4kaqMacabeoslibro
QALLARIY
Kaylibroqamanchakuypaqt’oqyayhinan,ñawpaq tiempopitiraníanisqapapisimanchakuyninmantauyarikuq Chayqahukcapitulon,SirianacionpikamachikuqAntioco runaqqatiykachasqanmanta,paytanwakinqaEpifanes nispasuticharqankuLoconispaÑawpaqpachak watakunapiRomapwillayninmiiskaychhayna tiranokunataqillqan--hukninmi,Calígula,Iskayñiqin k'anchariqloco
Kayqillqasqaparikchayninqarimayparikchayninmi. Chaymiallintatiempochasqakankurimaypahatariyninpas, urmayninpas;chaynatuñichiqmidiscutiyninkunaqa; chaynamanakuyuriqmilógican;chaynaukhumanta tanqayninkuna;chaymiq’oñichinrazonamienton--chaymi rantinpihap’inhukmuestrahinaaswanpura elocuenciamanta.
Chayhatunrimayqa--ValorQillqaqqaqallarikunmihuk pasionadorimaywanFilosofíadelaRazónInspirada nisqamantaKayiskaychunkaSiglotaRazonpaEdadnin hinayuyaymanaytamunanchik,MitokunapaEdadninwan tupachiyta--chaywanpaskayhinaqillqasqaqachayna suposicionpaqmisasachakuyTarinchismihukqelqaqta, payqayaqapascháñawpaqsiglopikarqanmanaraq CristianaErakashaqtin,paymiwillarqanRazón nisqamantasut’ifilosofíanisqamanta,kunantiempopipas iskaywaranqawatañawpaqtahinaatiyniyoqmi.
Ñak’arichiywasikunapiqhawarisqakunachurakuyninqa manasamayniyoqmi.Kunanpachaninrinchikkunapiaswan llampuimakunamansintonizasqamanchakuypaqmitupan Chaydetallesnisqakunanchayqatiqñak’ariykunamanta (pachakwatakunaqhepamanInquisiciónEspañolanisqapa instrumentonkunatayuyaychaspa)elaborasqakashan, chaymigustonchismanhinat’ukuchiwanchisMachurunaq, QanchisWawqekunaq,Mamaqestoicopersonajenkuna rikhurimuyninpasmananimatapasruwanchukayrimaqpa Valornisqaphiñakuywanconjuran
ÑawpapachaIglesiaCristianaTaytankunanallinta waqaycharqankukaylibrota(siriasimimanta t’ikrasqanmantanhap’iyku)hatunvalormoralniyoq yachachikuyniyoqobrahina,manaiskayrayaspataqmi askhañawpaqcristianomartiriokunapaqreqsisqakarqan, paykunanleespankumartiriomanrikch’arirqanku.
1kaqRAKI
Ñawpapachamantafilosofíanisqamantahukbosquejo RazónInspiradanisqamantaCivilizacionqamanan hayk’aqpasaswanhatunyuyaymanchayarqanchu "Represiones"nisqamantarimanakuy48versiculopiqa llaparunaqFilosofíanisqatanpisillapiwillan 1Filosoficonisqaaswanhatungradopiqarimanaypaqmi yuyaykusqaytapukuy,chaymi,sichusRazónInspirada nisqaaswanhatunkamachikuqchupasionesnisqakunapi;
hinaspapaschaypafilosofíanisqamanmianchata valekuymantukuysonqowanatencionniykichista 2Imaraykuchusmananchaytemallachugeneralmente necesarioyachayparamahina,aswanpasaswanhatunallin ruwaykunataalabaymi,chaywanmicontrolaytamunani 3Chayqaniytamunan,sichusRazónpruebasqakanman controlananpaqmanaallinpasionesnisqakunata controlananpaqcontrolananpaq,manaallinpaq qhawarinapaq, mikhuy munapayayman, munapayaymanpas,sut’itanrikuchikuntaqmichaypasiones nisqakunaqseñorninkasqanmanta,millaymunayhina, justiciacontra,hinallataqqharikaycontrapikaqkunaq contranpi,chaykunankankuphiñakuy,nanay,manchakuy ima
4Ichaqa,wakinmitapukunkuman,sichusRazónnisqa pasionkunaqdueñonkanmanchayqa,¿imaraykutaqmana controlanchuqonqaytapasmanayachaytapas?paykunaq objetonqaburlakunankupaqmi.
5Kutichiyqakaymi:Razonqamanankikinyuyaypikaq defectokunapichukamachikun,aswanpasjusticiaman, qharikayman,controlakuyman,juiciomanimamanaallin kaqpasionesotaqdefectosmoralesnisqakunapin; hinaspapaspaykunaqcasonpiruwayninqamananpasiones nisqakunatachinkachinanpaqchu,aswanpasallinta hark’akunanchispaqmi
6Achkaejemplokunatanñawpaqeykichismanapamuyman, imaymanamantahorqosqa,maypichusRazón rikuchikurqanpasionesnisqakunaqkamachiqkayninta, ichaqaaswanallinejemplonkarumantaqoytaatiyman, chaymiallinkawsayraykuwañuqkunaqnoble comportamienton,Eleazar,QanchisWawqekuna,Mama ima.
7Kayllapankutaqminanaykunatapisichasqankuwan,ari, wañuykamapas,pruebarqankuRazónnisqa munakuykunamantaaswanallinhatarisqanmanta.
8Kaypiqahatunyachisaqmiallinkayninkumantaalabaspa, paykuna,Mamawankuskakaqqharikuna,kayp’unchaypi wañusparaymichakunchissumaqkawsayta,allinkay munakusqanchisrayku,ichaqaaswanmipaykunata felicitaymanchayhonorkunachaskisqankumanta
9 Imaraykuchus, valorninkumanta, aguantayninkumantawanadmirasqakasqankuqa,manan kaypachallapichuaswanpaskikinwañuchiqninkuwanmi, paykunataruwarqanllaqtanchispakamachikuyninpa urmayninpaqelqaqninkanankupaq,paykunaqa aguantasqankuwanmitiranotaatiparqanku,chhaynapin paykunaqchawpintallaqtankuch’uyanchasqakarqan.
10Ichaqakunanmikaymantarimanaypaqoportunidadta aprovechasaq,teoríageneralwanqallarisqanchisqhepaman, imaynanruwaycostumbrekasqaymanhina,chaymantataq willakuyninkumanrisaq,tukuyyachayniyoqDiosta hatunchaspa
11Hinaptinqa,tapukuyninchikqa,sichusRazónaswan hatunkamachiqpasionesmanta
12Ichaqasut’inchananchismiimachusRazónkasqanmanta, imachuspasiónkasqanmantawan,hayk’aformasdepasión kasqanmantawan,Razónllapanmantaaswanhatunchus ichamanachuskasqanmantawan
13Razónnisqatanhap’iniyuyaymanaswanallinpaq qhawarispasut’iyuyaywanyachaykawsayta
14Yachayniyoqkaytanhap’iniimakunatapas,Diosmanta, runamantawan,imaraykukasqanmantawanyachanaypaq.
15ChaytanñoqaqaqhawariniKamachikuySimiq kamachisqanculturata,chaywantaqmiallinrespetowan yachanchisDiospakaqninkunata,kaypachaq allinninchispaqtaqrunaqkaqninkunata.
16Kunanyachayqarikuchikunjuzgaywanchaninkaywan, manamanchakuqkaywan,manamanchakuqkaywanima
17Ichaqajuzgakuyotaqcontrolakuymillapankuta kamachin,chaywanmi,cheqaqtarimaspaqa,Razónnisqa pasionkunatakamachin
18Ichaqapasionesmantaqaiskaytukuyimayoq fuentekunankan,chaykunankankukusikuywannanaywan, mayqenpasaswantaqaalmamanmipertenecenhinallataq cuerpomanpas.
19Hinaspapaskusikuymanta,nanaymantawanqaaskha casokunankan,chaypinpasionesnisqakunawakin secuenciakunayoqkanku.
20Chhaynapinmunapayayqakusikuymantañawpaqtaraq rishan,chayqhepamantaqkusikuyqaqhepan, manchakuytaqnanaymantañawpaqtaraqrishan, nanaymantataqllakikuyqahamun
21Phiñakuyqa,yapamanta,sichushukrunasientesqanpa puriynintakutirichinqachayqa,hukpasión,chaypin chaqrusqakashankusikuypasnanaypas
22Kusikuypauranpi,hinallataq,hamunchaydebasement moral,chaymirikuchinaswanaskhaimaymanapasiones nisqakunata
23Almapinrikukunhatunchakuyhina,munapayayhina, yanqahatunchakuyhina,ch’aqwayhina,k’amikuyhina, cuerpopitaqmanareqsisqaaychatamikhuyhina,mikhuy mikuyhina,pakallapimikhuyhina
24Kusikuypas,nanaypasiskaysach'ahinakaspa, cuerpomantaalmamantawanwiñaq,askhak'allmakunan wiñanhinaspapassaparunaqRazonninmihuertaniru maestrohina,qurakunatapodaspa,wataspa,unuta llank’achispakaymanchaymanpusaspa,disposicionkunaq, pasionesnisqakunaqrakhukaynintanuywaymanchuran
25ImaraykuchusRazónallinruwaykunatapusaqña kaqtinpas,munaymunaykunatapaskamachiqmi
26Qaway,kunan,ñawpaqkaqpi,Razónaswanhatunman tukupunpasionesnisqakunamanta,controlakuqhark’aq ruwayninwan
27Noqaqahap’iykunicontrolakuyqamunapayaykunata hark’aymi;ichaqamunaykunamantawakinqayuyaypi wakintaqaychapi,iskayninclasetaqsut’itaRazón nisqawankamachisqa;hark’asqaaychakunamantentasqa kashaspaqa,¿imaynataqchaykunamantahorqosqa kusikuykunatasaqesunman?
28¿ManachuRazónatiyniyoqkasqanraykumikhuy munaqkunatahark’ananpaq?Ñoqaqyuyaykusqayman hinaqachhaynapunin
29Chaymanhinaqa,unuuywakunata,pisqukunata, uywakunata,KamachikuySimipihark’awasqanchis imaymanarikch’ayniyoqaychakunatamikhuyta munaspaqa,Razónnisqakamachikuywanmi karunchakunchis
30Imaraykuchusmikhuymunasqanchiskunaq munayninchisqa,llamp’uyuyaywanmiqhawasqa, hark’asqaima,cuerpoqllapakuyuyninkunataqmiRazón nisqapafrenontakasukunku
31Hinaspaimataqkanmanadmirakunapaqsichusnatural munapayayqa
almapasumaqkayparurunwankusikunanpaqwañuchisqa kachkan?
32Kaymi,cheqaqtapuni,allinkawsayniyoqJoseta alabanchis,imaraykuchusRazonwanmi,yuyayninpi kallpachakuywan,aychaqmunaynintaqhawarqan. Paypaqqa,aychapimunapayaykallpasapaedadpiwayna, Razonninwanmipasionesninpaimpulsontawañuchirqa
33HinaspapasRazonqamananwarmi-qharipuñuy munapayayllatachukamachin,aswanpasimaymana munapayaykunatan
34KamachikuySimiqaninmi:‘Amarunamasiykiq warmintamunapayankichunitaqrunamasiykiqimatapas’, nispa.
35Cheqaqtapunin,KamachikuySimimana munapayananchispaq kamachiwaqtinchisqa, yuyaykusqaymanhinaqa,sinchitantakyachinanchay Razónnisqamunapayaymunaykunatacontrolayta atisqanmanta,imaynanjusticiacontramaqanakuq pasioneskunatapasruwanhinata.
36¿Imaynataqhukruna,naturalmentegormandizing hinallataqcodiciosohinallataqmachasqa,yachachisqa kanmannaturalezantacambiananpaq,sichusRazónmana sut’itachupasioneskunaqdueñonkanmanchayqa?
37Cheqaqtapunin,hukrunaKamachikuySimimanhina kawsaynintakamachiqtinhina,millayrunakaqtinqa,mana interesniyoqmipisichikuqkunamanqolqetaprestan, qanchiskaqwatapitaqmanukuynintacancelan
38Pisiqolqeyoqkaqtinqa,Razonparuwasqanwanmi KamachikuySimiqamanaallinchu,manataqmiuvas chakrankunamantaqhepauvaskunatapallanchu
39Hinaspapasllapanwakinmantarimaspaqa reqsisunmanmiRazónnisqapasionesotaq munakuykunamantakamachikuqkashasqanmanta
40KamachikuySimiqatayta-mamakunatamunakuymanta aswanhatunmi,chhaynapinqhariqamanapaykunarayku allinkaynintaentreganmanchu,chaymiwarmita munakuytaqaatipan,chhaynapinqarimanaallin ruwaqtinqaqaqchanman,hinallataqmikamachin wawakunatamunakuyta,chhaynapinmanaallinruwaq kaqtinkuqaqhariqapaykunatamuchuchinman, amistadninkumantarimasqankutapaskamachin, chhaynapinqhariqaamigonkunataanyanmanmanaallinta ruwaqtinku.
42HinaspapasRazónkamachikuypasmast’arikunmi aswanmaqanakuqpasionesotaqviciokuna,ambición, yanqa,hatunchakuy,orgullo,qhepamank’amiyima
43Llapanmillaymunapayaykunatanqarqon,imaynan phiñakuytapasqarqon,kaytapasatipan
44Ari,MoisesqaDatancontraAbiramcontra phiñakuqtinqamananlibretachuphiñakuynintaqorqan, aswanpasRazonwanmiphiñakuynintakamachirqan.
45Imaraykuchusllamp’usonqoyuyayqa,nisqaymanhina, pasioneskunataatipaytaatin,wakintacambiaspa, wakintataqllapantañut’un
46¿ImanaqtintaqyachaysapataytanchisJacobqaSimeonpa LeviqfamiliankunatahuchacharqanSiquemitaaylluta manayuyayniyoqwañuchisqankumanta,nispa:‘¡Ñakasqa kachunphiñakuyninku!’,nispa
47ManachusRazónatiyniyoqkanmankarqan phiñakuyninkutahark’ananpaqchayqa,manan chhaynatachurimanmankarqan
48Diosqarunatakamasqanp’unchaypinpayman churarqanmunakuyninkunata,munayninkunatapas, hinallataq,kaqpachallapitaq,yuyaytachurarqanhuk kamachikuytiyanapisentidokunaqchawpinpi,tukuyimapi ch’uyapusaqninkananpaq;yuyaymantaqmiqorqan KamachikuySimita,chaywantaqhukrunakamachikunqa, llamp’usonqo,chanin,allinruwaq,manamanchakuq reinopikamachikunqa.
2kaqRAKI
Munaypa,PhiñakuypakamachikuyninDavidpa yakunayasqanmantawillakuyÑawpapachahistoriamanta kuyuriqcapitulokunaSavageqajudiokunatakuchikunata mikhuchiytamunanÑawpatiempopibancomantasumaq rimaykuna(21versiculo.)
1Buenochaynaqa,pipastapunmanmi,sichusRazón pasionespadueñonkanmanchayqa,¿imaraykutaqmana qonqaymantamanayachaymantawandueñochu?
2Ichaqachaydiscutiyqaaswanasikunapaqhinan ImaraykuchusRazónnisqataqamananrikuchikunchu kikinpipasionesnisqapiotaqdefectokunapikamachikuq kananpaq,aswanpascuerpoqdefectonkunapi
3Ejemplopaq,mananmayqenniykichispasatiwaqchu naturalmunasqanchistaqachinkachiyta,ichaqaRazón nisqallanmiyanapanmanmunapayasqanwankamachiman tukuchisqakasqanmantaayqekunanpaq
4Mananmayqenniykichispasatiwaqchualmamanta phiñakuytachinkachiyta,ichaqaatikunmiRazónphiñakuy contrayanapananpaq
5Mananmayqenniykichispasmillaymunayniyoqkaytaqa chinkachiytaatiwaqchu,ichaqaRazónnisqataqmi atiyniyoqaliadonqakanmanmillaymunaykunawanmana kuyurichisqakananpaq.
6Razónnisqamananpasionesnisqakunaq chinkachiyninchu,aswanpascontranpikaqmi
7ReyDavidpach’akisqakasqanqaaswansut’itaraqmi yanapanman
8Davidqakawsashaqp’unchayFilistearunakunawan maqanakuspa,llaqtanchispimaqanakuqrunakunaq yanapayninwanaskharunakunatawañuchiqtinkutaq, ch’isiyaqrirqan,llapankusudorwanllank’aywansaqesqa, reypakarpanman,chaypamuyuriqninpinñawpaq taytanchiskunaqllapaejercitonkunacampamento kasharqanku
9Chaymillapallanejercitokunach'isiyaqmikhunata k'umuykurqankuichaqareyqasinchich'akiywantukusqa, askhaunuyoqñakashaspapas,mananunutaqawañuchiyta atirqanchu
10Aswanpasawqaqmakinpikashaqunutamana yuyayniyoqmunaymiaswankallpawanruphachirqan, manarunayoqtatukuchispataqmikhuchirqan.
11Hinaqtinmiguardiacuerponreypamunapayasqanmanta rimapakuqtin,iskaywaynakuna,kallpasapamaqanakuq runakuna,reyninkumanamunasqanmantap’enqakuspanku, llapaarmadurankuwanchurakuspanku,unup’uyñuta hap’ispaawqakunaqmurallanmanseqarqanku.hinaspan punkupiguardiakunaqqayllantamanareparakuspa suwakuspa,awqakunaqllapacampamentonta maskharqanku.
12Hinaqtinmipaykunaqamanamanchakuspachay pukyutatariruspanku,reymanyaykunanpaqyakuta hurqurqaku
13Davidmiichaqach’akiywanraqruphasharqanchaypas, qhawarirqanchhaynach’akiyqa,yawarwantupaqhina yupasqa,almanpaqsinchipeligrokasqanta
14Chayraykun,Razonwanmunasqanmanhinacontranpi churaspa,Diosmanofrendahinaunutahich’arqan.
15Imaraykuchusllamp’uyuyayqaatinmiatipaytapasiones nisqakunaqkamachikuyninta,hinallataqmunapayay ninakunatawañuchiyta,hinallataqatipaytaatipayta cuerponchispananayninkunawansinchikallpayoqña kaqtinpas,hinallataqRazónnisqasumaqmoralwanallin kayninwanima,despreciowandesafiaytallapanpasiones nisqakunaqllapakamachikuyninta
16Kunantaqmichayocasiónwaqyawanchiscontrolakuq Razónnisqamantawillakuytachurananchispaq
17ÑawpataytanchiskunaKamachikuySimitaallinta hunt’aspaanchathakkasqankutiempopi,kusisqataqmi kasharqanku,chaymiAsiasuyupireySeleucoNicanor, yupaychanawasipillank’anapaqimpuestopagayta sancionarqan,chaypachataqmipoliticanchistareqsirqan, wakinqharikuna,llapanparimanakuyninpacontranpi t’aqakuspa,askhaimaymanasasachakuykunapi involucrawarqanku.
18Onias,aswanhatunruna,chaypachaumasacerdote kaspa,kawsayninpaqcargoyoqkaspa,hukSimónhuk t’aqatahatarichirqan,ichaqarunakunaraykutukuy imaymanak’amiykunapiñamanak’irisqanraykun,llaqtanta traicionaytamunaspahawallaqtakunamanayqekurqan 19ChaymiSiria,Fenicia,Cilicianacionkunapigobernador Apoloniomanhamuspanirqan:‘Reymanhunt’aqkaspaymi kaypiwillaykichisJerusalénllaqtapiaskhawaranqa qolqekunawaqaychasqakashasqanmanta,chaykunaqa manantemplopiqolqetachu,chaninmireySeleucopa kaqninkuna”,nispa
20Apolonioqaimachuspasasqanmantatapukuspa, Simontaalabarqanreymanhunt'aqsonqowan llank'asqanmanta,Seleucowasimanusqhayllarispa,ancha chaniyoqqhapaqkaynintawillarqan.chaymantataq,chay asuntotaqhawarinanpaqatiytachaskispa,usqhaylla llaqtanchismanhaykurqan,ñakasqaSimonwankuska anchaatiyniyoqejercitowan,hinaspanwillarqanreypa kamachisqanchaypikashasqanmanta,qolqewaqaychanapi sapanqolqechurasqakunatahap’ikapunanpaq
21Llaqtanchismisinchitaphiñakurqankukaywillakuywan, hinaspansinchitaprotestarqanku,chaytaqhawarispa, piñanakuypaqhina,pikunachusyupaychanawasiqqolqe waqaychanankuwasimanencargakurqankusuwasqa kanankupaq,hinaspantukuyimahark’akunatapasñanninta wikch’urqanku
22Apolonionichaqaamenazaspatemplomanhaykurqan. 23Hinaspantemplopisacerdotekunapaswarmikunapas wawakunapasDiostavalekurqankuch’uyacheqasninta yanapananpaqhinaspataqApolonioarmasqaejercitonwan qolqetahap’inanpaqhaykuqtin,hanaqpachamanta angelkunarikhurimurqanku,caballokunapisillakuspa, marq’ankumantallimp’illimp’illimp’i,hinaspan paykunamansinchitamancharikurqanku,khatatataspaima 24ApoloniotaqmanajudíorunakunaqPachanpikuskan wañusqaurmaykurqan,makinkunatataqhanaqpachaman haywarirqan,waqaspataqHebreorunakunatavalekurqan,
paymantamañakunankupaq,hanaqpachaejercitoq phiñakuynintahark’anankupaqwan.
25Payminirqanhuchallikusqanmanta,wañunanpaqhinaña kashasqanmantawan,kawsaynintaqosqakaspaqa,ch’uya cheqaspasaminchasqakaynintallaparunakunaman alabananmantawan
26ChaynisqanwanmiOniasumasacerdoteqahuk casokunapiaswanallinyuyayniyoqñakarqanchaypas, mañakurqanreySeleucomanapiensananpaqApolonio runaqyuyaykusqanwanmanaDiospachanin kasqanwanchuurmachisqakasqanpi
27Apolonioqaadmirakunapaqhinakacharichisqakasqan qhepamanmiripurqanreymanwillananpaq.
28IchaqaSeleucowañupushaqtinmikamachikuytiyanapi tiyaqchurinAntiocoEpifaneskarqan,payqasinchimillay runankarqan.paymiOniastach’uyallank’ananmanta qarqorqan,hinaspanwawqenJasontaumasacerdoteman churarqan,chayparantinpitaq,chaynombramientomanta kutichipunanpaqJasonqasapawatakinsawaranqasoqta pachaksoqtachunkatalentotapaganankarqan
29ChaymiJasontachuraranumasacerdotekananpaq, hinasparunakunapaumallintachuraran.
30Hinanpay(Jason)llaqtanchismanreqsichirqanmosoq kawsayta,mosoqhatunkamachikuytapas,Kamachikuy Simitallapantamanakasuspa;chaymimana taytanchiskunaqOrqonpigimnasiollatachuchurarqan, aswanpascheqaqtapunintemplopiserviciotachinkachirqan
31ChayraykunDiospachaninkayninqaphiñakuspa,kikin Antiocotaawqanchistahinapusamurqan
32Hayk’aqpaqbeEgiptopiTolomeowan maqanakusharqan,Jerusalénllaqtarunakuna wañusqanmantawillakusqankumantasinchita kusikusqankutauyarispan,chayratollapaykunacontra kutipurqan.
33Llaqtasuwakuqtintaqhukkamachikuytachurarqan, pichusñawpataytanchiskunaqkamachikuyninmanhina kawsaqrikusqakaqtinqa,wañuyhuchachasqakananpaq.
34Ichaqamananimapaqpasvalerqanchullapa kamachikuyninkunata,llaqtanchispaKamachikuySimiman manatukukuqkaynintap’akinanpaq,hinaspanrikurqan llapaamenazasqankunatawanachisqankunatapassinchi pisichasqakashaqta,chaymiwarmikunapaschurinkuta señalasqankumanta,ñawpaqmantaraqyacharqankuima destinonkananmantachaypas,mirayninkuwankuska qaqakunamantaumankumantawikch’usqakarqanku
35Chaymikamachikuyninkunataaskharunakuna pisichashaqtinku,paykikinmisapankankutañak’arichiyta munarqanqhelliaychakunatamikhunankupaq,chhaynapin judíoreligionmantakarunchakurqanku
36Chaymanhinan,tiranoAntioco,consejerokunawan kuska,juzgananpaqtiyaykurqan,hukaltocheqaspi, soldadonkunamuyuriqpihunt’asqaarmasqa,hinaspan kamachirqanguardiankunatachaymanaysanankupaq sapankanhebreorunakunata,hinaspaobliganankupaq kuchiaychata,idolokunamanhaywasqakaqkunata mikhunankupaq;Pipasqhellikaqkunawanqhellichakuyta manamunaspaqa,ñak'arichispawañuchinanmikarqan.
37Askharunakunakallpawanhap’isqakaqtinkutaq,t’aqa runakunamantahukrunatañawpaqtaAntiocorunaq ñawpaqenmanaparqanku,payqaHebreorunankarqan, paypasutinmikarqanEleazar,nacesqanmantapachan sacerdotekarqan,kamachikuysimitayachaypiyachachisqa,
askhawatayoqruna,askhatiranokunaqpalacionpi runakunaqallinreqsisqan,filosofíaruwasqanmanta.
38Antíocotaqpaytaqhawarispanirqan:‘Manaraq ñak’arichiykunataqallarichishaqtiy,yupaychasqaruna, kaytayuyaychaykiman,khuchiaychatamikhuspa kawsayniykitaqespichinaykipaq;imaraykuchus edadniykita,yuraqchukchaykikunatapasrespetani,unayña churakusqayña,hinallataqjudioreligionman k’askakusqaypas,manafilósofochukasqaykita yuyaykuchiwan
39Aswanallinqakayuywaqmikhunanmi,chaytan Naturalezasumaqsonqowanqowanchis,imanaqtintaq millakuwaqchis?Cheqaqtapuninsonsokaymanahuchayoq kusikuykunawankusirikuyqa,manataqmimanaallinchu Pachamamaqfavorninkunatawikch’uy
40Ichaqaaswanhatunsonsokayraqmikanqa,yuyaykuni, qankunamanta,sichusmanaimatapasruwaspacheqaq kaqmantarimaspañoqatapasdesafiawaqchiskikiykiq castigoykichispaqchayqa.
41¿Manachurikch’arinkimanayuyayniyoqfilosofía nisqaykimanta?¿Manachuhukladomanwikch’upunki yupayniykikunaqmanayuyayniyoqkayninta,hinaspa,huk yuyayniyoqkaytahap’ispa,wiñasqawataykikunamanhina, yachankicheqaqfilosofíadeexpedienciata,hinallataq imaynatasconsejocaritativoyta,hinaspakhuyapayawaq kikiykiqyupaychasqaedadniykita?
42Kaytapasyuyaykuychis,kayreligionniykipiñaima atiyniyoqñakanmanchaypas,payqapampachasunkipunin obligasqahuchallikusqaykimanta’,nispa
43autobuskallpachasqatiranomanakamachiymanhina qhelliaychamikhunanpaq,Eleazarpermisotamañakurqan rimananpaq;chaytachaskispataq,tribunalpañawpaqenpi rimaytaqallarirqankayhinata:
44‘Ñoqayku,Antíoco,DiospaKamachikuyninta llaqtanchispaKamachikuyninhinachaskisqaykurayku, manancreeykuchukamachikuysimitakasukusqaykumanta aswankallpasapanecesidadchurasqakasqanpi.
45Chayraykunnoqaykuqamanaallinpaqchuqhawarinchis imapipasKamachikuySimitasarunchanankupaq
.
47Chhaynaqa,amapiensaychischumillaymillayta mikhunanchispaq,KamachikuySimitap’akiyqa,huch’uy ruwaykunapipashatunkunapipas,kaqllamillaymillaymi. imaraykuchusiskayninpipaskaqllataqmiKamachikuySimi pisichasqa
48Qankunaqaburlakunkichismifilosofíanisqanchismanta, chayfilosofíaqkamachisqanpasmanayuyayniyoqhina kawsashanchismanhina.
49Mananchhaynachu,KamachikuySimiqa yachachiwanchismicontrolakuyta,chhaynapinlliw kusikuyninchiskunapi,tukuymunasqanchiskunapipas kamachikuqkanchis,qharikaypipasallintayachachisqa kanchis,chhaynapitukuynanaykunataaguantananchispaq chaninkaytataqyachachin,chhaynapintukuyimaymana munayninchiskunawanchanintaruwanchis,chanin kaytataqyachachin,chhaynapinallinrespetowan yupaychanchiskashaqDiosllata.
50Chayraykunmanaqhellimikhunatamikhunchischu KamachikuyninchisDiospaqowasqanpiiñispaqa yachanchistaqmikaypachakamaq,Kamachiyqoqhina, imaynakayninchismanhinasientewasqanchista
51Paymikamachiwarqanchisalmanchispaqallin kaqkunatamikhunanchispaq,hark’awanchistaqmi contranpikaqaychakunatamikhunanchista
52Ichaqahuktiranorunaqruwasqanmi,manan KamachikuySimitap’akikunallaykupaqchuobligawayku, aswanpaschhaynatamikhuchiwayku,chhaynapi burlakunaykichispaq’kayqhellichasqakasqaykumanta, chaymillaymillayñoqaykupaq.
53Ichaqamananchhaynataqaburlakuwaqchischu,nitaqmi ñawpaqtaytaykunaqsagradojuramentonkutapas p’akisaqchuKamachikuySimitahunt’anaypaq,manan ñawiytallik’ispawiksaytat’oqyachiwaqchischuchaypas
54Mananmachuyaywanchumanarunayoqchukani aswanpaschaninkaypeligropikashaqtinwayna-sipas kaypakallpankutimunRazonniyman
55Chaymiestanteykikunatasinchitamuyuchispa hornoykitaaswanruphachiyManammachuyasqaytaqa anchatachullakipayani,taytaykunapaKamachikuyninta kikiypip’akinaypaq.
56YachachiwaqniyKamachikuySimi,manan llullakusaqchu;Munasqacontrolakuq,manan saqerparisqaykichu;Mananp’enqachisqaykichu,yachay munakuqRazón,nitaqminegasqaykipas,Oyupaychasqa sacerdotekayta,KamachikuySimitayachaytapas
57Amataqmimachuyasqaymantach'uyasimitapas qhellichankichu,tukuykawsayniypiKamachikuySimiman hinakasqaytapasÑawpataytaykunach'uyatachaskiwanqa, wañuykamañak'ariyniykikunatamanamanchakuspa.
58Cheqaqtapuninmanachaninrunakunatamunaychakuq kaytaatiwaq,ichaqamananchaninkaymanta yuyaykusqaymantaqarimasqaykiwanpasnitaq ruwasqaykiwanpaskamachikunkichu’,nispa
3RAKI
Eleazar,llamp’uespirituyoqmachurunaqa,sinchi kallpayoqkaynintanrikuchin,chaymi2000wata qhepamanpaskaysimikunataleespamanawañuchiyatina ninamanrikch’akun
1Eleazarmiichaqakamachikuqrunakunaq yuyaychasqanmanhinasumaqtakutichiqtin,muyuriqninpi guardiakunaqak’araktaaysarqankuñak’arichisqanku cheqasman.
2Ñawpaqtaqach'uyakaywansumaqchasqamachurunatan p'achachirqanku
3Hinaqtinmiiskayninladontamakintawataspa maqarqanku,hukwillakuqrunansayashaspaqaparirqan: ‘¡Reypakamachisqantakasukuy!’,nispa.
4Ichaqahatunalmayoq,allinqhawarisqaruna,cheqaqta Eleazar,mananastawanchuyuyayninpikuyurirqan, mosqoypiñak’arichisqakaqtinqa;ari,machurunaqahanaq pachamanñawintamanakuyurispahoqarisqatahap’ispa aychantasaqerqanazotekunawantomkananpaqyawarwan bañasqakanankama,ladonkunataqk’irikunaqmasaman tukunankama;hinaspapascuerponmanañananayta aguantaytaatisqanraykupampamanurmaykuspanpas Razónnisqallantasayasqata,manakuyuriyatiqllata waqaychaq
5Chakinwanchaymantahukninmillayguardia urmaykushaqtinsallqahinaladonpisarurqan sayarichinanpaq
6Ichaqañak’ariytaaguantarqan,obligasqakaytataq pisicharqan,ñak’ariykunatapasaguantarqan,muchuchiyta hap’iqvalorniyoqdeportistahinataqmachurunaqa ñak’arichiqninkunataatiparqan.
7Sudorqauyantasayasharqan,sinchijadeowantaq samaynintahorqorqan,noblealmankikin ñak’arichiqninkunaqadmiracionnintamañanankama 8Chayqhepamanmireypawakincortepi llank’aqninkunaqa machuyapusqanmanta khuyapayaspankunirqanku:
9‘Eleazar,¿imanasqataqkayllakipilocohinawañunki? Chayt'uqyasqamikhunataapamusqaykiku,ichaqakhuchi aychatamikhuspallaruway,chhaynapiqespikuy’,nispa.
10Eleazartaq,paykunaqyuyaychasqankuqa ñak’arichiynintayapashanmanhina,sinchitaqaparirqan: ‘Manan’,nispa.Abrahampachurinkunaamahayk’aqpas chhaynamillayyuyayniyoqkasunchu,pisisonqowanmana allinkaqpartetafalsificananchispaqhinaqa
11Razonpacontranpi,cheqaqtapunin,noqanchispaq kanmankarqan,machuyaykamacheqaqkaqman kawsasqanchisqhepaman,hinallataqkamachikuymanhina p’achawanwaqaychaspachhaynakawsaqallinreqsisqa kayta,kunanqat’ikrananchiskarqan,hinallataqkikin runanchispihukrikch’anachiymantukunanchispaq,mana Diossonqowaynakunaman,chaykama kallpachananchispaqqhelliaychatamikhunankupaq
13Chhaynaqa,Abrahampachurinkuna,chanin kayraykuchuallinqhawarisqawañunkichis;ichaqa, tiranopayanapaqninkuna,¿imaraykutaqllamkaynikichikpi samaychik?’,nispa.
14Chhaynatañak’arichisqankutaatipashaqtarikuspa, wañuchiqninkunaqkhuyapayakuyninwanpasmana kuyurispaninamanaysarqanku.
15Chaypinchaymanwikch’uykurqanku,millayq’otukuq toqllakunawantaqruphachirqanku,millayq’apayniyoq caldotapassiminmanmihich’aykurqanku.
16Ninataqtullunkunamanchayaqtin,espirituta saqenanpaqñakashaqtin,Diosmanqhawarispaniran
17‘Diosníy,yachankiñan,ñoqakikiytasalvakuyman chaypas,KamachikuySimiykiraykuninapi ñak’arichikuspawañushasqaytaLlaqtaykitakhuyapayakuy, muchuchiyniykutaqpaykunaqrantinpisaksachikuykachun. Yawarniytach'uyanchakuyninkutaruway,almaytapas hap'iyalmankutakacharichinaypaq,,
18Kaysimikunawantaqch’uyarunaqaallinqhawarisqa espirituntaqorqanIñak’arichisqaypi,hinallataq KamachikuySimirayku,wañuykamañak’arichiykunaq contranpipas,Razonwansayachisqan
19Chhaynaqa,manaiskayrayanapaqmi,RazónInspirada nisqa,pasionesnisqakunatakamachin;imaraykuchus sichuspasionninkunaotaqñak’ariyninkunaRazonninta atipanmankarqanchayqa,paykunamanmikaypruebawan yupaychasunmankarqanaswanatiyniyoqkayninkumanta 20IchaqakunanmiRazonninpasionninkunataatiparuspa, allintapuniatribuinchiskamachikuyatiyninta 21Hinaspapasallinmireqsikunanchis,chaydominioqa Razónnisqapikashasqanmanta,chaycasokunapipas, maypichushawanchismantahamuqnanaykunataatipan; chaytaqanegayqaasikunapaqhinankarqan.
22PruebayqamananRazónnanaykunamantaqaaswan allinkaynintallachuqhawarin,aswanpas
kusikuykunamantapasaswanallinkaynintapas;nitaqmi paykunamanqaentregakunchu.
4kaqRAKI
Kay"EdaddelaRazón"nisqakaycapitulopiqa leekunmanmiFilosofíadelaRazónnisqa2000watayoq kasqanmanta Qanchis churinkunamanta, mamanmantawanwillakuy
1TaytanchisEleazarpaRazónnisqanqa,allindirigente hina,ch’uyakaybarcotapasionesnisqakunaqlamarqochanpidirigiqhina,tiranoqamenazasqanwanmaqasqaña, ñak’arichiykunaqpunkisqanolakunawanbarresqaña chaypas,mananhayk’aqpashukratullapasch’uyakaypa timónnintaqat’ikrarqanchu,wañuyatipaqpakakuna wasimanbarcopipurinankama.
2Mananmayqenllaqtapasaskha,q’otukuqmotorkunawan muyuchisqachu,ch’uyarunahinaallintadefiendekurqan, ch’uyaalmanmaqaywan,rackwan,ninawanimaatacasqa kaqtin,hinaspanalmantamuyuriqrunakunatakuyuchirqan Razónnisqawan,chaymich’uyakaypaescudonkarqan
3TaytanchisEleazarpaqqa,yuyaynintapeliculatachuraspa, hukescarabajolamarqochaqaqahina,pasioneskunaq olakunaqlocoqallariynintap’akirqan
4Sacerdotekayniykipaqhinasacerdote,mananch’uya kiruykikunataqhellicharqankichu,manataqmiqhelli mikhunatachuqhellicharqankiwiksaykita,chay wiksaykiqa,Diossonqokayllapaq,ch’uyakayllapaqima.
5¡OhKamachikuymantawillakuq,Divinakawsaymanta filósofo!Chhaynakananku,wañuykamañak’ariykuna kashaqtinpas,KamachikuySimitaserviy,yawarninkuwan, hatunsudorninkuwandefiendeqkunapas
6Qan,Taytay,KamachikuySimimanhunt’aqkayniykuta kallpacharqanki,allintakyasqakasqaykiwan,hatunchasqa kayman;ch’uyakaytayupaychasparimaspataqmana rimasqaykitallullakurqankichu,manataqmidivinfilosofía nisqasimikunataruwasqaykikunawantakyachirqankichu, ñak’arichiykunamantaaswankallpayoqmachuruna
7Ninamantaaswanllallinakuqyupaychasqakurak,qan, pasionespatapihatunrey,Eleazar.
8ImaynantaytanchisAaronpas,inciensoq’oñichinata armasqa,askhahuñunakuypiphawaykachaspaninaangelta atiparqan,chhaynatanAaronpachurinEleazarpasnina chulluqruphaywanruphachisqakasharqan,Razónnisqapi manachhaphchikuspa
9Chaywanpasllapanmantaaswanadmirakuypaqmi,payqa, machurunakaspa,cuerponpasenosnintamanawatasqa, aychachankunasamarisqa,nervionkunapisiyasqa,huk waynatawiñachirqanRazonninpaespiritunpihinaspaIsaac hinaRazonwanhidraumayoqñak’arichiytamana atiyniyoqkaymantukuchirqan
10¡Aysaminchasqawata,¡Ayreverendoyuraquma,¡Oh KamachikuySimimanhunt’aqkawsay,wañuypa sellonwanhunt’asqa!
11Cheqaqtapunin,chhaynaqa,sichushukmachuruna chaninkayraykuwañuykamañak’arichiykunata pisicharqanchayqa,reqsikunanmi,InspiradaRazónnisqa pasioneskunatapusaytaatisqanmanta
12Ichaqawakinqayaqapaschákutichinkuman:manan llaparunakunachupasionkunaqdueñonkanku,mananllapa runakunachuRazonninkutak’ancharichisqankurayku
13Ichaqallapansonqonkuwanchaninkaytañawpaq yuyaykusqankumanhinaruwaqtinkupas,kaykunallan aychaqpisikallpakaynintakamachiytaatinku,Diospaq manawañusqankutaiñispa,imaynanñawpataytanchiskuna, AbrahampasIsaacpasJacobpasmanawañurqankuchu, aswanpasDiospaqkawsasqankutahina
14Chayraykunmanaimapascontradictoriokanchuwakin runakunaqRazonninkupisikallpakasqanraykupasiónpa kamachinhinarikhurisqankupi
15¿Pitaqkanmanfilósoforunakaspa,llapanfilosofía kamachikuykunatachanintaqatikuspa,Diospi hap’ipakuspa,allinkawsayraykutukuysinchikaykunata aguantayqasaminchasqakasqantayachaspa,chanin kayraykumunakuyninkunatamanaatipanman?
16Yachayniyoq,controlakuqrunallanmunapayaykunata manamanchakuspakamachin.
17Ari,kaywantaqwaynasipaskunapas,chaninkayman hinakaqRazónnisqawanfilósofokaspanku,aswansinchi ñak’arichiykunataatiparqanku.
18Chaykamachikuqrunaqa,ñawpaqkutipisinchita atipasqakashaspa,manaatispataqhukmachurunataqhelli aychatamikhunanpaqobligaytamunaspa,cheqaqtapuni sinchiphiñakuspaguardiakunatakamachirqanhebreo waynakunamantahukwaynakunatapusamunankupaq, qhelliaychatamikhuqtinkutaqmikhusqankuqhepaman kacharinankupaq,manamunaqtinkutaqaswanmillay ñak’arichinankupaq
19Chaykamachikuqpakamachisqanmanhinataqqanchis wawqekunatakurakmamanwankuskapresokunata ñawpaqenmanapamurqanku,llapankusumaq rikch’ayniyoq,huch’uyyaykukuq,allinnaceq,--hinallataq llapanpisumaqrikch’ayniyoq
20Chaypitiranoqapaykunatarikuspa,mamankuwan kuskafiestapicorohinasayashaqta,paykunatareparaspa, allinqhawarisqa,allinqhawarisqakayninkuwanmaqaspa asirikuspa,aswanqayllamanwaqyaspataqnirqan:
21‘Wayna-sipaskuna,sapankaykichispaqallintapuni munayman,sumaqkayniykichistaadmirakuni,askha wawqe-panaykichistanhatunchaykichischaymimana chayñak’ariqmachurunaqlocurallanpiamahinalla kanaykipaqchuyuyaychaykichis,aswanpas valekuykichisraqmiñoqamanentregawanaykichispaq, amigoyniypiparticipaqkanaykichispaqpas.
22Imaynannoqakamachikusqaytamanakasukuqkunata muchuchiytaatiyman,chayhinallataqmi kasuwaqniykunatapasñawpaqmanpuriytaatiyman.
23Chhaynaqa,segurokaychis,serviyniypiimportante cargokunata,autoridadniyoqcargokunatawan qosqaykichista,sichuspoliticaykichispiñawpaqtaytakunaq kamachikuynintamanachaskinkichischuchayqa
24Helénicokawsaypikuskachakuy,mosoqñanpipuriy, wayna-sipaskayniykipitaqkusikuy;imaraykuchusmana kasukuyniykichiswanphiñachiwankichischayqa,manchay muchuchiykunamanmi tanqawankichis, sapankaykichistapas ñak’arichinaypaqmi wañuchiwankichis
25Chhaynaqa,qankunakikiykichistakhuyapayakuychis, ñoqapas,contraykichispas,wayna-sipaskayniykichismanta, sumaqkayniykichismantawankhuyapayakuychis
26¿Manachuqankunakikiykichispikaytayuyaykunkichis, manakasuwaqchischayqa,mananimapaskanmanchu, aswanpasñak’ariypiwañuylla?’,nispa
27Chaysimikunawanmikamachirqanñak’arichinapaq instrumentokunatañawpaqmanapamunankupaq, chhaynapimanchakuspaqhelliaychatamikhunankupaq
28Ichaqaguardiakunaruedakunata,articulacionkunata, estantekunata,tulluñut’uqkunata,catapultakunata, calderakunata,braserokunata,pulgartornillokunata, fierromantauñakunata,cuñakunata,marcafierrokunatawan ruwaruspanku,chaytiranoqayapamantarimarispaniran:
29‘Aswanallinmikanman,waynaykuna, mancharikuyniykichis,yupaychasqaykichischaninjuezmi manamunaspahuchallikusqaykichistapampachasunkichis’, nispa
.
31Chaywanpasqhawariychis;paykunaukhupiwakinninku pisikallpayoq,manchalikasqankutayuyaykuspaqa, ¿imaynasimitataqrimankumankarqan?¿manachukay hinakanmankarqan?
32‘¡Ay!¡miserableunanchakunakasqanchiktahinaspa manatupunapaqhinamanayuyayniyuq!Rey invitawaspanchis,sumaqsonqowantratawananchispaq valekuwaqtinchis,¿manachupaytakasusunman?
33¿Imanasqataqyanqamunapayaykunawan kallpanchakunchikhinaspamanakasukuytaatrevikunchik, chaymividanchiktachinkachinanchik?¿Manachu, wayqeykuna,manchakuypaqinstrumentokunata manchakusun,hinaspataqallintapesasun ñak’arichiykunamantaamenazasqankunata,hinaspakay ch’usaqhatunchakuykunatakaywañuypaqalabakuyta saqesun?
34Kikinwayna-sipaskasqanchistakhuyapayasun, mamanchispaedadninmantakhuyapayasun;sonqonchispi churasunmanakasukuspaqawañusunminispa
35Hanaqpachachaninchaypaskhuyapayawasunmi, necesidadwanobligasqakaspaqamanchakuywanreyman entregakusunchayqa¿Imaraykutaqkaymunasqakawsayta wikch’upusunman,kaymisk’ipachamantataqsuwasunman?
36Amakallpachakusunchu,nitaqyanqaconfianzawanchu ñak’arichiwananchistainvitasun
37KamachikuySimipasmananmunaspallachuwañuyman huchachawanchis,ñak’arichinapaqinstrumentokunawan mancharikushanchis
38¿Imanasqataqchhaynach’aqwayqaphiñachiwanchis, wañuymanapaqk’ulluchakuypasallinpaqqhawariwanchis, reytakasukuspathakkawsaytatarisunman?’,nispa
39Ichaqamananchayhinarimaykunakay waynakunamantaayqekurqanchu,ñak’arichisqakananku suyakuspankuqa,manataqmichayhinayuyaykuykunapas yuyayninkumanhaykurqanchu.
40Paykunanmunakuykunatapisichaqkunakarqanku, nanaykunatataqkamachikurqanku
5CAPÍTULO
Manchakuymanta,ñak’arichiymantacapitulo,ñawpaq tiraníanisqasinchisallqakaynintarikuchiq26 versiculoqaukhunchasqacheqaqmi
1Chhaynatataq,chaykamachikuqrunaqaqhellimikhunata mikhunankupaqkallpachaynintatukuqtinhina,llapanku hukkunkallawan,hukalmawanhina,paytanirqan:
2‘¿Imaraykutaqtardanki,tirano?Ñawpataytanchikkunapa kamachikuyninkunatamanakasukunanchikmantaqa wañunanchikpaqmilistokachkanchik
3Ñawpataytanchiskunatapasp'enqachisunmanmi KamachikuySimitamanakasukuspaMoisesta yuyaychawaqninchistamanahap'ispaqa
4KamachikuySimitap’akinanchispaq yuyaychawaqninchis kamachikuq, ama cheqnikuwaspanchis,amakhuyapayawaykuchu
5Ñoqaykuqakhuyapayakuyniykitanallinpaqqhawariyku, qoqniykita.kawsayninchistaKamachikuySimita p’akisqanchismantakutichipuwanchis,chayqa wañuymantaaswansasaaguantaymi
6Ñak'arichisqawañuyamenazasqaykiwanmi manchachiwankiku,pisitiempollapasEleazarmantamana imatapasyachasqaykimanhina.
7Ichaqa,sichusHebreorunakunaqmachurunakunachanin kayraykuñak’arichiykunataaguantarqankuchayqa,ari, wañunankukamachayqa,aswanallinmiwayna-sipaskuna wañusaqkuobligasqakayniykiqñak’ariyninkunata pisichaspa,chaykunatanpaypasmachuyachachiqniykupas atiparqan.
8Chhaynaqa,juzgay,otiranoChaninkayrayku kawsayniykutapasqechuwaqchischayqa,ama yuyaykuychischuñak'arichiwasqaykutaqa.
9Kaymillayvalekuyninchiswan,chayta aguantasqanchiswanmiallinkawsaypremiotaganasunchis; ichaqamillaywañuchisqaykumantanDiospachanin kayninpiwiñaypaqninawanñak’arichisqakanki’,nispa 10Chaywayna-sipaskunaqnisqanqaiskaykutitan phiñachirqankamachikuqrunaqphiñakuyninta,manan manakasukusqankuraykullachu,aswanpasmana agradecekusqankutaqhawarisqanraykun 11Chaymiazoteqkunaqakamachikusqanmanhinakuraq runatapusamuspankup’achanmantaqechuranku, makinkunatamakinkunatawaniskayladontatangawan wataranku.
12Sayk'usqakanankukamamaqaspataq,manaimatapas ganaspa,ruedapatamanwikch'uykurqanku
13Chaypatapinallinqhawarisqawaynaqatullunkuna chinkanankamak’irisqakasharqanHinataq,juntatras juntañantasaqeqtin,kaysimikunawantiranota huchacharqan:
14‘Anchamillaykamachikuq,hanaqpachapichanin kaypaawqan,yawarsonqoyoq,kayhinatan ñak’arichiwankimanarunawañuchisqaymantachunitaq manaDiosniyoqkasqaymantachu,aswanpasDiospa KamachikuySimintadefiendesqayraykun’,nispa
15Guardiakunapaytaniqtinku:‘Mikhunaykichispaqari niychis,chhaynapiñak’arichisqaykichismantakacharisqa kanaykichispaq’,nispa.Kamachiykunatakuchuspa aychaytaruphachiy,articulacionniykunatataqmuyuchiy; tukuyñak’ariykunapinrikuchisqaykiallinkawsayrayku Hebreorunakunaqchurinkunallamanaatipayatina kasqankuta’,nispa.
16Chhaynatarimashaqtinmi,ruphaq’umirkunata churarqanku,sinchitataqmiñak’arichirqanku,chaymirueda patapiastawansinchitahark’arqanku
17Llapanruedanyawarninwanqhellichasqakasharqan, montonasqaq’umirkunapascuerponpaasichikusqanwanmi wañupurqan,llik’isqaaychataqmaquinaqejenkunata muyurirqan
18Ch’usaqyachisqañacuerponwantaqkayhatunalmayoq waynaqa,Abrahampacheqaqchurinhina,manan imallapipaswaqarqanchu;ichaqa,ninawanmana
ismuqmantikrakuchkaqhina,hatunsunquwanmichay ñakariytaaguantarqa,kaynatanispa.
19‘Wawqe-panaykuna,ejemploytaqatikuychisAma wiñaypaqsaqerpariwaychu,amataqwawqe-pananchista jurankichualmanchispiallinqhawarisqakasqanchista.
20Chaninkawsayparantinpich’uya,yupaychasqa maqanakuy,chaywanmiñawpataytanchiskunataqhawaq chaninProvidenciallaqtantakhuyapayananpaq,ñakasqa tiranomantavengakunanpaqpas’,nispa
21Chaysimikunawanmich’uyawaynaqaespirituta saqepurqan
22Ichaqallapallankuadmirakushaqtinkun,guardiakunaqa iskaykaqwatayoqtapusamurqanku.churinkunata,hinaspa fierromantafiloyuquñayuqmakinkunawanhapiykuspanku motorkunamanhinaspacatapultamanwatarqaku
23Hinaqtinmiichaqa:“¿K’arichinanmantaqa mikhunatachumikhunman?”kaypanteramanrikch’akuq uywakunaqafierrouñankunawanmichukchanta llik’irqorqanku,hinaspanuyantallapaaychata llik’irqorqanku,umanmantaqqarantapasllik’irqorqanku
24HinaqtinmiJesusqamanamanchakuspachayñak’ariyta aguantaspanirqan:‘¡Maynamisk’ipunintukuyrikch’ay wañuyqa,ñawpaqtaytanchiskunaqchaninkasqankurayku!’, nispa
25Tiranotataqnirqan:‘Aswankhuyapayakuqtiranokuna, ¿manachukayratopiqankikiykipasñoqamantaaswan millayñak’ariykunatamuchushanki,chaninkayrayku aguantasqaywantiranoykiqhatunchakuynintaatipasqa kashaqtarikuspa?
26Ñoqaqananaywanyanapachikuniallinkawsayniywan hamuqkusikuykunawan,qantaqñak'arichisqakashanki, Diostamanayupaychaqkasqaykimantahatunchakuspa manataqmiayqenkichu,aswanmillaytirano,hanaqpachaq phiñakuyninpamuchuchisqankunamantapas’,nispa.
27Manamanchakuspak’ancharishaqwañuyninwan tupaspataq,kinsakaqchurintañawpaqmanpusamurqanku, askharunakunataqtukuysonqowanvalekurqanku mallinanpaq,chhaynapitaqpaykikintaqespichinanpaq
28HinaqtinmiJesusqakunkawankutichirqan:‘¿Manachu yachankichischuchaytaytallanacewashaqta,wañusqa wawqeykunatawan,chaymamallataqwachawarqanchis, chayyachachikuykunapitaquywasqakasqayta?
29Mananwawqe-panantinkayallinwatasqakaymantachu jurani
30Chhaynaqa,ñak'arichinapaqmotorniyoqkankichis chayqa,kaycuerpoymanchuraychis.almaymanqamanan chayaytaatiwaqchischu,mananmunaspaqa’,nispa 31Ichaqasinchitanphiñakurqankuchayrunaqmana manchakuqrimasqanmanta,hinaspanmakinkunata chakintapasch’usaqyachiqmotorninkuwan ch’usaqyachirqanku,chaki-kachankunatataqk’uturqanku, hinaspataqq’aytukunatahorqorqanku;hinaspan dedonkunata,makinkunata,chakinkunata,codo articulacionninkunatapasmuyuykurqanku
32Manataqmiespirituntach’unqaytaatispaqaranta horqorqanku,dedonkunaqpuntankunatahap’ispa,escita hinaumanmantaumaqarantallik’isparuedaman aparqanku
33Hinaqtinmiwasanpiwasantaq’ewichirqanku,aychan k’aspikunapiwarkusqatarikunankama,wiksanmantataq hatungotayawarch’aqchushaqtarikurqan
34Wañuypatapitaqnirqan:‘Ñoqayku,aswanmillaytirano, chhaynatanñak’ariykuuywasqakasqaykurayku, Diosmantaallinruwasqaykuraykuwan;qanmiichaqamana Diostayupaychaqkasqaykirayku,millaykasqaykiraykupas manatukukuqñak’ariykunataaguantanki’,nispa.
35Kayrunawawqenkunaqchaninwañupuqtintaqtawa kaqtapusamuspanirqanku:‘Amawawqeykikunahinachu locokay,aswanpasreytakasukuspaqespikuy’,nispa.
36HinaqtinmiJesusqapaykunatanirqan:‘Ñoqapaqqa mananninakanchumanchalimantukuchiwanaykichispaq’, nispa
37Wawqeykunaqsaminchasqawañuyninwan, kamachikuqpawiñaychinkachiyninwan,chaninrunaq k’ancharishaqkawsayninwanima,manannegasaqchuallin qhawarisqawawqe-panayta
38Tirano,ñak’arichiykunatapaqarichiy,chaywan yachanaykipaqñak’arichisqañakaqkunaqwawqen kasqayta’,nispa
39Chaytauyarispanyawarch’akiq,runawañuchiq,sinchi millaymillayAntíocokamachirqanqallunta kuchunankupaq
40HinaqtinmiJesusqaniran:‘Diosqamanarimaq runakunatapasuyariqmi’,nispa
41Qhawariy,qalluytalloqsichinilisto:kuchuy,manan chaywanqaRazonniytaupallachinki.
42Kusikuywanmicuerponchistaqonchiscuerponchista kuchunanchispaqDiosrayku
43Diosmiichaqausqhayllaqatipasunki.Paytaalabanapaq takikunatatakiqqallutakuchurqunki’,nispa
44Kayrunatapasñak’arichisqankuwanñak’arichisqa wañuqtinmi,phisqakaqpasphawarirqan:‘Manam pisichanichu,tirano,allinkawsayraykuñak’arichiyta mañakuymantaqa’,nispa
45Ari,kikiymantanñawpaqmanhamuni,ñoqatapas wañuchispa,aswanmillayruwaykunawanraqHanaqpachaq chaninkayninmanmanukusqaykitayapanaykipaq
46Allinkawsaypaawqan,runaqawqan,ima huchamantataqkayhinatachinkachiwankiku?
47¿Manaallinchuqanpaqrikch’asunkichisllapa runakunaqkamaqnintayupaychaspaallin Kamachikuyninmanhinakawsasqanchis?
48Ichaqakayimaymanakunaqa,mananñak’arichinapaq hinachu,sichusrunaqmunaynintaentienderqanki,Diospa ñawpaqenpiqespichisqakanaykichispaqsuyakuyniyoq kankichayqa
49Qhawariy,kunanqaDiospaawqanmikanki,Diosta yupaychaqkunawantaqmaqanakushanki’,nispa 50Chhaynatarimashaqtinmiguardiakunawataspa catapultapañawpaqenmanpusarqankuhinaspan qonqoriykukuspawatarqanku,chaypitaqfierromanta abrazaderakunawanwatarqanku,lomontataqkuyuriq‘cuña’ patamanllavewank’uyurqanku,chhaynapialacránhina llapantaqhepamank’uyusqakananpaq,llapa articulacionkunataqt’aqasqakarqan
51Chhaynataqmisinchitasamayniypi,cuerponpa llakikuyninpipasqaparirqan:‘Glorioso,tirano, k’ancharishaqmimanamunasqaykimanhinaqowasqayki bendicionkuna,chaymiatichiwanaswanhatun ñak’ariykunawanKamachikuySimimanhunt’aqkasqayta rikuchinaypaq’,nispa.
52Kayrunapaswañupuqtintaq,soqtakaqwaynata pusamurqanku,paymikamachikuqpatapusqanman kutichispanirqan:
53‘Mananwawqeykunahinachumachuñakani,aswanpas yuyayniypiqamachuñankani.Ñoqanchispaskaqllapaqmi nacerqanchis,uywarqanchispas,kaqllataqmi wañunanchispaqpaswatasqakanchischhaynaqa,qhelli mikhunatamanamikhusqaykumantañak’arichiwanaykuta munaspaqañak’arichiy’,nispa
54Chaysimikunatarimashaqtinkunruedamanaparqanku, cuidakuspataqhaywarirqanku,wasanpatullunkunatapas ch’usaqyachirqanku,uranpitaqninatahap’ichirqanku
55Hinaspanfiloyoqpinchokunatapukayachispa wasanmanphawaykachirqanku,ladonkunata t’oqyachispataqwiksantapasruphachirqanku
56Ichaqañak’arichisqankunachawpipinqaparirqan: ‘¡Santokunaqdignoatipanakuynin,chaypinaskha wawqenchiskuna,chaninkaypi,ñak’ariykunapi atipanakuymanhaykusqakanchis,manataqmiatipasqachu kanchis!
57Tirano,chaninyuyayqamanaatipayatiymi
58Allinkawsaypaarmaduranwanmiriniwawqeykunawan kuskawañuyman,kikiypitaqhukkallpasapavengakuqta yapanaypaq,muchuchinaypaq,cheqaqchaninrunakunaq ñak’arichiykunatayuyaykuq,awqanpas.
59Ñoqaykusoqtawaynakunatiraníaykitathuñichirqayku ‘¿ManachumanaatiyniykiRazónnisqanchista cambianaykipaqotaqqhelliaychatamikhunanchispaq obligawasqaykikuqanpaqurmachiy?
60Ninaykiqaq’oñiñoqaykupaq,ñak’arichiq motorniykikunapasmananñak’arichinchu, maqanakuyniykipasmanaatiyniyoqmi
61Guardiakunaqanoqanchispaqmioficialkunakarqanku, mananhuktiranopachu,aswanpasDiospa Kamachikuyninpa;chayraykutaqmiRazonniykuqa manaraqatipasqachukanchis’,nispa
6RAKI
Wawqimasihinawatanakuyhinaspamamapakuyakuynin 1Kayrunapassaminchasqawañuspa,mankaman wikch'usqakaspa,qanchiskaqchurin,llapankumanta sullk'a,ñawpaqmanlloqsimurqan.
2Ichaqachaytiranoqawawqenkunawansinchita phiñasqañachaypas,chaywaynatakhuyapayarqan,chaypi watasqañakashaqtarikuspataqasuykachirqan,hinaspan convencechiytamunarqan:‘Qanmirikunki wawqeykikunaqmanayuyayniyoqkayninkutukupuqta; Manakasukusqankuraykumwañuymanapasqakarqaku Qanpas,manakasukuspaykiqa,manaraqtiempoyki chayamushaqtinmimillayñak’arichisqa,wañuchisqakanki; ichaqakasukuqtiykiqaamigoymikanki,reinoruwaypi hatuncargomanmiwicharinki’,nispa
4Chhaynatamañakushaspataqwaynaqmamanta waqyachimurqan,askhachurinkunawañupusqanmanta llakikuyninpikawsaqrunatakallpachananpaq kasukunanpaqqespichisqakananpaqwan.
5Ichaqamamanqahebreosimipirimaspa,qhepaman willasaqhina,chaywaynatakallpacharqan,hinaspan guardiakunatanirqan:‘Kachariwaychis,reywanllapa amigonkunawanrimanaypaq’,nispa
6Chaywaynaqmañakusqanmanhinakusikuspataq usqhayllakacharirqanku.
7Pukaq’oñibraseromanphawaykuspataqqaparirqan: ‘Diosmanayupaychaqtirano’,nispasqaparirqan: ‘Manachup’enqakunkisaminchayniykikunata,rey kayniykitapasDiospamakinmanhap’inaykipaq, kamachinkunatawañuchinaykipaq,chaninkay qatikuqkunatañak’arichinaykipaqpas?
8Chaykunaraykunhanaqpachachaninchayqaqosunki aswanusqhayllawiñaypaqninaman,ñak’ariykunamanwan, chaykunanmanasaqesunkichuwiñaypaqhap’iyta
9¿Manachup’enqakunki,runakaspa,sallqaanimalpa sonqonwanllakisqa,qankikiykiwankaqllasientekuq runakunatahap’ispa,kikinelementokunamantaruwasqa, qallunkutapasllik’ispa,chhaynatamaqaspa ñak’arichinaykipaq?
10IchaqaallinwañuyninkupiDiospaqayllanpichanin kasqankutahunt'ashaqtinkun,llakisqaqaparinki:"Ay chayamusqa"nispa,allinkawsaypaatipaqninkunatamana chaninwañuchisqaykimanta',nispa
11Hinanwañuypatapisayaspaniran:‘Manan wawqeykunaqtestigonmantaqakarunchakuqchukani’, nispa
12ÑawpataytaykunaqDiosnintanwaqyakunillaqtayta khuyapayakuqkananpaq.
13Kaykawsaypipaswañusqañakasqaykiqhepamanpas Muchuchisunki’,nispa
14Kaymañakuywantaqpukaq’oñibraseroman wikch’uykukurqan,chhaynataqespiritutasaqepurqan
16Paykunachusñak’ariyninkutaotaqñak’ariyninkuta saqespaqhellimikhunatamikhunkumankarqanchayqa, nisunmanmikarqanchaywanatipasqakasqankuta
17Kaycampiqamananchhaynachukarqan;aswanpas Razonninkuwanmi,chaymiDiospaqayllanpialabasqa karqan,paykunanpasionninkumantaaswanallinpaq hatarirqanku.
18Manataqmiyuyaypahatunkaynintanegayta atikunmanchu;imaraykuchuspaykunanatiparqanku pasionninkuta,nanayninkunatapas.
19¿Imaynatataqhuktaruwasunman,manataqmi reqsikusunmanchuallinRazónnisqapapasiónnisqapi kamachikuynintakayrunakunawan,paykunaqamanan pisiyarqankuchuruphaypañak’ariyninkunaqñawpaqenpi?
20Imaynanpuertopitorrekunaolakunaqmaqayninta kutichin,refugiomanhaykuqkunamanpasthakhaykuyta qon,chhaynatanqanchistorreyoqpañaRazónwaynasipaskunachaninkaypapakakunanwasitadefienderqan, pasionkunaqwayra-parantataqkutichirqan
21Paykunahukch'uyacorotahatarichirqankuchanin kanankupaq,paykunapurakallpachanakuspanku
22‘Wawqe-panaykuna,KamachikuySimiraykuwawqepanakunahinawañusun
23AsiriapalaciopiKimsaWawakunataqatipakusun, paykunanhornopikayñak’ariytapisicharqanku
24Amachaninkasqanchistarikuchinapaq munapayaykunatakutirichisunchu’,nispa.
25Hukninminirqan:‘Wawqey,kallpachakuy’,huknintaq niran:‘Allintaaguantay’,nispahukninñataqmiñawpaq tiempotayuyarispa:‘Yuyariychisimaclasekasqaykichista, taytanpamakinpitaqIsaacqasacrificiokananpaqqokurqan’, nispa
26Hinaqtinmisapankallapanku,k’ancharishaspaancha manamanchakuspaqhawarinakuspanirqanku:‘Tukuy sonqowanmialmanchistaqowaqninchisDiosman sapaqchakusun,cuerponchistapasprestasunKamachikuy Simitahunt’anapaq’,nispa.
27Wañuchiqtayuyaqqaamamanchakusunchu imaraykuchushukhatunmaqanakuymialmaqpeligronpas wiñaypaqñak’ariypisuyashanDiospaordenanan p’akiqkunata
28HinaptinqaarmakusundivinaRazónpapasiones nisqakunatakamachiyninwan
29Chayñak’arisqanchisqhepamanmiAbrahampas, Isaacpas,Jacobpaschaskiwasun,llapañawpaq taytanchiskunapasalabawasunmi’,nispa
30Sapankasapaqiñiqmasikunataaysashaqtinku,turnonku chayamunanpaqraqkashaqtin,nirqanku:‘Wawqey,ama p’enqachiwaykuchu,amataqwañusqañawawqepanaykumanllullakuychu’,nispa
31Mananmanayachaqchukankichiswawqe-panakuna munakuymanta,chaymantanDiosmantatukuy yachayniyoqProvidenciaqaherenciataqorqantaytankuña naceqkunamanpas,mamanpawiksankamapaspaykunaman churaspa;maypichuswawqe-panakunachayhinapacha tiyakunku,hinaspataqrikch’ayninkutahap’inkukikin pachallapi,hinaspataqkikinyawarmantamikhuchisqa kanku,hinallataqkikinalmawankawsarichisqakanku, hinaspataqkikinespacioqhepatakaypachamanapamusqa kanku,hinallataqkikinpukyumantalechetahorqonku, chaywanmiwawqe-panakuqalmankupasñuñupi marq’allapiñuñuchisqakanku;hinaspapasaswan hukllachasqaraqmikankuhukcomúnuywaywan,sapa p’unchaycompañerowan,hukeducacionwanima, hinallataqDiospaKamachiyninmanhina wanachiyninchiswan.
32Chhaynapinwawqe-panantinmunakuy sientekusqankuqanaturalmentekallpasapakasqanrayku, qanchiswawqekunaqaaswankallpayoqraqmikarqanku. HukKamachikuySimillapiyachachisqakaspanku,kikin allinruwaykunapiyachachisqakaspanku,chaninkawsaypi kuskauywasqakasqankurayku,aswantamunanakurqanku. Sumaqkawsaytaallinkaytapasmunakusqankunaswanta hukllachakurqanku,Diossonqokasqankuwankuskataqmi wawqe-panantinmunakuyninkutaastawankallpacharqan.
33Ichaqanaturaleza,compañerismo,allinruwayniyoq kayninkupaswawqe-panakuqmunakuyninkuqk’arak sonqontayaparqanchaypas,chaywanpaskawsaq churikunaqareligionninkuwanmiyanaparqanku wawqenkutarikusqankuta,paykunaqaestantepi kasharqanku,wañuykamañak’arichisqakasqankuta; manataqmiaswanqa,kallpacharqankuraqmichay ñak’ariywantupanankupaq,manakikinku ñak’arichiyllatachupisichanankupaq,aswanpas wawqenkutawawqe-panantinmunakuyninkuta atipanankupaq
34¡Ohyuyaysapayuyaykuna,reykunamantaaswanrey, librerunakunamantaaswanlibre,qanchiswawqekunaq hukllachakuyninmanta,ch’uya,allinsintonizasqaDios sonqokaypahatunrimayninman!
35Qanchiswaynakunamantaqamananmayqenninkupas manchalimantukurqankuchu,mananmayqenninkupas wañuypipisiyarqankuchu,aswanpasllapankunmana
wañuqñannintapasphawaykachaspañak’arichisqa kaspankuwañuymanchayarqanku.
36Imaynanmakipaschakipasalmaqkallpachasqanman hinakuyushan,chhaynatanchaych’uyawaynakunapas, religionpamanawañuqalmanpakallpachasqanhina, payraykuwañuymanrirqanku
37¡Ohtukuych’uyaqanchiskutiwawqe-panakuna hukllachasqacompañeron!
38Imaynankaypachaqkamasqanqanchisp’unchaykuna religiontakallpachan,chayhinallataqmiwaynasipaskunapascorohinaqanchiskutitacompañero kasqankutakallpacharqanku,ñak’arichiykunaq manchakuynintataqmanaimapaqvaleqmantukuchirqanku.
39Chaywayna-sipaskunañak’arisqankutauyarispaqa, kunanqakhatatatanchismiichaqamanan ñawinkuwanllachurikuspa,nitaqrimasqa,qayllallapi hamuqamenazatauyarispallachu,aswanpascheqaqtapuni nanaytasientespanku,aguantarqanku;hinaspaninawan ñak’arichiypi,chaymantaqa,¿imaaswanhatunñak’ariytaq tarikunman?
40Ninaqkallpanmik'irisqa,sinchik'ullutaq,chaymi usqhayllacuerponkutach'usaqyachirqan.
41Amataqyuyaykuychischuadmirakunapaqhinachuchay qharikunawanRazónñak’arichiykunataatipaqtin,warmiq almanpasaswanhatunimaymanananaykunata pisichashaqtin;qanchiswaynakunaqmamanmisapankanku askhawawankunamanñak’arichisqankutaaguantarqan 42Ichaqaqhawariychisimaynatanmamaqsonqonpa munapayasqanqaimaymanata,chhaynapinmirayninmanta sientesqanqallapapachantinpachawpinmantukupun; hinaspapascheqaqtapunin,. kaypiqa,manayuyayniyuquywakunapasuñankunamanmi qarikunamanrikchakuqkuyakuyniyuqhinaspa kuyakuyniyuqkanku.
43Ejemplopaq,pisqukunaukhupiqa,wasiykupauranpi pakakuqmansokunaqauñankutadefiendenku;Orqo patakunapi,qaqaraqrakunapi,sach'at'oqokunapi, k'allmakunapipasq'esachakuqkunapas,chaypiuñankuta t'oqyachiqkunapas,chaymanhaykuqtaqarqonku
44Chaymantataq,manaqarqoytaatispaqa,munakuypa munakuyninpiuñachakunataphawaykachanku,kikin rimasqankupiwaqyaspa,uñachankutataqimaruway atisqankumanhinayanapanku.
45¿Imataqnecesitanchisejemplokunatamanayuyayniyoq animalkunaukhupimiraykunatamunakusqankumanta, abejakunapas,peineruwanatiempomantaña,haykuqkunata hark’aqtinku,espadawanhinapicasqankuwank’iriqtinku, wawankumanasuykuqkunata,wañuykamataq maqanakuqtinku?
46Chaywaynakunaqmamanmiichaqa,Abrahamhina almayoq,wawankunatamunakusqanrayku,mana yuyaykusqanmantaqakuyurirqanchu.
7RAKI
Mamapa,taytanpakuyakuynintatupachiy,kayrakipiqa wakinurqupuntakunamallinrimayniyuqkachkanku
1Churikunaqyuyaynin,pasionespatapiwiraqocha!¡O religión,chayusuchisqamamapaqaswanmunasqa wawankunamanta!
2Mamaqa,iskayakllakuykunatañawpaqenpihap’ispa, religionta,kunantaqqanchischurinkunatakawsachispa
qespichiy,tiranopromesamanhina,aswantamunakurqan religionta,Diospanisqanmanhinawiñaykawsayman qespichiq
3O,¿imaynatataqtayta-mamakunawawakunataanchata munakusqankutaqawachiyman?Almanchikpa, rikchayninchikpaadmirakuypaqrikchaynintamsellanchik warmapallampukayninpi,aswantaqamamapa wawankunawankhuyapayakuyninwan,taytamantaaswan ukhukasqanwan
4Warmikunaqaqharikunamantaaswanllamp’usonqon kanku,aswanaskhawawayoqkaspataqastawan munakunku
5Ichaqa,llapamamakunamanta,qanchischurikunamanta aswanmunakuyninpi,qanchiswawayoqkashaspa, wiksanparurunpaqmamanpallamp’usonqokayninta sientesqanmanta, sapankankuq askha nanayninkunamantataqhark’asqakashaspa,chaywanpas Diostamanchakuspanwawankunaqkunanallin kausaynintawikch’upurqan.
6Ay,chaymantaaswantaqa,churinkunaqsumaq kawsayninwan,allinkayninwan,KamachikuySimita kasukusqankuwanmi,paykunamanmamanhina munakuyninqaaswankallpachasqakarqan
7Paykunaqachaninmikarqanku,manamanchakuq,mana manchakuq,hatunalmayoq,paykunapuramamankuta munakuqkarqanku,chaymiwañuykamaKamachikuy Simitahunt’aspakasukurqanku
8Ichaqachaywanpas,askhatentacionniyoqñakarqan mamanpainstintonkunamanentregakunanpaqchaypas, mananhukkutillapichumanchakuypaqimaymana ñak’arichiykunaqaatiyniyoqkarqanRazónnisqallanta cambiananpaq;ichaqamamaqasapachurintamsapakamata kallpancharqa,llapallankukuska,religionninkurayku wañunankupaq.
! 10Mamaqa,hukmantahukmantarawrasqata, ruphachisqatarikuspa,religionraykumanakuyurispa almapiqhipakurqa
11Rikurqanmichurinkunaqaychantaninapiruphasqata, makinkuqchakipuntankunapaspampapich’eqesqa kashaqta,aychaqatakunaumankumantallik’isqata uyankukama,mascarahinach’eqesqakashaqta
12¡Yawmamay,kunanqa,llank’aymantananaymanta aswank’araknanaykunatayachaq!¡Aywarmi,sapallan warmikunaukhupi,wiksanparurunmihunt’asqareligion karqan!
13Piwiwawaykipas,espiritutasaqespa,manan cambiarqanchuyuyaykusqaykita,nitaqiskaykaq wawaykipas,ñak’arichisqankunapikhuyapayakuq ñawiwanqhawaspa,kinsakaqwawaykipas,espiritunta samaspa
14Manataqmiwaqarqankichuñak’ariychawpipi sapankankuqñawintarikuspa,manamanchakuspa, wañuymanasuykushaqseñalkunatarikuspa
15Hukchuripaaychantahukpaaychanwankuchusqa kashaqta,makimantamakimantakuchusqakashaqta, umamantaumanqarasqakashaqta,ayaayamanwikch'usqa kashaqtarikuspa,wawaykikunaqñak'arichisqanrayku qhawaqkunawanhunt'akashaqtarikuspaykiqa,manan waqaytapashich'ankichu.
16Manansirenakunaqtakiyninpasnitaqcisnekunaq takiyninpasmisk’it’oqyaywanchuuyariqpaninrintahap’in,
imaynanchurikunaqkunkanpast’oqyarqan,ñak’ariy chawpimantamamawanrimaqhina.
17¡Maynahatunñak’arichiykunankarqanchaymamata ñak’arichisqanku,churinkunatarackwanninawan ñak’arichishaqtinku!
18IchaqaInspiradaRazónnisqasonqontaprestarqan qhariqkallpantañak’ariymuchuyninpauranpi,hinaspan hatuncharqankunanmamamunakuypamunakuyninkunata manacuentataqonanpaq
19Qanchiswawankunaqchinkachisqakasqankuta,askha imaymanañak’ariyninkutapasrikurqanchaypas,allin qhawarisqamamaqaDiospiiñisqanraykunmunasqanman hinapaykunataentregarqan.
20Imaraykuchuspayqakikinyuyayninpirikurqa, imaynatachusjukconsejo-cámara,naturaleza,taytamama kay,mama-mamapiima,astutayanapaqkunakarqa, wawasninima,rackpi,chantapis,maman,maman,iskay votoswan,wawasninpi,wañuyninkurayku,jukninrayku kawsachiq,chaywanqa,manataqqanchiswarmistachu qhawarqanku,manataqjukchhikantachuqhawarqanku, chaywanpismanajukchhikallatachuqhawarqanku Abrahampacheqaqususin,Diosmanchakuqvalorninta yuyarichirqan
21¡Ayirqimama,KamachikuySiminchiktachaninchaq, religionninchiktadefiendeq,kikiykiukuykipimaqanakuypi premiotachaskiq!
22¡Aywarmi,qharikunamantaaswanallinhark'akuq, maqanakuqkunamantapasaswankallpasapaaguantananpaq! 23ImaynanNoepaArcanpas,lliwkawsaqpachawankuska, kaypachaqmillp’uyninpi,sinchiwayrakunataaguantarqan, chhaynatanqanpas,KamachikuySimitawaqaychaqpas, tukuyladomanmaqasqa,churiykikunaqñak’arichisqanwan sinchiphawaykunawanhinallasaqyachisqa,religiónrayku maqanakuqwayra-parakunataallintaatiparqankisake.
25Chaymanhinaqa,mananqharikunallachu ñak’ariyninkutaatiparqanku,aswanpashukwarmipas sinchimillayñak’arichiykunatapisichasqanmanta
26Danielpamuyuriqninpileonkunapasmananchhayna millaychukarqanku,Misaelpaninarawraqhornonpas mananchhaynatachurupharqan,qanchischurinkunata ñak’arichisqakashaqtarikuspamamakayinstintota ruphachisqanmanhina.
27IchaqareligionpapusasqanRazónnisqawanmimamaqa pasionninkunatawañuchirqan,askhañakallpasapaña karqanchaypas.
28Kaytapasqhawarinanchismi,sichuswarmimaman kashaspapaspisikallpayoqkanmankarqanchayqa, waqanmanmikarqan,yaqapaschákayhinatarimanman karqan
29‘¡Ay,kinsakutitanllakichiwarqan,kinsakutimasraqmi llakichiwarqan!¡Qanchiswawayoqmikani,mana wawayoqtaqmiqhepakuni!
30Yanqapaqmiqanchiskutitawiksallikurqani,chunka killaq’epiypasqanchiskutitanapasqakarqani, ñuñuqniykunapasmanaimayoqmikarqani
31Wawaykuna,yanqapaqmiqankunaraykuaguantarqani askhallank’anananaykunata,uywasqaykichismantaaswan sasallakikuykunatapas
32Ay,churiykuna,wakinkunamanaraqcasarasqa kasqankurayku,casarasqakunapasmanawawayoq kasqankurayku;Manamhaykapipaswawaykikunataqa
rikusaqchu,nitaqmihatuntayta-mamapasutinwanqa qayawanqachu.
33¡Ay,noqa,askhasumaqwawayoqkaspa,viuda, ch'usaqllañakani,llakikuyniypi!¡Manataqmiwañupuqtiy p'ampawananpaqwawapaskanqachu!',nispa.
34Ichaqach’uyaDiostamanchakuqmamaqamanan mayqenninkumantapaskaywaqaywanqawaqarqanchu, manataqmipitapaswañuymantaayqekunanpaq waqarqanchu,nitaqwañuqrunakunahinapaykunamanta waqarqanchu;ichaqa,manakuyuriqalmayoqhina, churinkunaqyupaynintapas,iskaykaqkutita,manawañuq kawsayman,aswantamañakurqan,valekurqantaq religionraykuwañunankupaq.
35Mama,religionpapuriyninpiDiospamaqanakuqnin, machuwarmi,iskayninmiatiparqankitiranota aguantasqaykiwan,hinaspataqtarirqankiqharimantaaswan kallpasapa,ruwaykunapihinallataqrimaykunapipas
36Churiykikunawanwisq'asqakashaspaykiqa,Eleazarta ñak'arichisqakashaqtarikuspa,churiykikunamanhebreo simipirimarqanki
37‘Churiykuna,noblemimaqanakuyqa;Llaqtanchisrayku testigokanaykichispaqwaqyasqakaspa,ñawpa taytanchiskunaqKamachikuySiminraykutukuysonqowan maqanakuychis
38P'enqaymikanmankayyuyaqrunareligionrayku ñak'ariytaaguantashaqtin,qankunawayna-sipaskuna manaraqnanaypipisiyashaqtiykichisqa
39Yuyariychis,Diosraykukaypachaman hamusqaykichista,kusikusqaykichistawan,chayraykutaq Diosmanmanukasqaykichista,payraykutukuy nanaykunataaguantanaykichispaq;Payraykunñawpa taytanchisAbrahampasusqhayllasacrificiotahaywarirqan llaqtanchispañawpaqtaytanchurinIsaactaIsaactaq, taytanpamakinwancuchillotahoqariqtarikuspa,mana pisiyarqachu
40ChaninrunaDanieltaleonkunamanwikch'uykurqanku, Ananias,Azarias,Misaelimaninahornoman wikch'uykusqakarqanku,Diosraykutaqaguantarqanku
41Qankunapas,Diospikaqllaiñiyniyoqkaspa,ama mancharikuychischu;chaninkaytayachaspaykichis, nanaykunatamanaaguantanaykichispaqqa,yuyaypa contranpinkarqan’,nispa
42Kayrimaykunawanmiqanchiswawakunaqmaman kallpacharqansapankachurinkunatawañunankupaq, Diospakamachikuynintap’akinankumantaqa;paykunapas allintayachaspanku,Diosraykuwañuqrunakunapas Diospaqkawsasqankuta,imaynanAbrahampas,Isaacpas, Jacobpas,llapanñawpataytakunapaskawsashankuhinata.
8RAKI
Chayriqsisqa"AtletasdelaJusticia"Kaypintukunmana manchakuqkaymantawillakuy,chaytansutichankuTawa kaqMacabeoQelqanispa
1Wakinguardiakunanwillarqanku,paytapashap’ispa wañuchinankupaqñakashaqtinmi,ninapataman wikch’uykukurqan,amapipascuerpontallaminanpaq.
2Mama,qanchischuriykikunawankuskakamachikuqpa kallpantap’akirqanki,millayyuyaykusqankunatapas yanqacharqanki,iñiypaallinqhawariynintataqqorqanki.
3Churiykikunaqhawanpiwasipatahinasayachisqa karqanki,ñak'ariypachachhaphchiypasmananimallapipas chhaphchisurqankichu
4Chhaynaqa,ch'uyaalmayoqmama,kusikuy,Diospa makinpiaguantanaykipaqsuyakuyniyoqkaspa.
5Manataqmihanaqpachapich’askakunaqchawpinpi killaqasayashanchu,qanhinanqanpasqanchisch’aska hinachuriykikunaqchanin-kaymanriqñanninta k’ancharichispa,Diospaqayllanpihatunchaspasayashanki hinataPaykunawankuskataqhanaqpachapichurasqa kanki
6Abrahanpachurinmantanwawatawachakurqanki
7Sichuskamachiymanhinakanmankarqan,hukartista hina,Diossonqokayniykimantawillakuytapintayta chayqa,¿manachuqhawaqkunakhatatatankumankarqan qanchischuriyoqmamanchaninkaymantaaskha ñak’ariykunatawañuykamañak’ariqtin?
8Cheqaqtapuninkaysimikunatasamarinankupatapi qelqay,hamuqmirayllaqtanchiskunatayuyarinapaq rimaspa
KAYPIPUSUKKUYUQSAcerdote YWATAHUNT’ASQAWARMI QANCHINCHURINKUNAPAQ TIRANTOPAVIOLENCIANINPI HEBREOLLAKTACHUNCHAYTAMUNASPA. LLAKTANCHIKPADERECHONKUNAM ALLINCHAYQANKU
DIOSTAQHAWAYPAQ,AGAYTAPAQ
WañuyHARPAÑAKCHAYKUNA
9Cheqaqtapuninch'uyamaqanakuykarqan,paykunaq maqanakusqankuqa.Chayp'unchaymiallinkawsayqa paykunatapruebaspa,wiñaykawsaypimanaismuqatipay premiotapaykunamanchurarqan
10ChaymaqanakuypiñawpaqkaqmiichaqaEleazar karqan,qanchischurinkunaqmamantaqpayparuwayninta ruwarqan,hinanwawqe-panakunamaqanakurqanku
11Tiranoqaawqankukarqan,kaypachapas,runaq kawsayninpasqhawaqmikarqan
12Chaninkawsaymiatipaqnintaatiparqan,hinaspan coronataqorqandeportistakunaman.¿Pitaqichaqachiqap KamachikuySimipipukllaqkunamantaqaadmirakurqa?
13¿Pikunataqmanaadmirakurqankuchu?Kikintiranopas llapaconsejonpasadmirakurqankunaguantasqankuta, chaywanmikunanqaiskayninkuDiospatiyananpaladonpi sayarispasaminchasqatiempotakawsanku
14Moisesminin:‘Llapach’uyanchakuqkunapas makiykipinkashanku’,nispa
15Hinataqkayrunakuna,chhaynaqa,Diosrayku ch’uyanchakuspanku,manankayhatunchayllatachu chaskirqanku,aswanpaspaykunawanawqamanaña llaqtanchispatapiatiyniyoqkasqanmantahatunchayta, hinallataqtiranomuchuchiytañak’arirqan,llaqtanchistaq ch’uyanchasqakarqan,llaqtanchispahuchanmanta kacharichiymanhinañakarqanku;kaychaninrunakunaq yawarninwan,wañuyninkuqpampachayninwantaq,hanaq pachaProvidenciaqaIsraeltaqespichirqan,ñawpaqmillay mañasqakaqta.
16Imaraykuchus,tiranoAntíocoallinkayninkupi heroísmokasqankutarikuspa,ñak’arichisqakasqankupipas aguantasqankutarikuspa,llaparunaqqayllanpi aguantasqankutasoldadonkunamanejemplotahina rikuchirqan;chhaynapinrunankunatakallpacharqan
hatunchasqa,heroismonisqayuyaywanmaqanakuy pampapi,muyuriqllank’aykunapipas,chhaynapinllapa awqankunatasuwaspaurmachirqan
17Israelrunakuna,Abrahampamirayninmantanaceq wawakuna,kayKamachikuySimitakasukuychis,hinaspa tukuyimapipaschaninkaychis,reqsikuspa,Razón Inspiradanisqamunaykunapi,nanaykunapipaskamachikuq kayninta,mananukhunchismantallachu,aswanpas hawanchismanta;chaywantaqchayrunakunaqa,chanin kayraykucuerponkutañak’arichiymanentregaspa,manan runakunaqadmirasqallantachuganarqanku,aswanpas Diosmantaherenciachaskinankupaqhinaqhawarisqa karqanku.
18Paykunawanmillaqtathakkaytatarirqan,llaqtanchispi KamachikuySimitawakmantakasukuspanllaqtata awqakunamantahap’ikapurqan.
19VengakuytaqmikaypachapikamachikuqAntiocota qatiykacharqan,wañuypitaqmuchuchisqakapun
20Jerusalénllaqtarunakunatamanajudíorunakunahina kawsanankupaq, ñawpa taytanchiskunaq costumbrenkunatapassaqerparispa,Jerusalénllaqtamanta lloqsispaPersiarunakunaqcontranpiripurqan.
21Kaysimikunatanqanchischurinkunaqmamanchanin warmiwawankunamanrimarqan
22‘Ñoqaqach’uyasipasmikarqani,manantaytaypa wasinmantakarunchakurqanichu,Evamanhatarichisqa costillatapascuidarqanin
23Ch'inneqpiq'otuqqamananwaqllichiwarqanchu. nitaqmillulla,engañaqMach’aqwaypassipaskayniypa ch’uyakaynintaqhellicharqanchu;Tukuywaynakasqay p'unchawkunapimqusaywankawsarqani;Ichaqakay churiykunawiñaruspankumtaytankuwañururqa
24Kusisqakaran;imaraykuchuspayqawawakunawan saminchasqakawsaytankawsarqan,manataqmihayk’aqpas yacharqanchuchinkachisqankunanayta
25Payminoqaykuwanraqkashaspa,KamachikuySimita, profetakunatapasyachachirqasunkichis.Paymi leewarqanchisCainpawañuchisqanAbelmanta,ruphachina sacrificiotahaywasqaIsaacmantawan,carcelpi Josemantawan.
26HinaqtinmipayqaninapiAnanías,Azarias,Misaelpa takiynintayachachirqaykichis,payqatukuysonqo sacerdoteFineasmanta.
27Leonkunaqt'oqonpiDanieltahatunchaspasamincharqan HinaspanIsaiaspanisqantayuyariyniykichis
28"Aríninaukhuntapasaspapas,ninarawrayqamanan imanasunkichu"
29PaymisalmistaDavidpanisqantatakiwarqanchis: “Chaninrunakunaqñak’ariyninkunaqaaskhan”,nispa
30PaymiSalomonparimasqantaniwaranchis:“Payqallapa munaynintaruwaqkunapaqmikawsaysach’a”,nispa 31PaymiEzequielpanisqantacheqaqcharqan:“¿Kay ch’akitullukunachukawsanqa?”,nispaMoisespa yachachisqantakitaqamananqonqarqanchu:“Wañuchisaq, kawsachisaq,kaymikawsayniyki,p'unchayniykiq saminchasqanpas”,nispa
32Ah,millayp’unchaymikarqan,chaywanpasmanan millaychu,griegokunaqmillaytiranonninarawrachispa barbarobraserosninpaq,pasionninkunatimpushaqtintaq catapultamanapamurqan,hinallataqkutimurqan ñak’arichiyninkunamanAbrahampaususinpaqanchis churinkunata,ñawinkupach’unchulnintañawsayachirqan,
qallunkutapaskuchuspa,askharikch’aqkunawantaq wañuchirqanñak’arichiy.
33ChayraykunDiospajuzgasqanqañakasqamillayrunata qatiparqan,qatipakunqataqmi.
34Abrahampachurinkunanichaqa,atipaqmamanwan kuska,ñawpataytankuqcheqasninmanhuñusqakashanku, Diosmantach’uyamanawañuqalmakunatachaskispa, paymanhatunchasqakachunwiñay-wiñaypaq.