok 53 bij 6 BNn was gereserveerd voor een zestigtal dames met leeftijd tussen 18 en 21. Arlette liet de kans niet aan zich voorbijgaan om aan sociale promoties deel te nemen. Maar omdat ze er de voorkeur aan gaf om bij de transmissie te blijven, liet ze ook kansen voorbijgaan. Ze beëindigde haar militaire loopbaan als eerste korporaal-chef.

Arlette verheugt zich nog steeds over de bijzondere vriendschappen die ze met militaire collega’s sloot. Ook droevige gebeurtenissen bewaart ze in haar hart. Zo overleden twee vriendinnen tijdens hun diensttijd, aan een zeldzame ziekte en bij een duikongeval. Met gewezen collega’s onderhoudt ze vandaag nog altijd contact via Facebook en via twee- à driemaandelijkse ontmoetingen. De vereniging Military Girls komt ook jaarlijks samen in Peutie.

De eerste lichting vrouwelijke militairen nam deel aan het défilé op 21 juli 2025.

Aanvankelijk leerden vrouwen niet schieten en defileerden ze ook zonder wapen.

DE EERSTE VROUWELIJKE MILITAIREN

31 vrouwelijke vrijwilligers traden op 2 juni 1975 toe tot de Marine in Sint-Kruis (Brugge), onder de naam “DAMARs” – een samentrekking van “Dame de la Marine” en “Marine Dame”. Al snel volgden de andere componenten en de eerste Vrouwelijke Beroepsvrijwilligers (VBV) sloten zich aan bij de landmacht in Peutie, de luchtmacht in Koksijde en de medische diensten in Gent.

De begindagen werden gekenmerkt door strenge limieten. Vrouwen waren beperkt tot ondersteunende functies – administratie, bevoorrading of technische taken. En de integratie verliep niet zonder moeilijkheden. Een ‘monitrice B’ werd aangesteld om de communicatie tussen de vrouwelijke rekruten en de hiërarchie te verzorgen.

In 1977 opende Defensie haar rangen voor de eerste vrouwelijke officieren en onderofficieren. Het jaar daarop werden ze toegelaten tot de Koninklijke Militaire School (KMS).

Respect en genegenheid

Als speciale momenten omschrijft Arlette de diverse militaire kampen die tot haar professionele programma behoorden.

Aan de meeste van haar vroegere mannelijke collega’s denkt Arlette met respect en genegenheid terug al gaat ze niet uit de weg dat zijzelf en haar vriendinnen door sommigen gediscrimineerd werden. Seksisme was er af en toe ook bij.

Arlette verhult niet dat ze af en toe met tegengestelde gevoelens op haar militaire loopbaan terugkijkt. Haar vele positieve ervaringen halen de bovenhand op enkele schaduwzijdes. Ze maakt daarbij duidelijk dat ze open staat om haar ervaringen te delen met jonge vrouwen die de ambitie hebben om een militaire loopbaan te starten. Arlette haalt hierbij aan dat vrouwelijke militairen inmiddels tot in de legertop zijn opgeklommen. Dat illustreert de carrièremogelijkheden.

VROUWEN IN HET LEGER: DE CIJFERS

Momenteel maken vrouwen iets meer dan 12 procent van de ongeveer 25 000 Belgische militairen uit.

De medische dienst is al jaren de component met de meeste dames. Ruim 1 op de 3 is er vrouw. De landcomponent is de grootste component en tegelijk die met de minste dames: ongeveer 7 procent. Het aantal vrouwen bij de luchtcomponent overschrijdt 10 procent. De marine doet het beter met ruim 13 procent dames.

Het aantal dames in leidinggevende en gespecialiseerde functies gaat in stijgende lijn. Defensie zegt zich te blijven inzetten op diversiteit en gelijke kansen.

Aanvankelijk omvatten de eerste functies voor vrouwen bij het leger alleen ondersteunende taken zoals administratie, bevoorrading en technische functies bij de marine. Ze leerden niet schieten en defileerden ook zonder wapen. Pas in 1981 werden alle plaatsen opengesteld voor zowel mannen als vrouwen in dezelfde werkomstandigheden met dezelfde opleiding en dezelfde sporttesten.

Vijftig jaar na hun intrede zijn in 2025 om en bij 3 000 vrouwen, net zoals hun mannelijke collega’s, een onmisbare schakel binnen het Belgisch leger.

Bij het civiele personeel maken vrouwen bijna de helft van de krachten uit, namelijk 48,63 procent. Vertegenwoordigd in alle componenten, graden en functies – van gevechtstroepen tot administratieve, logistieke of technische ondersteuning –leveren vrouwelijke militairen vandaag een essentiële bijdrage aan de missies en waarden van de Belgische Defensie.

Al lang voor hun officiële integratie van vijftig jaar geleden werd de opname van vrouwen in de strijdkrachten overwogen. Vanaf de jaren 1950 moedigde de NAVO haar lidstaten aan om deze optie te bestuderen. De bedoeling was om in geval van oorlog het tekort aan mannelijke reservisten op te vangen. Ons land sloot zich snel aan bij deze aanbeveling en nam deze mogelijkheid voor het eerst op in de militiewet van 2 september 1957. Het zou echter nog tot 5 mei 1975 duren tot toenmalig minister van defensie Paul Van den Boeynants toestemming gaf voor de rekrutering van vrouwen.

Vandaag telt het Belgisch leger om en bij de 3 000 vrouwen. De medische dienst telt de meeste vrouwen, 1 op de 3, de landcomponent de minste, 1 op de 14.

Niet te missen in oktober

COMEDY

Bomma’s op de vlucht

Na een spectaculaire bankoverval slaan drie dieven op de vlucht. De bewakingsbeelden verraden hen, dus duiken ze onder in Zuid-Frankrijk. Hun meesterzet om onder de radar te blijven? Een perfecte vermomming als onschuldige oude dames. Net wanneer ze denken veilig te zijn, verschijnt de knappe kuisvrouw, gespeeld door voormalig Miss België Veronique De Kock. Al snel verliezen de drie ‘oude dametjes’ hun hart aan de wulpse vrouw. Onthullen ze hun ware identiteit en riskeren ze alles voor de liefde? Of blijven ze verborgen achter hun grijze pruiken en bloemetjesjurken? Meer info: www.elkerlyc.be

THEATER Allemaal Amerikaan

Björn Soenens trekt dit najaar Vlaanderen rond met zijn theatervoorstelling ‘Allemaal Amerikaan’’. Acht jaar - twee presidentstermijnen lang - was Soenens de correspondent voor VRT NWS in Amerika. Hij bracht het immense land een stuk dichterbij voor miljoenen Vlamingen en was een bron van informatie en duiding op televisie, radio, online en via de bekroonde podcastreeks ‘Björn in the USA’. Björn schreef ook zes boeken over Amerika, zoals de bestsellers De lengte van een oceaan (2020) en De laatste walvis (2024). Björn Soenens gaat nu het podium op met een schatkamer aan verhalen uit de VS, na bijna een decennium wonen en werken in New York City, en na ruim 100 reportagereizen in bijna alle 50 staten van de VS, van Alaska over Michigan en Tennessee tot Wyoming.

MUSEUM

Art-decojaar in Brussel

Brussel viert 100 jaar art-deco. Dit jaar is het precies 100 jaar geleden dat de Internationale Tentoonstelling van Moderne Decoratieve en Industriële Kunsten plaatsvond in Parijs. In het Frans de Exposition internationale des arts décoratifs et industriels modernes. Aan die tentoontstelling ontleent de kunststijl haar naam. Ze wordt gekenmerkt door geometrische vormen, scherpe lijnen en een omarming van technologie. Haar invloed is terug te vinden in architectuur, meubilair, mode en decoratieve kunst. Het is een bruisende periode waarin nieuwe verhoudingen ontstaan tussen de sociale klassen, technologische vooruitgang geboekt wordt en de hele kunstscene in beweging komt. Een periode waarin de vrouw stilletjes aan naar voren treedt en alledaagse gebruiksvoorwerpen tot kunst verheven worden.

Naar aanleiding van het art-decojaar presenteert de Koning Boudewijnstichting de art-decostukken uit haar collectie. De expositie neemt je mee op een boeiende reis langs beelden van gerenommeerde kunstenaars zoals Marcel Wolfers en Oscar Jespers. Je ziet ook vazen van Charles Catteau, glaswerk van Val Saint Lambert, decoratieve tegels, gestileerde boekbanden, meubels, medailles, ...

Meer info: www.belvue.be

FILM

MUSICAL

Musical over dementie

Bij de familie De Smit draait Kerstavond om verhalen van vroeger. Opa Achiel neemt traditiegetrouw het voortouw, maar dit jaar is alles anders. Dementie laat zijn grip op de tijd verslappen. Zijn herinneringen vervagen als een foto op een lichtgevoelige plaat. Lichtgevoelig is een muzikale reis door tijd en herinnering, een intiem en ontroerend verhaal over de kracht van familie, liefde en verlies. Alzheimer Liga Vlaanderen, het aanspreekpunt voor mensen met dementie en hun mantelzorgers, werkte mee aan de voorstelling. Meer info: www.lichtgevoelig.live

Op 29 oktober komt Julianin de Belgische zalen. Het langverwachte speelfilmdebuut van de jonge regisseur Cato Kusters beleefde zijn wereldpremière eerder op het Internationaal Filmfestival van Toronto, waar het werd geselecteerd voor de prestigieuze Discovery-sectie. Gebaseerd op het gelijknamige boek van Fleur Pierets vertelt de film het ontroerende verhaal van Fleur en Julian, twee vrouwen die vast besloten zijn om in alle landen waar het kan met elkaar te trouwen. Met Laurence Roothooft en Nina Meurisse in de hoofdrollen, en geproduceerd door The Reunion, het nieuwe productiehuis van de gebroeders Dhont, belooft Julian een van de opvallendste Belgische filmreleases van het najaar te worden.

PODCAST

De Stemmen van Assisen

Ik heb zelf iets meegemaakt

Was het moord? Of was het een ongeluk? Pieter Huyberechts, Cedric Lagast en Marc Klifman, misdaadreporters bij Het Nieuwsblad, nemen je mee door de strafste rechtszaken van het Hof van Assisen. Bij de start van een proces duiken ze in het dossier, reconstrueren ze het onderzoek en leggen ze het verhaal van de beschuldigde op de rooster.

Seksueel geweld is pijnlijk actueel. Maar achter de cijfers gaan echte mensen schuil – mensen met vragen die zelden luidop gesteld worden. Luna Goiris is een van hen. Tien jaar na de feiten blijft één vraag door haar hoofd spoken: is het wel echt gebeurd? In Ik heb zelf iets meegemaakt praat ze met slachtoffers, experten én een dader. Om inzicht te krijgen in haar eigen verhaal – en dat van zoveel anderen. BOEK Roger De

Vlaeminck

259 zeges op de weg en 102 in het veld: Roger De Vlaeminck is zonder enige twijfel een van de grootste coureurs in de rijke historie van het Belgische (en internationale) wielrennen. In deze nieuwe biografie gaat Filip Osselaer samen met Roger De Vlaeminck zélf op zoek naar de meeslepende verhalen uit een roemrijke carrière.

- vaccinatie tegen corona en griep -

Omdat je liever van de natuur geniet dan van een virus.

Als 65-plusser wil je graag gezond ouder worden. Je vaccineren in de herfst tegen corona en griep is de beste bescherming om niet ernstig ziek te worden. Ook als je je gezond en sterk voelt.

weet waarom. Vaccineren?

Speel & win

HORIZONTAAL: 1 toiletartikel

6 aanwezig 12 vuurverschijnsel

13 op een keer 14 jennen 17 timide

19 bruto 20 buigzaam

22 rijksgrens 23 godin v.d. dageraad 24 pand 25 regieteken

26 selenium 28 luitenant

29 Chinese munt 31 ingenieur

32 rechtszaak 35 deel v.e. dier

38 één en ander 39 onheilsgodin

40 bedehuis 43 groet 46 Frans lidwoord 47 symbool voor cerium

48 tasto solo 49 Economische

Zaken 51 riv. in Oostenrijk

52 opgerolde haring 54 Engels bier

55 Vrije Universiteit 57 pl. in Frankrijk 59 oude lengtemaat

60 geneesmiddel 63 sieraad

66 Ierland 67 mestvocht

68 vaccineren 69 zeenimf.

VERTICAAL: 1 blauwe vrucht

2 doctoranda 3 afgebakend gebied

4 deel v.e. naald 5 snaarinstrument

7 vrouwelijk hert 8 getal 9 gauw

10 loofboom 11 fijn gebouwd

15 rotzooi 16 marterachtig dier

17 dwarsbalk 18 naar buiten 21 na Christus 27 katachtig roofdier

30 dagaanduiding 33 soort hert

34 ruiterpet 36 paling

37 mannelijke hond

40 beroepskleding 41 waterverf

42 bloem 43 brede sjaal

44 eetbare stengelplant

45 verbouwen 46 soort uniform

50 bijna nooit 53 milliliter

56 centrale deel 58 kelner

61 honingdrank 62 aanwijzend vnw. 64 Chinese deegwaren

65 behoeftig.

Oplossing september

KANTINE

Oplossing kruiswoordraadsel oktober 2025

Schiftingsvraag:

Hoe heet de punkgroep waarmee frontman Guy Swinnen onder meer de hits Hard times, Don’t you know en Crystal Eyes scoorde?

Bezorg ons de oplossing van het kruiswoordraadsel via een mailtje naar wedstrijd@okra.be voor 25 oktober 2025. Vermeld je naam, adres, voorkeurprijs (kijk op pagina 54) en het antwoord op de schiftingsvraag. De winnaars worden persoonlijk verwittigd.

Insturen via post kan ook: OKRA vzw, wedstrijd oktober 2025, PB 40, 1030 Brussel.

Frankeer je brief zelf, maar een ongebruikte postzegel toevoegen om deel te nemen is niet langer nodig.

‘Ik

ben 68. Moet ik al aan een testament denken?’

U leest het in onze gratis gids!

Wilt u dat uw nalatenschap volgens uw wensen wordt verdeeld?

Stel het opmaken van een testament dan niet uit. Een testament geeft u controle over wie wat krijgt en voorkomt problemen bij nabestaanden. Vraag nu onze gratis gids aan met 21 veelgestelde vragen (en antwoorden) over nalaten en het maken van een testament.

Ja, ik ontvang graag de gratis gids over nalatenschap en testament. Bestel de gids via komoptegenkanker.be/nalaten of vul deze antwoordstrook in.

De heer Mevrouw

Voornaam

Straat

Postcode

Gemeente Naam

Nummer Bus

Stuur de ingevulde antwoordstrook in een gefrankeerde envelop naar: Kom op tegen Kanker vzw, Koningsstraat 217, 1210 Brussel. Vragen? Contacteer ons via testament@komoptegenkanker.be of op 02 227 69 69. Wij gaan zorgvuldig met uw gegevens om en verstrekken ze nooit aan derden. Kijk op komoptegenkanker.be/privacybeleid voor meer informatie.

Los het kruiswoordraadsel op pagina 52 op en win één van onderstaande prijzen.

• 5 exemplaren van het muziekalbum ‘Rock Ain’t Dead (It Just Smells Funny)’ van Guy Swinnen

• 3 exemplaren van het boek ‘Iedereen Te Gek!?’ van Rick De Leeuw

• 3 exemplaren van het boek ‘Ik ga gewoon Tore blijven’ van Hanne van Tendeloo

• een overnachting voor twee personen in Hotel Kasteelhof ’t Hooghe, een kasteel omgebouwd tot 3-sterrenhotel langs de frontlijn van de Eerste Wereldoorlog. Meer info via hotelkasteelhofthooghe.be

SUDOKU

Vul de sudoku in door in elk blokje een cijfer van 1 tot en met 9 te schrijven. Let op: in elke rij, kolom en 3x3-blok mag elk cijfer maar één keer voorkomen!

Medewerkers OKRA-magazine oktober 2025

Ankie Beerten, Wim Bogaert, An Candaele, Dominique Coopman, Mine Dalemans, Karlijn De Haes, Peter Dhaese, Jurgen D’Ours, James Arthur Ghesquière, Els Hoebrechts, Eric Hulsmans, Fons Jacobs, Marijn Loozen, Ellen Ophalvens, Steven Reynders, Ingrid Samson, Kaat Soetermans, Eric Sohl, Kristof Vadino, Arno Vande Velde (Arnoleon), Ellen Van Reybrouck, Lucie Van Hemelrijk, Karin Vanhoven, Hilde Van Malderen, Matthias Van Milders, Tom Van Welkenhuyzen en Arno Vermeulen.

Coördinatie en eindredactie Arno Vermeulen en Jurgen D’Ours

Vormgeving Ankie Beerten en Tom Van Welkenhuyzen

Reclameregie Trevi plus bvba, Katrien Lannoo, Meerlaan 9, 9620 Zottegem, 09 360 48 54, Katrien@treviplus.be

Druk Dessain Printing, Mechelen

Coverfoto Mine Dalemans

Oplage 163 620 exemplaren

Verantwoordelijke uitgever

Sonja Vertriest, Haachtsesteenweg 579, 1030 Brussel

Zonder schriftelijke toestemming van de uitgever mag geen enkele tekst of illustratie geheel of gedeeltelijk worden gereproduceerd. Advertenties vallen niet onder de verantwoordelijkheid van de uitgever.

Het novembernummer verschijnt uiterlijk op 27 oktober 2025. Je kunt OKRA-magazine ook lezen via www.okra.be.

Contacteer magazine@okra.be over OKRA-magazine of secretariaat@okra.be voor een andere vraag. Via post: OKRA vzw, Haachtsesteenweg 579, 1030 Brussel.

HEREN: Floris Van Bommel Dr Martens

Antony Morato Karl Lagerfeld Hoff Timberland Ambiorix Lloyd Ara Ecco Rockport Clarks Geox Mephisto Greve Ea7 Armani Sebago Xsensible Solidus

&

SNEAKERSHOP: Nike Adidas Karhu KarlLagerfeld Hoff SteveMadden UGG Buffalo Diadora Skechers

Pantofola d’oro Vans Palladium AntonyMorato

All-Star Asics Guess LaCoste Saucony Ea7

Armani NewBalance Sun68 Puma Reebok

DAMES: Guess Shoes & Bags Valentino Floris Van Bommel UGG Buffalo Hoff Diadora Ilse Jacobsen Gabor Mephisto Ecco Ara Geox Semler Solidus Think! Liu Jo Mexx Sun68 Kahru Karl Lagerfeld

Mephisto-Mobils Allrounder Piesanto Berkemann

Ara Solidus Gabor Birkenstock HotPatatoes

CHROOM VRIJ: Think! Veja Mephisto Nature Vital Stuppy FinnComfort Wolky Oofos Crocs FitFlop

DIABEET: Durea Varomed Xsensible Solicare MEER DAN 2.000 MODELLEN VOOR STEUNZOLEN! SKECHERS Grootste keuze bij ons: 3000 paar!

SPECIALIST IN WANDEL- LOOP- & BALANCE-SCHOENEN

Mbt Kybun Joya Sano Xsensible Rollingsoft Skechers

TOPDEALER VAN: Mephisto Lowa Meindl Grisport

Nike Allrounder Asics Teva NewBalance Dachstein Deuter

€ 13 KORTING BIJ AANKOOP VAN EEN PAAR SCHOENEN VANAF € 99,00 EN NIET CUMULEERBAAR MET ANDERE KORTINGEN

Naam ...................................................................................................................

Adres ...................................................................................................................

E-mail .............................................................................. Datum ..... / ..... / .....

EURIKA-SHOE BV - Handelsstraat 141 - 1840 Londerzeel (Malderen-station)

Tel. (052) 33 30 01 - e-mail: eurika@telenet.be

Open: alle dagen van 10 tot 18u - Gesloten: zondag, maandag en Feestdagen

Sauvignon Blanc in Sancerre-stijl

Nu tijdelijk 52% korting

2024 Comtesse de Galix ‘Silex’ Sauvignon

Blanc, Frankrijk, Loire

Proef de Loire in zijn puurste vorm!

Deze Sauvignon Blanc spat uit het glas met frisse appel, pompelmoes en mineraliteit.

Verschrikkelijk lekker bij salades, vis en asperges. Blind geproefd, beslist goede wijn.

Gebruik deze kortingscode: