SAÍR DA ESTRADA ASFALTADA
Quedou unha tardiña luminosa. Vai moita calor. Levo as trenzas un pouco espeluxadas. Teño catorce anos. Vou vestida co uniforme do colexio e levo a carteira en bandoleira. Sentada no portavultos da vella moto azul do meu tío, deixo atrás a cidade e o seu balbordo. Teño as vacacións por diante e un sorriso inocente, e vou camiño da casa. Síntome lixeira, forte e protexida detrás do tío Blabla, que avanza zigzagueando con habelencia polo medio dun tráfico denso.
Para seguirme, hai que saír da cidade, apartarse das estradas asfaltadas e meterse por pistas de terra. Quilómetros de po. Aquí, o sol, o vento, a chuvia e a brutal alternancia dos cambios meteorolóxicos acompañan a vida da xente e marcan as peles e mais os territorios. Seca, po, sede e logo, sen transición, inundacións, lama e doenzas. Onde vivo eu, ás veces arden as casas. Outras veces, cambalean. Afixémonos ás situacións de emerxencia e á incomodidade. Aquí non existen
as alertas meteorolóxicas nin tampouco os números de asistencia nin de prevención de riscos. Aquí, sen cooperación e sen solidariedade, non poden sobrevivir os seres humanos. Por iso estamos tan unidas as persoas nas aldeas. Por iso perduran as nosas tradicións. Para o bo e para o malo.
Por sorte, este ano a nosa xente non se viu afectada por ningunha praga. Hai unha colleita abondosa e respírase bo humor. Iso é o que me conta o tío Blabla, que veu buscarme porque, segundo me explica, volveu avariarse a camioneta do meu pai. Dende a parte de atrás da moto, que non deixa de petardear, escoito as novidades que el me relata ao seu xeito, é dicir, desordenadas e sen seguir ningunha liña cronolóxica. Ás veces, as súas gargalladas tapan o ruído do motor. Ao tío Blabla encántalle divagar, adornar as historias e facer bromas, algo que sen dúbida ningunha explica o seu alcume. Botaba en falta a súa risa. Botei moitísimo en falta a todo o mundo. Hai seis meses que non vou á casa.
Nesta estación, todo é ocre e po. Todo aquí sabe a terra, tanto no verán coma no inverno. Hai terra por todas as partes, en nós, connosco e contra nós. Sentada detrás do tío Blabla, aproveito eses quilómetros de pistas en moto para fantasiar coas vacacións. Dous meses na casa. Dous meses coas miñas amigas, cos meus irmáns e as miñas irmás, coa miña nai e o meu pai, coas miñas curmás… Adoezo por reencontrarme coa miña aldea e coa súa pequena comunidade. Adoezo por deitarme á beira do río coas miñas amigas: Bo, a Larapetas, e Alvina, a Plantadeira. Na aldea todas temos alcume. Eu son a Nena Bonita. Preferiría ser a Espelida, pero son a Nena
Bonita. Seica a miña beleza vale o seu peso en ouro; é o que sempre me di a tía cando me ve: «Vales o teu peso en ouro, filliña, es un tesouro para a familia». A min paréceme que esaxera un pouco, e penso que Bo e Alvina son moito máis guapas ca min. Pregúntome se cambiarían. Pregúntome como me van encontrar elas a min. Espero que non morresen o burro vello nin a cabra que vin nacer durante as últimas vacacións. Sen a miña axuda, a cabrita e a súa nai non darían sobrevivido. Aquel día, o meu pai berrou comigo por non chamalo para o parto e púxome un bo castigo por meterme en cousas que, segundo el, non me atinxían. A min tanto me tivo, xa que a sensación de ter a criatura tan quente e fráxil nos meus brazos foi totalmente incrible! Espero de verdade que aínda viva a cabrita de pintas negras. Dende hai un tempo, acórdome moito desa pequena cabra; gustaríame adoptala, que fose miña, que vivise feliz e contenta, e que ninguén a matase. Esa é a miña idea: salvala. Onde vivo eu, os animais non están para recibir mecos. Son unha forma de gañar a vida, máis nada. Aproveitámoslles o leite, a carne e a pel: é unha cuestión de supervivencia. Nós non temos moito, e un animal xeitoso dá bos cartos na feira. Son consciente de todo iso, pero, así e todo, aférrome a ese soño irracional.
Volvo á casa cun bo boletín de cualificacións e cunhas observacións excelentes. «Un comportamento moral exemplar», anotou este curso o profesorado. Sei ben que, para a miña nai, a actitude conta moito, tanto coma os resultados escolares. Polo tanto, atrévome a pensar que se cadra, para me felicitar, os meus pais me fan ese agasallo: unha mascota.
Os meus pensamentos dispérsanse coma pitas enlouquecidas. Estou tan emocionada ante a idea de volver á casa! Teño tantas cousas que contarlles! Tantas cousas que compartir!
Levo tres libros no maletín. Lecturas que me emprestou a miña profesora de Literatura, dona Gaztea. Relatos de viaxes e de aventuras que hei coidar de marabilla e que, sen dúbida, me permitirán vagar por lugares arredados durante unha chea de tempo. Dona Gaztea sempre me dá boas recomendacións de lectura: sabe do meu gusto polos exploradores e por eses nomes de países, de ríos, de desertos ou de cadeas montañosas que, sobre un planisferio, abondan para facerme soñar. Adoezo por contarlles aos meus irmáns e ás miñas irmás todas esas historias que o resto do ano comparto coa miña educadora e coas compañeiras do club de lectura. Está claro que Âta, o meu irmán máis vello, non vai querer saber nada do asunto. Por moito que non o admita, poñerase celoso das cousas que sei, coma sempre, e corroerao a envexa. Pregúntome que dirá cando lle conte que este trimestre puiden navegar con total liberdade por Internet no colexio. Na aldea, non temos conexión á wifi nin á rede eléctrica, e moitas casas nin sequera contan cun grupo electróxeno, así que o das tecnoloxías dixitais… Onde eu vivo, está a cousa crúa. Por iso mesmo quero estudar para ser enxeñeira e transformar a vida da xente. Xa lin moreas de cousas acerca disto, precisamente en Internet. Sei que se poden tender cables eléctricos a quilómetros e quilómetros de distancia, pero que tamén se poden instalar eólicos e paneis solares; ademais, sei que o Goberno fixo disto unha prioridade: «Iluminar e conectar o país: o noso futuro!».
Algún día, eu tamén hei participar nese grande avance nacional, abofé. Teremos neveiras, teremos bombas eléctricas para extraer a auga e regar os nosos campos, teremos wifi en todos os recunchos e poderemos construír hospitais, colexios, bibliotecas e universidades. Algún día, o noso país terá un futuro que xa non dependerá dos demais. Deixará de inspirar mágoa e permitiralle á xuventude vivir sen ter que pedir axuda; vivir na súa casa, na súa terra, sen soñar con marchar lonxe.
Mentres tanto, metín no maletín unha lanterna, porque na casa a corrente só funciona unhas horas ao día e resérvase para o traballo de carpintaría do papá. Unha lanterna de pilas para ler baixo as estrelas: iso é o que traio da cidade, un agasallo de dona Gaztea.
O camiño dende a cidade é longo. Corenta quilómetros en moto. Dóenme as cachas, pero tanto me ten. Son forte. Dende cativa, estou afeita a non compadecerme do meu corpo. Onde vivo eu, ninguén se queixa. Traballamos duro e o corpo debe aguantar o ritmo. Se non, non sobrevivimos. Seino dende sempre. Así é como viven os homes e as mulleres. Aos meus catorce anos, aínda non fago ningunha distinción entre as rapazas e os rapaces. Onde vivo eu, a existencia é dura para todo o mundo e, no camiño que me leva ao sitio no que nacín e no que vivín antes de ir ao colexio, non me pasaría pola cabeza queixarme. É máis: considérome moi afortunada. Supoño que, se a miña nai me deixou ir á casa da tía Neila para estudar na cidade, é porque pensa que me espera un futuro nalgún outro lugar. Un futuro mellor.
Namentres volvo do colexio ese día, sentada na moto do tío Blabla, a pesar do que me doen as cachas e de que o camiño non dá acabado baixo o sol, que se tingue de vermello diante nosa, teño o convencemento de que o mundo é meu. Aínda non sei que estou trabucada e que son eu a que lle pertence ao mundo dende o día en que nacín.
UNHA ESTRAÑA VOLTA Á CASA
A nosa chegada en moto non pasa desapercibida. Onde vivo eu, tanto as marchas coma as chegadas alteran a vida da aldea, e a rapazada sempre se achega ás carreiras ao final do camiño. Así pois, nada máis deixarmos atrás a grande árbore centenaria, tras cruzármonos cuns cantos cans esfameados, comezamos a sentir berros, risas e chíos, seguidos dunha tropa de pícaras e pícaros que veñen ao noso encontro. Enseguida recoñezo algúns deles. Fan pallasadas e pintan a mona, e, coma todos os nenos e as nenas do mundo, piden lambetadas emitindo chirlos de paxaro. Non teño caramelos, pero, así e todo, a cativada alégrase de volver verme, e eu tamén. Estaban agardándonos. Todo o mundo agardaba por min. Os meus pais deberon avisar na aldea. Síntome coma unha raíña nos seus dominios.
–Efi!
Distingo a Solo e a miña irmá Rana, que se desmarcan do grupo para chamar a miña atención. Tócolle o ombreiro ao tío Blabla para que pare a moto. Quero seguir o traxecto a pé con eles, como fago sempre que volvo á aldea, pero el non se detén, senón que continúa a ruta e avanza zigzagueando polo medio da rapazada, das moscas e dos cans salvaxes.
–Tío Blabla, quero baixar! Déixame baixar! –bérrolle.
Acéname para me dicir que non e, logo, acelera. Pasamos a rapazada. O meu irmán e a miña irmá séguennos a todo meter, pois pensan que se trata dun xogo, pero o rostro, de repente serio, do meu tío, que se xira para impedir que salte da moto en marcha, non deixa lugar a dúbidas. Non está de broma. Vaime levar á casa. Iso é o que me di:
–Teño que levarte á casa, que os teus pais están agardando por ti.
Efectivamente, ao chegarmos, os meus pais están aí, diante da última casa da aldea. Mamá ten no colo a miña irmá pequena, Anna, namentres Dhevan xoga cun coche de plástico aos seus pés. En primeiro plano, o meu pai está teso coma unha vara. Solo e Rana, que colleron varios atallos para alcanzarme, únense á estampa sen alento. Só falta Âta para recibirme. Entristéceme un pouco que non estea aí, pero xa coñezo o meu irmán máis vello: é salvaxe e sempre anda unha miga apartado da xente; supoño que estará agachado observándonos. Sei que non perdería o meu regreso por nada do mundo.
