Monte - Oktober 2025

KLIM- EN BERGSPORTMAGAZINE MONTE

Actueel

5 Voorwoord

7 Up2Date

MATERIAAL & TECHNIEK

8 Materiaal & Techniek

10 Materiaalcontroles bij klimmateriaal: veiligheid begint bij inspectie

12 Een ongeval als leerschool

15 Lezersbrief

sportklimmen

16 Klimzaal in de kijker : Onyx Boulder

18 Klimmuren, niet enkel te vinden in klimzalen

22 Regiowerking voor jonge klimtalenten

WINTER

26 Winterstages 2025 - 2026

28 Op sneeuwschoenseminarie in Davos

32 Obertauern: een eerste toerski-avontuur

36 Vrouwelijke bergbeklimmers

38 Altschnee: een onzichtbaar gevaar

42 MC10 ijsklimstage

rotsklimmen

46 'La Demande' - herbehaking van een klassieker in de Verdon

bergwandelen / trekking

50 Slowakije - Onterecht onbekend

natuur en ecologie

54 De onverwachte route van een klimster naar rotsecoloog

OVER de KLIM- EN BERGSPORTFEDERATIE

De Klim- en bergsportfederatie vzw is een unisportfederatie met meer dan 15 500 leden, erkend en gesubsidieerd door Sport Vlaanderen.

De KBF telt 45 aangesloten clubs. Vind een club in jouw regio op www.klimenbergsportfederatie.be/clubs

BEREIKBAARHEID

Statiestraat 64, 2070 Zwijndrecht

Bereikbaar van maandag tot vrijdag, tussen 9:00 en 17:00 uur

T: 03 830 75 00*

*Tijdens het weekend: uitsluitend voor de melding van ernstige ongevallen. Andere ongevallen meld je op maandag.

E: info@kbfvzw.be

W: www.kbfvzw.be

Klachten: ombudspersoon@kbfvzw.be

SHOP

In de KBF-webshop kun je allerlei topo’s, boeken en cursusteksten aankopen aan democratische prijzen.

Meer op webshop.klimenbergsportfederatie.be

CHAVEEHUT

Een tweede thuis voor onze leden, in het hartje van de ardennen

Rue de la Chavée 7, 5330 Maillen

Van 1 maart tot 30 oktober: ieder weekend open van vrijdag tot zondag.

Reserveer je slaapplaats via www.kbfvzw.be of info@kbfvzw.be. Voor KBF-leden geldt een kortingstarief.

SPORT MET GRENZEN

Voel je je slachtoffer van grensoverschrijdend gedrag?

Was je er getuige van, of heb je vragen over dit thema?

Praat erover met je club-API of de federatie-API (aanspreekpunt integriteit).

KLIMGREPEN KLIM VOLUMES

KLIMGREPEN KLIM VOLUMES

• Noodgeval: hulplijn 1712

• Advies: Annelies Van den Berge annelies.vdb.vp@gmail.com | 0491 34 50 17

Sofie Van Waesberghe sofie.van.waesberghe@gmail.com | 0474 44 64 13

HARDWAREN KLIM MATERIALEN

HARDWAREN KLIM MATERIALEN

Meer info op www.klimenbergsportfederatie.be/api

Onze projecten

MOUNT COACH-Academy

Belgian Rebolting Team

KBF werkt samen met:

VOORWOORD

Nul

De eerste september is altijd weer een nieuwe start, en niet alleen voor de schoolgaande jeugd en hun leerkrachten. Telt KBF op 31 augustus 15.736 leden, dan beginnen we op 1 september weer vanaf nul. 15.000 leden, dat moet je verdienen, elke dag. Die slogan mag je gerust letterlijk nemen. Zo is nu eenmaal de cirkel van het leven.

blijf op de hoogte

Volg de laatste nieuwtjes in de sport

@k limenbergsportfederatie

Andere ontwikkelingen zijn rechtlijniger. De teller loopt door, dag na dag. Soms kies je er dan zelf voor om een streep in het zand te trekken. Dan zeg je: we beginnen te tellen vanaf hier. Zo is het met het klimaatbeleid dat we willen uitwerken. We doen een nulmeting om onze CO2-uitstoot in kaart te brengen. Eenvoudiger gezegd dan gedaan. Maar kijk, dan stelt de Alpenverein ons een tool ter beschikking en dankzij een oproep in jullie lijfblad duiken er twee experten op uit het niets die ons helpen die tool te vullen met cijfers. Dankuwel!

Er is dus wat geteld, hier op het secretariaat. De vragen die we moesten stellen, waren op het randje af indiscreet: hoe verwarm jij je huis? Welke brandstof verbruikt je wagen? We hebben gegoocheld – en ja, soms ook gegoogled –met kilogrammen en liters, euro’s en kilometers. Appelen en peren, zeg maar. Eigenlijk mag dat niet, naar het schijnt. Maar kijk, onder leiding van de juiste experten en met behulp van correcte emissiefactoren kan het toch en komt er één cijfer uit al dat rekenen.

Er is nog iets met cijfers: het ene wil je absoluut omhoog, het andere moet omlaag. 117 leden tellen we inmiddels, aan het einde van deze eerste septemberdag, het moment waarop ik dit schrijf. Dat gaat alvast de juiste richting uit, al is er nog een lange weg af te leggen. Lukt het dan ook met dat andere cijfer? Die tonnen CO2 die we produceren, krijgen we die omlaag?

De streep is getrokken. We staan klaar voor de start.

Bruno Vermeeren algemeen directeur

COLOFON

Het federatietijdschrift Monte verschijnt vier keer per jaar en is een uitgave van de Klim- en bergsportfederatie

VERSCHIJNINGSDATA 2026

Januari, april, juli, oktober

REDACTIEVERANTWOORDELIJKE

Reginald Roels / reginald.roels@kbfvzw.be

Eindredactie

Annelore Orije / annelore.orije@kbfvzw.be

REDACTIEMEDEWERKERS

Bart Smets, Lisa Viane, Hilde De Dobbeleer, Lus Van den Bossche, Arne Monstrey

VORMGEVING, PREPRESS EN DRUK

Lay-out / Opmaak en beeldvorming: Reginald Roels KBF

Druk: EVM Print / Group Daneels - Waver

VERANTWOORDELIJKE UITGEVer

Yanick Bos - p/a Statiestraat 64 - Zwijndrecht

Discover everything you need for an exciting climbing experience, selected carefully by seasoned climbers, Ollie & Jacco, who care as much about your climbing fun as you do. From the essentials to all the extras, this is your one-stop-shop! 9cclimbing.com

Het is nog maar oktober, maar bij KBF kijken we al uit naar een kersvers jaar boordevol nieuwe avonturen. In vergelijking met vorig jaar starten we dit lidjaar met veel meer mensen aan boord van onze federatie: meer clubs, meer klim-en bergsporters, meer stageleiders, meer vrijwilligers… We zijn dan ook heel trots wanneer we vaststellen dat we 2025 afsluiten met meer dan 15.500 leden.

Onze community groeit in aantal, en als federatie willen we natuurlijk meegroeien. Onze kernwaarden van veiligheid, duurzaamheid, avontuur en verbondenheid willen we daarbij sterker uitdragen naar onze brede achterban. We blijven innoveren, zo ontwikkelen we een niewe en gebruiksvriendelijke website, een verbeterde versie van de event-kalender, een nieuw platform voor rotsreservaties… Ja, zelfs onze Monte gaat er binnenkort anders uitzien! Met dit alles willen we onze clubs en leden beter en efficiënter van dienst zijn, met nog meer voordelen voor iedereen.

We hopen dat je ook in 2026 met ons wil meegroeien. We herinneren je er graag aan dat je korting krijgt als je je lidmaatschap vòòr 1 januari hernieuwt. Was je vorig jaar lid bij KBF, dan vindt de openstaande factuur op de homepagina van het ledenportaal, nadat je je hebt aangemeld op je persoonlijk profiel. Hiervoor surf je naar portaal.klimenbergsportfederatie.be

Wil je nog gegevens wijzigen voor je lidmaatschap van 2026? Bv. een wijziging in adres, club of een nieuw gezinslid toevoegen… Dan neem je hiervoor best rechtstreeks contact op met het secretariaat. Via mail doe je dat aan info@klimenbergsportfederatie.be, telefonisch zijn we binnen de kantooruren te bereiken op 03/830.75.00.

het klimaat

Klimmen en bergen beleven doen we allemaal met dezelfde passie: buiten, in de natuur, vaak op de mooiste plekken die er zijn. Maar we weten ook dat die natuur kwetsbaar is. Daarom wil KBF iets nieuws doen: met De Groene Pikkel zetten we jaarlijks een initiatief in de bloemetjes dat de klimaatimpact van onze sport helpt verminderen.

Denk aan creatieve oplossingen om CO2-uitstoot te beperken, een vernieuwend project in je club, of een inspirerende actie die anderen mee in beweging zet. Of je nu individueel iets opzet of met je organisatie een project uitbouwt: jouw idee kan het verschil maken. Dien jouw project in vóór 15 december en maak kans op de wisselbeker én €1500 steun. Samen bouwen we aan een duurzame klim- en bergsport!

Meer info vind je op: www.klimenbergsportfederatie.be/klimaatbeleid-kbf

Opgelet voor de jacht

Begin oktober wordt het startschot van het jachtseizoen 2025 gegeven. Ook voor ons als klimmers vraagt dat om extra oplettendheid wanneer we een klimmassief betreden. Het kan namelijk zijn dat de site volledig is afgesloten voor één dag. Check daarom altijd het infobord aan de ingang van het massief.

Ook wanneer je gaat wandelen is extra oplettenheid geboden. Op ChasseOnWeb vind je een duidelijk overzicht van de jachtdata en -locaties.

Zelf bieden we een apart overzicht voor de sluiting van de klimmassieven wegens jacht. Deze vind je terug op www.klimenbergsportfederatie.be/nieuws/jachtseizoen-2025

Chaveehut draait weer op volle toeren

Goed nieuws over onze hut in Maillen! Dankzij de inzet van heel wat bouwvakkers en vrijwilligers draait de Chaveehut weer op volle toeren. Het tweede deel van het lager is daarbij nu ook beschikbaar voor alle gasten.

Zin om het vernieuwde lager zelf te ontdekken? Kom gerust langs! Je bed en avondmaal reserveren doe je via www.klimenbergsportfederatie.be/infochaveehut

Maximilien Drion voor Winterspelen 2026

Half mei veroverde Maximilien Drion een olympisch ticket voor de nieuwe discipline op de Winterspelen 2026 in Italië: Ski Mountaineering. Sindsdien staat hij elke dag op met een duidelijk doel voor ogen: “Ik droom van een medaille,” vertelt Max in een uitgebreid interview met Sporza.

Noteer alvast 19 en 21 februari 2026 in je agenda om voor onze Belgische bergsporter te supporteren in de Ski Mountaineering Sprint. Let’s go Max!

Benieuwd of Ski Mountaineering iets voor jou is? Kom naar de workshop op 16 november 2026. Voor meer info kan je doorbladeren

MATERIAAL EN TECHNIEK

Tekst Arne Monstrey

MAMMUT - Eiger Norwand Pro Hs Hooded Jacket Zwitserse precisie voor topprestaties

Akkoord, de prijs is overdreven… Mammut is en blijft ten slotte een Zwitsers merk, maar dat zie je ook aan de precisie waarmee de Eiger Nordwand collectie is samengesteld. Deze Nordwand Pro is er zelfs het vlaggenschip van: het is een hoogwaardige drielaagse GTX-Pro hardshell voor barre omstandigheden en uitdagende beklimmingen. Ze biedt uitstekende weersbescherming en slijtvastheid. Mét een PFC-vrij ePE-membraan bovendien. Een geïntegreerde RECCO-reflector verbetert zoek- en reddingsacties bij noodsituaties. De Eiger Nordwand Pro HS Hooded Jacket is een robuuste, betrouwbare en volledig functionele keuze voor de zwaarste beklimmingen.

Gewicht: 714 gram

Adviesverkoopprijs: 999,95 euro

SCARPA - Rush Polar GTX Steeds warm in de winter

De RUSH POLAR GTX is speciaal ontworpen voor de winterperiode. Ze is ideaal voor sneeuwtochten en sneeuwschoenwandelen bij lage temperaturen. En dit dankzij de combinatie van Gore-Tex Duratherm en PrimaLoft Gold Insulation Eco. Deze bieden niet alleen maximale bescherming tegen de sneeuw, maar ook tegen de kou. Laboratoriumtesten garanderen warme voeten tot -20°C. Het rubber van de zool is helemaal aangepast om perfecte grip te hebben op sneeuw en ijs. Bovendien is het vetersysteem heel handig om de juiste spanning te kunnen regelen, ook met handschoenen aan.

Gewicht: 1.360 gram per paar (maat 42) Adviesverkoopprijs: 259,95 euro

POWERBAR - 5 Electrolytes Tabs

Perfecte hydratatie voor sporters

Tijdens bepaalde trainingen drink je het liefst alleen water om de consumptie van calorieën of koolhydraten te vermijden of om je vetmetabolisme te optimaliseren. Tijdens het sporten verlies je echter elektrolyten via zweten. Precies daar komen de PowerBar 5 Electrolytes bruistabletten van pas. Ze lossen op tot een hoogwaardige, calorievrije drank met de elektrolyten die je het meest verliest via zweten (Natrium, Kalium, Calcium en Magnesium, steeds gekoppeld aan Chloride). Ideaal als je sport, maar geen calorieën of suikers wilt consumeren. 10 Tabletten zorgen voor minstens 2,5 liter drank, afhankelijk van de gewenste intensiteit. In de smaken Pink Grapefruit en Lemon Tonic zit bovendien ook telkens 75mg cafeïne per tablet verwerkt.

Hoeveelheid: 10 tabletten per tube

Adviesverkoopprijs: 6,29 euro (per tube)

THE NORTH FACE – Alpedge Jacket

Mooi en functioneel

Deze stijlvolle fleece is een lichte en ademende midlayer, perfect voor in de Alpen, de Ardennen of daarbuiten. Het Polartec High Loft-materiaal zorgt voor een uitstekende verhouding tussen warmte en gewicht. Bovendien voert ze vlot vocht af waardoor ze snel droogt. De Futurefleece zijpanelen zorgen voor extra ademend vermogen zonder extra volume. De mouwen en zoom hebben een elastische afwerking om de opgebouwde warmte mooi bij te houden. Een mooie en functionele fleece voor een waaier aan bergsportactiviteiten.

Gewicht: 336 gram

Adviesverkoopprijs: 189,95 euro

GRANGERS - wash + repel clothing 2 in 1

Gemakkelijk en goedkoop wassen en impregneren

Gedaan met twee verschillende wasbeurten. Dankzij Grangers kun je je waterdichte spullen nu in één keer zowel wassen als herimpregneren. Niet alleen bespaart dit je geld, maar ook tijd, energie en water. Op zich bestond dit product al langer, maar de nieuwe verpakking verbruikt ook nog eens 72% minder plastic. Ook op die manier draag je je steentje bij. Dit product verwijdert vuil, maximaliseert het ademende vermogen en geeft een duurzame bescherming, waardoor de prestatie van alle technische stoffen wordt verbeterd.

Volume: 1 liter

Adviesverkoopprijs: 39,95 euro

PIEPS - iProbe BT 220

Sneller lawineslachtoffers lokaliseren

De iProbe BT 220 van Pieps is een elektronische lawinesonde met akoestische en optische meldingen om lawineslachtoffers sneller te lokaliseren. Hij is verkrijgbaar in verschillende lengtes van 220 tot 300cm, waarbij de kortste versie 380 gram weegt. Deze laat zich net als een gewone sonde in enkele seconden in elkaar zetten en is makkelijk te bedienen met handschoenen aan. De iProbe vangt al signaal op vanaf 2m en eens dichter dan 50cm verandert de pieptoon in een continue toon. De iProbe werkt ongeacht het merk LSZA (‘lawinepieper’) dat het slachtoffer draagt. Je blijft op dezelfde manier sonderen als met een normale sonde, het voordeel is dat wanneer je iets raakt of nadert, direct duidelijk is of het om het slachtoffer gaat of misschien om een tak of de ondergrond.

“Ik wist al langer van het bestaan ervan, maar het leek me een duur en te zwaar gadget in vergelijking met een gewone sonde. Maar bij intensieve lawinetrainingen tijdens mijn instructeursopleiding Skibergsteigen bleek de tijdswinst en vlotheid zo groot, dat ik direct eentje heb aangeschaft. Bij een lawine-ongeval telt elke seconde… Die extra euro’s en dat beetje meer gewicht neem ik er graag bij als het tijdswinst geeft om iemands leven te redden.” - Bart Smets

Adviesverkoopprijs: 130 à 200 euro

Materiaalcontroles voor klimmers

Vintage is in, maar niet als het om klimmateriaal gaat

Weet je nog wanneer je jouw eerste musketon aankocht? En jouw klimgordel - hoeveel kaarsjes mag die dit jaar uitblazen? Misschien loop je nog rond met zo’n oldschool jaren ’90-gordel: hypercool, maar toch niet zo verantwoord als je zou denken. Als klimmer wil je zorgvuldig en duurzaam met je materiaal omgaan: voor je eigen veiligheid, die van je klimpartner én om in goed vertrouwen te kunnen sporten. Maar hoe hou je dat in de gaten? Wat moet je juist controleren? En wanneer is écht tijd om je klimmateriaal als museumstuk te klasseren? We spitten het even voor je uit.

Inspecteren inspecteren, wie zijn best doet kan het leren

Of je nu net je eerste klimcursus volgt of al jaren alpine tochten maakt: het regelmatig en correct controleren van je uitrusting is onmisbaar om risico’s te beperken. Zowel jijzelf als klimmers, maar ook clubs en organisaties dragen daarin een verantwoordelijkheid. Als individuele klimmer sta je in de eerste plaats in voor je eigen veiligheid én die van je klimpartner. Dat betekent dat je je materiaal zorgvuldig onderhoudt, zoals “een goede huisvader”. Voor clubs en organisaties komt er echter meer bij kijken. Zij hebben extra verantwoordelijkheden, zoals het systematisch labelen van materiaal en een goede registratie van inspecties en controles. Op die manier behouden ze overzicht en kunnen ze garanderen dat elk stuk materiaal veilig en betrouwbaar in gebruik is.

Waarom materiaalcontroles?

Je klimmateriaal krijgt het zwaar te verduren: intensief gebruik, wisselende weersomstandigheden, UV-straling, scherpe randen, mechanische belasting, vuil en stof laten onvermijdelijk hun sporen na. Zelfs wanneer je met het blote oog niet meteen een beschadiging kan zien, kan het toch zijn dat de interne sterkte verminderd is. Door je materiaal systematisch te controleren en tijdig te vervangen, voorkom je dat onveilig materiaal toch in je klimuitrusting sluipt.

Soorten inspecties

Er zijn twee soorten inspecties die je als klimmer of organisatie in de vingers moet hebben:

• Routine-inspectie: vóór en na elk gebruik.

• Periodieke inspectie: minstens één keer per jaar, na een incident of wanneer iets bij een routinecheck wordt afgekeurd.

Een voorbeeld: wanneer tijdens een klimschooldag een musketon niet meer goed sluit, wordt die door een sportkader onmiddellijk uit roulatie genomen. De materiaalverantwoordelijke voert daarna een periodieke inspectie uit. Mogelijks kan de musketon na reiniging weer in gebruik genomen worden… soms is een vervanging nodig.

De aandachtspunten

Een goede materiaalcontrole bestaat uit drie lagen:

• Een administratieve check - leeftijd, gebruiksgeschiedenis en eerdere inspecties

• Visuele/tactiele inspectie – controle op slijtage, vervormingen, breuken of corrosie.

• Functietest – bij materialen met bewegende delen zoals sluitingen of remsystemen.

Afhankelijk van het materiaal zijn er verschillende inspectiecriteria en aandachtspunten. We lijsten de voornaamste punten voor je op.

METAAL

zicral of staal - musketons, katrollen, beveiligings-en afdaalapparaten, gespen van gordels

• Controleer op corrosie, vervorming, inslijting (>10%) en scherpe randen.

• Sluitingen moeten soepel functioneren.

• Bewaar staal en zicral gescheiden en droog om elektrolyse te vermijden.

• Reinig met water en zachte zeep (liefst regenwater om kalkreacties te beperken).

• Sommige toestellen hebben slijtage-indicatoren.

• In goede staat is de levensduur in principe onbeperkt.

HARDE KUNSTSTOF helmen, onderdelen in afdaalapparaten

• Controleer op breuken, vervorming, verkleuring, ontbrekende onderdelen.

• Functionele controle van sluiting en aanpasbaarheid.

• Levensduur is beperkt en door de fabrikant vastgelegd in de gebruiksaanwijzing.

TEXTIEL

gordels, touwen, slings, leeflijnen

• Let op rafels, verkleuring, brandsporen, losse draden, beschadigde stiksels

• Touwen: controleer mantelverschuiving, kern- of mantelschade, soepelheid en lengte (touwen kunnen tot 10% krimpen).

• Gordels: controleer de sluiting, verstelbaarheid en verschuiving onder belasting.

• Sommige leeflijnen en gordels hebben slijtage-indicatoren.

• Touwen mogen gewassen worden op een kort programma zonder zeep of wasverzachter (impregnatie verdwijnt).

• Levensduur is beperkt en door de fabrikant vastgelegd.

Let op combinatiemateriaal: Sommige klimmaterialen, zoals gordels en friends, bestaan uit een mix van metaal, kunststof en textiel. Inspecteer elk onderdeel volgens het juiste criterium.

AFKEURCRITERIA

Materiaal moet worden afgekeurd bij:

• Beschadiging van metaal, kunststof of textiel.

• Overschrijding van de maximale levensduur.

• Ontbrekende of onleesbare labels.

• Onherstelbare vervuiling of chemische aantasting.

Is je materiaal afgekeurd, dan kan je dit best meteen vernietigen zodat het niet ongewild nog in gebruik genomen kan worden. Een vergissing is snel gebeurd…

Documentatie en opvolging

Bewaar altijd de gebruikshandleiding en eventuele aanvullende informatie van de fabrikant.

Clubs en organisaties die materiaal ter beschikking stellen, moeten met een ‘papertrail’, kunnen aantonen dat zij een degelijk materiaalbeheer voeren.

Dit kan via een digitaal systeem of een eenvoudig Excel-bestand.

Belangrijke gegevens zijn:

• Product-omschrijving

• Identificatie bijvoorbeeld door serienummer

• Datum van ingebruikname

• Naam van de inspecteur

• Datum en bevindingen van de laatste inspectie.

• Nieuwe bevindingen en beslissing (in dienst houden of afkeuren).

• Eventuele opmerkingen

Identificeren van materiaal

Industrieel klimmateriaal moet individueel geïdentificeerd zijn (bijvoorbeeld serienummer), sportmateriaal mag ‘in groep/batch’ geïdentificeerd worden (bijvoorbeeld 12 musketons van dat type en die kleur). Een kleurcodering is ook mogelijk (bijvoorbeeld alle touwen van jaar 2025 kopen we aan in de kleur blauw, in 2026 in de kleur rood...).

Markeer alleen op labels of niet-belaste delen van het materiaal. Gebruik enkel door de producent goedgekeurde stiften of stickers.

Tot slot

Materiaalcontroles zijn geen administratieve last, maar een essentieel onderdeel van een goed veiligheidsbeleid. Regelmatige en zorgvuldige inspectie vermindert de kans op ongevallen aanzienlijk.

Dit is dus hét uitgelezen moment om eens met een kritisch oog door je klimspullen te gaan. En achteraf weet je meteen wat je kan vragen voor onder de kerstboom.

Workshop Materiaalinspecties

In het voorjaar van 2025 organiseerde KBF een workshop over materiaalinspecties. Door de positieve reacties herhalen we dit in 2026, op 21 maart in het KBF-secretariaat. Inschrijven kan via de website van KBF vanaf december.

Ben je actief als begeleider, instructeur of materiaalverantwoordelijke binnen je club of organisatie? Dan is deze bijscholing zeker iets voor jou!

Tijdens deze interactieve sessie leer je:

• Het verschil tussen routine- en periodieke inspecties

• Hoe je klimmateriaal correct controleert op slijtage en schade

• Productspecifieke aandachtspunten voor metaal, kunststof en textiel

• Hoe je inspecties correct documenteert

• Wanneer en hoe je materiaal verantwoord afkeurt

• De betekenis van CE-, UIAA- en EN-normen

Een ongeval als leerschool

KBF heeft sinds jaar en dag een weekendpermanentie. Vanaf vrijdagavond wordt de telefoon doorgeschakeld naar een vrijwilliger die noodoproepen kan beantwoorden. Nee, we hebben interventieteam dat bij een oproep meteen in actie schiet, dat laten we over aan de officiële hulpdiensten.

Onze vrijwilligers, vaak (ex-)bestuursleden van clubs of federatie, bieden een luisterend oor en adviseren over de stappen die je moet zetten na een redding of ongeval om met de verzekering in orde te zijn.

Als het echt om een zwaar ongeval gaat, wordt er toch doorgeschakeld naar medewerkers van het secretariaat en treedt het noodplan in werking. Dat document beschrijft de stappen die gevolgd moeten worden en wie daarvoor verantwoordelijk is. Het bevat sjablonen, bv. voor de aanvraag van een repatriëring, en achtergrondinformatie die kan helpen om de pers te woord te staan. Het document wordt jaarlijks herzien en doorlopen met het hele team, zodat iedereen voorbereid is. Zeker in de zomermaanden is dat belangrijk, wanneer veel medewerkers met vakantie zijn.

Van het kantoor naar het terrein

Ook op het terrein zijn we goed voorbereid. We houden rekening met de verplichtingen uit het Koninklijk Besluit op de Actieve Ontspanningsevenementen. Zo zijn er voor elke activiteit die we zelf organiseren een veiligheidsverantwoordelijke, een situatieplan, enz. Voor onze sportkaders ontwikkelden we een actiekaart die we tijdens bijscholingen telkens weer onder de aandacht brengen. Het is een beknopte geheugensteun die helpt om in crisissituaties niets over het hoofd te zien. Jaarlijks organiseren we voor hen ook een noodoefening. Vanuit die opgebouwde expertise formuleerden we de ambitie om in deze beleidsperiode een sjabloon te ontwikkelen voor een noodplan voor clubs.

Dat een uitbreiding van ons noodplan niet alleen voor onze clubs nuttig is, bleek op 17 mei. We organiseerden toen de Dag van de Bergsporter, met initiaties en workshops in Freyr en Pont-à-Lesse. Rond de middag kreeg ik een telefoontje dat er daar een zwaar ongeval was gebeurd, niet tijdens een van onze activiteiten, maar met twee klimmers die wat verderop bezig waren. Tijd dus om het noodplan in werking te zetten. Op zich liep dat vlot: iedereen deed wat van hun verwacht werd, zonder het document te moeten openen. Alleen: voor veel vragen bood het geen houvast.

Wat hebben we geleerd?

Niet geheel onverwacht bevat ons noodplan niets over acties op de plaats van het ongeval zelf. Meestal zitten we op kantoor achter de telefoon. Daar moeten we geen eerste zorgen toedienen of de hulpdiensten verwittigen. Op het terrein moet dat uiteraard wel. Onze recente topo’s bevatten daarom basisinformatie over wat te doen: Wie moet je bellen? Wat moet je zeggen? Waar wacht je de hulpdiensten op? Waar kan je terecht? Het staat er allemaal in en voor de massieven in beheer van KBF vind je die info ook op onze website.

Maar wat is er juist gebeurd? Het is een belangrijke, maar delicate vraag. Als federatie willen we graag de oorzaken van het ongeval kennen. Gaat het om materiaalfalen dat we aan de producent moeten melden? Was het een foute handeling die we kunnen voorkomen als we de procedures aanpassen die we in onze opleidingen aanleren? Ligt de oorzaak bij wijzigingen in de omgeving en moeten we die dan beter monitoren? We merken immers dat de klimaatverandering met de afwisseling van lange droge en natte periodes ook in België impact heeft op de rotsen. Het zijn belangrijke vragen. Als er voldoende mensen aanwezig zijn om de zorg voor de slachtoffers op zich te nemen, kan het nuttig zijn dat iemand anders uitkijkt naar sporen die een aanwijzing kunnen geven over het gebeuren en eventueel foto’s maakt. Een evidente opdracht is dat niet. Je voelt jezelf al snel een ongewenste pottenkijker. Bovendien stel je daarbij ook indirect de vraag naar aansprakelijkheid, terwijl het niet onze opdracht is om een eventuele ‘schuldige’ aan te duiden. Of en hoe we dit moeten opnemen in onze procedures is op het moment van schrijven nog geen uitgemaakte zaak.

Gerechtelijke molens

Zeker bij een ongeval met dodelijke afloop zullen ook politie en parket ter plaatse komen, instanties met een eigen focus en dynamiek. Zij moeten hun werk kunnen doen en daarbij de nodige hulp krijgen, maar het is goed om te beseffen dat het contact niet altijd even vlot verloopt en dat de gerechtelijke molens traag kunnen malen. Bij de betrokkenen zullen er in dat geval ook vragen naar boven komen rond het vervolg van het onderzoek. Het kan nuttig zijn dat direct betrokken kort na de feiten hun ervaringen op papier zetten, als houvast bij een eventueel later onderzoek. Het is verstandig om daarbij alleen feiten weer te geven en veronderstellingen achterwege te laten. Er kan immers veel tijd passeren tussen het ongeval en de verdere opvolging door het parket.

Volgens ons noodplan laten we het contact aan familie en nabestaanden over aan de officiële instanties. Verhalen van stageleiders die in een ver verleden ooit zelf een slechtnieuwsboodschap gingen brengen, bevestigen dat dit de juiste keuze is. Niemand is graag brenger van slecht nieuws en we zijn daar ook niet voor opgeleid. Alleen leert het voorval in Pont-à-Lesse dat het lang kan duren voor het nieuws de familie bereikt. Berichten over het ongeval circuleerden al in de pers lang voor de families op de hoogte waren – gelukkig zonder namen te noemen. In het geval de slachtoffers bekend zijn, kan het mogelijk helpen om de politiezone in het woonplaats te informeren en het te vragen het nodige te doen.

De tijd dat je het nieuws van het weekend pas maandag in de krant kon lezen, ligt al lang achter ons. Nieuws over zware ongevallen trekken lezers en blijkbaar volgen de media de berichten van de hulpdiensten op de voet. Daarbij wordt niet altijd de nodige zorg aan de dag gelegd. Het is niet omdat er een ongeval plaatsvond in Pont-à-Lesse en omdat er daar een via ferrata is, dat het ongeval ook plaatsvond op de via ferrata. Voor een breed publiek maakt dat misschien niet veel uit, maar binnen de klimmersgemeenschap is het wel belangrijk om de juiste discipline te benoemen. Reageren op wat er in de pers verschijnt is dan ook belangrijk, maar het komt er wel op aan om dat niet overhaast te doen om geen foute informatie door te geven. Ook het feit dat er geen nieuws is kan het vermelden waard zijn. We weten dat er gespeculeerd zal worden over de oorzaken van een klimongeval, ongeacht onze berichtgeving. Maar toch is het belangrijk om mee te even dat wij de analyse gemaakt hebben en geen definitieve conclusies konden trekken. Zo is het voor iedereen duidelijk dat speculaties ook niet meer zijn dan dat.

Langdurige impact

In het voorwoord van de vorige Monte gaf ik al een impressie van de impact die een zwaar ongeval kan hebben op omstaanders, zoals klimmers actief in een nabijgelegen route. In alle heisa wordt dat snel over het hoofd gezien. Het siert onze medewerker ter plaatse dat hij daar wel oog voor had en hun contactgegevens noteerde, zodat we hen ‘s avonds nog een keer samen konden brengen en hen ook later nog konden informeren. Ook voor deze opvang hadden we geen protocol.

Dat geldt ook voor contact met familie en nabestaanden. We tellen inmiddels meer dan 15.000 leden, maar toch is de klimmersgemeenschap een kleine wereld. Het is vaak niet ver zoeken naar iemand die het slachtoffer of de familie kent. Ook zij zitten met vele vragen, terwijl ze zich tezelfdertijd zorgen maken over een naaste in het hospitaal, of erger, afscheid moeten nemen van een geliefde.

Voor het team van KBF bood de dagelijkse opvolging in de dagen na het ongeval enige houvast. Ons vaste overleg ’s ochtends was niet alleen het moment om informatie uit te wisselen over de laatste ontwikkelingen. Het bood ook de gelegenheid om even stil te staan bij de emoties. Veertien dagen na de gebeurtenissen, bleek een debriefing met een psycholoog nog een nuttig initiatief.

Over psychologische begeleiding is er wel wat gedebatteerd op het secretariaat in de weken na 17 mei. Opvang voor een groep was al geregeld in ons noodplan en sinds kort biedt onze verzekering ook enkele individuele sessies voor slachtoffers, waaronder ook getuigen gerekend kunnen worden. Over de manier waarop onze verzekeringsmaatschappij dit implementeert, zijn we niet zo enthousiast, maar het is in elk geval een stap vooruit.

Alleen was het ongeval in Pont-à-Lesse geen groepsactiviteit. De omstaanders kenden elkaar maar oppervlakkig, van de club van de slachtoffers was niemand aanwezig. We hebben de psychologische ondersteuning dan ook breder ingezet dan oorspronkelijk voorzien: voor de omstaanders, voor de clubleden die samen met de slachtoffers les volgden, voor het team van KBF. Maar dit is zeker nog een werkpunt voor de toekomst.

Gebrek aan empathie?

Misschien had je gehoopt in dit artikel iets te lezen over het voorval zelf: wat is er nu juist gebeurd? Ik schreef het al hierboven: we hebben de analyse gemaakt kort na het incident en konden geen definitieve conclusies trekken. We hebben wel onze stageleiders nog eens gewezen op de veiligheidsvoorschriften bij trad klimmen, want dat was de discipline die de slachtoffers beoefenden. Ook dat is realiteit: beseffen dat je het antwoord op je vragen allicht nooit zal achterhalen.

‘Hier ontbreekt empathie’, schreef ik zelf in de marge van mijn tekst terwijl ik dit artikel aan het schrijven was. En toch heb ik beslist om hier geen empathie toe te voegen. Er is een tijd voor medeleven –lees mijn voorwoord in de vorige Monte – en een tijd voor analyse. We willen betrokken zijn bij onze community, maar we moeten ook bij momenten afstand kunnen nemen om bij te leren en te verbeteren.

Ik weet niet of het een troost is voor de slachtoffers en hun naasten – er is weinig dat hun leed kan verzachten, vrees ik – maar 17 mei heeft ons veel geleerd. Wijzelf, onze clubs, onze stageleiders zullen beter voorbereid zijn, de volgende keer. Al hopen we allemaal dat die volgende keer niet komt.

En tegelijk maak ik me zorgen. De pers berichtte deze zomer uitgebreid over het toenemende aantal ongevallen in de bergen. Een toename die wij niet zien in onze statistieken. Jullie, lezers van Monte, zijn je meer dan doorsnee burgers bewust van de risico’s en de gevaren van onze sport. Jullie zijn beter voorbereid. Er zijn mensen op pad voor wie ons noodplan geen verschil zal maken. Ze zullen ons niet bellen, omdat ze geen lid zijn, omdat ze ons niet kennen. Sensibiliseren is het enige dat hen kan helpen, maar dat is een heel ander verhaal.

EDELRID CLIMB GREEN ECO CARABINERS

EDELRID bewijst met de #CLIMBGREEN collectie dat duurzaamheid en performantie perfect hand in hand kunnen gaan in de klimen bergsport. Zonder in te boeten op veiligheid, worden alle CLIMBGREEN producten ontwikkeld volgens het 3R-principe: REDUCE, REUSE, RECYCLE.

EDELRID’s eco-karabiners zijn onderdeel van de #CLIMBGREEN collectie en worden geproduceerd zonder anodisering, wat de ecologische voetafdruk aanzienlijk verkleint. Het elimineert immers het gebruik van agressieve zuren en zware metalen, waardoor geen schadelijk afvalwater ontstaat. Bovendien vermindert het de energieconsumptie tijdens de productie. Hoewel dit betekent dat de karabiners geen felle kleuren hebben, wordt er niet ingeboet aan sterkte, slijtvastheid en prestaties.

LEZERS BRIEF

Ik las met veel interesse het artikel ‘klimzalen: onbekend en toch zo onbemind’ verschenen in Monte 2025/3 van Jeremie De Cocqueau. Hij geeft in het artikel een helder inzicht in het opbouwen en onderhouden van klimwanden. Over de norm EN12572 en het inspecteren van klimstructuren, wil ik graag wat op aanvullen…

Ik werk voor ACU Control & Safety, een gespecialiseerde inspectieinstelling die zich volledig richt op het keuren en inspecteren van klim- en boulderwanden en andere adventure sportsobjecten. Namens het Nederlandse normalisatie instituut ben ik afgevaardigd in de Europese normcommissie die werkt aan de herziening van de norm EN12572, de set Europese standaarden voor veiligheidseisen aan klim- en boulderwanden en klimgrepen.

Allereerst wil ik melden dat de EN12572 op dit moment herzien wordt. De draft-versie ligt nu ter stemming voor aan de leden van het Europese normalisatie comité CEN. Volgens planning wordt de nieuwe versie halverwege 2026 gepubliceerd. Op klimstructuren die vanaf publicatie gebouwd worden zal dan de nieuwe normversie van toepassing zijn.

In het artikel geeft de schrijver aan dat de norm niet wettelijk verplicht is gesteld en dat de toepassing en gebruik op vrijwillige basis gebeurt. Dat is wat mij betreft een vergaande versimpeling van de werkelijkheid. Nee, een norm is geen wet, maar een norm is wel een ‘best practice’, een veiligheidsstandaard bepaald door de industrie, waarmee kan worden aangetoond dat een klim- of boulderwand vermoedelijk veilig is. Het toepassen van de norm is een manier om invulling te geven aan de veiligheidseisen aan de wet. Wanneer wordt afgeweken van de norm zal de verantwoordelijke zelf moeten aantonen hoe er aan de toepasselijke wetgeving voldaan is. In jurisprudentie worden (inter)nationale standaarden ook altijd meegewogen.

De schrijver noemt in het artikel ook het Koninklijk Besluit (KB) met betrekking tot reglementering van actieve ontspanningsevenementen en de verplichting daarin om een risicoanalyse op te stellen. “Het doel van een risicoanalyse is het kunnen aantonen dat alle gevaren zijn geïdentificeerd, dat de daaruit voortvloeiende risico's zijn beoordeeld en op welke manier een niet-aanvaardbaar risico aanvaardbaar werd gemaakt met preventiemaatregelen” (tekst afkomstig van de website van de FOD Economie). Invulling geven aan de norm is een gedegen manier om aan te tonen dat de risico’s tot een aanvaardbaar niveau zijn teruggebracht: namelijk het niveau van de actuele veiligheidsstandaard.

De EN12572 bevat ook bepalingen over het inspecteren van klimstructuren. Er staat onder andere in dat een klimstructuur regelmatig moet worden geïnspecteerd door een deskundige.

Alleen aan de hand van inspectie kan worden gemonitord of de klimstructuur nog altijd veilig gebruikt kan worden. Een inspectie is een momentopname en geen garantie dat een klimstructuur blijvend voldoet aan de veiligheidseisen. Daarom moeten klimen boulderwanden regelmatig geïnspecteerd worden. Bovendien kunnen alleen deskundige partijen volledig vaststellen of er aan de veiligheidseisen voldaan wordt. Ik zie weleens rapporten van concurrerende inspectie-instellingen die een klimwand geïnspecteerd hebben zonder met de voeten van de grond te komen. Het is echter onmogelijk om een volledig oordeel over een klimstructuur te geven zonder essentiële onderdelen zoals topzekerpunten te inspecteren.

Ook de fabrikant neemt voorschriften over beheer en inspectie op in de handleiding. Daarover schrijft de FOD Economie: “Indien van toepassing, moet bij de risicoanalyse ook rekening gehouden worden met de gebruiksinstructies van de fabrikant. Indien van die instructies afgeweken wordt, moet dat opgenomen worden in de risicoanalyse en uitvoerig gerechtvaardigd worden.”

Samengevat zijn zowel het voldoen aan de norm als de noodzaak voor regelmatige inspectie door een competente partij zeker niet zo vrijblijvend als het artikel doet vermoeden. Uiteraard begrijp ik hoe ingewikkeld het is om dit onderwerp op een paar pagina’s uit te leggen. Ik waardeer de inspanning van de schrijver om dit voor elkaar te krijgen.

Bart Videler

ACU Control & Safety)

ONYX Boulder

Klimzaal: Onyx Boulder

Locatie: Maalse Steenweg 130, 8310 Brugge

Oprichters: Mathijs Battel, Jonas Vanwezel, Dorian Verlinden, Dean Beuckels

Openingsdatum: 11/04/2025

Wat maakt de klimzaal uniek: Onze klanten prijzen ons vaak op de gemoedelijke sfeer die hier hangt. Daar zijn we best trots op. Ook de klimstructuur in de vorm van een cobra is uniek, het pronkstuk van onze zaal. En uiteraard onze keuken met twee topchefs die elke dag lekkere gerechtjes serveren. We werken hiervoor zo veel mogelijk met verse en lokale producten via ‘Lekker van hier’.

Toekomstvisie: Met de feedback van onze klanten willen we elke dag een beetje beter worden. Innoveren voor elke klimmer, om die tot het niveau te tillen dat ze zelf wensen. We hebben nog heel wat plannen in ons achterhoofd...

Discipline: Boulder

Aantal vierkante meter klimoppervlak Boulder: 600 m²

Zijn er andere trainingsfaciliteiten?

Jazeker! Voorlopig kan je alvast trainen op de verstelbaar KilterBoard, maar ook een Moonboard is on the way. Verder kan je ook opwarmen en trainen in een onze trainingszone (hangboards, pull-up bar, dip station…).

We werken ook hard aan een aparte groeps- en kidszone waar we ook activiteiten kunnen organiseren voor teambuildings en dergelijke. We verwachten die af te hebben in september.

Hebben jullie een jeugdwerking?: Absoluut! Met Team Onyx voorzien we verschillende lesmomenten voor Onyx Vipers (10-12 jaar) en Cobra’s (13-16 jaar).

Training voor volwassenen: 100%, trainingen voor elk niveau!

KVB-opleidingen: omdat onze focus op boulderen ligt bieden we geen KVB-opleidingen aan.

Toegangsvoorwaarden? Een glimlach op het gezicht :)

Is de klimzaal verbonden met een KBF-club: Jawel, ‘Team Onyx’.

Korting voor KBF-leden:

We zijn grote fan van KBF en de topverzekering die zij aanbieden.

Wij geven daarom 5% voor niet Onyx-leden en 10% voor Onyx-leden.

Extra’s? We rollen vanaf het najaar yogalessen uit en gaan vanaf 2026 samenwerken met alle nabije sportgroepen om kampen te organiseren. Ook voor verjaardagsfeestjes kan je bij ons terecht. Elke laatste maandag van de maand voorzien we ook een coworking.

Wat moeten de klimmers nog van jouw klimzaal weten?

Met Onyx streven we naar een ongedwongen sfeer die doet denken aan Fontainebleau, waar wij jaren geleden de bouldermicrobe te pakken kregen.

Website: www.onyxboulder.com

KLIMMUREN, NIET ENKEL

TE VINDEN IN KLIMZALEN

In de vorige editie van Monte zagen we hoe een commerciële klimzaal ontworpen en gebouwd wordt. Maar klimmuren worden ook op minder voor de hand liggende locaties gebouwd, zoals scholen, ziekenhuizen, privépraktijken van kinesisten of psychologen. De grote reden hierachter is dat klimmen veel bredere effecten heeft dan enkel het sportieve aspect.

1. Klimmen, meer dan een sport alleen

Klimmen is een activiteit die iedereen vrijwel onmiddellijk kan beoefenen, zonder grote fysieke of technische vereisten. Het draagt bij aan de ontwikkeling van tal van fysieke en mentale vaardigheden:

• Versterking van spierkracht en fysieke weerstand

• Evenwicht, lenigheid en gewrichtsmobiliteit (proprioceptie)

• Motorische planning en bilaterale coördinatie

• Cognitieve, probleemoplossende en visuele vaardigheden

• Sensorische verwerking

• Zelfvertrouwen, mentale veerkracht en impulscontrole

• Leren omgaan met angst en verlaging van stresshormoon (cortisol)

• Verbetering van het zelfbeeld

Dit maakt klimmen een krachtig hulpmiddel om ook gebruikt te worden buiten een sportieve context, zoals klimtherapie.

Therapeutisch klimmen combineert fysieke activiteit met mentale uitdaging, en heeft als voordeel dat het direct feedback geeft over houding, balans, concentratie, zelfvertrouwen en samenwerking. Klimmen wordt daarom steeds vaker geïntegreerd in therapieën en gebruikt door bijvoorbeeld psychotherapeuten, artsen, leerkrachten, outdoor trainers, maatschappelijk werkers, fysiotherapeuten en verpleegkundigen in de psychiatrie.

2. DUITSLAND EN OOSTENRIJK: VOORLOPERS IN KLIMTHERAPIE

Het therapeutisch gebruik van klimmuren vindt zijn oorsprong in Duitsland en Oostenrijk in de jaren 1990. Klinieken, revalidatiecentra en psychotherapeutische instellingen begonnen klimtechnieken te integreren in behandelingen voor onder andere angststoornissen, depressie, ADHD, autisme en fysieke revalidatie na letsel of operatie. Ze ontdekten al snel dat klimmen sterk kan bijdragen aan psychische en sociale ontwikkeling.

In Duitsland is therapeutisch klimmen een gevestigde behandelvorm in verschillende revalidatieklinieken en psychotherapeutische instellingen. Universiteiten zoals die van München en Keulen voeren onderzoek naar de effectiviteit van therapeutisch klimmen. De resultaten tonen positieve effecten op motoriek, stemming, sociale vaardigheden en therapietrouw.

In Oostenrijk hebben steden als Wenen, Salzburg en Innsbruck gespecialiseerde centra waar klimtherapie wordt aangeboden. De Oostenrijkse Alpenvereniging ondersteunt projecten waarbij klimmen wordt ingezet voor sociale integratie en mentale gezondheid. Daarnaast zijn er samenwerkingen tussen scholen en therapiecentra om klimmen in het onderwijs te integreren voor kinderen met speciale behoeften.

In Vlaanderen bevindt klimtherapie zich nog in een opkomende fase, maar het landschap verandert en we zien telkens meer initiatieven die zich daar specifiek op focussen.

3.1. Klimtherapeuten

In België is "klimtherapeut" geen wettelijk beschermde titel. Het is niet opgenomen in de lijst van gereglementeerde gezondheidsberoepen en er bestaat geen erkende orde of beroepsvereniging. Iedereen mag zich klimtherapeut noemen, ook zonder erkende opleiding of accreditatie.

Het aantal mensen dat klimtherapie aanbiedt groeit echter enorm, mede dankzij de populariteit van de klimsport. Hieronder volgt een beperkte lijst. Belangrijk om weten is dat deze mensen heel verschillende achtergronden en opleidingen hebben. Afhankelijk van wat jouw zorgvraag is, is het belangrijk om de achtergrond en vooropleiding van de persoon na te kijken (bv. is die persoon ook kinesitherapeut, psycholoog of-, psychotherapeut…).

• Sven De Wilde wordt beschouwd als de eerste klimtherapeut in België die een specifieke opleiding Klim therapie volgde in combinatie met Acceptance and Commitment Therapy (ACT) met een specialisatie ASS. Zijn aanpak richt zich op het vergroten van lichaamsbewustzijn, het omgaan met angsten en het versterken van zelfvertrouwen.

• VAAIana in Bree combineert klimtherapie met lichaamsgerichte en ervaringsgerichte benaderingen. Ze richten zich op thema's zoals trauma, zelfvertrouwen, grenzen en emotie beleving.

• Outdoor Therapie België is een netwerk van therapeuten dat outdooren avontuurlijke activiteiten, waaronder klimmen, integreert in hun therapeutische praktijk.

3.2. Klimzalen en klimtherapie

Klimzalen spelen een belangrijke rol in de toegankelijkheid van klimtherapie. Sommige klimzalen beginnen naast hun klassieke- en G-werking ook meer aandacht te besteden aan doelgerichte klimtherapie:

• Klimclub Hungaria in Leuven heeft samen met Leo Torfs en andere professionals de Oostenrijkse opleiding "Therapeutisch Klimmen" gevolgd. Via aangepaste klimactiviteiten zetten ze zich in voor kinderen en jongeren met onder andere autisme, ADHD en DCD.

• In Gent organiseert klimzaal Bleau sinds kort sessies die zich specifiek op de wensen en noden afstemmen van sporters met ASS. Op een gestructureerde manier en via vertrouwde begeleiders wordt gewerkt aan het bijdragen van vaardigheden die later op een zelfstandige basis kunnen uitgewerkt worden.

3.3. Kliminfrastructuur in klimzalen

Naar het model van Duitsland en Oostenrijk beginnen ook in België ziekenhuizen de meerwaarde in te zien van klimmen voor therapie, rehabilitatie of revalidatie:

• Het Universitair Psychiatrisch Centrum (UPC) KU Leuven op Campus Gasthuisberg beschikt over een eigen klimmuur waar therapeutisch klimmen wordt ingezet als een ervaringsgerichte werkvorm, die jongeren helpt om beter zicht te krijgen op hun functioneren. De klimsessies zetten ook sterk in op groepsdynamiek, ondersteuning en verbinding. Deze kleine of grote succeservaringen nemen de jongeren mee in het vervolgtraject van hun opname.

• Jonathan Sandyck, Coördinator Vakgroep Psychomotoriek aan het Psychiatrisch Ziekenhuis Onzelievevrouw in Brugge, bekijkt de mogelijkheid tot het bouwen van een klimmuur binnen het ziekenhuis voor gebruik in de behandeling van angst- en stemmingsstoornissen alsook voor revalidatie en rehabilitatie.

3.4. Anderen

Naast bovenvermelde projecten zijn er natuurlijk nog tal van andere prachtige initiatieven die klimmuren (willen) gebruiken voor hun sociale werking. Een die we graag nog vermelden is vzw Erat in Leuven, een jongerenwerking voor kwetsbare jongeren. Via een toekomstige klimmuur die toegankelijk zal zijn voor iedereen willen ze jongeren een hand bieden.

De klimmuur nodigt hen uit tot sportbeoefening en sociale vermenging in een respectvolle sfeer. Het zal grotendeels door de jongeren zelf uitgebaat worden ter bevordering van integratie, meerwaardegevoel en aanleren van vaardigheden. Bovendien kan de werkervaring bij de klimmuur de kloof met de arbeidsmarkt verkleinen.

4. G-WERKING vs. KLIMTHERAPIE

G-werking en gespecialiseerde klimtherapie streven verschillende doelstellingen na.

G-sport is de verzamelnaam voor elke sportbeoefening of aangepaste beweegvorm van personen met beperking, psychische kwetsbaarheid of chronische aandoening. Via gespecialiseerde begeleiding en aangepaste programma’s streven we met de G-werking naar inclusie en empowerment van alle sporters. De ontwikkeling van G-klimmen in Vlaanderen wordt ondersteund door o.a. G-sport Vlaanderen, de Klim- en Bergsportfederatie, FROS Multisport Vlaanderen en de verschillende klimclubs in Vlaanderen die een G-werking aanbieden (Klimclub Hungaria, BVKB (Klimax), Climbing Team De Dam en Bleau Climbing Team).

Klimtherapie daarentegen heeft een heel specifiek therapeutisch doel. Via gespecialiseerde begeleiding en methodische oefeningen streeft het naar het expliciet aanleren van nieuwe vaardigheden. Klimtherapie geeft meer aandacht aan de specifieke nood van de persoon en is meestal aanvullend op andere vormen van therapie.

5. ERKENNING EN TERUGBETALING MUTUALITEIT

Aangezien de titel klimtherapeut niet gereguleerd is door de FOD Volksgezondheid of een officiële beroepsorde wordt klimtherapie niet automatisch terugbetaald door de mutualiteit. Terugbetaling zal afhangen van de vooropleiding van de klimtherapeut. Als bijvoorbeeld een erkende psycholoog of psychotherapeut klimtherapie gebruikt als tool kan dit in aanmerking komen voor terugbetaling. Bij klimtherapeuten zonder erkende achtergrond zal dit niet het geval zijn.

Voor patiënten kan het nuttig zijn om na te gaan bij hun mutualiteit voor eventuele tussenkomst in de kosten.

6. OPLEIDING ALS KLIMTHERAPEUT

Opleidingen voor klimtherapeut variëren van korte cursussen tot uitgebreide modulaire programma's en richten zich op zowel fysieke als psychologische toepassingen van klimmen in therapie.

Belangrijk om te benadrukken is dat de meeste bestaande opleidingen van korte duur zijn en academische vooropleidingen als psycholoog, psychotherapeut of pedagoog vereisen. Deze opleidingen hebben als hoofddoel een extra tool aan te bieden aan ervaren therapeuten of begeleiders en maken op zich geen professionele zorgbegeleider van de persoon die deze cursussen volgt.

Duitsland Institut für Therapeutisches Klettern (nach Hajo Friederich)

Duitsland Technische Universität München – Therapeutic Climbing

Duitsland/ Oostenrijk Institute for Climbing Therapy – Salzburg

Frankrijk FFME – Certificat de Spécialisation Escalade-Santé

Zwitserland Verband

Therapeutisches

Klettern Schweiz

Verenigd koninkrijk

Climbing Calm CIC

Professionals met een therapeutische achtergrond

Professionals in de gezondheidszorg

Psychologen, psychotherapeuten, ervaringsgerichte opvoeders

Sportinstructeurs, gezondheidsprofessionals

Ergo- en psychomotorische therapeuten, gezondheidsprofessionals

Professionals die werken met mensen met psychische aandoeningen of autisme

Zeven modules, theorie + praktijk, met examens. Europese erkenning en aansluiting bij Verband für Therapeutisches Klettern mogelijk

Cursus van 3 dagen over gebruik van klimmen bij psychosomatische aandoeningen, met focus op innerlijke beleving.

Vijfdaagse cursus; kwalificeert voor het opzetten van psychologische of pedagogische klimprogramma’s. Internationaal gecertificeerd

Opleiding van 36u voor aangepast klimmen bij mensen met beperkte toegang tot sport, incl. chronische aandoeningen

Basisopleidingen en gespecialiseerde modules, zoals scoliosespecifieke bouldertherapie

Geaccrediteerde cursus tot gecertificeerd instructeur in therapeutisch klimmen. 4 modules

Therapeutische opleiding

Gezondheidszorg achtergrond vereist

Relevante psychologische of pedagogische achtergrond

Sport- of gezondheidsgerelateerde achtergrond

Gezondheidsgerelateerde opleiding

Werkervaring met doelgroep vereist

7. ONTWERP VAN KLIMMUREN VOOR KLIMTHERAPIE

Bij klimtherapie werkt men meestal met een heel specifieke doelgroep rond heel specifieke oefeningen en is er geen expliciete nood aan grote technische of fysische moeilijkheid.

Bij het ontwerp van een klimmuur voor therapeutische doeleinden zal men dus anders te werk gaan dan voor commerciële klimzalen:

• Kleinere klimbare oppervlaktes zijn voldoende daar er meestal geen nood is aan veel variatie maar wel veel herhaling van specifieke oefeningen of routes.

• Voor lengteklimmen zijn muren vanaf 7-8m genoeg om te werken rond angst voor hoogte, vallen, vertrouwen in de zekeraar…

• Positieve overhang of verticale muren kunnen al meer dan uitdagend genoeg zijn. Negatieve overhang hoeft meestal niet.

• De 3D-structuur in de klimmuur is geen noodzaak. Het gebruik van vlakke wanden kan de draagstructuur sterk vereenvoudigen met de daaruit volgende positieve impact op bouwkost.

Ook naar uitrusting of afwerking van de klimmuur zullen andere keuzes gemaakt worden:

• De afwerking van de klimmuur zal meestal rust proberen uitstralen. Natuurkleurig hout zal vaak de voorkeur hebben boven felle kleuren voor oppervlaktebehandeling.

• Voor specifieke doelgroepen is de sensorische ervaring heel belangrijk. Ruwe oppervlaktes zijn daarom ook te vermijden. De klimmuur zal meestal afgewerkt worden zonder korrelstructuur en voor de klimgrepen kunnen zachtere materialen gekozen worden (bv. hout)

• Overprikkeling kan een belangrijke factor zijn. Een beperkt aantal duidelijke routes zal de voorkeur hebben boven een groot aantal heel variërende routes, grepen en kleuren

CONCLUSIE

Onderzoek wereldwijd bevestigt de effectiviteit van klimtherapie als aanvullende therapievorm. Specifieke opleidingen geven ervaren professionals met een vooropleiding binnen de zorgsector specifieke tools voor het toepassen van deze therapievorm binnen hun praktijk. Momenteel bestaat er echter geen wetgevend kader rond deze opleidingen of het gebruik van de titel “klimtherapeut” en is het belangrijk dat elke persoon de achtergrond en ervaring van de klimtherapeut kent om zeker te zijn dat deze kan helpen bij de specifieke zorgvraag.

Voor het ontwerp en bouwen van klimmuren voor therapeutische doeleinden moeten andere factoren in rekening gebracht worden dan voor commerciële klimzalen.

Heb je vragen rond klimtherapie of het bouwen van klimmuren, twijfel dan zeker niet om mij te contacteren op: jeremiedecocqueau@posteo.net

Foto's

Pag 18: © Alan Mas

Pag 18-19 : © Sven De Wilde

Pag 20: © Lena Drapella

Pag 21 links : © Lena Drapella

Regiowerking voor jonge klimtalenten

In september zette de Klim- en bergsportfederatie een belangrijke stap in de ondersteuning van jonge klimtalenten: de opstart van een regiowerking voor U13. Hiermee krijgen gemotiveerde jongeren uit klimclubs aangesloten bij KBF de kans om bijkomende trainingen te volgen, bovenop hun eigen wekelijkse trainingen van de clubwerking.

Het doel is deze jongeren extra te ondersteunen in hun sportieve ontwikkeling, zonder ze volledig uit hun vertrouwde omgeving te halen. Hiermee willen we meer ontwikkelingskansen creëren voor de jongeren die zich binnen hun club al onderscheiden door motivatie en potentieel.

Drie regio’s voor Vlaanderen, één visie

Voor de inrichting van de regiowerking werd Vlaanderen opgedeeld in drie regio’s: West, Centraal en Oost. Elke regio krijgt een eigen regiocoach, die instaat voor de opvolging en begeleiding van de geselecteerde atleten. Binnen deze regio zal twee keer per maand een training plaatsvinden. Zo hoeven de jongeren meestal minder lange afstanden af te leggen en kunnen ze toch geregeld op nieuwe routes, met andere grepen en in diverse stijlen trainen. Door het samenbrengen van leeftijdsgenoten uit verschillende clubs kan er maximaal van elkaar geleerd worden, en bieden we de jongeren de kans misschien nét die uitdagende trainingspartner of route te vinden die ze niet meer in hun eigen club of zaal vonden.

De trainingen worden ingepland door de regiocoach, in samenspraak met de clubs en clubtrainers. Het is belangrijk te weten dat deze regiowerking geen vervanging is van de clubwerking, maar wel een aanvullend traject voor de gemotiveerde jongere die net dat tikkeltje meer wil en aankan.

De regiocoaches stemmen de trainingsinhoud goed op elkaar af. Zo wordt binnen de drie regio’s op een vergelijkbaar niveau gewerkt en kunnen ervaringen vlot gedeeld worden.

In juni vonden in regio West en regio Oost al twee kennismakingstrainingen plaats voor de uitgenodigde U13 atleten. En met succes, want de motivatie en inzet bij de atleten spatten ervan af!

Wie mag deelnemen?

De selectie van atleten voor de regiowerking gebeurt op basis van overleg tussen de federatie, de clubcoaches en de regiocoaches. Daarbij wordt niet alleen gekeken naar prestaties, maar ook naar motivatie, inzet en groeipotentieel. Zo vormt de regiowerking voor de U13-leeftijdsgroep een stimulerende leeromgeving waarin jongeren kunnen groeien in hun klimvaardigheden én in hun sportieve attitude. Daardoor zorgen we ervoor dat deze jongeren op het juiste moment de juiste ondersteuning krijgen, zonder overbelasting of te veel druk.

Stapsteen richting topsport

De trainingsinhoud wordt door de projectcoördinator (Liesbeth Wulteputte) afgestemd met de nationale coaches van het Belgian Climbing Team (BCT), zodat er een natuurlijke lijn ontstaat tussen de clubwerking, de regiowerking en het nationale team. De deelname aan de regiowerking is uiteraard nog geen garantie voor doorstroming naar het BCT, maar ze vormt wel een eerste stapsteen in de richting van topsport.

Wat met U15 en U11?

De opstart van deze regiowerking gebeurt momenteel met de U13-categorie, maar de federatie kijkt ook vooruit. Er zijn plannen om de regiowerking in de nabije toekomst ook voor de U15 op te starten. Bovendien zullen we vanuit dezelfde visie ook voor de U11-categorie een event opzetten: er komt een open trainingsmoment waarop alle klimmers jonger dan 11 jaar welkom zijn. Clubs krijgen hierover binnenkort meer informatie.

Blijven groeien in de klimsport met volle goesting

Met de opstart van een regiowerking biedt de Klim- en bergsportfederatie met de steun van Sport Vlaanderen haar jonge talenten een nieuw platform aan om te groeien, te leren en vooral om met volle goesting te blijven klimmen. De federatie wil hiermee jongeren ondersteunen in hun ontwikkeling als sportklimmer zonder de belangrijke rol van de clubs uit het oog te verliezen.

Winter stages

Wil je je grenzen verleggen en leren hoe je op een veilige manier aan bergsport kan doen? Wil je samen met gelijkgezinden genieten van de winterse bergen? Kom mee op stage met één van onze clubs, volg een opleiding of schrijf je in voor een workshop.

Of je nu net begint of al ervaring hebt: wij zorgen voor winterplezier op elk niveau.

Stages:

• Sneeuwschoenwandelen

• Ijsklimmen

• Toerskiën & splitboard

Workshops:

• Sneeuw- en lawinekunde

• Winter-EHBO

Events:

• Start to Toerski 16/11

• Start to Skimo 16/11

• Avalanche Awareness Day 30/11

Groepstrainingen

Vind een stage die bij jou past op portaal.klimenbergsportfederatie.be/events of scan de QR-code.

Algemene info over onze winterdisciplines vind je op www.klimenbergsportfederatie.be/winter

1. Onze stageleiders zijn niet zomaar begeleiders: ze zijn opgeleid in de Alpenlanden en brengen een rugzak vol kennis en ervaring mee.

2. Je leert het lawinegevaar inschatten en ontdekt hoe je met doordachte keuzes risico's zoveel mogelijk kan beperken.

3. Alle essentiële technieken komen aan bod, zodat jij de winterse bergen met een gerust hart kan intrekken.

4. Je oriëntatie-skills worden bijgeschaafd zodat je een efficiënt spoor kan kiezen en – niet onbelangrijk - op tijd terug bent in de berghut of het hotel om te aperitieven.

5. Na je opleiding in de bergen kan je op een verantwoorde manier zelfstandig op stap gaan. Doorstromen naar een ervarings- en gevorderde stage kan ook!

Onze winterevents

16 november - start to toerski / splitboard

In deze workshop geven we meer uitleg over toerski’s en splitboards met alle ins en outs. Op piste oefenen we samen verschillende technieken in: stijgen/dalen, stoktechnieken, spitzkehren, vellen, etc. Alles onder begeleiding van diverse ervaren en gediplomeerde stageleiders toerski & splitboard.

Voor: Ervaren skiërs en snowboarders, liefst met al wat offpiste ervaring, die de stap willen zetten naar toerski of splitboard of al een eerste stage achter de rug hebben en hun skills wat willen opfrissen.

Locatie: Snowvalley in Peer

Start: 8u45 – 14u30, daarna vrij skiën/snowboarden mogelijk tot 17u of aansluiten op MTB/Trailrun*

Prijs: 85 euro incl. begeleiding, inkom op de skipiste, gebruik materiaal én lunch (soep & broodje)

Materiaal: Toerski-materiaal wordt geleverd door Republik Skishop Antwerpen en de splitboards door Flow State in Putte.

16 november - Start to ski mountaineering

Vorige winter bereiden we vijf Vlamingen voor op hun eerste BK skimo, met groot succes! Dit jaar doen we dat dus gewoon opnieuw. Wil je weten wat het is om mee te doen aan een Belgisch kampioenschap of andere wedstrijd (al dan niet in teamverband)?

Dan is dit event iets voor jou.

In de voormiddag leggen we uit welke wedstrijden er bestaan, hoe je je fysiek en technisch voorbereidt en welke materiaalkeuzes je kan maken. Na de lunch oefenen we op piste op snelheid & efficiëntie.

Begeleidster Katrien Aerts is een ex-topsportster freestyle ski, die op de OS stond en intussen een echte toerski-fanaat geworden is.

Voor: Ervaren toerskiërs die fysiek fit zijn & zich vlot aanpassen aan diverse sneeuwcondities offpiste.

Locatie: Snowvalley in Peer

Start: 9u30 tot 17u

Prijs: 70 euro incl. begeleiding, inkom op de skipiste én lunch.

Materiaal: Neem je toerski-materiaal mee of laat ons weten als je materiaal bijkomend wil huren.

BK Skimo 2026 - 7 & 8 februari 2026

Het BK Skimo 2026 gaat dit jaar door op 8 februari in Sommand in de Franse Alpen. We voorzien 3 disciplines:

- Vertical op 7 februari

- Teamcompetitie op 8 februari – NIEUW!

- Individuele race op 8 februari

Meer info volgt via onze website en een video van de vorige editie van deze wedstrijd kan je bekijken op https:// pointesblanches.fr/.

* MTB & Trailrun voor toerskiërs & splitboarders (gratis)

Toerskien en splitboarden vraagt een goede conditie. Om deze te verbeteren kan je bv. gaan hardlopen of MTB’en. Onder de leuze 'samen uit, samen thuis' voorzien we een korte training. Om 14u30 verplaatsen we ons even met de auto (carpoolen mogelijk). We ronden af rond 17u.

• De MTB gaat door in het singletrack paradijs GenkTrails waar we gebruik maken van het TrailPark Klaverberg en omgeving. Stageleider Hubert is een ‘local’ en kent alle mooie tracks voor een tochtje van ongeveer 2u30. Zorg zelf voor een MTB.

• Voor wie liever de trailschoenen aantrekt, kan mee met Jeroen, Belgisch Kampioen Sky Ultra en eveneens toerski-stageleider. Op en rond de terril van Waterschei vinden we het ideale terrein! Je krijgt ook tips rond training en hoe je dit best opbouwt.

30 november - Avalanche awareness day in Gent

Ver weg van de gebaande ski-autostrades kan je prachtige tochten maken en genieten van de ongerepte natuur. Maar hoe doe je dat op een veilige manier?

Ben je een beginnende toerskiër, splitboarder of sneeuwschoenstapper, dan start alles met een basisworkshop sneeuw- en lawinekunde. Hierbij leer je hoe lawines ontstaan, hoe je een lawinebericht kan interpreteren en wat dat betekent voor een route of flank. In de namiddag heb je twee opties:

• Je verder bekwamen in tochtplanning en (concreet) oefenen met diverse digitale tools die voorhanden zijn

• Leren omgaan met lawine-uitrusting. Dit laatste kan ook op andere momenten in de winterperiode.

Al ervaring of een workshop gevolgd? Dan kan je in de voormiddag kiezen voor een opfrissing van de theorie & praktijk.

Zit de stop-or-go nog vers in het geheugen en al ervaring op het terrein? Dan is een uitdiepingscursus waarin je meer leert over gevarenpatronen en menselijke denkpatronen of een sessie over hoe je sneeuwprofielen maakt en interpreteert een aanrader.

Na de lunch kan je je dan verdiepen in lawinecases, (concreet) oefenen met het interpreteren van lawine- en weerberichten of de tool skitourenguru leren kennen en goed leren gebruiken.

Locatie: Verblijf Sport Vlaanderen, Zuiderlaan 14, Gent

Start: 9u tot 17u

Prijs: 50 euro voor sportkaders, 60 euro voor leden, 70 euro voor niet-ledeninclusief deelname aan de door jouw gekozen sessies, onthaal met koffie(koek) & lunchbuffet

Op sneeuwschoenseminarie in Davos

Toegegeven, ik dacht dat dit Zwitserse stadje in Graubünden waar onze wereldleiders geregeld neerstrijken, een beetje te mondain zou zijn voor ons. Maar na lang turen op de stafkaarten en hellingsgraden, bleek het toch een ideale uitvalsbasis voor meerdaagse wintertochten. Dus we trokken onze stoute bergschoenen aan.

Deze week hebben we geen wereldproblemen op te lossen, maar ons wel te buigen over de vraagstukken: Hoe hoog is het lawinegevaar en waar? Welk weer wordt er voorspeld? Welke tochten zijn op basis daarvan haalbaar? Hoe koud zal het zijn ’s nachts? Wat nemen we in de bivakrugzak?

Veel kopzorgen hoeven we ons niet te maken want de zon schijnt en het lawinegevaar is in de loop van de laatste weken gedaald naar 1. Enkel in erg steil en weinig bezocht terrein blijft men waarschuwen voor een ‘Persistent weak layer’ (zie ander artikel Altschnee p. 38).

Echt warm wordt het niet, maar daar zijn we op voorzien. Gezien we thuis al heel wat routes hebben voorbereid, voor diverse scenario’s van lager en hoger lawinegevaar, hoeven we ze maar uit te kiezen.

Dagwandeling naar Buëlenhorn

Als opwarmertje zoeken we het niet ver. We vertrekken aan het hotel de berg op en kunnen meteen onze sneeuwraketten onderbinden. Eerst even de nog lege skipistes op, daarna via een brede jeeptrack in het bos naar boven. Wat verder laveren we via een gesneeuwd en soms wat verijsd pad tot boven de boomgrens.

De uitzichten worden weidser. Het terrein wordt opeens heel wat uitdagender, de toerskiroute traverseert een erg steile helling en dus kiezen we voor een directe lijn naar boven. In eerste instantie is het sneeuwploeteren maar daarna gaat het comfortabeler naar de top, waar we helemaal alleen en met volle teugen kunnen genieten.

Een ideale plek om de stafkaart eens boven te halen en aan onze oriëntatieskills te werken. Gezien er steeds vaker digitaal genavigeerd wordt, gaat het kaartlezen snel achteruit. Terwijl dit een vaardigheid is die nog altijd erg belangrijk blijft. Een app zegt je wel waar je bent maar niet waar je naartoe moet. En als alle paden bedekt zitten onder de sneeuw en lawinegevaar op de loer ligt, is het ‘kunnen lezen’ van het terrein en de beste route kiezen, echt belangrijk.

Tweedaagse bivaktocht vanuit Sertig Dorfl

Gezien parkeren in Zwitserland bijna een mission impossible is, maken we wijselijk gebruik van het uitstekend openbaar vervoer. Davos is overigens met de trein heel vlot bereikbaar vanuit België en diverse deelnemers hebben van die optie gebruik gemaakt om op een klimaatvriendelijkere manier op stage te gaan.

Als we uitstappen, mogen we meteen de 3x3-methode bovenhalen. Terrein en condities zijn perfect, maar de factor mens speelt ook mee. Een deelnemer heeft in de postbus letterlijk zijn tand gebroken door een stuk ducttape op een ietwat onorthodoxe manier te willen afscheuren. Wat later komt er nog iemand schoorvoetend toegeven wat last te hebben van de darmen.

Een telefoontje met de tandarts en wat uitwisselen van vragen en informatie, besluiten we toch voltallig te vertrekken. De aanloop is eenvoudig. Langs de Kühalpbach gaat het rustig omhoog, maar door ziekte moet er alsnog iemand terugkeren, jammer.

Daarna begint het echte werk. Op de Berguner Furgga viel er enkele maanden eerder nog een dodelijk lawineslachtoffer bij lawinegevaar 3. Deze steile bergkom is noordgericht en was dus te risicovol. Maar nu zijn de condities veel gunstiger en bereiken we vlot de col.

Hoog boven het meer Lai de Ravaisch Suot slaan we de tenten op. Voor velen een (ijskoude) vuurdoop in het winters bivakkeren en is het dus best een spannende belevenis. Gelukkig heb ik aanbevolen warme slaapzakken te huren want onder een open hemel koelt het vlotjes af richting -15°C.

De volgende dag besluiten we de hoge route te nemen richting de Sertigpass, met meer uitzicht en minder ploeteren dan in de poedersneeuw lager in het dal. In de verte zien we de vergletsjerde noordwand van Piz Kesch liggen. Ook hier terug een steilere noordflank net onder de bergpas. Behoedzaam en met de aanbevolen tussenafstand van 10m dalen we af. Niemand die de vraag stelt waarom, want onder ons liggen de restanten van een oude plaatlawine.

Driedaagse bivaktocht van Wiesen naar Davos

Gemoedelijk lopen we het dorp uit langs een breed spoor. Boomschors op de verijsde sneeuw doet wonderen. Na een half uurtje salonwandelen worden de kuiten aan het werk gezet tijdens een bijzonder steile klim naar de Alteiner Fürggli. De vele kilo’s op de rug worden vervloekt, het zweet vloeit rijkelijk.

Bij een verlaten boerderij net boven de boomgrens komt de lunch geen moment te vroeg. Het blijkt de laatste windluwe en zonnige plaats te zijn want hogerop zorgt een ijskoude wind voor minder aangename temperaturen. Bij sommige deelnemers moet ik aandringen om warmere kledij aan te trekken en zeker ook om het hoofd te bedekken. De windchill kan namelijk snel zorgen voor onderkoeling.

Ook in het lawinebericht waarschuwt dat de wind voor driftsneeuwaccumulaties kan zorgen, maar daar is op het terrein voorlopig weinig van te zien.

De steilere afdaling van de bergpas blijkt niettemin toch wat heikel te zijn. De sneeuw is op sommige plaatsen wat verijsd en het is lastig om een degelijk spoor te maken. We vinden echter een oriëntatie die veiliger is. Na een dag met flink wat hoogtemeters genieten we na van een magische zonsondergang op een desolaat wit plateau. Winterbivakkeren op zijn best!

De volgende dag start met een stevig klimmetje naar de top van de Amselegg. De Maienfelder Furgga is ons volgende mikpunt. Gezien de nog steeds gunstige condities wagen we ons aan de smalle bergdoorgang van de Tier Furggli, die ook met sneeuwschoenen te doen blijkt te zijn.

Net onder de Chörsbschornhütte, een kleine maar toegankelijke schuilhut, zetten we de laatste bivak van de tocht op. De sneeuwlaag is niet dik genoeg om een sneeuwhol te graven en eerlijk is eerlijk, het vet is wat van de soep na een langere dag om nog aan een quinzie te beginnen. Dat neemt al snel enkele uren in beslag. Toch is er nog één kandidaat voor een nachtje onder de (half)blote sterrenhemel en dus graven we een sneeuwgrot uit.

De laatste dag lopen we over enkele mooie graten en bergruggen terug naar Davos en sluiten een geslaagde winterstage af op een zonnig terrasje.

Praktisch

Routes

De routes werden uitgestippeld met behulp van de betalende tool van Whiterisk omdat je daar stafkaart & ingekleurde hellingsgraden combineert en je in de tool nauwkeurig een goede GPX-route kan uitstippelen. In Zwitserland zie je bovendien groene sneeuwschoentrajecten verschijnen op de kaart. Opgelet, deze blijven lawinegevaarlijk en variëren in moeilijkheidsgraad.

Oriëntatie

Er is in de winter nergens markering aanwezig. Je bent aangewezen op je eigen kennis van kaart en kompas & digitale navigatietools. Zeker bij mistige condities is een smartphone met navigatieapp die hellingsgraden aanduidt (Whiterisk, Alpenvereinaktiv) onmisbaar! Ideaal heb je ook een back-up toestel zoals GPS die bij slecht weer beter hanteerbaar is met handschoenen. Een smartwatch kan ook werken.

Bereikbaarheid

Je kan Davos heel gemakkelijk via het openbaar vervoer bereiken en via heel wat postbussen kan je elke richting uit. In Whiterisk zie je de bushaltes staan en kan je ook doorklikken en meteen de uurregeling opvragen. Parkeren voor meerdere dagen is niet evident (dat kan in Davos enkel bij hotels en tegen betaling).

Wil je graag een berghuttentocht maken, dan zijn er vooral mogelijkheden ten zuiden van het stadje. Via de Grialetschhütte en Kesch-hut kan je een driedaagse doorsteek maken van Tschuggen (moeilijkere route) of Teufi (eenvoudigere route) naar Bergün (en via openbaar vervoer terugkeren). In de Kesch-hut kan je een nacht extra verblijven en de Kesch Pitschen beklimmen. Onderschat het gebied niet. Het is lawinegevaarlijk.

Voorbereiding / opleiding

Volg een cursus sneeuw- en lawinekunde en doe je eerste ervaring onder begeleiding op van een gediplomeerde stageleid(st)er die je kennis en vaardigheden bijbrengt om daarna zelfstandig op stap te gaan.

OBERTAUERN: een eerste toerski-avontuur

Na onze BPA-stage in Stubaital, een ietwat overschatte meerdaagse sneeuwschoentocht in het Vorarlgebergte en een fantastische alpiene tocht op de Aletsch gletsjer, vonden we de tijd rijp om onze ski-toerskills aan te pakken. Want waarom zouden we bergtochten alleen tot de zomervakanties beperken?

Omdat er slechts acht plaatsen beschikbaar waren en we gehoord hadden dat de reservering van een BPA-beginnersstage soms op ‘Tomorrowland-ticketverkoop-toestanden’ lijkt, waren we er vroeg bij om ons in te schrijven. Gelukkig viel de stormloop mee en hield de server van BPA stand. Zo meldden we ons het eerste uur aan voor de stage in het Obertauern-gebied, onder leiding van Peter Vanhoof en Geert Van Eester.

Twee maanden voor vertrek frissen we onze lawinekunde nog even op en komen we online samen om kennis te maken en de reis door te nemen. Op het scherm verschijnen acht fitte gezichten, en af en toe klinkt er een bescheiden “ik kan wel goed skiën”. Aansluitend toont Peter een aantal slides die aangeven dat je om deze stage aan te kunnen minstens drie, of beter nog vier keer per week moet sporten. Simon en ik besluiten bij het dichtklappen van de laptop om ons sportschema onmiddellijk op te krikken. Ons gaan ze niet liggen hebben!

Start van het avontuur

Op een zondagavond eind januari treffen we elkaar in Gasthaus Gell in Tweng. We zijn een gevarieerde groep uit Gent, Antwerpen en de Kempen, in leeftijd variërend tussen 29 en 62 jaar, maar allemaal even vol enthousiasme om deze uitdaging aan te gaan. Bij het vallen van de eerste avond staan we buiten op een sneeuwveld naast het hotel om de Heilige Drievuldigheid van het “safety pack” te overlopen: schop, sonde en lawinebieper. We testen ze meteen uit met enkele korte oefeningen. Met veel fantasie bedenken we verschillende worstcasescenario’s en worden er veel vragen gesteld. We zijn een leergierige groep, de toon is gezet voor de rest van de stage!

De week wordt gekarakteriseerd door een strakblauwe hemel, een heerlijk winters zonnetje en lawineberichten met gevaarscore van 1 tot 2. We moeten wel opletten voor Altschnee, een fenomeen waarbij slecht gebonden sneeuw van eerder in het seizoen onzichtbaar aanwezig is in de diepere sneeuwlagen: een probleem dat zich deze winter lang zou laten gelden. Daarnaast is er ook driftsneeuw, waarbij de wind sneeuw oppikt en vervolgens weer elders afzet. Helaas hebben we geen verse poedersneeuw deze week, maar door de koude blijft de sneeuw van de afgelopen weken goed liggen. Met de nodige zon wordt deze tegen de middag aangenaam skibaar. De stagebegeleiders missen wel wat meer diversiteit in de lawineberichten om er educatief te kunnen op inspelen, maar de groep heeft hier alvast geen klachten over!

Sneeuw en bosrijke afdalingen

Op dag één vertrekken we te voet vanuit het hotel. Na wat staptraining op een mooi pad maken we een scherpe bocht en duiken we de steile bossen in. Tijd om het eerste Spitzekehren te oefenen: een draai waarbij knieën en heupen flink op de proef worden gesteld. Het eerste uur wordt er veel gekehrenspitz, kepitzenseert en gesperenkitz, maar na verloop van tijd wordt er duchtig en correct gespitzekehrt. Iedereen heeft het onder de knie, een eerste overwinning!

De eerste uren bouwen we wat vertraging op door geklungel met het materiaal van o.a. de twee splitboardsters in de groep (vellen die niet plakken, board verkeerd aangebonden, ombouwproblemen…). Het lijkt erop dat we de geplande top niet zullen halen. Peter besluit door te stappen tot max. 14 uur, zodat er nog voldoende tijd rest voor de eerste afdaling. Bij het eindpunt aangekomen blijkt dat Jakobs skibindingen verre van goed afgesteld staan om af te dalen. Gelukkig biedt de leatherman uitkomst. Met wat vertraging skiën, rollen en tuimelen we naar beneden door de sneeuw. Tourski’s en diepere sneeuw zijn toch echt een ander paar mouwen dan de gebruikelijke harde pisteski’s. De steile bomenflank terug afdalen blijkt een ware beproeving voor deze eerste dag. “Maai ze maar allemaal om”, foetert de normaal natuurliefhebbende Bob. Al bij al komen we ongeschonden beneden, sommigen met een licht “posttraumatisch stresssyndroom door bosrijke afdalingen”.

's Avonds, na het eten, overlopen we de tocht en het lawinebericht. Geïnformeerd over Altschnee en Triebschnee kruipen we vroeg ons bed in, klaar voor morgen!

De Hengst temmen

Een van de boardsters heeft haar materiaal omgewisseld in een lokale skishop. Les geleerd: test je materiaal voor vertrek! We rijden naar de Gnadenalm, een mooie brede vallei met een langlaufpiste en een gezellige hut met zonneterras. Vandaag beklimmen we de Hengst, en met nog genoeg energie gaan we verder naar een hogere tussenstop. Het skiën gaat deze keer via open stukken zonder al te veel bomen. Oef! Iedereen is content! We eindigen de dag in de Gnadenalm Hütte met een frisse pint, Kaiserschmarrn of Apfelstrudel. Het is geen ponykamp, maar soms mag er zeker wat verwennerij zijn.

'Als je dacht dat leren toerskiën een ware uitputtingsslag is, dan heb je nog niet met de immer montere en vraaggrage Yves aan tafel gezeten...'

De avond eindigt met de gebruikelijke bespreking van de volgende dag en wat verdieping in het Stop-or-Go-principe, essentieel voor elke verantwoorde toerskiër. Aan het einde van de avond suizen onze hersenen van de informatie en vallen onze ogen bijna klassikaal dicht, op één persoon na. Als je dacht dat leren toerskiën een ware uitputtingsslag is, dan heb je nog niet met de immer montere en vraaggrage Yves aan tafel gezeten. Yves onderwerpt Peter en Geert aan een marathonbevraging over sneeuwopbouw en lawines. Waar hij deze avondlijke helderheid en energie vandaan haalt blijft voor ons een mysterie. Geef ons gerust het recept als je het weet.

Lungauer Spitze: Het hoogtepunt van de week

Dag drie staat de langste tocht gepland. Iedereen is inmiddels gewend aan het materiaal en we hebben nog voldoende energie in de benen. Deze keer starten we onze tocht hogerop en nemen we twee liftjes omhoog in het nabijgelegen skigebied. In plaats van met het gebruikelijke stijgen beginnen we de dag met een afdaling naar een niet-geprepareerde vallei. Na het eerste ski-plezier staan we allemaal te klappertanden bij het aanvellen. Koud, zo'n afdaling, als je niet eerst zelf naar boven moet!

Doorheen de dag begint het tempo binnen de groep wat te variëren. Een deel van de groep besluit op een veilig plateau - met de Lungauer Spitze in het vizier - in de zon te blijven wachten. Geen probleem, voor ieder wat wils! De andere helft gaat verder langs de ijzige flank en smalle rug naar de top van de Lungauer Spitze. Aangekomen op de steile flank is het belangrijk om de Harscheisen goed te plaatsen en de Spitzekehr-bochten feilloos uit te voeren. Peter herhaalt: “Er hoeven vandaag geen helden te zijn!” Met andere woorden: concentratie, val hier niet, want je belandt in de afgrond.

'Maar het avontuur is nog niet voorbij!

Bij de afdaling schuift Lieselot bij een ongelukkige bocht op het ijzige terrein onderuit en haar ski schiet weg richting afgrond...'

We stijgen hoger, elke pas is een uitdaging, maar de beloning is onmiskenbaar. De lucht wordt ijler, de zon straalt, en vóór ons ontvouwt zich een schitterend panorama. Dit is waarom we het doen. Een letterlijk hoogtepunt uit ons nog prille toerski-palmares. Maar het avontuur is nog niet voorbij! Bij de afdaling schuift Lieselot bij een ongelukkige bocht op het ijzige terrein onderuit en haar ski schiet weg richting afgrond. Met een spectaculaire, minutieuze duik houdt Peter de ski tegen. Zijn oude doelmanskills uit ver vervlogen tijden zitten nog in hem en komen van pas.

We voegen ons weer bij de rest van de groep. Na wat heerlijk skiën wacht ons nog een stevige klim om terug in het skigebied te geraken. “What goes down must come up”. Een eind op weg staat de zon al laag, het lijkt erop dat we de laatste lift terug niet zullen halen.

Gedreven besluiten we toch om met een kleine kopgroep door te stappen, in de hoop met enkelen nog op tijd te zijn voor die laatste lift. Zo zouden we dan twee chauffeurs kunnen detachereren om de rest van de groep met de auto langs een afgesproken bergweg op te pikken. De kopgroep start een lange sprint naar boven. Zodra we op de piste aankomen, gaat het ombouwen en afdalen alsof iemands leven ervan afhangt. Onderweg valt en verliest een van de twee chauffeurs zijn ski’s. Heroïsch reikt hij de sleutels aan en zegt als een gevallen soldaat tegen zijn compagnons: “Ga zonder mij, ik haal het niet meer.” We blijven nog met z’n drieën over: Peter, Simon en Lieselot. Met flapperende ski’s dalen we in Schussfahrt de piste af. We halen de lift maar nét op tijd. Als bij wonder haalt ook onze gevallen man de lift op het nippertje: van een epische comeback gesproken!

Aangekomen in het dal halen we de rest van de groep op met de auto’s. Als beloning voor deze geweldige dag kiest de ene helft een après-ski-feest, de andere helft een welverdiend stuk taart in de lokale Konditorei. Sommigen wat meer verslagen dan anderen, maar allemaal eensgezind: wat een prachtige tocht!

De Voorlaatste Dag: Training en Triomf

De voorlaatste dag begint weer met een stralend blauwe hemel en lawinebericht 1. We staan op de Sichelwand (2069 m), een mooie top met uitzicht op de Kesselspitze, een populaire en geliefde eindbestemming voor menig toerskiër. De tocht is relatief kort, en geeft ons voldoende tijd om een lawine-ongeval te simuleren. Geert verstopt een toestel, om de beurt gaan we zoeken: lijnen lopen, naderen, sonderen en scheppen maar! Iedereen neemt zijn rol serieus, na een paar zoekacties besluit de groep unaniem dat Simon de beste partner is om mee te hebben bij gevaar. In een spectaculaire één minuut loopt, zoekt en vindt hij het slachtoffer met een feilloze airport-techniek en één rake sondepor. Tal van figuurlijke levens werden gered, missie geslaagd!

Omdat na de oefeningen de dag nog voldoende lang is en de afdaalmogelijkheden ideaal zijn, stellen Geert en Peter voor nog een keer aan te vellen. Wie heeft er nog zin? Tot waar? Dat zien ze wel. Zes van de acht besluiten om de spiertjes te sparen en te gaan loszweten in de sauna. De 2 overgeblevenen van de groep sluiten moedig aan en volgen nauwlettend hun beurtelings spoorwerk… een tweede keer tot helemaal naar de top! Het stevige tempo wordt beloond met alweer een fantastische afdaling, slalommend in de diepsneeuw tussen de bomen.

Schöpfing: De Kroon op het Werk

Op de laatste dag rijden we richting autosnelweg en stoppen we bij iets voorbij Zederhaus voor een toertocht naar de Schöpfing (2143 m). De parking is redelijk gevuld. Zodra we de sneeuw en temperatuur voelen, merken we dat we een stukje lager zitten. Het eerste uur is er wat gemor te horen over de hitte en de weg die niet overal besneeuwd is. Peter doet appel op onze bergspirit. “Dit hoort nu eenmaal bij het toerskiën,” zegt hij kort maar krachtig. Met een herpakte moraal klimmen we verder en verder, hoger en hoger de sneeuw in.

De benen zijn voelbaar moe, maar iedereen houdt de moed erin. Dankzij Bobs vrijgevigheid in snacks haalt iedereen onder een lichte, maar welgekomen suikerboost de top. Een groep oude rotten feliciteert ons wanneer ze horen dat het onze eerste week is. Dat verklaart dan ook het ietwat klungelige laatste stuk, waar ze getuige van waren.

De drone wordt voor een laatste keer ingeschakeld, en dan is het tijd om af te dalen! Soms nog wat getuimel, maar wat een wereld van verschil met dag 1! Iedereen geniet van de mooie brede afdaling en we skiën met voldoening naar de parking. We highfiven, trots op een topweek vol avontuur, doorzettingsvermogen en een fijne groepsdynamiek. Met de sneeuw in onze haren, de zon op onze gezichten en een hoofd vol onvergetelijke momenten rijden we naar een lokale Stube voor een laatste pint met de hele groep. Daarna rijden we alsnog twee uur richting België, om te verblijven in een Gasthaus in Duitsland met een welverdiend avondmaal. De volgende ochtend, met een rugzak vol fantastische momenten en nieuwe skills, vertrekken we richting huis. En wie weet… misschien vertrekken we volgend seizoen wel zelfstandig, in de ongerepte wildernis naar een nieuwe bergtop.

VROUWELIJKE BERGBEKLIMMERS

Beth, Val, Yvette en Susan zijn vier meiden die elkaar kennen van klimmen, toerskiën en busjes leven in weer en wind. Vier bergsporters op zoek naar sneeuw, vrijheid en puur avontuur. En zo kwamen deze vier avontuurlijke dames uit de lage landen, op een Belgische zeilboot, tussen eindeloze witte Noorse toppen terecht. Het startpunt van een uitzonderlijke reis boven de poolcirkel, waar natuurpracht, fysieke uitdagingen en mentale weerbaarheid samenkomen in de unieke Sail & Ski-expeditie: We are the Snowdrifters.

Vier Vrouwen, Eén Missie

Vier vrouwen, elk met hun eigen achtergrond en verantwoordelijkheden, maar met een gedeelde passie voor de bergen. Deze reis gaat niet over comfort. Het gaat over avontuur, over verbindingen met elkaar, met onszelf en met de sport die ons zo nauw aan het hart ligt. Maar ook over grenzen verleggen, wanneer de wind aanwakkert, de sneeuw zwaar wordt, of het hoofd even niet meer wil. Het is avontuur in z’n puurste vorm: rauw, eerlijk en ongefilterd. Snot en stinkende sokken. Samen ploeteren op een steile helling, het onderste uit de kan halen om toch die top te bereiken, en dan ‘s avonds samen ongewassen en blij onder de wol in de hondenkooi.

Geen dikke spierbundels, maar rasechte doorzetters. Een ode aan vrouwelijke kracht, nieuwe vriendschap en de schoonheid van het noordelijke onbekende. Maar wat deze trip zo bijzonder maakt, is niet alleen het landschap, maar ook de dynamiek. Vier gedreven vrouwen op ski’s of snowboard, geleid door een jong stel dat op hun boot tussen de elementen leeft volgens het ritme van de wind. Een bescheiden bestaan, krachtig in zijn eenvoud. Geen gedoe, maar samengebracht door een gedeelde passie voor bergsport en avontuur. We delen onze ervaring, maar laten ruimte voor eigen keuzes. Als het kan gaan ook de schippers mee de berg op - want daarom zijn we hier - maar we zorgen na een intensieve dag op de berg vooral met veel liefde voor eten, verhalen, muziek.

Mencia als Basiskamp

Onze uitvalsbasis is een 40 ft Standfast-zeiljacht, zeewaardig en gemoderniseerd tot klein arctisch expeditievaartuig. Binnen is het knus en efficiënt ingericht. Hout, roestvrij staal en schapenvelletjes wisselen elkaar af. Buiten domineert de kou, maar binnen heerst een gezellige warmte. Aan het roer staan Robin, en ik, twee gekke Belgen die hun leven aan de zee en bergen hebben gewijd. En afgelopen winter besloten om in het Hoge Noorden te overwinteren om op zoek te gaan naar plekken waar geen wegen naartoe leiden. We gingen op ontdekking in dit gebied en maakten het onze thuis. Toch zijn we in het We are the Snowdrifters project geen gidsen, maar eerder mede-avonturiers. Onze aanpak is simpel: samenwerken, delen, vertrouwen. Precies waar dit project om draait.

Vanuit de centrum haven van Tromsø - historisch vertrekpunt van talloze poolexpedities - hijsen we de zeilen. We zetten samen koers richting de majestueuze fjorden, verlaten eilanden en onvergetelijke berglandschappen die het grensgebied tussen Troms en Finnmark vormgeven. Mooie dagen waarop de middernachtzon het landschap goud kleurt, wisselen we af met ruige zeiltochten. Zodra we voor anker liggen, begint het tweede deel van het avontuur: de oversteek van boot naar wal. Eenmaal aan land wisselen we zeillaarzen voor skibotten. Lawinepieper aan, vellen onder, en klimmen maar, die ongerepte toppen op. 's Avonds koken we samen in de kajuit en bespreken we de ups & downs van de dag. Vaak moe, maar altijd met een glimlach. Met warme thee en koude voeten zitten we rond de tafel. Op de achtergrond snort de dieselkachel, de kombuis ruikt naar pasta en gesmolten kaas. Buiten doet de wind de touwen fluiten, maar binnen is het warm. We wisselen verhalen uit, masseren stijve spieren, en plannen de volgende dag.

Risico’s, keuzes en beloning

Het is mei en het arctische weer lijkt eindelijk te kalmeren. De fjorden tonen zich de eerste dagen van de reis van hun zachtste kant. We genieten met volle teugen van de lentezon die onze verkleumde knoken na een lange donkere winter opwarmt. De dagen zijn eindeloos: 22 uur licht. Dat geeft ons ruimte om lange tochten te maken en de limieten van ons kunnen te verkennen. Dankzij het stabielere sneeuwdek kunnen we op zoek gaan naar complexer terrein: couloirs, graten, afgelegen toppen. Maar altijd met respect voor de omstandigheden.

Elke ochtend nemen we de tijd om de sneeuwsituatie in te schatten, plannen te maken en de risico’s collectief te evalueren. We kiezen niet voor spektakel, maar voor duurzaamheid. Voor avontuur dat we veilig en vol vertrouwen kunnen beleven. Skiën in het Hoge Noorden is prachtig, maar niet zonder risico. Het weer is complex, het lawinegevaar reëel. Iedere ochtend maken we samen een inschatting. Waar is de wind geweest? Hoe zit de sneeuwopbouw? Welk terrein vermijden we vandaag? Iedereen wordt betrokken bij de besluitvorming.

We gaan op zoek naar skibare couloirs aan de oostzijde van de Lyngen Alpen. Met de verrekijker in de aanslag inspecteren we de steile flanken, terwijl Robin Mencia langs de rotsachtige stranden manoeuvreert. Grote scheuren in het sneeuwdek en sporen van recente lawines zorgen voor twijfel. Aan daglicht geen gebrek, maar er lijkt nu toch een einde te komen aan de goede bui van de Noorse weergoden. De wind wakkert aan en de zeegang pikt snel op. De snel toenemende deining maakt het steeds moeilijker om hier met een kleine dinghy veilig aan wal te geraken.

We besluiten de couloir niet te doen. Te steil, en eens aan land is er misschien geen weg terug. We gaan iets noordelijker in een kleine riviermonding aan land, aan de voet van een meer toegankelijke flank. Hier starten de dames hun Lyngen traverse. Iets minder spectaculair, maar nog steeds adembenemend prachtig. Zeker wanneer een kudde rendieren hen vergezelt voor het eerste deel van de klim. Maar vooral, deze keuzes - rationeel, gedragen - maken het verschil tussen een avontuur en een reddingsoperatie.

Met een gerust gemoed zeilen wij Mencia rond Lyngstuva Kaap naar de westkant van de peninsula. Enkele uren later meren we aan in Nord-Lenangen, en stappen we de meiden tegemoet voor een crew meeting op het zadel. Wanneer boven de wind gaat liggen, blijkt er nog wel wat jus in de benen te zitten. Met een kleine delegatie klimmen we verder tot de Storgalten (1219 m) top. Ik had de voorbije maanden deze top al twee keer proberen te bereiken, maar elke keer gooiden wind, mist of horizontale sneeuw roet in het eten. Maar driemaal bleek vandaag echt scheepsrecht, geen wind, geen laaghangende wolken maar m’n kapitein en een stel gelijkgezinde vrouwen aan m’n zij. Ik had het niet beter kunnen bedenken.

Een wereld van contrasten

Elke dag ontwaken we in een andere postkaart. De weerspiegeling van de boot in het glasheldere water is surreëel. De bergen zijn ruw, puur, en bovenal leeg. Geen skiliften, geen hutten, geen sporen. Alleen wij, onze adem, en het gekraak van sneeuw onder de vellen. Na enkele uren bereiken we de top, vanwaar we uitzicht hebben over een open oceaan. Stilte, een lach, schouderklopjes, een snelle snack en dan is het tijd voor de afdaling. Zachte sneeuw, maagdelijke flanken, en het gevoel van vrijheid dat je enkel krijgt als je helemaal zelf boven bent geraakt.

Onze cameraman Michiel probeert deze magie vast te leggen. Zijn camera zweeft tussen de boot, de bergen en onze gezichten. Hij wil het rauwe vastleggen, het eerlijke, het lelijke zelfs want ook dat hoort bij deze tocht. De zeeziekte, de korte nachten, het doorzetten op een helling waar je benen het op willen geven. De twijfel: “Wat zijn we hier nu eigenlijk aan het doen?” En dan dat moment: de top. Het uitzicht. De stilte die volgt. Of de lach wanneer je afdaalt en je ski’s eindelijk door de sneeuw snijden.

Wat ons misschien nog het meest raakt, is de intensiteit van zeilen. Met de boot ben je afhankelijk van wind, getij, en het ritme van de groep. Tijd vertraagt, gedachten verstillen. De natuur bepaalt. Alleen het weer, het water, en de bergen. Even weg van de ratrace. Terwijl de wereld elders doordraait, zijn wij hier weg van de snelweg van het leven. De dagen glijden voorbij in een cadans van klimmen, zeilen, eten, slapen. We leven dicht op elkaar, en dat creëert verbinding.

Na een week in dit winter wonderland varen we terug naar Tromsø. De wind zoemt zachtjes door de zeilen, de boot helt en het dek kraakt onder onze voeten. We zijn moe, maar op een andere manier dan na een werkweek. Moe van buiten zijn, van echt leven, van voelen. Uit de ongerepte wildernis, keren we terug met meer dan alleen videobeelden en herinneringen. We keren terug met het gevoel dat avontuur niet iets is dat je koopt, maar iets dat je maakt met lef, zorg, en mensen die je vertrouwt.

Waarom doen we dit?

Deze Sail & Ski-expeditie was geen toeristische uitstap. Het was een gedeeld project, een zoektocht naar vrijheid, natuur en kameraadschap. Voor Robin en mij is dit een manier om ons leven te delen. Voor de dames was het een zeldzame blik in een wereld waar keuzes radicaal en beloningen echt zijn. En voor Michiel? Zijn beelden zullen binnenkort te zien zijn in een kortfilm die hopelijk anderen inspireert om zelf op pad te gaan - per boot, per ski, of gewoon op eigen kracht.

Meer op @mencia_sailing en @wearethesnowdrifters

Altschnee:

een onzichtbaar gevaar

Bij lawineongevallen vallen er bij de dodelijke slachtoffers ook soms ervaren toerskiërs of zelfs professionele berggidsen te betreuren. Dikwijls zijn deze ongevallen gelieerd aan een in vaktermen genaamd “Altschneeprobleem”. De boutade “een lawine weet niet dat je een specialist bent” gaat hier zeker op.

De benaming “Altschnee” lijkt wat ongelukkig gekozen. Het verwijst niet zozeer naar oude sneeuw dan wel naar een gevaar “in” de sneeuwlaag. De Engelse term “persistent weak layer” is wellicht een betere omschrijving. Het gaat inderdaad over een hardnekkige, zwakke laag in het sneeuwdek die ons een ganse tijd – soms de gehele winter – parten kan spelen.

Een onzichtbaar gevaar

In tegenstelling tot de andere gevaren (zie afbeelding) is dit probleem niet duidelijk zichtbaar. Verse sneeuwval (Neuschnee), de windtekens bij driftsneeuw (Triebschnee), de sneeuw die nat wordt door warmte of regen (Nassschnee), de gapende muilen in het sneeuwdek (Gleitschnee)... allemaal zaken die een geoefend winterbergsporter vlot kan waarnemen.

Dergelijke waarnemingen en/of alarmsignalen ontbreken doorgaans bij de Altschnee-problematiek. Bovendien kan de situatie lange tijd stabiel lijken zodat het gevaar na een tijd wordt veronachtzaamd!

Het probleem doet zich vaker voor in sneeuwarme winters en regio’s

Een samenspel van diverse factoren (temperatuur, energiebalans, wind, neerslag...) heeft invloed op de ontwikkeling van een zwakke laag in het sneeuwdek. Hierdoor kan het gevaar lokaal sterk verschillend zijn.

In sneeuwarme winters en regio’s manifesteert het euvel zich vaker. Het klinkt misschien contradictorisch maar weinig sneeuw staat doorgaans garant voor meer lawinegevaar. Bij een beperkte sneeuwlaag heerst er immers sneller een hogere temperatuurgradiënt.

Dit is vereenvoudigd voorgesteld het temperatuurverschil tussen de bovenkant van het sneeuwdek (bv. -10°) en de bodem (0°) gedeeld door de dikte van de laag. 10° verschil bij een sneeuwlaag van 50 cm resulteert in een gradiënt van 0,2°/cm... voldoende om sneeuwkristallen om te vormen tot een zwakke laag.

Het onderscheid tussen veilige, minder veilige en gevaarlijke plaatsen is vaak moeilijk te maken. Hier is zeer gedetailleerde analyse van het sneeuwdek gevraagd... en dan nog.

Voorbeelden van zwakke lagen

Zonder al te technisch te worden en zonder volledigheid na te streven zijn dit enkele voorbeelden van zwakke lagen die bijdragen tot het Altschneeprobleem:

• Korrelhagelbolletjes die daarna ondergesneeuwd worden, vormen een ideale maar gevaarlijke glijlaag.

• Oppervlakterijm (dit zijn de mooi glinsterende, bladvormige kristallen die je na een koude, heldere nacht in de zon ziet blinken) is fotogeniek maar vormt weerom een gevaarlijke laag van zodra er een gebonden sneeuwlaag op terechtkomt.

• Koude sneeuw die valt op een relatief warm sneeuwdek creëert op een zeer beperkte ruimte (enkele cm) een groot temperatuurverschil. Een hoge temperatuurgradiënt zorgt voor een zeer dunne zwakke laag.

• Omgekeerd heeft het relatief warm insneeuwen op een koud sneeuwdek hetzelfde effect. • …

Lees het lawinebericht goed na!

Dergelijke zwakke laag baart ook de waarnemers van de “Lawinenwarndienst” grote kopzorgen. Ze kunnen moeilijk een ganse winter gevarengraad 3 (aanzienlijk) uitgeven voor een regionaal probleem dat zich “eventueel zou kunnen voordoen”. De voorspellers zorgen er wel consequent voor dat in de tekst van het lawinebericht dit “mogelijke gevaar” goed beschreven wordt. Zo wordt – zelfs bij gevaar 1 (gering) of 2 (matig) – weergegeven dat op bepaalde plaatsen een beperkte belasting (bv. één enkele skiër) kan volstaan als trigger voor een lawine. Hoewel dat van “beperkte belasting” volgens de classificatie van de gevarentrappen normaal pas sprake is vanaf niveau drie.

Hierbij dan nogmaals een warme oproep om enerzijds niet enkel lawinegevaar 3 maar ook 2 niet te onderschatten. Grosso modo 30% van de dodelijke slachtoffers tellen we bij dit “matige” lawinegevaar. Enkel voor Oostenrijk spreken we toch over jaarlijks 7 à 8 overlijdens. En anderzijds is dit een schreeuw om aandacht niet enkel voor het cijfertje maar vooral om wat er nog te lezen staat in het lawinebericht: Wat is nu precies het gevaar? Ah... Altschnee! En waar doet dat gevaar zich voor? Ah... in NO-flanken boven de boomgrens! En waarom net daar? Ah... ondergesneeuwde oppervlakterijm met daarboven verse sneeuw die met de nodige windinvloed is gevallen.

Gebruik 'Stop Or Go' en wees extra defensief

Kunnen we ons toch niet wat beter wapenen tegen dit gevaar? Een rigoureuze toepassing van eenvoudige risicomanagement-methodes zoals StopOrGo of SnowCard zou volgens een studie (J. Mersch/W. Behr) leiden tot een ernstige daling van het aantal slachtoffers. Digitale toepassingen zoals Skitourenguru en Alpenvereinaktiv zijn hierbij een handige extra hulp.

Een (nog) defensiever gedrag is aanbevolen bij risicovolle oriëntaties. Waarom bij een Altschneeprobleem en lawinegevaar 2 de grens voor jezelf niet leggen op 35°, of zelfs 30° ? Pas ook zeker op plaatsen waar de sneeuwhoeveelheid sterk verschilt; de overgang van weinig naar veel sneeuw is een typische triggerplaats (e.g. rotsachtig terrein, overgang van een rug naar een kom…).

Is een test van het sneeuwdek geen optie? Ja, maar weet dat dit een momentopname is op een zeer lokale plaats. In hoeverre interpreteer je het resultaat correct? Kan de uitkomst van de test worden toegepast op de ganse flank? Mijn vuistregel: een negatief resultaat is een overduidelijk alarmsignaal, aan een positief resultaat geen al te grote consequenties verbinden. Op voorhand de resultaten van enkele sneeuwprofielen nakijken van de streek waar je gaat toeren kan nuttig zijn vb: https://whiterisk.ch/en/conditions/snow-profiles en https://lawis.at/profile/

Bezoek zeker ook deze : https://nkbv.nl/files/Kenniscentrum/Downloads/Lawinenfolder_NL_2025.pdf

Samenvatting

Een probleem in de sneeuwlaag (Altschnee) is zo verraderlijk daar er nauwelijks alarmsignalen zijn, het moeilijk in te schatten is en over een lange periode kan blijven bestaan.

Enkele tips:

• Lees het lawinebericht goed door zodat je geen informatie over relevante lawineproblemen mist.

• Gebruik StopOrGo om te bepalen welke hellingsgraden je best mijdt. Wees bij ‘Altschnee’ extra defensief en probeer ook bij lawinegevaar 2 risicovolle oriëntaties die steiler zijn dan 35° of zelfs 30° te vermijden.

• Pas op bij typische triggerplaatsen: de overgangen van weinig naar veel sneeuw.

• Reflecteer na je tocht over de gemaakte keuzes onderweg.

De natuur is zeer vergevingsgezind. De meeste van onze fouten en stommiteiten worden gelukkig niet afgestraft. Of zoals berggids Michael Larcher (Alpin 04/25) het verwoordt: “Es gibt keine Statistik dazu, wie oft man am Berg einfach nur Glück gehabt hat.” (Er bestaat geen statistiek over hoe vaak je in de bergen gewoon geluk hebt gehad.) Het is niet omdat er niets is misgegaan dat je juist gehandeld hebt.

Hou het veilig ;-)

Foto's

Pag 38: © Stuart Johnson

Pag 39: © Debbie Sanders

Pag 40-41: © Thibaut Debelle

MC10 ijsklimstage

Na een week tourskiën ruilden we onze ski’s voor ijsbijlen en crampons. Ook voor deze stage moesten we Emma achterlaten in België, waar ze nog steeds kampte met een skiblessure. Met Emma op onze lippen vertrokken we samen naar Schiphol airport waar we een vlucht naar Noorwegen moesten halen.

Wat volgde was een intensieve week vol ijs op je “smoel”, abalakovs en je knokkels kapotslaanopbloemkolen.Ookonzegetrainde kuiten kregen het hard te verduren.

De eerste dag stond in het teken van een diepgaande ijsinitiatie. Dat gaf ons de kans vertrouwd te raken met de bijlen en onze techniek bij te schaven. Het was een rustige introductie, maar de echte uitdagingen moesten nog komen.

De tweede dag stapten we over op voorklimmen, een volgende stap in onze ijsklimavonturen. Al snel merkten we het verschil in materiaal. Onze nieuwe Petzl-ijsvijzen gingen soepel door het ijs, in tegenstelling tot Sams oude en botte exemplaren. Dit leidde tot wat gefrustreerde uitroepen als: "Sam, je ijsvijzen zijn bot, verdomme!". Een betere reclame voor nieuwe ijsschroeven dan een vloekende voorklimmer bestaat gewoon niet…

Op de derde dag leerden we enkele harde lessen. Een belangrijke regel werd pijnlijk duidelijk: maak nooit een standplaats onder de vallijn van ijsblokken. Kasper ondervond het aan den lijve toen een grote “dinnerplate” (een stuk losgeklopt ijs) hem vol op de lip raakte. Na een korte reddingsactie en een trip richting ziekenhuis, was hij echter bijna terug de oude. Gemotiveerd als hij is, was hij de volgende dag alweer klaar om te gaan klimmen. En gelukkig is hij er niet veel lelijker op geworden!

Dag vier begon fris, met een koele -20°C op de thermometer. We hebben samen gezellig van deze temperatuur kunnen genieten nadat Sam de 4x4optie van onze Dacia wou uittesten en de wagen daarbij klem reed in de sneeuw. Na wat getover met bandslings konden we de auto uiteindelijk uit de metersdiepe sneeuw trekken. Toch beter de 4x4 in de toekomst niet meer op de proef stellen!

Ondanks de barre omstandigheden van de ochtend had Denis een aantal mooie uitdagende lijnen gevonden, onder meer een prachtige maar angstaanjagend dunne laag bevroren water op een dalplaat. Op sommige plaatsen was ze maar enkele centimeters dik. Sander en Sam durfden het met z’n tweeën aan, terwijl de anderen met een ei in hun broek liever een andere lijn kozen. Na een fijne en voor de rest onbewogen dag ijsklimmen beslisten we op tijd te stoppen en een klimwinkel te bezoeken. De plaatselijke economie steunen is altijd interessant, maar toch ging dat deze keer gepaard met pijn in het hartje, want de Noorse prijzen zijn nog brutaler dan hun winters.

Kongsvolfossen

Aan het einde van de week werd alles wat we hadden geleerd op de proef gesteld. We hadden onze zinnen gezet op de imposante Kongsvolfossen, een 250 meter hoge waterval, waar alle vorige Mount Coach-generaties ook passeerden. Een soort van testritueel als het ware.

Het klimmen was een uitdaging op zich, met een mix van uitpitchen en simultaan klimmen in het eerste deel. Halverwege begon de echte route: honderden meters WI3 en WI4-ijs.

Kasper was zijn moed van eerder die week niet verloren en koos voor de spectaculaire "Red Dihedral", een pittige vierdegraads hoekversnijding tot de top. Een prachtige route, maar na een douche van water van wellicht minder dan 0°C kwamen de naklimmers toch wat onderkoeld boven.

De andere touwgroepen namen een iets makkelijkere maar vooral drogere variant. Maar ook die had zo zijn uitdagingen: een dun gordijn van lastig af te zekeren ijspegels. Hier was de uitdaging niet zo zeer fysiek, maar bestond de moeilijkheid erin de balans te vinden tussen je bijlen goed in het gordijn slaan en tegelijkertijd toch nog iets aan steun over te laten voor je eigen voeten en die van je klimpartner. Emile (de laatste van de touwgroep) moest bijna als een walvis een “ice bulge" omhoog spartelen: een beeld dat ik niet snel zal vergeten!

Het was een lange dag vol leermomenten. Eén van de mooiste voorbeelden hiervan was dat Sam in het begin van de week had gezegd “pas ervoor op dat je je bij het lostrekken van de bijl niet per ongeluk in het gezicht slaat”. Emile en Vadim namen de proef op de som, en concludeerden “achteraf gezien heeft Sam toch af en toe gelijk”.

De laatste dag werd de groep opgesplitst. Een deel ging drytoolen op een idyllische bevroren rivier, omringd door rotsen en dunne watervallen. Hier oefenden we mixed-klimmen, waarbij we soms volledig overhangende rots beklommen. Sander ontdekte dat crampons niet even goed smeren als klimschoenen. Misschien een idee voor een nieuw hebbedingetje van Petzl: heelhook-crampons!

De rest van de groep, namelijk Vadim, Kobe en Sam, koos voor een laatste alpine-ijsklim. Het was een leuke dag met veel wind en aan het eind verhalen over sneeuw die hen tijdens de klim bijna begroef. Een spannende afsluiter van een intense en leerzame week.

SCHUILT ER EEN MOUNT COACH'er in jOu?

Ben jij een jonge en gedreven allround bergsporter? Wil je je vaardigheden en niveau naar een nieuwe hoogte tillen? Dan is de Mount Coach Academy misschien wel iets voor jou! Om de twee jaar wordt er binnen de federatie een team van 6 beloftevolle bergsporters geselecteerd, die vervolgens ondergedompeld worden in een intensief traject langs meerdere disciplines van de klim- en bergsport.

Momenteel is de 11e lichting volop in opleiding. Wanneer je dit leest zijn ze nog niet zo heel lang terug van hun tradklimstageweek in het Italiaanse Valle dell'Orco, aan de zuidkant van de Gran Paradiso. Een volgende kans tot deelname volgt in voorjaar 2027, waarbij de beoogde leeftijdsgroep een beetje verhoogd werd: 20 tot 28-jarigen!

In een relatief korte periode van twee à drie jaar word je getraind tot een sterke allround klim- en bergsporter die in staat is om zelfstandig hoogalpiene beklimmingen van een hoger niveau te volbrengen. Daarnaast vervul je als Mount Coach’er een voorbeeldrol voor andere ambitieuze bergsporters en draag je bij aan de promotie van veilige bergsport.

Elke twee jaar start een nieuwe opleidingscyclus, waarbij een team van zes wordt geselecteerd op basis van motivatie, groepsdynamische kwaliteiten, eerdere bergsport- en ski-ervaring, fysieke conditie en rotsklimniveau. Er wordt gewerkt vanuit een ontwikkelingsgerichte visie. Je krijgt les vanuit een ervaringsgerichte aanpak en coaching gericht op zowel jouw groei als klim- en bergsporter als op het proces dat je als team beleeft.

60 dagen opleiding gespreid over 2 jaar

Het programma omvat een ongeveer 60 dagen aan opleidingsweekends en stages binnen de bergsportdisciplines bergbeklimmen (in zomer en winter), avontuurlijk rotsklimmen, watervalijsklimmen en toerskiën. Ook in rotsbeheer en het openen van nieuwe klimroutes wordt het team betrokken, net als in allerlei KBF-evenementen. Na het eigenlijke opleidingstraject wordt de groep gecoacht bij de organisatie van een eigen klimexpeditie. Het team bekomt tevens voordelen vanuit sponsorcontracten.

Verhoog je kansen op selectie

Als je qua leeftijd, profiel en motivatie al goed zit, dan komt het er vooral op aan je troeven te versterken. Zorg dat je fysiek sterk staat, werk aan je uithoudingsvermogen en klim voldoende op rots, zodat je vlot 6e graads-routes kan voorklimmen. Volg al eens een beginnersstage bergbeklimmen en als je niet eerder op ski’s stond is een week les volgen op pistes zeker ook aangeraden. Lees over de verschillende aspecten en disciplines binnen de bergsport, zodat je een brede kennis verwerft, of kijk naar informerende filmpjes. En maak ook de afweging of je zoveel weekends en weken kan investeren in je passie voor de bergsport? Praat erover met wie eerder Mount Coach volgde of met één van de huidige deelnemers of docenten.

www.klimenbergsportfederatie.be/mount-coach-academy

'La Demande'

Herbehaking

van een

klassieker in de Verdon

Voorjaar 2025: Nog maar eens vertrokken we op klimtrip en nog maar eens waren de weergoden ons niet goed gezind. Zoals gewoonlijk schuimden we de weerkaarten af met verschillende topo’s bij de hand. Bleven nog over: de Calanques - maar daar zijn we al zo vaak geweest - en de Verdon. En daar waren we nog nooit geweest. De Verdon dus! Bij elk nieuw klimgebied struin ik door de mij zo geliefde boeken ‘Alpiene Rotsklimmen’ van Koen Hauchecorne en ‘Parois de Légende’ van Arnaud Petit. Beide boeken spreken vol lof over ‘La Demande’. Niet alleen was het de eerste lange route ooit geopend op deze gigantische wand (in 1968), het was met zijn 320 hoogtemeters ook de langste. Met een niveau dat continu rond de 6a speelt, zat ze bovendien perfect binnen onze avontuurlijke marge.

Maar de twee topo’s spraken elkaar tegen. Waar er in het (weliswaar iets oudere) ‘Alpiene Rotsklimmen’ nog sprake was van een best goed afgezekerde route waar af en toe iets bijgestoken diende te worden, sprak het modernere ‘Parois de Légende’ over het meenemen van twee sets camalots, aangevuld met enkele klemblokjes en linten. Ook op de camptocamp website werd dit vermeld. Hmm, en wij hadden per ongeluk maar één set cams meegenomen…

We lazen ons wat verder in en kwamen zo te weten dat La Demande in 2022 ontdaan was van haar moderne behaking. En dat kon ons eigenlijk wel bekoren. Als de eerstbeklimmers het konden op ‘grote schoenen’ en met behulp van mephaken, touwtjes en houten klemblokken, waarom zou een moderne klimmer dan per se ‘recht’ moeten hebben op een ‘perfect behaakte route? In de jaren na de opening werd La Demande immers al snel een klassieker, met als gevolg dat er steeds meer mephaken bijgemept en boorhaken bijgeboord werden.

Voorstanders zeggen dan dat de route op deze manier veiliger wordt. Tegenstanders zeggen dat er teveel volk in kruipt dat er eigenlijk niet in thuishoort. Ook al neig ik eerder naar het laatste standpunt, ik ben me er tegelijkertijd zeer van bewust dat het avontuurlijke ‘traditionele klimmen’, waarbij je zelf je eigen tussenzekeringen in de rots plaatst, niet voor iedereen is weggelegd. Daarom dat ik vol bewondering ben voor de manier waarop deze route uiteindelijk is ‘herbehaakt’.

Elke standplaats bestaat nu uit twee boorhaken, meestal verbonden met een ketting. Zo beschikt elke lengte over minstens één bomvast relais die een serieuze val kan opvangen. Daarnaast zijn álle andere boorhaken weggehaald, behalve op plaatsen waar men dit als onveilig beschouwde. Aangezien deze route een zogeheten klassieker is, is ze geklommen in een tijd waarin men nog barsten moést volgen om zijn zekeringspunten aan te brengen. Diezelfde barsten zijn nu nog steeds de plaatsen waar hedendaagse klimmers hun moderne tussenzekeringen in kunnen plaatsen. Niet langer mephaken en houten klemblokken, maar camalots of friends en aluminium klemblokjes. Enkel op plaatsen waar de rots té compact is om zelf iets te steken, of waar het risico op een gevaarlijke val te groot was, hebben ze een boorhaak gezet. Ik denk dat we er in de hele route misschien tien zijn tegengekomen.

Deze herbehaking was blijkbaar een studieproject van enkele aspirantgidsen en ik vond het fantastisch om te zien hoe intelligent ze met deze opdracht zijn omgespongen. Er komen immers veel van mijn bedenkingen over het hedendaagse klimmen samen in deze beklimming. In Scandinavië en zeker in het Verenigd Koninkrijk en Ierland is men het gewoon om de rotsen niet vol boorhaken te zetten. Als je daar leert klimmen, leer je direct op een hele andere manier naar de rots te kijken. Ook in België is er een hemelsbreed verschil tussen de nieuwe massieven (zoals bijvoorbeeld Pontà-Lesse) en de oudere massieven (zoals Beez of Freyr). Heeft het zin om mensen te leren klimmen in routes waar om de 2 meter een haak staat, als dit op andere plaatsen niet of nauwelijks voorkomt? Bewijs je de beginnende buitenklimmer überhaupt een dienst door het hem zo veilig en gemakkelijk mogelijk te maken? Zou zelfredzaamheid en inzicht in eigen kunnen niet een veel wijzere les zijn tijdens het leren voorklimmen?

En waarom moet alles zo gemakkelijk bereikbaar zijn? Waarom zijn er zoveel parkings dichtbij de rotsen en zoveel liftjes in de Bergen? Wat is er mis met minder doen, maar op een kwalitatievere manier? Zeker in deze tijden waarin het woord ‘beleving’ een zekere cultstatus heeft verkregen.

Zelf deden wij La Demande letterlijk ‘from camp te camp’. We zijn te voet vertrokken op de camping om dan 12 kilometer aan te lopen over een deel van het bekende Sentier Martel. Nadien beklommen we dan de eigenlijke route. En eens boven wandelden we nog eens 5 kilometer terug. Zeer moe, maar zeer voldaan.

Alsof we deze mega klassieker echt ‘verdiend’ hadden.

Ik heb het gevoel dat er in het hedendaagse klimmen teveel gefocust wordt op kwantiteit in plaats van op kwaliteit, teveel op prestatie en klimniveau in plaats van op beleving, avontuur en zelfstandigheid. Maar bon, ik ben de kaap van veertig jaar ondertussen al twee jaar gepasseerd en besef dat ik stilletjes aan opschuif naar de leeftijd waarvan de jeugd denkt dat ik een oude (en zagende) man aan het worden ben.

Maar gelukkig is La Demande nog steeds wat het vanaf het begin was. Een prachtige route, een mooie lijn in een fenomenale setting. Ze daagt je uit van begin tot einde en is zeer continu.

De crux waar je naast de barst klimt op een dal vol ‘regendruppeltjes’, doet me nog steeds het zweet uitbreken. En de jeneverbesboom halverwege de schoorsteenlengtes op het einde is waarschijnlijk de meest geknuffelde boom van Frankrijk. Maar om dat te snappen, moet je La Demande zelf gaan beklimmen. Een absolute aanrader, waar avontuur, natuur en vriendschap nog steeds aanwezig zijn. Graag veel meer van dat!

SLOWAKIJE

Onterecht onbekend

‘Spoiler Alert’. Het klopt dat Slowakije voor de meeste West-Europeanen vooralsnog relatief onbekend is, maar dat is het voor de eigen bevolking zeker niet. Je zult er niet vaak alleen onderweg zijn. Slowaken zijn wandelaars en ze weten hoe het moet. Ze gaan op stap met het juiste schoeisel en de juiste kledij en zijn bovendien vaak al zeer vroeg op de dag onderweg. Dat daarbij om half negen ’s ochtends de eerste halve liters bier gekraakt worden, hoort er blijkbaar ook bij. Wij trokken er de voorbije zomer naartoe met onze dochters van 7 en 9 en ontdekten er meerdere mooie wandelgebieden die we graag met jullie delen.

Het land van de drie ‘-uren’

Op zoek naar info over (voor ons dan toch) nieuwe Oost-Europese bestemmingen, bleek dat ik over Slowakije geen enkele recente reisgids kon vinden. Geen Lonely Planet, geen Footprint, zelfs geen Bradt Guide, nochtans pioniers in avontuurlijke bestemmingen. Ik was direct getriggerd! Waar ik oorspronkelijk nog aan een rondje Tatra dacht (Op door Slowakije en terug door Polen), verschoof ik al gauw onze aandacht naar het grotere Slowaakse grondgebied. En dat hebben we ons allerminst betreurd! Want zowel avontuur, natuur als cultuur waren er in overvloed aanwezig.

Het Tatra Gebergte

Deze bergen maken deel uit van de Karpaten, een bergboog die zich uitstrekt van net naast Wenen en door Tsjechië, Slowakije en Polen loopt om dan grote delen van Oekraïne en Roemenië te doorkruisen om ook nog stukjes Hongarije en Servië mee te pikken.

Het deel tussen Slowakije en Polen wordt dan de Tatra genoemd en is ineens ook het hoogste deel met de Gerlachovský štít (2.655 m.) als hoogste top. Dit ziet er laag uit in vergelijking met de Alpen, maar het hoogteverschil met de omliggende vlakte, die zelf op zo’n 800 meter ligt is indrukwekkend.

Net omdat het over zo’n klein gebergte gaat, is de natuur er zeer goed beschermd en het wandelen streng gereguleerd. Hier leven nog veel beren, wolven en lynxen en om hun leefgebied zo goed mogelijk te beschermen, zijn de valleien en rotsgraten waar je mag wandelen of klimmen beperkt. Het voelt met momenten wat belemmerend en best lastig aan dat er zoveel wandelaars op zo’n beperkt aantal wandelpaden onderweg zijn, maar tegelijkertijd zie en voel je dat de zijvalleien er nog zeer wild en woest uitzien. Het is de enige manier waarop mens en dier hier zo dicht bij elkaar kunnen samenleven.

Alle routes zijn goed gemarkeerd, maar de meeste zijn dus (lange!) dagtochten met een behoorlijk aantal hoogtemeters om op dezelfde dag boven en weer beneden te geraken. Een vroeg vertrek is hier zelfs levensbelangrijk. Elk jaar worden er mensen doodgebliksemd omdat ze zich op onbeschut terrein bevonden tijdens de beruchte namiddagonweders die hier met de regelmaat van de klok plaats vinden.

Er loopt één meerdaagse tocht doorheen deze bergen: de Tantranska Magistrala (zo’n 73 km lang), waarvan wij zelf de laatste drie dagen hebben gestapt. Niet alleen was dit het hoogste deel van deze route, er was toevallig ook nog plaats vrij in de Zamkovského Chata en de prachtig gelegen Chata pri Zelenom Plese.

Eigenlijk moet je deze hutten al maanden op voorhand boeken, maar omwille van het iets slechtere weer de voorbije zomer, waren er enkele annulaties waar wij handig gebruik van hebben kunnen maken. Wij zagen er gemzen en marmotten, vermoedelijk een bruine beer in de verte (wat een dag om onze verrekijker te vergeten!), en zeer veel prachtige berglandschappen, waarbij we op de laatste dag de granieten toppen van de Hoge Tatra inwisselden voor de kalkstenen wanden van de Witte Tatra.

Het werd een zeer diverse driedaagse, waarbij onze kindjes weeral maar eens bewezen hebben dat, ondanks accidenteel tegenstribbelen, ze over serieuze wandelbeentjes beschikken. De laatste dag hebben die beentjes zelfs 500 stijg- en 1.200 daalmeters overwonnen!

Het Wilde Oosten

Toen we vertrokken in ‘Camp Leharo’ en zeiden dat we naar het stuwmeer van Zemplínska šírava gingen, kregen we te horen: ‘Aha, you’re going to the wild east!’ En jawel, toen we aankwamen op ‘Autokamp Klokocov’, waren we plots de enige niet-Slowaken en dat moest de eerste avond al direct gevierd worden. Althans, dat vonden onze buren toch, want we werden een hele avond getrakteerd op vragen en verhalen, aangevuld met shots wodka en halve liters bier. Het was mijn zwaarste avond van de trip, maar ook wel de plezantste! Gelukkig valt hier ook wat te wandelen. Vlakbij de Oekraïense grens liggen de prachtige Vihorlat-heuvels, een oud vulkanisch gebergte dat een groot beschermd natuurgebied is geworden. Wij deden er alleen maar dagtochten, rond het Morske Oko (het prachtige zeeoog; een mooi bergmeer) en naar de Sninský Kamen, een mooie rotsformatie bovenop een heuveltop waar je met steile ladders op kunt klimmen en beloond wordt met een prachtig uitzicht. Maar er zijn veel meer gemarkeerde wandelingen mogelijk.

Het Zonnige Zuiden

Hoe prachtig we het oosten ook vonden, we wilden ook nog even van het zuiden proeven. En dus bezochten we de prachtige stad Košice om dan neer te strijken in Medzev waar we ons installeerden in de boomgaard van ‘Kamp Sokol’, zowat het mooiste terrein waar we ooit een tent hebben opgezet. Hun huis ging over in een tuin en daarna in een boomgaard.

Aan het einde liep een paadje door het gras naar wat velden, die dan weer overgingen in bossen en heuvels. En nergens iets van lichtpollutie te zien. Quasi overal in dit land krijg je elke avond een fenomenale sterrenhemel voorgeschoteld.

De streek is (lokaal) bekend voor het unieke en prachtige klooster van Jasov (hoe kan het dat niemand deze parel kent?), en voor meerdere grotten, die net zoals het klooster, Unesco werelderfgoed zijn. Op wandelvlak gaat vooral de Zadiel Kloof met de hoofdprijs lopen.

Vanuit het gelijknamige dorp loop je eerst drie kilometer over een asfaltweggetje omhoog door de indrukwekkende kloof die steeds nauwer en steiler wordt. Je kan hier trouwens ook prima sportklimmen! Nadien loop je dan zo’n 6 kilometer over het plateau boven de kloof terug, waarbij je meerdere keren getrakteerd wordt op schitterende vergezichten.

Het Slovaaks Paradijs

Last but not least: Slovenski Raj, het Slovaaks Paradijs. Dit pracht van een natuurgebied ligt eigenlijk tussen het Tatra gebergte en de Slovenski Kras, het Slovaakse Karstgebied uit ‘het zonnige zuiden’. Twee sterattracties zijn hier te vinden: De Dobšinská ijsgrot en de door rivieren uitgesleten kloven die je als een soort ‘omgekeerde canyoningsport’ stroomopwaarts volgt. Beide activiteiten zijn absolute aanraders, maar we geven graag even twee tips mee. Wil je de grot bezoeken, hou er dan rekening mee dat het van aan de parking nog zo’n 25 minuten naar boven te stappen is. Er is maar één rondleiding per uur (meestal op het uur) en als je je tijdsslot gemist hebt, weet dan dat er boven geen plek is om te schuilen of om iets te eten en te drinken te kopen. Bovendien kun je er alleen maar cash betalen. Maar eens binnen is het wel absoluut de moeite! Het is eigenlijk een soort gletsjer ín een grot waar je doorheen loopt. Echt indrukwekkend. O ja, en neem warme kleren mee!

Een andere tip die we je graag meegeven, is om te verblijven op Autokamp Podlesok. Niet dat deze camping fenomenaal is (hoewel zeker OK, naar Oost-Europese standaarden), maar wij betaalden voor ons gezin van vier plus onze auto plus onze familietent 25 euro per nacht. Daarbij inbegrepen was ook ons toegangsticket tot élke kloof in dit park (4 euro per volwassene en 3 euro per kind). Bovendien zou het ons anders ook nog eens 5 euro gekost hebben om onze auto hier te parkeren, terwijl we nu gewoon te voet vanop de camping konden vertrekken... Omgerekend sliepen we dus voor slechts 6 euro op deze camping, wél met alle extra voorzieningen.

Een ander voordeel is dat je op deze manier zeer vroeg kunt vertrekken, want dé klassiekers Suchá Belá en Prielom Hornádu vertrekken gewoon vanop de camping en zijn weldegelijk zeer populair. Het zijn een beetje zotten, die Slowaken, maar ik kan hun attitude wel appreciëren. De hele kloof, van beneden tot boven staat op steile stukken vol met ladders, loopplankjes en steile trappen, maar dit zonder beveiliging van leuningen en/of kabels...

De beschrijving zei: ‘voor kinderen vanaf 7 jaar met klim- en bergwandelervaring’. Nou, dat zijn wij dus! Een val was hier sowieso levensgevaarlijk geweest, en dus peperden we onze kinderen in dat ze het vertrouwen kregen van ons, maar dat ze dat ook moesten verdienen en behouden. Ze namen onze woorden heel serieus en waren zich bewust van zichzelf in hun omgeving. Waar wij in het Westen vaak berusten op een vals gevoel van veiligheid, werd je er hier op attent gemaakt dat je soms gewoon zelf instaat voor je eigen capaciteiten. En wederom deden onze dochters dat zeer goed, hoewel een moederhart meerdere slagen heeft gemist...

Onze laatste twee wandeldagen hier waren zeer intens, vol steile hoogtemeters en zweetmomentjes, maar het voelde wel als de bekroning van alweer een fantastische reis, vol avonturen op maat in een prachtig land. Niet alleen de bergen en de wilde natuur, maar ook het reizen naar onbekende streken en het meemaken van ongeplande ontmoetingen. Het had ons allemaal weer dichter bij elkaar gebracht als gezin. We nodigen iedereen uit om hetzelfde te doen en deze onbekende parel te gaan ontdekken. Dakujem Slovensko!

De onverwachte route van klimster naar rotsecoloog

Wat begon als een idee om het eindwerk van mijn studie biologie te combineren met mijn passie voor klimmen, groeide uit tot ecologisch onderzoek naar biodiversiteit op de rotsen van Freyr, en tot een wereldwijd onderzoeksnetwerk.

Help, ik moet een thesis schrijven!

Als studente biologie twijfelde ik vaak of ik wel op mijn plek zat. Ik voelde me altijd toch net iets minder gemotiveerd en geïnteresseerd dan mijn medestudenten. Toen het moment aanbrak om een thesisonderwerp te kiezen, het sluitstuk van je opleiding, waarin je twee jaar lang alles stopt, had ik geen flauw idee wat ik wilde. In een doffe aula passeerden onderzoekers één voor één de revue met hun voorstellen van projecten waar je als student aan kon meewerken: celgroei in de wortelharen van een plant, droogtestress bij maïs, kabelbacteriën op de zeebodem…

Interessant, maar niets waarvan ik dolenthousiast recht sprong. Tot ik geprikkeld werd door de terloopse vermelding dat je ook een eigen idee mocht voorstellen. Vanuit eerder licht opportunistische motieven fantaseerde ik over veldwerk aan de rotsen, zodat ik na een dag data verzamelen toch nog wat kon klimmen. Het nuttige aan het aangename koppelen.

Ook mensen klimmen op rotsen…

Omdat mijn eerste motivatie lag in de combinatie met klimmen en het wetenschappelijke aspect eerder bijkomstig was, temperde ik mijn hoop en verwachtingen om het idee daadwerkelijk van de grond te krijgen. Voorzichtig pitchte ik het bij de thesiscoördinator. Die begreep het concept van rotsklimmen nog niet helemaal en verwees me door naar een professor gespecialiseerd in hagedissen – die klimmen tenslotte ook op rotsen. Met wat extra toelichting over de klimsport maakte ik duidelijk dat niet alleen hagedissen, maar ook mensen zich graag door rotsecosystemen bewegen. Echt overtuigd leek hij niet, maar ik kreeg wel enkele namen van mogelijke begeleiders bij wie ik mijn kans kon wagen. Aarzelend stuurde ik een mail.

Tot mijn verbazing kreeg ik een heel enthousiaste reactie terug. Mijn nieuwsgierigheid naar de invloed van klimmers op rotsecosystemen bleek perfect aan te sluiten bij de onderzoekslijn van Jonas Lembrechts, een plantenecoloog met een grote interesse in de impact van menselijke verstoring op de natuur in extreme gebieden. Al snel bleek ook professor Koenraad Van Meerbeek van de KU Leuven geïnteresseerd te zijn. Alles begon vorm te krijgen: ik mocht een thesis schrijven over de mooiste plek van België – Freyr!

Rotsen zijn meer dan stenen

Ik dook de wetenschappelijke vakliteratuur in. Rotsecologie bleek wetenschappelijk grotendeels onbekend terrein. Rotsen werden door biologen vaak over het hoofd gezien en beschouwd als kale geologische structuren. Onterecht! Ze vormen unieke ecosystemen met een rijke biodiversiteit en vele zeldzame planten welke zich specialiseerden in het groeien en overleven in een verticale omgeving met nauwelijks bodem of water. In tijden van een ongeziene biodiversiteitscrisis verdienen ook deze habitats meer dan alle aandacht. Daarbovenop ontstaan door de oriëntatie, hoogte en structuur grote temperatuurverschillen over kleine afstanden: een mozaïek aan microklimaten. Zo vormen rotsen een mogelijk toevluchtsoord voor plantenen diersoorten tijdens klimaatopwarming. Deze klimaatverschillen bieden soorten de kans te overleven in een omgeving die anders minder gunstig zou zijn. Deze leefomgeving wordt ook sterk beïnvloed door klimroutes omdat vegetatie wordt verwijderd en mogelijk zelfs de chemische samenstelling verandert door het gebruik van magnesiumpoeder. Maar hoe groot die impact precies is op de biodiversiteit, is nog nauwelijks onderzocht.

Balanceren tussen klimmen en ecologie

Ook al begon het project als een idee om klimmen te combineren met mijn studie, al snel raakte ik verwonderd over hoe fascinerend en kwetsbaar deze ecosystemen eigenlijk zijn. Tegelijk bleef ik ook een klimster, die steeds meer begon te vrezen dat mijn impact op het ecosysteem wel eens negatief kon zijn. Die interne tweestrijd werd mijn onderzoeksvraag: Wat is de ecologische impact van klimmen op rotsplanten?

Al bengelend op zoek naar antwoorden

Voor wetenschappelijk onderbouwde antwoorden had ik data nodig, moeilijk bereikbare data. Dus rappelde ik de wanden van Freyr af met mijn in PVCbuizen geknutselde plot. Op zoveel mogelijk plekken plaatste ik dat vierkante kader van 1 m² tegen de muur om de vegetatie in kaart te brengen.

Ik identificeerde alle plantensoorten en schatte hun bedekking in. Daarnaast keek ik ook naar de rots zelf: hellingsgraad, reliëf, oriëntatie naar de zon. Dit deed ik zowel op onbeklommen rotsen als langsheen klimroutes. Ik vergeleek ook klimroutes waar veel en weinig werd geklommen met elkaar, om zo het effect van klimmen genuanceerd te kunnen bepalen.

Ecologisch veldwerk is in ieder ecosysteem een onderneming met praktische uitdagingen, maar al bengelend aan een touw al helemaal! Of het nu was onder de verschroeiende zon, in de gietende regen of als het al donker werd, gelukkig had ik altijd goed gezelschap. Andere klimmende ecologen of vrienden die gek genoeg waren om mij te helpen.

Door hen werd dit avontuurlijke veldwerk mogelijk en draaide elke uitdaging uit in een goed verhaal voor achteraf. Die betrokkenheid van klimmers voegde een grote meerwaarde toe aan het project. Als één van de meest interactieve manieren om wetenschap dichterbij te brengen en bewustzijn te creëren.

Waarvoor dienen die sensoren?

Naast de impact van klimmen, onderzoeken we ook het microklimaat op rotswanden. Hiervoor plaatsten we sensoren, die witte paddenstoelen, op de wand. Deze meten de temperatuur die de planten ervaren. De eerste resultaten tonen dat zuidwanden logischerwijs warmer zijn dan noordwanden, maar dat het temperatuurverschil wel sterk varieert per seizoen: het is het grootst in de zomer, gemiddeld in lente en herfst, en vrijwel afwezig in de winter.

Om te begrijpen hoe dit microklimaat echt van belang is voor de verspreiding van soorten, willen we in de toekomst de metingen uitbreiden door de rotstemperatuur te ‘scannen’ met drones en gedetailleerdere analyses te maken van deze complexe systemen.

De

impact van klimmen

Na veldwerkavonturen volgen statistiekavonturen, met een minder spectaculair uitzicht dan in Freyr, maar minstens even spannend. Welke patronen en antwoorden zaten er verstopt in mijn data? Tot mijn opluchting bleek het effect van klimmen veel genuanceerder en complexer dan de negatieve impact waarvoor ik vreesde.

De eigenschappen van de rots zijn het meest bepalend voor de plantengroei.

Op steilere wanden groeien minder verschillende soorten planten.

Klimintensiteit: Onbeklommen Laag Hoog

Het reliëf van de rots (met barsten, richels en oneffenheden) zorgt voor plekjes waar bodem en water zich kunnen ophopen. Dat creëert mogelijkheden voor planten om te wortelen, groeien en overleven. Op gladde rotsoppervlakken ontbreken die plekjes, waardoor er minder soorten kunnen groeien, ongeacht de intensiteit dat er geklommen wordt. Waar wel mogelijkheden zijn om te wortelen, neemt de plantendiversiteit toe. Die bereikt een het maximum bij een matige hoeveelheid reliëf, en neemt daarna terug af. Op de plekken met meer reliëf, heeft klimmen de grootste invloed. Ik stelde vast dat daar, bij lichte klimintensiteit, meer verschillende plantensoorten groeiden dan op onbeklommen of intensief beklommen wanden. Een mogelijke verklaring is dat dominante planten die alle water en voedingsstoffen opeisen, daar minder voorkomen. Tegelijk komen op de beklommen plekken meer plantensoorten voor die goed zijn aangepast aan verstoring. In beperkte mate kan klimmen dus zelfs een positief effect hebben op de biodiversiteit, doordat niet enkel de dominante, maar ook andere plantensoorten een kans krijgen.

Klimintensiteit Onbeklommen Laag

In beide grafieken zijn de stippen metingen uit het veld. De lijnen tonen het statistisch patroon dat daaruit naar voren komt. De gekleurde zones geven aan hoe onzeker dat patroon is: hoe breder de zone, hoe minder zeker.

Klimintensiteit

Klimintensiteit:

Rotsreliëf

Onbeklommen Laag

Onbeklommen Laag Hoog

Onbeklommen

MIREN* Rocks: een globaal onderzoeksnetwerk

Mijn thesis was de allereerste studie in België over dit thema. Maar ook wereldwijd was dit nog maar zelden onderzocht. Van de enkele uitgevoerde onderzoeken verschilden de uitkomsten sterk. De ene studie verklaarde dat klimmen een negatief effect had op de biodiversiteit en hoeveelheid planten, de andere dat er geen effect was. Omdat iedere studie een andere onderzoeksaanpak gebruikte, is het onduidelijk of deze verschillende resultaten te wijten zijn aan de aanpak of aan de verschillende locaties zelf. De resultaten zijn dus moeilijk te vergelijken.

Om dit probleem te verhelpen, ontwikkelden we samen met een internationaal team van ecologen een gestandaardiseerd onderzoeksprotocol en gingen we wereldwijd op zoek naar andere klimmers met ecologische achtergrond. Intussen bestaat ons netwerk al uit 20 locaties, van Zweden tot Zuid-Afrika. In onze Belgische Ardennen is er, naast Freyr, ook al veldwerk uitgevoerd in Maizeret en Hotton. Ik vind het ongelofelijk dat er al zoveel mensen mee in dit verhaal zijn gestapt. En het leukste is om, naast een goed gevuld databestand, ook foto’s van hun veldwerk toegestuurd te krijgen en te zien hoe iedereen met ons protocol aan de slag gaat op zoveel verschillende plaatsen. Deze internationale samenwerkingen zijn essentieel om ecologische processen niet alleen lokaal, maar ook in de wereldwijde context te begrijpen. Wat begon als ‘misschien kan ik dan wat klimmen na het veldwerk’ groeide uit tot een lopend globaal onderzoeksproject!

Wat nu?

Nu, een kleine twee jaar na dat eerste vage idee, zit het eerste onderzoek in Freyr erop, is mijn thesis ingediend en groeit het project verder. Er valt nog zoveel meer te ontdekken, meer dan mooie klimroutes alleen! Naast verder zoeken naar die verborgen ecologische dynamieken, sla ik graag de brug tussen wetenschap en klimmers. Ondanks een sporadische discussie over de esthetiek van de sensoren blijven klimmers altijd wel heel erg enthousiast en nieuwsgierig. En dat ik in de klimzaal nu ‘die ene met haar sensoren’ ben neem ik er daarvoor met veel plezier bij.

Geïnteresseerd in ons project of sluit je je graag aan?

Check onze Instagram, website of stuur een mailtje: miren.rocks@gmail.com

https://www.mountaininvasions.org/miren-rocks

Wil je meer weten?

Op vrijdag 12 december om 20.00 uur stelt Sarane haar project uitgebreid voor in Klimzaal Wallstreet. Aansluitend toont Erik Mercelis zijn packraftfilm over een tocht door de jungle van Panama. Eet je ervoor graag mee spaghetti? Bestellen kan via www. klimzaalwallstreet.be.

*MIREN staat voor Mountain Invasion Research Network, een internationaal netwerk van ecologen dat zich richt op de verspreiding van planten in berggebieden. Het netwerk had eerder al onderzocht hoe bergwegen en wandelpaden biodiversiteit beïnvloeden – de impact van bergsporten zoals klimmen was dan ook een logische volgende stap

FOTO'S

© Lucas De Ridder-Rombaut (pag 54 / 56 / 57)

© Kobe Burdack (pag 55 / 57)

© Jonas Lembrechts (pag 55 insert)

18 oktober Belgian Boulder Cup Boulder Hall 9, Vilvoorde

24-26 oktober Para Climbing World Cup Lead Laval, Frankrijk

31 oktober - 2 november European Youth Cup Lead Toulouse, Frankrijk

16 november start to toerski / splitboard

16 november start to ski mountaineering

16 november

MTB & Trailrun voor toerskiërs (Gratis)

Toerski / Splitboard Snowvalley in Peer

Ski Mountaineering Snowvalley in Peer

MTB & Trailrun Vertrek vanuit Peer

30 november Avalanche Awareness Day Winter Gent

23 & 24 januari Balance New Year's Challenge Boulder Klimzaal Balance, Gent

17 januari Belgian Lead Youth Cup 1 + OVJK Lead Klimax, Puurs-Sint-Amands

20 - 25 september BK Skimo Ski Mountaineering Sommand, Frankrijk

21 - 28 september World Championships

Lead, Boulder, Speed Seoul, Korea

Op zoek naar een stage, groepstocht of opleiding tot lesgever of begeleider?

Op het KBF-portaal vind je alle info, surf naar portaal.klimenbergsportfederatie.be en klik op "Events"

Voor de wedstrijden is er een aparte kalender. Voor een overzicht van de nationale en regionale wedstrijden surf je naar: was.cmbel.be, de internationale sportklimwedstrijden vind je op ifsc-climbing.org

Koop je topo's en handboeken in de webshop van KBF

Met je aankoop steun je het Belgian Rebolting Team en de KBF-werking.

webshop.klimenbergsportfederatie.be

KBF-lid

van heel wat kortingen en voordelen.

Je ontdekt ze allemaal op www.klimenbergsportfederatie.be/ voordelen-leden-sportkaders

Rue de la Chavee 7, Maillen

Van 1/3 tot 30/10 ieder weekend open van vrij- tot zondag

One pack for any route.

Ascendor 35

For mixed winter ascents. For summer rock routes. With RECCO® technology, a close-fitting back system, and multiple carry options for ropes, skis and ice tools, the Ascendor is made for a lifetime at the sharp end.