LiberMaccabaeorum
IV
INTRODUCTIO
Hiclibersimilisestterribilifragoritonitruiexobscuris antiquaetyrannidishorroribusresonantiCapitulumestde persecutioneAntiochi,tyranniSyriae,quemquidam Epiphanem,Insanum,appellabant,fundatumHistoria Romanaprimorumsaeculorumduostalestyrannos commemorat-alterum,Caligulam,SecundumInsanum Ingeniosum
Formahuiusscriptiestorationis.Tamdiligentertemporata suntascensusetdescensusorationis;tamvastantessunt argumentaeius;taminconcussaestlogicaeius;tam profundiimpetuseius;tamfrigidaeiusratiocinatio--ut locumsuumtamquamexemplumpuraeeloquentiae obtineat
Praecipuanotaest--FortitudoScriptorinitiumcapitab fervidaetvehementienuntiationePhilosophiaeRationis Inspiratae.Libenterhocsaeculumvicesimumtamquam AetatemRationiscogitamusetcumAetateMythologica comparamus--tamenscriptumhuiusmodiimpugnationem praebettalisassumptionisInvenimusscriptoremqui probabiliteradprimumsaeculumanteAetatem Christianampertinuit,philosophiamRationisperspicuam enuntiantem,quaehodieaequevalidaestquamanteduo miliaannorumerat
Observationesincameristormentorum,quaeinceptasunt, pertinaxestAuribusnostrishodiernis,rebusmitioribus obtemperantibus,haecreshorrendumpercutitSingula tormentorumsubsequentium(instrumentaInquisitionis Hispanicaesaeculispostsuggerentia)modo,quigustui nostroattonitusest,explicantur.Neipsaquidemstoica personarumsenis,septemfratrum,etmatrisapparitio, ferocitatem,quahicoratoraudaciamevocat,mitigat
VeteresPatresEcclesiaeChristianaehunclibrum(ex versioneSyriacahabemus)tamquamopusmagnaemoralis etdoctrinaediligenterservaverunt,etmultisexprimis martyribusChristianis,quieiuslectioneadsummum martyriiconcitatisunt,sinedubiofamiliariserat
CAPUTI
Adumbratiophilosophiaeabtemporibusantiquisde RationeInspirataCivilizationumquamadcogitationem altiorempervenitDisputatiode"Repressionibus"Versus 48totamphilosophiamgenerishumanisummatim comprehendit
1Philosophicasummograduestquaestioquamdisputare propono,scilicetutrumRatioInspiratasitsuprema dominatrixsuperpassiones;etadphilosophiameiusserio attentionemvestramimplorarevelim
2Nonsolumenimhaecdisciplinaplerumquenecessariaest utparsscientiae,sedetiamlaudemmaximarumvirtutum, quadecontinentiadico,complectitur.
3Hocestdicere,siRatiopassionestemperantiae,gulaeet libidiniadversasregereprobatur,etiammanifeste demonstraturdominarisuperpassiones,utmalevolentia, quaeiustitiaeadversantur,etsupereasquaevirilitati adversantur,nempefuroremetdoloremetmetum
4Sed,fortassenonnullirogent,siRatiopassionum dominatur,curoblivionemetignorantiamnonregit,cum earumfinissitludibriumiacere
5Responsumestrationemnonvitiisinipsamente inhaerentibusdominari,sedpassionibusvelvitiismorum quaeiustitiaeetvirilitatiettemperantiaeetiudicio adversantur;eteiusactioneminhisnonestpassiones exstirpare,sednoseisfeliciterresistereposse
Multaexempla,exvariisfontibussumpta,vobisafferre possem,ubiRatiosepassionibusdominariprobavit,sed longeoptimumexemplumquodafferrepossumestnobilis eorumquiproptervirtutemmortuisunt,Eleazar,etSeptem FratrumetMatris.
7Namhiomnescontemptudolorum,immousquead mortem,demonstraveruntrationempassionibussuperare.
8Fortassehicpluradiceremdevirtutibuseorum,viriscum Matre,hocdiequempropteramorempulchritudiniset bonitatiscelebramusmorientibus,sedpotiuseosde honoribusquosadeptisuntgratulabor.
9Namadmiratioproptereorumvirtutemetperseverantiam, nonsolumatotoorbeterrarumsedetiamabipsis carnificibus,eosauctoresruinaetyrannidis,subquagens nostraiacebat,fecit,tyrannumpatientiasuavicerunt,itaut pereospatriaeorumpurificaretur.
10Sedmoxoccasionemcapiamadhocdisputandum, postquam,utsoleofacere,ageneralitheoriacoeperimus,et deindeadfabulameorumprogrediar,gloriamDeoomni sapientitribuens.
11QuaestionostraigiturestutrumRatiositdomina supremasuperpassiones.
12SeddefiniendumestquidsitRatioetquidsitpassio,et quotsintgenerapassionum,etutrumRatioomnibushis supremasit.
XIIIRationemhancputoesseanimumqui,perspicua deliberatione,vitamsapientiaepraefert
14Sapientiammeamesseintellegorerum,divinarumet humanarum,etcausarumearum
15HancegoexistimoesseculturamsubLegeacquisitam, perquametdivina,ethumana,adutilitatemnostram temporalem,cumdebitareverentiadiscimus
16Sapientiaautemmanifestatursubspecieiudiciiet iustitiaeetfortitudinisettemperantiae.
17Sediudiciumsivetemperantiaestquaeomnia dominatur,namperid,revera,ratioauctoritatemsuam superpassionesasserit.
18Sedpassionumduosuntfontescomprehensivi,scilicet voluptasetdolor,etuterqueessentialiteretiamadanimam sicutadcorpuspertinet.
19Etquodadvoluptatemetaddoloremattinet,multasunt exemplaubipassionescertasserieshabent
20Itaquedumcupiditasvoluptatemantecedit,satisfactio sequitur,etdumtimordoloremantecedit,postdolorem dolorvenit
21Iraautem,siquiscursumaffectuumsuorumretrahere vult,estpassioinquaetvoluptasetdolormixtisunt
Subvoluptatequoqueveniteadepravatiomorumquae amplissimamvarietatempassionumostendit.
23Semanifestatinanimautostentatio,etavaritia,etvana gloria,etcontentio,etdetractio,incorporeautemutesus carnisalienae,etgula,etlasciviaocculta.
24Iamcumvoluptasetdolorquasiduaearboressint,ex corporeetanimacrescentes,multaeharumpassionum propaginesoriuntur;etcuiusquehominisratio,quasi hortulanusmagister,herbasevellensetputansetalligans, etaquamvertenseteamhucillucdirigens,densam naturametpassionessubdomesticamcogit
25Namcumratiositduxvirtutum,estdominapassionum
26Notanunc,primum,rationemsupremamfierisuper passionespropterviminhibitoriamtemperantiae
Temperantia,utopinor,estrepressiocupiditatum;sed cupiditatumaliaesuntmentales,aliaephysicae,etutraque speciesaRationemanifesteregitur;cumadcibosvetitos tentamur,quomodoadvoluptatesexeisderivandas relinquendaspervenimus?
28Nonneratiovimhabetadappetitusreprimendos?Mea sententiaitaest
29Ergocumdesideriumsentimusedendianimaliaaquatica etavesetbestiasetomnisgeneriscarnesnobissubLege vetitas,perrationispraedominantiamabstinemus
30Nampropensionesappetituumnostrorumamente temperatacohibenturetinhibentur,etomnesmotus corporisfrenorationisobtemperant
31Quidautemmirandumestsinaturaliscupiditas animaeadfruendampulchritudinisfruitionemextinguitur?
32ObhancprofectolaudemvirtuosumIosephum praebemus,quiarationesua,mentisconatu,impetum carnalemrepressitNamille,iuvenisaetatequacorporis cupiditasviget,rationesuaimpetumpassionumsuarum exstinxit.
Etrationonsolumlibidinis,sedetiamomnisgeneris cupiditatesimpetumreprimereprobatur
34Lexenimdicit:Nonconcupiscesuxoremproximitui, nequeremquaeeiusest
35Vere,cumLexnosiubetnonconcupiscere,argumentum, measententia,vehementerconfirmaredebet,Rationem possecupiditatescoercere,sicutpassionesquaeiustitiae pugnant
36Quomodoaliterhomo,naturalitervoracissimuset avarusetebriosus,doceripotestnaturamsuammutare,si Rationonestmanifestepassionumdomina?
37Certe,simulacquisvitamsuamsecundumLegem ordinat,siavarusest,contranaturamsuamagit,et pecuniamegentibussineusuramutuatur,etseptennio debitumsolvit
38Quodsiparcusest,LegeperRationemregitur,et abstinetaracemoscolligendisautaultimisuvisevineis suiscarpiendis.
39EtdeceterisomnibusagnoscerepossumusRationemin locodominaeessesuperpassionessiveaffectiones Lexenimpraeferturaffectioniergaparentes,neproptereos virvirtutemsuamamittat;etsuperatamoremergauxorem, utsipeccaverit,vireamcorriperedebeat;etregitamorem ergaliberos,utsiimprobisunt,vireospuniredebeat;et iuraamicitiaeregit,utamicos,simaleegerint,vircorripere debeat.
41Necremparadoxamputes,cumRatioperLegemetiam odiumsuperarepossit,itauthomoapomariisinimicorum
succidendisabstineat,etbonainimicorumapraedonibus defendat,etbonaeorumdispersacolligat.
EtimperiumRationissimiliterperaudacioresaffectussive vitia,ambitionem,vanitatem,ostentationem,superbiamet detractionem,extendidemonstratur.
43Nammenstemperanshasomnespravaspassiones repellit,sicutiram,nametiamhancvincit
44Mosesquoque,cumiratusessetadversusDathanet Abiram,nondeditcursumiraesuaeliberum,sediram suamrationesuarexit
45Nammenstemperans,utdixi,passionesvincerepotest, aliasmodificans,aliaspenitusopprimens
46CuralitersapienspaternosterIacobdomosSimeoniset LeviobirrationalemcaedemtribusSichemitarum reprehendit,dicens:"Maledictusiraeorum!"
47Namnisirationipotestatemhabuissetirameorum coercendi,nonsiclocutusesset
48NamdiequaDeushominemcreavit,insinuavitineo passionesetinclinationeseius,etsimuletiammentemin mediosensuuminsoliocollocavit,utesseteiduxsacrain omnibusrebus;etmentideditlegem,quasiquisse ordinaverit,regnabitsuperregnumtemperans,etiustum,et virtuosum,etforte
CAPUTII
ImperiumCupiditatisetIraeHistoriasitisDavidisCapita historiaeantiquaecommoventia.ConatussaeviIudaeos porcosedendicogendiAllusionescuriosaeadripam antiquam(versus21)
1Beneigitur,fortassealiquisroget,siratiopassionum dominaest,curnondominaestoblivionisetignorantiae?
2SedargumentumsummeridiculumestNamrationon passionumautvitiorumperse,sedcorporisdominari ostenditur
3Exempligratia,nemovestrumnaturalemcupiditatem exstirparepotest,sedRatioeumadiuvarepotestne cupiditatisservitutemreddatur
Nemovestrumiramexanimoexstirparepotest,sedRationi contrairameiauxiliumferrepotest.
Nemovestrumanimummalevolumdelerepotest,sedRatio eisociapotensessepotestcontramalevolentiaeflectum Rationonestexstirpatiopassionum,sedantagonistaearum.
7ExemplumsitisregisDavidfortassesaltemhocclarius declararepotest
8CumenimDaviddiuturnamvitamcontraPhilistaeos pugnavissetetauxiliobellatorumpatriaenostraemultosex eisocciderat,vesperivenit,sudoreetlaboredefessus,ad tabernaculumregium,circumquodcastrametatuserat omnisexercituspatrumnostrorum
9Omnisigiturexercitusadcenamsecontulit;rexautem sitigravissimaconsumptus,quamquamaquaeabundantia erat,eamexpiarenonpoterat
10Sedirrationabiliscupiditasaquae,quamhostis possidebat,eumcrescenteingentiimpetuussitetvirum exhausitetconsumpsit
11Tumcumcustodeseiuscontraregisdesiderium murmurarent,duoiuvenes,bellatorespotentes, erubescentesquodrexeorumdesideriocareret,omnibus armisinduti,etamphoraaquariasumpta,moeniahostium ascenderunt;etclampraetercustodesportae,peromnia castrahostiumscrutatisunt
12Etfortiterfonteminveneruntetindepoculumregi hauserunt.
13Davidautem,quamquamadhucsitiardebat,talem potionem,sanguiniaequabilem,gravepericulumanimae suaeesseexistimabat.
14Rationiigitursuaedesiderioadversans,aquamquasi oblationemDeoeffudit
15Mensenimtemperanspotestpassionumdictatavincere etcupiditatisignesextinguere,etcumcorporumnostrorum doloribus,quamvisvehementibus,victorioseluctari,et, pulchritudinemoralietrationisbonitate,omnem passionumdominationemcumdespecturefellere
16EtnuncoccasionosvocatutfabulamRationissuiipsius moderantisexponamus
17Cumpatresnostrimagnapacefruunturperdebitam legisobservantiametfortunaprosperaagebant,itaut SeleucusNicanor,rexAsiae,tributumprocultutempli sanceretetrempublicamnostramagnosceret,tumquidam viri,seditiosicontracommunemconcordiam,nosmultis variisquecalamitatibusinduxerint
18Onias,virsummaedignitatis,cumessetsummus sacerdosetperpetuummunusgerens,Simonquidam factionesadversuseumconcitavit,etcuminomnigenere calumniarumeinonnoceretpropterpopulum,fugitvolens patriamprodere.
19AccessitigituradApollonium,SyriaeetPhoeniciaeet Ciliciaepraefectum,etdixit:“Regifidelis,veniotibi nuntiare,quoniaminthesaurisHierosolymismultamilia depositorumprivatorum,quaeextrarationemtempli pertinent,sediureSeleuciregissunt,repositoriasunt”
20Apollonius,postquamderebussingulisinquisivit, Simonemprofidelitateregipraestititlaudavit,etfestinans adSeleuciaulamcongressus,pretiosumeithesaurum patefecit;deinde,acceptaauctoritateadremtractandam, celeriterinterramnostram,Simonedetestabilietexercitu potentissimocomitante,profectusest,nuntiansseeoiussu regisadvenisseutpossessionemprivatarumdepositorumin aerariocaperet
21Obhancnuntiationemnostrivehementeriratisunt,et vehementerreclamaverunt,remnefariamexistimantes,ut eosquidepositasuainthesaurumtemplicommiserant diripiantur,etomniaimpedimentaeiobiecerunt
22Apolloniusautemcumministemplumintravit.
23TuncsacerdotesintemploetmulieresetpueriDeum rogabantutsanctumsuum,quodviolabatur,adiuvaret;et cumApolloniuscumexercituarmatointraretadpecuniam capiendam,apparueruntangelidecaelo,equisascendentes, fulguribusinbrachiiseorumfulgentibus,etmagnum timoremactremoremineosiniecerunt
24EtApolloniussemivivusinatriogentiumcecidit,et manussuasadcaelumextendit,lacrimisqueHebraeos rogavitutproseintercederentetiramexercituscaelestis reprimerent
Dixitenimsepeccasseetdignumesseetiammorte,etsi vitadonataesset,omnibushominibusbeatitudinemloci sanctilaudaturumesse
26Hisverbiscommotus,Oniassummuspontifex, quamquaminaliiscausisdiligentissimus,proeointercessit nerexSeleucusputaretApolloniumhumanoconsilio,non divinaiustitia,victumesse.
27Apolloniusigitur,postmirabilemliberationem,abiitut regiquaesibiaccidissentnuntiaret
28SedSeleucomortuo,successiteifiliusAntiochus
Epiphanes,virnimiscrudelisetinsolens;quiOniama muneresacrodeiecitetfratremeiusIasonemsummum sacerdotemconstituit,eacondicioneutpromunereIasonei perannumtriamiliasescentasexagintatalentasolveret.
29EtconstituitIasonemsummumsacerdotem,et principempopuliconstituit
30Etipse(Iason)novamvivendirationemnovamque constitutionempopulonostrointroduxit,Legepenitus repugnans,itautnonsolumgymnasiuminmontepatrum nostrorumstrueret,sedetiamcultumtempliaboleret
31Quapropterexacerbataestdivinaiustitiaetipsum Antiochumquasihostemcontranosadduxit.
32NamcumbellumcumPtolemaeoinAegyptogereretet audissetHierosolymitanosmagnoperegavisosessepropter nuntiumdemorteeius,statimcontraeosreversusest.
33Etcumurbemdirepisset,edictumpromulgavitpoenam capitalemineosquividerentursecundumlegempatrum nostrorumvivere.
34Sedomniadecretasuafrustrainvenitadfrangendam constantiampopulinostriadLegem,etomnesminaset poenassuasprorsuscontemnividit,adeoutetiammulieres, quaefiliossuoscircumciderent,quamquampraesciebant quidfuturumessetearum,cumprogeniesuapraecipitesde petrispraecipitarentur.
35Cumigiturdecretaeiusamultitudinepopuli contemnerentur,ipseipseconatusestseorsumsingulos tormentiscogereutcibosimmundosederent,atqueita religionemIudaicamabiurarent
36ItaqueAntiochustyrannus,cumconsiliariissuis,inloco quodamexcelsoiudiciumcepit,circumeummilitibus armatisinstructisPraecepitcustodibussuisutsingulos Hebraeoseotraherentetcogerenteoscarnemporcinamet idolisimmolatamedere.Quicumqueautemsehisrebus immundispolluerenoluissent,cruciabanturetocciderentur
37Cumautemmultivicaptiessent,primusunusexcoetu adAntiochumadductusest,HebraeusnomineEleazar, generesacerdos,legiseruditus,aetateprovectus,multisin aulatyranniobphilosophiamnotus
38Antiochusautemintuenseumdixit:“Antequam tormentatibiinciperesinam,virvenerabilis,hoctibi consiliumdo,utcarnemporcinamedasetvitamtuam serves;namsenectutemtuametcanoscapillostuos respecto,quamquameostamdiugestavietadhucreligioni Iudaicaeadhaeresis,metenonphilosophumexistimare facit.”
39Optimumenimesthuiusanimaliscibusquemnatura nobisbenignedonavit,etcureumabominaredebes?Vere stultumestnonfruivoluptatibusinnocentibus,etiniustum estnaturaebeneficiarepudiare
40Sedmaioretiamstultitia,measententia,eritexpartetua, sivanisdeveritateiactibusmequoqueadpoenamtuam provocareperges
41Nonneexpergiscerisaphilosophiatuaabsurda?Nonne abiciesabsurditatescalculorumtuorum,et,alioanimo aetatituaematuritatisapto,veramutilitatisphilosophiam disces,etquomodoconsiliummeumcaritativumsequaris, etvenerabilistuaeaetatismisereberis?
42Namethocconsidera,etiamsiquaPotestassitcuius oculusinhacreligionevestrasit,sempervobisignoscetpro transgressionecoacta
Eleazar,atyrannoadiniustamcarnisconsumptionem incitatus,veniamloquendipetiit;quaaccepta,orationem suamcoramiudiciosicincepit:
44"Nos,Antioche,legemdivinamtamquamlegempatriae nostraeaccepisse,nullamnecessitatemnobisimponi maioremquamoboedientiaeergalegemcredimus"
45Proptereacerteiustumiudicamusnullomodolegem transgredi.
46Atqui,nisilexnostra,utsuggeris,veredivinaesset,cum eamdivinamessefrustracrederemus,nesicquidemius essetnobisfamampietatisnostraedelere
47Noliteergoparvumpeccatumessenos,siimmundum cibumconsumamus,namtransgressiolegis,siveinparvo siveinmagno,aequenefariaest;utroqueenimcasuaeque lexcontemnitur
48Etphilosophiamnostramirrides,quasisubeacontra rationemviveremus
49NonitaLexenimdocetnossobrietatem,utdominamur omniumvoluptatumetcupiditatiseterudiamurinvirilitate adtolerandamomnemdoloremcumpromptitudine;docet autemiustitiam,utinomnibusaffectionibusnostrisiuste ambulemus;docetautemiustitiam,utcumreverentia colamusDeumquiest
50Proptereacarnemimmundamnoncomedimus;legem enimnostramaDeodatamessecredimus,scimusetiam creatoremmundi,tamquamlegislatorem,secundum naturamnostramnobiscompati
51Praecepitnobisederequaeanimabusnostrisutileserunt, etcarnesquaecontrariaessent,vetivit
52SedtyrannifactumestutnosnonsolumLegemviolare cogas,sedetiamitaederecogasuthancpollutionemnobis tamomninoexsecrabilemirrideas
53Sednonmesicderidebis,nequeegosacraiuramenta maiorummeorum,utlegemservem,rumpam,etiamsi oculosmeoserueritisetviscerameacombureritis
54Nonsumadeosenectuteegensquin,cumdeiustitia agitur,iuventutisroburadrationemmeamredeat.
55Itaquetorquesvehementertorquesetfornacemcalefac Nonitasenectutemmeammisereorutlegempatrumin personameafrangam.
56Nontecredam,oLexquaemagistrameafuisti;nonte deseram,odilectissimatemperantia;nonteconfundam,o sapientiaeamansRatio,nequetenegabo,ovenerabilis sacerdotiumetlegisscientiam
57Nequeospurumsenectutismeaeetconstantiammeam perpetuamLegimaculabis.Patresmeimemundiexcipient, tormentatuanonperterritiusqueadmortem
58Tuquidemtyrannusessepotessuperiniquos,sednon dominaberissupermeamresolutioneminreiustitiaenec verbistuisnecfactistuis
CAPUTIII
Eleazar,senexanimomiti,tantamfortitudinemostenditut, etiamcumhaecverbapostduomiliaannorumlegimus, ignisinextinguibilisvideantur
1SedcumEleazartameloquenteradhortationibus tyrannorumresponderet,custodescircumstanteseum aspereadlocumcruciatuumtraxerunt
2Etprimumsenem,quisanctitatispulchritudineornatus erat,exuerunt
3Tumbracchiiseiusutrinquevinctis,flagellaverunt, praecocontraeumstansclamans:"Paratemandatisregis!"
4Sedvirmagnanimusetnobilis,Eleazarrevera,non magisanimocommovebaturquamsiinsomniocruciaretur; immosenex,oculisadcaelumconstantersublatis,carnem suamflagellisdiscerpipassusest,donecsanguine madefactusetlateraeiusvulnerummolemconverterent;et cumadterramcecideret,quiacorpuseiusdoloremamplius sustinerenonpoterat,rationemtamenerectamet inflexibilemservavit
5Pedesuotumunusecustodibusamphorarum,cum caderet,eumsaeviterinlatuscalcepercussitutsurgeret
6Sedilledoloremtoleravitetnecessitatemsprevitet tormentatoleravit,etquasiathletafortispoenasaccipiens, senexcruciatoressuossuperavit
7Sudorinfronteeiusstetit,etspiritumfortiterduxit,donec nobilitasanimiadmirationemipsorumcruciatorumsuorum extorqueret
8Tum,partimmisericordiasenectutis,partimmisericordia amici,partimadmirationevirtutiseius,quidamexaulicis regisadeumaccesseruntetdixerunt:
9'Cur,Eleazar,teipsuminsaniterinhacmiseriaperditis? Afferemustibiexcibiscoctis,sedsimulatevoscarnem porcinamtantumconsumere,etsicvosipsosservate'
10EtEleazar,quasiconsiliumeorumtormentaeiustantum augeret,magnavoceclamavit:'MinimeNumquamnobis, filiiAbrahae,tammalumconsiliumsitquamanimotimide personamnobisindecentemsimulare.'
11Contrarationemsane,sinobis,postquamusquead senectutemveritatemviximusetsublegitimaspecie famamhuiusvivendiservavimus,nuncmutareetinnobis ipsisiuvenibusexemplumimpietatisfierivellemus,uteos adcibumimmundumedendumincitemus
12Pudendumessetsipaulodiutiusviveremus,cumper illudbrevetempusabomnibuspropterignaviamludibrio haberemur,etatyrannotamquamvirilibusdespiciemur, legemdivinamusqueadmortemdefendereneglegeremus.
13Ergo,filiiAbrahae,propteriustitiamnobilitermorimini; vosautem,ministrityranni,curinoperevestrodesistitis?
14Itaque,cumeumsictriumphatoremdetormentis viderent,nequemisericordiaquidemcarnificumcommoti, adignemtraxerunt
15Ibieumsuperilludproiecerunt,artificiiscallidissimis comburentes,etiusfoetiduminnareseiusinfuderunt
16Cumautemiamignisossaeiustetigissetetspiritum expiaret,elevatisoculisadDeum,ait:
17Tu,Deus,scisquia,quamvismeipsumservarepossim, proLegetuaigneiscruciatibusmorior.Misererepopulo tuo,etpoenanostrasitsatisfactioproeisFacsanguinem meumpurificationemeorum,etaccipeanimammeamad redimendumanimaseorum
18Hisverbisvirsanctusnobiliterspiritumsuumsub tormentistradiditetpropterLegemaRationesuaetiam contratormentausqueadmortemsustinuit
19SinedubioigiturRatioInspiratapassionibusdominatur; namsipassionesvelcruciatuseiusRationemeius praevaluissent,eishocindiciumpotentiaesuaesuperioris tribuissemus
20Sednuncrationepassionibussuperatis,iureei potestatemeasimperanditribuimus.
21EtiustumestnosfateridominiumapudRationeminesse, saltemubieadoloresextranosvenientesvincit;ridiculum enimessetidnegare
22EtmeademonstrationonsolumRationissuperioritatem addolores,sedetiameiussuperioritatemadvoluptates amplectitur;nequeeissecedit
CAPITULUMIV
Haec,quae"AetasRationis"appellatur,inhoccapitulo legipotestPhilosophiamRationisduomiliaannorum habereFabuladeseptemfiliisetmatreeorum
1PropterpatremnostrumEleazarum,velutgubernator egregiusnavemsanctitatisinmaripassionumgubernans, quamvisministyranniiactatusetundiscrescentibus tormentorumraptus,numquamnemomentumquidem gubernaculumsanctitatismovit,donecinportumvictoriae demortenavigavit
2Nullaurbsmultiscallidisquemachinisobsessatambene sedefenditquamillevirsanctus,cumanimaeiussacra flagris,tormentis,etflammaoppugnaretur,eteosqui animameiusobsidebantRationesua,quaeeratscutum sanctitatis,commovit
3NampaternosterEleazar,mentemsuaminstarrupis scarabaeiponens,impetuminsanumimpetuumpassionum fregit
4Osacerdosdignesacerdotiotuo,nonpolluistidentestuos sanctos,necpolluisticiboimmundoventremtuum,qui solumpietatietpuritatilocumhabebat
5OconfessorLegisetphilosophevitaedivinae!Talesesse debentquorumofficiumestLegiservireeteamsanguine suoetsudorehonestoincruciatibususqueadmortem defendere
6Tu,Pater,fidelitatemnostramLegiperfirmitatemtuam adgloriamcorroborasti;etcuminhonoremsanctitatis locutusesses,orationetuanoncredidisti,etverbadivinae philosophiaefactistuisconfirmasti,osenexquitormentis validioreras
7Ovenerandeseniorquiflammatensioreeras,tumagne rexpassionum,Eleazar.
8SicutenimpaternosterAaron,thuribuloarmatus,per turbamcontraangelumigniscucurritetsuperavit,itafilius Aaron,Eleazar,igneliquefactoconsumptus,inRationesua inconcussusmansit
9Atquetamenomniummirabilissimum,is,senexiam factus,nerviscorporisdissolutis,musculisrelaxatis,nervis debilitatis,iterumiuveneminspirituRationissuaecreavit, etRationeIsaacisimilitormentahydraecapitisin impotentiamconvertit
10Oaetasbenedicta,ocanitiesreverenda,ovitaLegi fidelisetmortissignaculoperfecta!
11Certeigitur,sisenextormentausqueadmortempropter iustitiamcontempsit,fatendumestRationemInspiratam passionesregereposse
12Sedfortasserespondebuntnonomneshomines passionumdominosesse,quianonomnibushominibus ratioilluminataest.
13Quicumqueautemiustitiamtotocordeincipiunt,hisoli infirmitatemcarnissuperarepossunt,credentessenonmori Deo,sicutpatriarchaenostriAbraham,etIsaac,etJacob, sedDeovivere
14Nihiligiturrepugnansestineoquodquidampropter rationisimbecillitatempassionisubiicividentur.
15Quisenimestqui,philosophustotamphilosophiae regulamrectesequens,etinDeoconfisus,etsciensomnem asperitatemproptervirtutemtolerarerembeatamesse,non vincatpassionessuaspropteriustitiam?
16Namsapiensettemperanssolusestfortisdominator passionum.
17Immo,hocmodoetiampueriiuvenes,philosophi propterrationemquaesecundumiustitiamest,graviora etiamtormentavicerunt
18Namcumtyrannusseprimoconatuinsignitervictum invenisset,etsenemadcarnesimmundascogerenonposset, tumvereiracommotuscustodibusimperavitutalios iuvenesHebraeorumadducerent,etsicarnesimmundas ederent,utpostconsumptionemdimitterent;sivero recusarent,uteosadhucsaeviuscruciarent
19Hisautemiussutyranniseptemfratresunacummatre anuscaptiviadeumadductisunt,omnespulchri,modesti, nobilisgeneris,etplerumquevenusti
20Quoscumtyrannusibividisset,quasichorumfestivum cummatreinmediostantes,animadvertiteos,etgestu eorumnobiliaceminentipermotus,arridenseos,propius vocansdixit:
21'Iuvenes,unicuiquevestrumbeneopto,pulchritudinem vestramadmiror,ettantamfratrumturbammagniaestimo; itaquenonsolumvosmoneoneinfuroreilliussenisqui iampassusestperseverarepossitis,sedetiamobsecrout mihicedatisetamicitiaemeaeparticipessitis'
22Sicutenimpossumpunireeosquimandatameanon contemnunt,itapossumeteosquimihioboediunt promovere
23Scitoigiturteinmemagistratibusetauctoritate praeditumhabiturumesse,silegemmaiorumcivitatistuae respueris
24VitamHellenicamparticipa,etnovaviaambula,et iuventutetuagaude;namsimeadiraminobedientiatua extorques,meadgravissimaspoenasconfugiet unumquemquevestrumcruciatibusnecabocoges
25Misereminiigiturvestri,quorumetiamego,adversarius vester,propteriuventutemvestrametpulchritudinem vestrammisereor
26Nonnehoccogitatisvobiscum,quiasimihinon oboedieritis,nihilaliudexspectaturnisimorsincruciatibus?
27Hisverbis,instrumentatormentorumadduciiussit,ut timorecibumimmundumedendipersuaderent.
28Cumautemcustodesrotasetarticulationesluxanteset cratesetossiumcontundentesetcatapultasetlebeteset fodinasetcochleaspollicesetunguesferreosetcuneoset ferraurentiaproduxissent,tyrannusiterumlocutusestet dixit:
29'Metutevosmeliusest,pueri,etiustitiaquamcolitis ignoscetvobisinvitamvestramtransgressionem'
30Illiautem,persuasionibuseiusauditiset machinationibuseiusterribilibusvisis,nonsolumnullum timorempraebuerunt,sedphilosophiamsuamcontra tyrannumordinaveruntetrectarationetyrannidemeius depresserunt
31Attamenconsidera;siquidamintereostimidoset ignavosfuissent,qualisermoneusiessent?Nonnehoc sensufuisset?
32Vaemiseraecreaturaequamsumusetstultisupra modum!Cumrexnosinvitaveritetblanditiisimploraverit, numnonobtemperabimusei?
33Curnosipsosvaniscupiditatibusexcitamusetaudemus inobedientiamquaenobisvitamafferet?Nonne,oviri fratresmei,instrumentahorrendatimeamusetminaseius tormentorumdiligenterponderamus,ethasinanes gloriationesethancfatalemiactationemrelinquamus?
34Iuventutinostraemisereamusetsenectutimatrisnostrae misereamus;etcordiponamusnos,sinolimus,morituros esse
35Etetiamdivinaiustitiamiserebiturnostri,sinecessitate coactiregitimorecedamus.Curhanccaramvitamanobis abicereethocdulcimundonosprivaredebemus?
36Necontranecessitatemnitamurnequevanafiducia tormentanostrainvitemus.
37NeipsaquidemLexnosvoluntarieadmortem condemnat,timenteseniminstrumentatormentorum
38Quarenostantacontentioaccenditetpertinacia mortiferagratiaminvenitapudnos,cumvitamtranquillam haberepossimusregiobedientes?
39Sednullataliaverbaiuvenibushiseffugerunt, imminentetormento,nequetalescogitationesinmentes eorumvenerunt
40Erantenimpassionumcontemptoresetdolorumdomini.
CAPUTV
Capitulumhorrorisettormentiquodtyrannidemantiquam summamsaevitiamrevelatVersusvicesimussextus veritatemprofundamsignificat.
1Itaque,vixtyrannushortatusesteosadedendumcibum immundum,cumomnesunavoce,quasiunoanimo,ad eumdixerunt:
2'Curmoraris,tyranne?Moripotiusquampraecepta patrumnostrorumtransgrediparatisumus'
3Nametnospatresnostrosconfunderemus,sinon secundumlegemambulaverimusetMosentamquam consiliariumaccepissemus
4Otyrannequinobislegemviolaresuades,noli,nosodens, nosultranosipsosmisereri
5Aestimamusenimmisericordiamtuam,dansnobisvitam nostramproviolationelegis,quaedifficiliusferrepotest quamipsamors
6Nosterrerevellesminismortissubtormentis,quasipaulo antenihilabEleazarodidicisses.
7QuodsisenesHebraeorumpropteriustitiamtormenta pertulerunt,immousqueadmortem,magisdignumestnos iuvenesmoriemur,contemnentestormentatuaenecessitatis, dequibusetiamillesenexmagisternostertriumphavit
8Facigituriudicia,otyranneEtsianimasnostraspropter iustitiamtollis,neputestenostormentistuislaedere.
9Nosenimperhancnostrammalamtractationemet tolerantiameiuspraemiumvirtutisaccipiemus;tuautem proptercrudelemnostramcaedemadivinaiustitia sufficientemtormentumperigneminaeternumperferes
10Haeciuvenumverbairamtyranniauxerunt,nonsolum obinoboedientiameorum,sedetiamobingratitudinem, quamipseexistimabat
11Iussumigitureiusflagellatoresadduxeruntnatu maximumeorumeteumvestimentoexueruntetmanuseius acbrachiautrinquelorisvinxerunt
12Cumautemeumflagellavissentdonecdefatigarentur,et nihilindeprofecissent,inrotamproiecerunt.
13Etineoiuvenisnobiliscruciatusestdonecossaeius luxatasunt.Etcumarticuluspostarticulumdeficeret, tyrannumhisverbisdamnavit:
14'Otyrannenefandissime,inimiceiustitiaecaelestiset sanguinolentissime,mehocmodocruciasnonpropter homicidiumnecpropterimpietatem,sedpropter defensionemlegisDei'
15Etcumcustodeseidixissent,'Consentiteedere,utsica tormentisvestrisliberemini,'inquiteis,'Vestraratio,o miseriservi,nonsatisvaletadRationemmeam captivandam.Membrameaabscindite,etcarnemmeam urite,etarticulosmeoscontorcite;peromniatormenta vobisdemonstraboproptervirtutemsolosHebraeorum filiosinvictosesse.'
16Dumhaecloquebatur,carbonesardentessupereum posuerunt,etcruciatusaugenteseumadhucarctiusinrota coëgerunt.
17Ettotarotasanguineeiusmaculataest,etcarbones congestihumoribuscorporiseiusdeorsumcadentibus exstinctisunt,etcaroscissacircumaxesmachinaecucurrit.
18Etiamdissolutacorporisparte,iuvenishicmagnanime praeditus,quasiverusAbrahaefilius,omninononingemuit; sedquasiperigneminincorruptionemmutationem pateretur,nobilitertormentapertulit,dicens:
19'Exemplismeissequimini,fratresNolitemein perpetuumdeserere,nequefraternitatemnostramin nobilitateanimiabiurare'
20Bellumsanctumethonestumproiustitiagerite,per quodprovidentiaiusta,quaepatresnostroscustodivit, misericorsfiatpopulosuoetultionemsumatdetyranno maledicto
21Etcumhaecverbasanctusiuvenisspiritumexpiravit.
22Dumomnesdeeiusanimiconstantiamirabantur, custodessecundumaetatefiliorumadduxerunt,eteum ferreismanibusacutisunguibusprehensimachiniset catapultaealligaverunt
23Sedcumnobilieiusproposito,'Numpotiusederetquam torqueretur?',audissent,haebestiaepantheriformes unguibusferreisnervoseiuslaceraverunt,omnemque carnemagenisavulseruntetcutemacapiteavulserunt
24Atille,hanccruciatumconstantertolerans,dixit: “Quamdulcisestomnismorspropteriustitiampatrum nostrorum!”
25Atqueadtyrannumdixit,'Otyrannorumcrudelissime, nonnetibivideturteipsumhoctemporetormentagraviora quammeapati,cumvidensarrogantemtyrannidistuae propositumsuperarimeapatientiapropteriustitiam?'
26Namegogaudiisquaeexvirtuteveniuntindolore sustineor,cumtuincruciatibusglorierisdumimpietatetua gloriaris;neceffugies,otyrannenefandissime,poenasirae divinae
27Etcummortemgloriosamfortiterpertulisset,tertius filiusinductusestetamultisenixerogatusestutgustaretet sicseipsumservaret
28Atillemagnavocerespondit:“Nescitisquiahicpater megenuitetfratresmeosquimortuisunt,eteademmater nosgenuit,etineisdemdoctriniseducatussum?”
29Nobilefraternitatisvinculumnonabnego.
30Siigiturquodlibetinstrumentumtormentorumhabetis, idhuiccorporimeoadmovete;animamenimmeam attingerenonpotestis,etiamsivultis
31Illiautemvehementeriratisuntpropteraudacemviri orationem,etmanuseiusetpedesmachinissuis dislocantibusluxaverunt,etmembraeiusecavissuis extraxerunt,etdisruperuntea;etcircadigitoseius,et brachiaeius,etcruraeius,etarticuloscubitorumeius contorquerunt
32Nullomodospiritumeiusstrangularevalentes,pellem eiusdetraxerunt,digitorumapicibusraptis,etScythico morecaputavulserunt,eteumstatimadrotamadduxerunt
33Etsiccontorquebantspinameiusdonecvideretcarnem suaminstriispendentemetmagnassanguinisguttasde visceribuseiusdefluentes
34Etinprocinctumortisdixit,'Nos,otyranne nefandissime,haecproptereducationemnostramet virtutemnostramquaeaDeoestpatimur;tuautempropter impietatemtuametcrudelitatemtuamtormentasinefine perferes'
35Etcumhicdignefratribussuismortuusesset,quartum adduxeruntetdixeruntei:"Noliettueademinsania insaniresicutfratrestui,sedregioboedeetteipsumserva"
36Atilledixitillis:"Mihinonestinvobisignistamardens quimetimidumreddat."
37Perbeatammortemfratrummeorum,peraeternam tyranniexitium,etpergloriosamiustorumvitam,nobilem meamfraternitatemnonnegabo.
38Tormentaexcogita,otyranne,utexeisdiscasme fratremesseeorumquiiamcruciatisunt
39Hisauditis,Antiochusillesanguinarius,homicidaet omninonefariuslinguameiusabscidereiussit
40Atilledixit:“Etsiorganumloquelaemeumabstuleris,et mutorumDeusauditorest.”
41Eccelinguammeamparatamprofero:abscindeeam, nequeenimitarationemmeamsilebis
42LibentermembranostraadmutilationempropterDei tradimus
43SedDeustecitopersequetur;quoniamabscidisti linguamquaeeicarminalaudumcantabat.
44Sedcumhicquoquetormentiscruciatusinterfectus esset,quintusprosiluitdicens,'Nondubito,tyranne, tormentaproptervirtutempostulare.'
45Immo,ultroprodeo,ut,mequoqueinterficiens,poenam quamiustitiaecaelestidebespluribussceleraaugeas
46Oinimicevirtutisetinimicehominis,propterquod crimennoshocmodoperdis?
47NumtibimalumvideturnosCreatoremomniumcolere etsecundumlegemeiusvirtuosamvivere?
48Sedhaecdignasunthonore,nontormentis,siforte humanascupiditatesintellexerisetspemsalutisapudDeum habuisses.
49EccenuncinimicusDeiesetbellumagiscontraeosqui Deumcolunt
50Dumhaecloquebatur,custodeseumvinxeruntetante catapultamduxerunt;eteiligaverunteumingenibuseius, et,ibifibulisferreisfixis,lumboseiussupercuneum volubilemcontorquerunt,itautomninoretrorsum curvareturinstarscorpionisetomnisarticulusdissolutus esset.
51Itaque,spiritugraviterangustoetcorporisdolore affectus,exclamavit:"Gloriosa,tyranne,gloriosasunt
invitusbeneficiaquaemihipraebes,utpertormentaadhuc honestiorafidelitatemLegimeamostendam."
52Cumautemethicmortuusesset,sextusadductusest, pueradhucparvus,quiinterrogatustyranniutrumedereet dimittivellet,respondit:
53'Nontamsenexsumannisquamfratresmei,sedaeque senexanimoNameademcausanatieteducatisumus,et eademdecausamoriaequeobligatisumus;siergonos torquerevisquodcibumimmundumnonedimus,torque'
54Dumhaecverbadicebat,eumadrotamadduxerunt,et cumcuraeumextenderuntetossadorsieiusluxaveruntet ignemsubeoincenderunt
55Etacutosverubuscandentibusfeceruntetindorsum eiusconfixerunt,etperlateraeiusperforantesetiamviscera eiuscombusserunt
56Atilleinmediistormentisexclamavit:“Ocertamen dignumsanctis,inquototexnobisfratribus,propter iustitiam,incertamentormentorumegressisumusetnon victi!”
57Namiustaintelligentia,otyranne,invictaest
58Inarmisvirtutiseoutfratribusmeisinmorte coniungam,etutinmeunumfortemvindicemaddamadte puniendum,otormentorummachinatoretvereiustorum inimicus
59Nossexiuvenestyrannidemtuamevertimus.'Nam nonneimpotentiatuarationemnostrammutandiautnos cogendicibumimmundumedendumtibieversionisest?'
60Ignistuusnobisfrigidusest,machinaetuae tormentorumnontorquent,etviolentiatuaimpotensest
61Namcustodesnobisnontyranni,sedDivinaeLegis officialesfuerunt;etideoRationemnostramadhuc invictamhabemus
CAPUTVI
Vinculafraternaetamormaternus
1Etcumhicquoquemortebeataperiisset,inlebetem coniectus,septimusfilius,omniumminimusnatu,processit 2Tyrannusautem,quamquamafratribusvehementer exasperatus,puerumtamenmisertusest,eteumibiiam vinctumvidens,adductusestetpersuadereconatusest, dicens:'Videsfinemstultitiaefratrumtuorum;nampropter inobedientiameorumcruciatisunt.Tuquoque,sinon oboedieris,ipsequoquemiserecruciatusetantetempus tuumnecatuseris;siautemoboedieris,amicusmeuseriset adaltummagistratuminnegotiisregnieveheris.'
4Dumhaeceumobsecrabat,matrempueriarcessivit,ut, totfiliorumamissisdoloreaffectus,superstitemad oboediendumetsalutemhortaretur
5Materautem,linguaHebraicaloquens,utposteanarrabo, puerumhortatusest,etdixitcustodibus:"Solviteme,ut loquarcumregeetcumomnibusamiciseiusquicumeo sunt"
6Etgavisipropterpetitionempueri,festinaveruntdimittere eum
7Etadfocumrubrumaccurrentes,'Oimpietyranne,' clamavit,'etimpiissimeomniumpeccatorum,nonnete erubescitbeneficiatuaetregnumtuumexmanibusDei accipere,etservoseiusoccidereetsectatoresiustitiae cruciare?'
8Propterquaedivinaiustitiatetraditinignemceleriorem etaeternumetcruciatus,quitenonderelinquentin aeternum
9Nonneteerubescit,homocumsis,omisercordeferae, hominessimilibussentientibustecum,exiisdemelementis factos,sumereetlinguaseorumvellere,flagellareet cruciaresic?
10SeddumiustitiamsuamergaDeuminnobilibus mortibusimpleverint,tumisereclamabis"Vaeidoneum est"proiniustatuacaedepropugnatorumvirtutis
11Tumqueindiscriminemortisstansdixit,"Nonsum desponsortestimoniiafratribusmeis"
12Deumautempatrummeorumimploroutmisereatur gentimeae
13Ettepunietetinhacvitaetpostquammortuaeris
14Etcumhacorationeseinfocumrubruminiecitetsic spiritumexpiravit
15Siigiturseptemfratrestormentausqueadmortem spreverunt,universaliterprobaturRationemInspiratam essesupremamdominatricemsuperpassiones
16Namsipassionibussuisautdoloribuscessissentet immundamcarnemmanducavissent,diceremuseosper eamvictosesse
17Sedinhoccasunonitaerat;immorationesua,quaein conspectuDeicommendabatur,superpassionessuasse extulerunt
18Etnegareimpossibileestmentisdominationem;nam victoriamreportaveruntdepassionibussuisetdoloribus suis
19Quomodoaliterfacerepossumusquamconfiterirectae rationisdominiumsuperpassionemapudhoshominesqui nonabhorrueruntantedoloresincendii?
20Sicutenimturresinmolibusportuumimpetusundarum repelluntettranquillumaditumingredientibusinportum praebent,itarectaratioiuvenumseptemturribuspraedita portumiustitiaedefendebatetpassionumprocellas repellebat.
21Sanctumiustitiaechorumformaverunt,interse exhortantes,dicentes:
22'Moriamursicutfratres,ofratres,proLege.'
23ImitemurtrespuerosinaulaAssyriacaquieandemhanc fornacisprobationemspreverunt
24Nenosignavosreddamusanteprobationemiustitiae.
25Etunusdixit,'Frater,bonoanimoesto,'etalter, 'Nobiliterfer,'etalterpraeteritamemorans,'Mementote cuiusstirpissitis,etcuiuspaternamanuIsaacpropter iustitiamseobtulituthostiaesset'
26Etsingulisimul,interseclareetaudacteraspicientes, dixerunt:"TotocordenosDeo,quinobisanimasdedit, consecrabimus,etcorporanostraadlegemobservandam commodemus"
27Netimeamuseumquiseoccidereputat;magnumenim certamenetpericulumanimaeinaeterniscruciatibuseos quiDeiordinationemtransgrediunturexpectat
28Armemusigiturnosdivinaerationispassionumdominio
29Posthancnostrampassionem,AbrahametIsaacet Iacobnossuscipient,etomnesmaioresnostrilaudabunt nos
30Etsingulisfratribus,dumabducebantur,iiquorumvicis adhucventuraeratdixerunt:"Nolinosprobrosare,frater, nequefratresnostrosiammortuosfallās"
31Nonignoratiscaritatemfraternam,cuiusdivinaet sapientissimaProvidentiahereditatemdeditiisquia patribusgenerantur,eameisetiampermatrisuterum inserens;inquafratreseodemtemporehabitant,eodemque temporeformantur,eodemquesanguinenutriuntur,eadem animarecreantur,eodemquespatioinmundumnascuntur, etexeisdemfontibuslachauriunt,perquosanimae fraternaeinbrachiisaduberanutriuntur;etartius coniungunturpercommunemnutritionemetcotidianam societatemetaliameducationem,etpernostram disciplinamsubLegeDei
32Sicnaturaliterfirmoamorefraterno,septemfratres mutuaconcordiaadhucvalidiorfactaest.NameademLege eruditi,eteisdemvirtutibusdisciplinati,etsimulinvita honestaeducati,seinvicemabundantiusamabant Communisstudiumpulchritudinisetbonitatismorum mutuamconcordiamauxit,namcumpietateconiunctus amoremfraternumfervidioremreddidit
33Sedquamquamnatura,sodalitas,etprobitaseorum ingeniumardoremamorisfraterniauxerunt,nihilominus filiisuperstitesreligionesuaconspectumfratrumsuorum, quiintormentiscruciabantur,sustinebant;immo,eosad cruciatumsubeundumetiamhortatisunt,utnonsolumsua tormentacontemnerent,sedetiamamoremfraternumerga fratresvincerent.
34Omentesrationabiles,regalioresquamregibus,liberis quamhominibusliberiores,concordiaeseptemfratrum, sanctaeetadtonumpietatisbeneaccommodatae!
35Nullusexseptemiuvenibusignavusfactusest,nemo mortiimminutusest,sedomnesadmortempertormenta festinaveruntquasiviamadimmortalitatemcurrerent.
36Sicutenimmanuspedesqueconcorditermoventurcum animiimpulsibus,itaillisanctiiuvenes,quasianima immortalireligionisimpulsi,concorditeradmortem proptereamprocesserunt
37Ototasanctaseptiplexfratruminconcordiasodalitas!
38Sicutenimseptemdiescreationismundireligionem circumdabant,itaiuveneschoroinstarseptemplicis sodalitatissuaecircumdabant,etterroremtormentorum nihilifecerunt.
39Horremusnunccumdedoloreillorumiuvenum audimus;sedilli,nonsolumoculisvidentes,necsolum dictamimminentemqueminasaudientes,sedrevera doloremsentientes,pertulerunt;ethocintormentisignis, quoquomaiorcruciatusinveniripotest?
40Acrisenimetseveraestvisignis,etcitocorporaeorum dissoluit
41NecmirumputessicumillisvirisRatiotormentavicit, cumetiamanimamulierismaioremadhucvarietatem dolorumcontemneret;nammaterseptemiuvenum tormentasingulisliberissuisinflictapertulit
42Sedconsideraquammultiplicessintdesideriacordis matris,utaffectuseiusergaprolemsuamfiatcentrum totiusmundieius;etrevera, Hic,etiamanimaliairrationaliaergapullossuoshabent affectionemetamoremsimilemhominum
43Exempligratia,interaves,mansuetaequaesubtectis nostrislatentnidossuosdefendunt;etquaeincacuminibus montium,etinfissurisrupium,etincavernisarborum,etin ramisnidificant,etibicatulossuosexcludunt,etiam intrusumfugant
44Deinde,sieumabigerenonpossunt,circapullosamoris impetuvolitant,eoslinguasuavocantes,etpullissuis quoquomodopossuntauxiliumpraebent
45Quidautemexemplisamorisprolisinteranimalia irrationaliaopusestnobis,cumetiamapes,tempore favorumfaciendorum,intrusosrepellunt,etaculeosuo, quasigladio,eosquiadpulloseorumappropinquant pungant,etcontraeosusqueadmortempugnent?
46Illaautem,materillorumiuvenum,animosimili Abrahae,nonmotaestapropositosuopropteraffectionem ergafiliossuos
CAPUTVII
Comparatioaffectuummatrisetpatris;inhoccapitulosunt cacuminaeloquentiaenonnulli.
1Ratiofiliorum,dominapassionum!Oreligio,quaematri carioreratquamliberissuis!
2Mater,duabusoptionibusantesepositis,religioneet praesentiservationeseptemfiliorumsecundumpromissum tyranni,magisdilexitreligionem,quaesalvatinvitam aeternamsecundumDeum.
3Oquomodoamoremfervidumparentumergaliberos exprimerepossim?Mirabilemanimaenostraeetformae nostraesimilitudinemintenerainfantisnaturaimprimimus, etmaximepermatrisergaliberossuossympathiamquae profundiorestquampatris
4Nammollioressuntanimisfeminaequamviri,etquo pluresliberospariunt,eomagisabundantinamoreergaeos
5Interomnesmatribus,haecexseptemfiliispraeceteris abundanteramorepraestabat,quoniam,septempartus maternamteneritudinemergafructumventrissuisensisset, etproptermultosdolores,quibusunumquemquepeperit,ad arctamaffectionemcoarctaesset,nihilominuspraesentem salutemliberorumsuorumrepudiavittimoreDei
6Immo,atqueinsuper,perpulchritudinemmoralemet bonitatemfiliorumeiusetoboedientiamLegi,amor maternusergaeosfortiorfactusest
7Erantenimiustietsobriietfortesetmagnanimi,et amantesinterseetmatrissuaeadeouteiinservandalege usqueadmortemoboedirent
8Sednihilominus,quamvistotillecebrismaternis instinctibuscederet,nulloincasuhorrendatormentorum varietasrationemeiusmutarepotuit;sedmatersingulos filios,omnessimul,hortataestutproreligionesua morerentur.
9Osanctanatura,etamorparentalis,etdesiderium parentumprosobole,etpraemiumlactationis,etinvictus affectusmatrum!
10Mater,eossingillatimcruciatosetcombustosvidens, propterreligionemanimoinconcussamansit
11Viditcarnesfiliorumsuorumigneconsumi,et extremitatesmanuumpedumqueinterradispersas,et velamencarnis,acapitibususqueadgenasavulsum,instar personarumdispersum
12Omater,quaenuncdoloresacriusquamdolorespartus expertaest!Omulier,solaintermulieres,cuiusfructus ventrisperfectareligioerat!
13Primogenitustuus,animamexaniens,propositumtuum nonmutavit,nequesecundustuus,subtormentisteoculis misericordisaspiciens,nequetertiustuus,spiritum exhalans
14Neclacrimasti,cumoculossingulorumintertormenta eundemdoloremaudacterintuerentur,etintrementibus eorumnaribussignamortisappropinquantisvideres
15Cumvidisticarnemfiliiincarnemalteriussectam,et manumpostmanumamputatam,etcaputpostcaput excoriari,etcadaversupercadaveriactum,etlocum spectatoribusrefertumproptertormentaliberorumtuorum, nelacrimamquidemeffudisti.
16Nonsirenummelodiaeneccygnorumcarminadulci sonoauresauditoristamdelectant,quamfiliorumvoces resonabant,cummatreemediiscruciatibusloquentium
17Quotetquantatormentamatercruciabatur,dumfilii eiustormentisetigneiscruciabantur!
18SedRatioInspiratacordieiusvirilemroburcontra passionemdolorispraebuit,etextuliteamutnihilifaceret praesentiadesideriamaterniamoris.
19Etquamvisseptemliberorumsuoruminteritumet multasvariasqueformastormentorumeorumvideret, nobilismatersponteeosperfideminDeumtradidit.
20Inanimoenimsuo,velutastutidefensoresinconsilio fuerant,naturam,etpaternitatem,etamoremmaternum,et liberossuosintormentistormentisconspexit;etquasiipsa mater,cumduosuffragiaproliberissuiseligereposset, unumpromorte,alterumproservandisviribus,nonde septemfiliissuisadbrevetempussalutemcogitaret,sed,ut verafiliaAbrahae,eiusvirtutempiaminmemoriam revocaret
21Omatergentis,vindicatrixlegisnostrae,propugnatrix religionisnostrae,etvictorpraemiiincertamineintrate ipsam!
22Ofemina,nobilioradresistendumquamviri,etfortior quambellatoresadtolerandum!
23SicutenimArcaNoe,cumtotomundoviventiproonere suoinDiluvioorbemterrarumobruente,magnosfluctus sustinuit,itatu,custosLegis,undiqueflagellatusfluctibus undarumpassionumetquasivalidisflatibusafiliorum tuorumtormentiscontensus,nobiliterprocellasquaete propterreligionemoppugnabantsustinuisti
24Itaquesiunamulieretaetateprovecta,etseptem filiorummater,spectaculumliberorumsuorumcruciatibus admortempertulit,RatioInspiratasupremampassionem regnatricemessefatendumest
25Probaviigiturnonsolumvirosdesuisdoloribusvicisse, sedetiamfeminamacerrimatormentasprevisse
26NectamferoceserantleonescircaDanielem,nontam ardenseratcaminusignisMisaeli,utardebatinea instinctusmaternitatisadconspectumseptemfiliorum suorumcruciatorum.
27SedRationereligioneductamaterpassionessuas, quamvismultasetfortesessent,exstinxit
28Estenimethocconsiderandum,quodsimulieranimo imbecillafuisset,quamvismaternitatepraedita,potuisset supereosflere,etfortassesicdicere:
29'Heu,termiserego,etplusquamtermiser!Septem filiospeperietorbarelictasum!'
30Frustraseptiesgravidafui,etsinecausaonusdecem mensiummeorumseptiesportavi;etsterilesfuerunt lactationesmeae,etinfantesmeimaerenses
31Frustraprovobis,filiimei,multalaborisdoloreset difficiliorescuraseducationisvestraepertuli.
32Vaefiliismeis,quodquidamadhucinnuptierant,etqui nuptierantliberosnongenuerant;numquamvideboliberos vestros,necnomineavi/aviappellabor
33Vaemihi,quaemultospulchrosfilioshabui,etvidua sumetdesolataindoloremeo!Neceritfiliusquime sepeliatcummortuaero!
34SanctaautemetDeumtimensmaterhoclamentopro nemineeorumflevit,nequequemquamrogavitutmortem effugeret,nequeproeisquasimorientibuslamentatusest; sed,quasianimamadamantemhaberetetnumerum filiorumsuorumsecundoinvitamimmortalemproduceret, potiuseosrogavitetobsecravitutproreligionemorerentur
35Omater,Deibellatrixproreligione,vetulaetfemina,et tyrannumpatientiatuavicisti,etvirofortiorinventaes, factisetverbis
36Namcuminvinculiscumfiliistuisvinctusesses,ibi stabasvidendoEleazarumcruciatum,etcumfiliistuis linguaHebraicalocutuses;
37"Filiimei,nobileestpugna;etvos,adeamvocatiut testimoniumprogentenostrapraebeatis,ineastrenue pugnateproLegepatrumnostrorum"
38Turpeenimessetsi,dumhicsenexpropterreligionem cruciatumferret,vosiuvenespraedoloreabhorreretis
39MementotevospropterDeuminmundumvenisseet vitamfructosesse,etideoDeodebereomnemdolorem propteripsumtolerare;propterquemetpaternoster AbrahamfestinavitimmolarefiliumsuumIsaac, progenitoremgentisnostrae;etIsaac,vidensmanumpatris suierigentemcontrasecultrum,nonreformidat
40EtDanielviriustusleonibusproiectusest,etAnanias, AzariasetMisaelinfornacemignismissisunt,etpropter Deumperseveraverunt
41Etvos,eandemfideminDeumhabentes,neturbemini; contrarationemenimesset,ut,iustitiamcognitas,doloribus nonsustineatis
42Hisverbismaterseptemhortataestunumquemque filiorumsuorumutmagismorerenturquammandatumDei transgredirentur;scientesetipsiquodhominesquipropter Deummoriuntur,Deovivant,sicutvivuntAbraham,et Isaac,etIacob,etomnespatriarchae.
CAPITULUMVIII
Celebres"AthletaeIustitiae"Hicfiniturhistoria fortitudinisquaeLiberQuartusMaccabaeorumappellatur Quidamecustodibusdixerunteam,cumipsaquoquecapta etnecataesset,seinrogumproiecisse,nequiscorpuseius tangeret.
2Omater,quaeunacumseptemfiliistuisvimtyranni fregistietconsiliaeiusnefariaadnihilumredegisti,et exemplumhonestatisfideidedisti
3Praeclareconstitutusesquasitectumsuperfiliostuos tamquamcolumnas,etterraemotustormentorumteminime concussit
4Gaudeigitur,materanimopuro,spempatientiaetuaein manuDeicertamhabens
5Nontammagnificastatlunainterastraincaeloquamtu, semitamseptemfiliorumtuorumstellarumadiustitiam illustrans,apudDeuminhonorestas;etcumeisincaelo collocatuses.
6QuiaexfilioAbrahaegeneratiotuaest
7Quodsinobisliceret,sicutaliquisartifex,fabulam pietatistuaepingere,nonnespectatoreshorruissentmatrem septemfiliorumpropteriustitiamingentiatormentausque admortempatientem?
8Etsaneaptumerathaecverbasuperlocumeorum requietisinscribere,inmemoriamposterispopulinostri: Hiciacetsacerdossenex ETMULIERANNORUMPLENA ETSEPTEMFILIIEIUS
PERVIOLENTIAMTYRANNI
CupientesgentemHebraeamdelere
IURAPOPULINOSTRIVINDICAVUNT
ADDEUMRESPECTUSETPERSEVERANS
Tormentausqueadmortem
9Vereenimbellumsanctumabeisgestumest,quiainilla dievirtus,patientiaprobanseos,proposuitillispraemium victoriaeinincorruptioneinvitamaeternam
10PrimusauteminproelioEleazarfuit,etmaterseptem filiorumpartessuasegit,fratresautempugnaverunt.
11Tyrannusadversariuseorumerat,etmundusetvita hominisspectatoreserant
12Etiustitiavictoremvicitetcoronamathletissuisdedit. QuisnonmiratusestathletasveraeLegis?
13Quinonobstupuerunthis?Ipsetyrannusettotum conciliumeiuspatientiameorumadmirabantur,quanuncet iuxtathronumDeistantetaetatembeatamvivunt
14Moysesenimdicit:“Omnesquisanctificantursesub manibustuissunt.”
15Ethiigiturviri,sepropterDeumsanctificati,nonsolum hunchonoremacceperunt,sedetiamhonoremquodpereos hostisnullamampliuspotestateminpopulumnostrum habuit,ettyrannuspoenampassusest,etpatrianostra purificataest,quasiredemptiopropeccatogentisnostrae factisunt;etpersanguinemhorumiustorumet propitiationemmortiseorum,divinaProvidentiaIsraelem, quianteamaletractabatur,liberavit
16NamcumAntiochustyrannusvirtutemeorumet patientiamintormentisvidisset,palampatientiameorum militibussuisexemplumpraebuit,atqueitamilitessuoset inproelioetinoppugnationislaboribusethonestateet fortitudineincitavit,itautomneshostessuosdirepueritet deleverit
17OIsraelitae,filiiAbrahaenati,huicLegiobtemperate, etestoteomnibusmodisiusti,agnoscentesRationem Inspiratamdominarisuperpassionesetsuperdolores,non solumabintus,sedetiamabextranos;perquodilli homines,corporasuapropteriustitiamadtormenta tradentes,nonsolumadmirationemhominumadeptisunt, seddignidivinaehaereditateiudicatisunt
18Etpereosgenspacemadeptaestetobservantiamlegis inpatrianostrarestituta,urbemexhostibuscepit
19UltioautemAntiochumtyrannumpersecutusestinterra, etinmortepoenasperpetravit
20CumenimHierosolymitanoscogeretmoregentilium vivereetmorespatrumnostrorumrelinquereomninonon potuisset,protinusHierosolymisdiscessitetcontraPersas profectusest.
21Haecsuntverbaquaelocutaestmaterseptemfiliorum, mulieriusta,adfiliossuos:
22Virgopurafui,etdedomopatrismeinonaberravi,et costamquaeinEvamconstructaestcustodivi
23Nullusseductordeserti,nullusdeceptorinagrome corrupit;necSerpensfalsusacdecipiensvirginitatismeae puritatempolluit;cummaritomeoomnibusdiebus iuventutismeaevixi;sedcumhifiliimeiadultiessent, patereorummortuusest.
24Beatuserat,quiavitambeatamliberisvixit,et numquamdoloremamissioniseorumcognovit
25qui,cumadhucnobiscumesset,docebatvoslegemet prophetas,legitnobisdeAbel,quiaCainoccisusest,etde Isaac,quioblatusestinholocaustum,etdeIosephin carcere
26EtlocutusestnobisdeFinea,sacerdotezelote,etdocuit voscanticumAnaniae,AzariaeetMisaelisinigne.
27GlorificavitetiamDanieleminlaculeonum,etbenedixit eum,etcommemoravitvobisverbiIsaiae,dicens: 28"Etsiperignemtransieris,flammatenonnocebit."
29CantavitnobisverbaDavidpsalmistae:"Multaesunt tribulationesiusti"
30ProverbiaSalomonisnobiscommemoravit:"Lignum vitaeestomnibusfacientibusvoluntatemeius"
31ConfirmavitverbaEzechielis:“Numviventossaarida ista?”NonenimoblitusestcanticumquoddocuitMoyses, quoddocet:“Egooccidametegovivificabo:haecestvita tuaetbenedictiodierumtuorum”
32Ah,crudelisdies,ettamennoncrudelis,cumcrudelis tyrannusGraecorumignemincenditprobarbarissuis foculis,etferventipassionesuaseptemfiliosfiliaeAbrahae adcatapultametiterumadtormentareduxit,etoculos eorumexcaecavit,etlinguaseorumabscidit,etmultis generibustormentorumeosnecavit
33PropterquamcausamiudiciumDeipersecutusest,et persequetur,maledictummiserum
34FiliiveroAbrahaecummatrevictriceinlocumpatrum suorumcongregatisunt,animaspurasetimmortalesaDeo acceptas,cuigloriainsaeculasaeculorum