TresMaccabaei
CAPUTI
[1]Philopator,cumabiisquiredierantdidicissetregiones quastenueratabAntiochooccupatasesse,omnibuscopiis suis,peditibusequitibusque,imperavit,secumsororem suamArsinoenduxitetadregionempropeRaphiam,ubi fautoresAntiochicastraposuerant,processit
[2]Theodotusautemquidam,consiliumquod excogitaveratexsequicupidus,secumoptimaarma Ptolemaeorum,quaeeianteadataerant,assumptanoctead tabernaculumPtolemaeitransiit,soluseuminterficere atqueitabellumfinirevolens
[3]Dositheusautem,Drimylifiliuscognominatus,Iudaei generequiposteareligionemmutaveratetamaioribus traditionibusapostataverat,regemabduxeratetcuraveratut virquidamparvusintabernaculodormiret;itaqueevenitut hicvirultionemregidestinatamsusciperet.
[4]Cumacerbumcertamenexortumesset,resqueAntiocho magisfaventesverterent,Arsinoe,capillisomnibus incompositis,admilitescumlamentationeetlacrimis accessit,eosquehortataestutseliberosqueetuxores fortiterdefenderent,promittenssesingulisbinasminasauri daturamessesiproeliumvicissent.
[5]Itaqueevenituthostesinproeliofusisint,multique captiviquoquecapiantur
[6]Postquamconsiliumfrustraverat,Ptolemaeusfinitimas urbesvisitareeteashortariconstituit
[7]Hocfacto,etsacraeorumseptadonisornando,animos subditorumsuorumconfirmavit.
[8]CumIudaeiquosdameconciliosuoetsenioribus miserantuteumsalutarent,donasalutatoriaafferrent,et gratularenturderebusgestis,eomagiscupiduseratut quamprimumeosvisitaret
[9]PostquamHierosolymamingressusest,sacrificiaDeo summoobtulitetlaudesextulitetquaedecentiaerantloco sanctoperfecitDeinde,locumingressusetadmirationeet pulchritudineeiusadmiratus,
[10]Mirabaturtempliordinembonum,etdesiderium concepitingredisanctasanctorum
[11]Cumdicerenthocnonlicere,quianecivesquidem suaegentisingrediliceret,necomnibusquidem sacerdotibus,sedsummosacerdotequiomnibus praeeminebat,ethicsemeltantuminanno,rexminime persuasusest.
[12]Nepostquamlexeirecitataest,nondestititaffirmare seintraredebere,dicens:"Etsiillihochonorepriventur, egonondebeo"
[13]Etquaesivitcur,cumomniaaliatemplaintraret,nemo ibieumprohibuisset.
[14]Etquidamincautedixitiniustumessehocprosignoin seaccipere
[15]"Sedcumhocacciderit,"inquitrex,"curnonsaltem ingrediar,sivevoluntsivenon?"
[16]Tumsacerdotes,omnibusvestimentisinduti,se prostraveruntetDeumsummumimploraveruntutin praesentireauxiliumferretetvimhuiusnefariiconsilii avertet,templumqueclamoribusetlacrimisimpleverunt;
[17]Quiauteminurberemanserant,perturbati festinaveruntegressumesse,existimantesaliquidobscurum fieri.
[18]Virgines,quaeincubiculissuisinclusaefuerant,cum matribuseruperunt,capillospulvereconsperserunt,vias gemitibusaclamentamentisimpleverunt.
[19]Eaemulieres,quaenuperadnuptiasornataeerant, cubiculanuptialiaadconiugiumparatareliquerunt,et, neglectadecentia,tumultuosaeteffrenatainurbem confluxerunt
[20]Matresetnutricesetiaminfantesrecensnatoshicillic deseruerunt,aliiindomibus,aliiinviis,etsinerespectuad templumaltissimumconcurrerunt
[21]Variaeerantsupplicationeseorumquiibicongregati erantproptereaquaerexsacrilegemoliebatur.
[22]Praeterea,audaciorciviumnecperficiendum consiliorumeiusnecexsecutionempropositisuiferret
[23]Clamantesadsociossuosarmacapereetprolege maiorumfortitermoreri,magnumtumultuminlocosacro creaverunt;vixqueasenibusetmaioribuscoerciti,ad eandemsupplicationishabitumquocetericonfugiunt.
[24]Intereaturba,utantea,inprecibusoccupataerat, [25]dumseniorescircaregemvariismodisconabantur animumeiusarrogantemaconsilioquodexcogitaverat avertere
[26]Atille,arrogans,nihilcuravit,etappropinquareiam coepit,decreveratconsiliumsupradictumadfinem perducere
[27]Cumhocanimadverterentquicircumstanteserant,una cumnostrisconversisuntadeuminvocandumquiomnem potestatemhabeteosinpraesenticalamitatedefendendi nequehocillicitumetsuperbumfacinusneglegeret.
[28]Continuus,vehemensetconsensusclamorturbae magnumtumultumeffecit;
[29]Nonenimsolumhominessedetiammuriettotaterra circumjacensresonarevidebatur,quodprofectoomneseo temporemortemlociprofanationipraeferebant
CAPUTII
[1]TumsummussacerdosSimon,adsanctuariumversus, genibusflectentibusetmanibuscumtranquilladignitate extensis,sicoravit:
[2]"Domine,Domine,RexcaelorumetImperatortotius creaturae,Sanctusinsanctis,SolusRector,Omnipotens, attendenobisquigraviterpatimurabhomineimpioet profano,inflatoinaudaciaetpotentiasua."
[3]Namtu,omniumrerumcreatoretomniumgubernator, iustusprincepses,eteosquiinsuperbiaetarrogantia aliquidegeruntiudicas.
[4]Eosquioliminiustegesseruntdelevisti,interquos etiamgiganteserantquiinsuavirtuteetaudacia confidebant,quosdiluviuminfinitumeisadducens delevisti
[5]Sodomitassuperbeagentes,infamespropterscelerasua, igneetsulphureconsumpsisti,etexemplumeorumqui futurierantdedisti
[6]Notamfecistipotentiamtuammagnaminfligendo multaetvariapoenainaudacemPharaonemquiin servitutemredegeratsanctumpopulumtuumIsrael
[7]Etcumeospersecutusessetcurribusetmultitudine hominum,tueuminprofundomarisoppressisti,sedeos
quiinte,Dominototiuscreaturae,confiderant,tuto transtulisti.
[8]Etcumviderintoperamanuumtuarum,laudaveruntte, Omnipotentem.
[9]Tu,oRex,cumterraminfinitametinmensam creavisses,hancurbemelegistiethunclocumnominituo sanctificasti,quamquamnullotibiopusest;etcumeam manifestationetuamagnificaglorificasti,eam fundamentumfirmumadgloriamnoministuimagniet gloriosiposuisti
[10]EtquiadiligisdomumIsrael,promisistiut,siforte nobisadversafuerintettribulationosoccupaverit,te precemnostramauditurumessecumadhunclocum venimusetoraverimus
[11]Etverefidelisetveraxes
[12]Etquiasaepepatresnostrioppressossunt,tueisin humiliationeeorumauxiliumdedistietamagnismaliseos eripuisti,
[13]Videnunc,Rexsancte,quodproptermultaetmagna peccatanostranosdoloribusopprimi,inimicisnostris subiecti,etimpotentiaopprimimur
[14]Inruinanostrahicviraudaxetprofanussuscepit violarelocumsanctuminterragloriosonominituo dedicatum
[15]Quoniamhabitatiotua,caelumcaelorum, inaccessibilisesthomini
[16]Sedquiabenignecontulistigloriamtuampopulotuo Israel,sanctificastilocumhunc.
[17]Nolinospunirepropterpollutionemabhisviris commissam,nequenosadrationemvocapropterhanc profanam,neforteglorienturiniustiinirasuaautexultent inarrogantialinguaesuae,dicentes:
[18]"Domumsanctuariiconculcavimus,sicutdomus infamesconculcantur."
[19]Peccatanostradeleeterroresnostrosdissipa,et misericordiamtuamhachorarevela
[20]Citomisericordiaetuaenosconsequantur,etlaudesin oredeiectorumetspiritucontritorumpone,etpacemnobis da
[21]TumDeus,quiomniacurat,primusomniumPater, sanctusinsanctis,auditalegitimasupplicatione,eumquise insuperbiaetaudaciaextuleratflagellavit
[22]Quasiarundinemventoquatientem,hincillinceum quatiebat,itauthumiinermisiaceretet,praeterquamquod membrissuisparalyticuserat,neloquiquidemposset, quoniamiustoiudiciopercussuserat.
[23]Tumetamicietcustodes,visagravipoenaquaeeum adprehenderat,etveritinevitamamitteret,celeritereum extraxerunt,magnotimoreperterriti
[24]Postaliquodtempusconvaluit,etquamquampoena affectuserat,nullomodopaenituit,sedacerbasminas proferensabiit.
[25]CuminAegyptumpervenisset,inmalitiasuaauxit, adiutusasociisetpotatoribusanteamemoratis,quiomnia iustaignorabant
[26]Noncontentuseratinnumerissuisnequitiis,sedtanta audaciaperseveravitutmalasfamampervarialoca divulgaret;etmultiamicieius,regisconsiliumattente observantes,ipsiquoquevoluntatemeiussequebantur
[27]PublicamignominiamincommunitatemIudaicam inferreconstituerat,etlapideminturriinatriocumhac inscriptioneposuit:
[28]"Nemoeorumquinonsacrificantsanctuariaeorum ingredietur,etomnesIudaeiinscriptionicumtributo capitaneoetstatuiservorumsubiicienturQuihuicobstent vicapiendietmoriendisunt;"
[29]Quiinscriptisunt,etiamigneincorporibussuis hederaefoliisymboloDionysiinsignandisunt,etad pristinamcondicionemlimitatamquoquereducentur
[30]Neomnibusinimicusvideretur,infrainscripsit:"Si quiautemeorummaluntseiungerecumiisquimysteriis initiatisunt,aequamcivitatemcumAlexandrinis habebunt"
[31]Nuncautemquidam,manifestoodiopretiipro religioneurbissuaeconservandaeexigendorum,selibenter dediderunt,cumfamamsuamfuturacumregesocietate aucturossperarent
[32]Pleriqueautemfirmitercumanimofortiagebant nequeareligionesuadiscedebant;pecuniamqueprovita dantes,confidenterseabinscriptioneservareconabantur
[33]Spemfirmissimamauxiliiimpetrandimanebant,eteos quiseabeisseparabantodiohabebant,eosqueinimicos gentisIudaicaeexistimantes,communisocietateetmutuo auxilioprivantes.
CAPUTIII
[1]Cumimpiusrexhancremintellexisset,adeoiratusest utnonsolumcontraIudaeosquiAlexandriaehabitabantira exacerbaretur,sedetiamacriusineosquiinagriserant inimicitiaesset;etiuberetutomnesceleriterinunum locumcongregarentur,etcrudelissimismodisnecari
[2]Dumhaecordinantur,rumorhostilisingentem Iudaicamdiffundebaturabvirisquimaleeisinferre coniurabant,praetextuadlatofamaquodaliosimpedirent quominusconsuetudinessuasobservarent.
[3]Iudaeiautembenevolentiametfidemindefessamerga dynastiaservareperrexerunt;
[4]sedquiaDeumcolebantetsecundumlegemeiusse agebant,decibissegregationemservabantObhanc causamquibusdamodiosivisisunt;
[5]sedcumvitamsuambonisoperibusiustorumornaverint, inbonafamaapudomneshominesconstitutisunt
[6]Nihilominusaliarumgentiumbenevolentiamsuam patriaepraestitisseneglexerunt,quodapudomnes vulgatumerat;
[7]Seddecultuciborumquedifferentiisgarriebant, affirmanteshoshominesnequereginequeauctoritatibus eiusfidelesesse,sedinimicosetimperioeiusvehementer adversantes.Itaquenonmediocremeisvituperationem adferunt
[8]Graeciinurbe,quamquamnullainiuriaaffecti,cum tumultumimprovisumcircahospopulosetturbassubito congregatasviderent,nonsatisforteserantadeos adiuvandos,namsubtyrannidevivebantEostamen consolariconatisunt,cumdehacredolerentetsperarent foreutresmutarentur;
[9]nonenimtammagnacivitasfatosuorelinquendaerat, cumnullamculpamcommisisset.
[10]Etiamquidamexviciniseorum,amicis,etsociis negotialibusquosdamexeisclamseorsumduxerant, pollicentesseeostuturosetstudiosioresconatusadeos adiuvandosadhibeturos
TresMaccabaei
[11]Tumrex,fortunasuapraesentiglorians,necpotentiam Deisummicogitans,sedineodemconsilioconstanter perseveraturumexistimans,hancepistolamadversuseos scripsit:
[12]"RexPtolemaeusPhilopatorducibussuismilitibusque Aegyptietomnibusregionibuseius,salutemetbonam valetudinem"
[13]Egoipseetregimennostrumbeneagimus.
[14]CumexpeditionostrainAsiafactaesset,utipsiscitis, adfinemperductaest,secundumconsilium,deorum deliberatofoederenobiscuminproelio,
[15]EtexistimavimusnosgentesCoele-Syriamet Phoeniceninhabitantesnonhastaeviregeredebere,sedeas clementiaetmagnabenevolentiacolere,libentereis benefaciendo
[16]Cumautemmaximasvectigaliatemplisinurbibus concessissemus,Hierosolymamquoquepervenimuset ascendimusuttemplumillorumimpiorumhominum,qui numquamastultitiasuadesistunt,honoraremus.
[17]Praesentiamnostramverbisacceperunt,sedfactis fallaciter,quiacumtemplumeoruminteriusintrareetillud magnificispulcherrimisquemuneribushonorare proposuerimus,
[18]Traditasuaarrogantiaabductinosabingressu excluserunt;sedpotestatenostrautieispotueruntpropter benevolentiamquamergaomneshabemus
[19]Manifestoerganosodiendo,soliinteromnesgentes fiuntquicapitaerectaattollant,regibussuisque benefactoribusspretis,nequeullamactionemprosincero haberevolunt
[20]"Nosautem,cumvictoresAegyptumadvenissemus, stultitiaeeorumnosaccommodavimuset,utdecebat, egimus,cumomnesgentesbenignetractarepossimus"
[21]Interalia,omnibusveniamnostramergaciveseorum hicpatefecimus,tumproptersocietatemnobiscumtum propterinnumerabilianegotiaabinitioeisliberaliter commissa;etmutationemfacereausisumus,statuenteseos etcivitateAlexandrinadignosiudicareetparticipesfacere rituumnostrorumregularium
[22]Sedinnatamalitiahocanimocontrarioacceperunt,et bonumcontempseruntQuoniamadmalumsemper inclinantur,
[23]Nonsolumcivitatempretiosamspernunt,sedetiam paucosexeisquisincereerganossunt,etoreetsilentio odiohabent;inomnire,proinfamieorumvitaeratione, clamsuspicanturnosmoxconsiliumnostrummutaturos esse
[24]Hisigiturindiciisplenepersuasieosomnibusmodis erganosmaleagere,praecavimusne,sisubitotumultus contranosoriretur,hosimpioshominestamquam proditoresetbarbaroshostesposttergumhabeamus
[25]Quaproptermandavimusut,quamprimumhae epistulaeadvenerint,eosquiapudvoshabitant,unacum uxoribusetliberissuis,cumcontumeliaetasperitate tractatis,compedibusferreisfirmitervinctos,admortem certametturpem,quaeinimicosdecet,subeundam,adnos mittatis.
[26]Namcumhaecomniapunitaerunt,certisumusnobis reliquotemporerempublicambonoordineetoptimostatu constitutumiri.
[27]QuicumqueautemquemquamIudaeorum,senesaut puerosautetiaminfantes,protegit,cumfamiliasua foedissimiscruciatibusnecabitur
[28]Quisquisinformationemdarevoluerit,bonaeiusqui poenamincurrit,etduomiliadrachmarumexaerarioregio accipiet,etlibertatemdonabit
[29]OmnislocusIudaeumlatitansdeprehensus inaccessibilisreddendusetignecomburendusest,etomni creaturaemortaliinperpetuuminutilisfiet
[30]Epistulainformasuprascriptaest
CAPITULUMIV
[1]Inomniigiturloco,ubihocdecretumpervenit,epulae publicaesumptugentibuscumclamoribusetlaetitia parabantur,quiavetustainimicitia,quaeiamdudumin mentibuseorumlatebat,nuncmanifestaetapertafiebat
[2]InterIudaeosautemincessansluctus,lamentatio,et clamorlacrimabiliserat;ubiqueardebantcordaeorum,et gemebantpropterinexpectatamclademquaesubitoillis decretaerat
[3]Quaeregioauturbs,autquilocusomninohabitabilis, autquaeviaeluctuetlamentationeproeisnonplenaeerant?
[4]Tantoenimduroaccrudelianimoaducibusinsingulis urbibusomnessimuldimittebantur,utadinsolitasupplicia visa,etiamquidaminimici,communemmisericordiae obiectumanteoculoscernentes,deincertitudinevitae cogitanteslacrimasqueobmiserrimamhorumhominum expulsionemeffunderent
[5]Multitudoenimsenumcanorum,senectutepigrorumet curvatorum,abducebatur,coactusceleriterincederepropter vimquatamturpiterimpellebantur
[6]Atqueiuvenculae,quaemodocubiculumnuptialead vitamconiugalemparticipandamintraverant,gaudiumin lamentationemmutaverunt,capillismyrrhoodoratiscinere aspersis,etsineullotegmineablataesunt,omnessimul lamentationemprocarminenuptialicantantes,duma crudeligentiumtractationediscerpebantur
[7]Vinculisetinconspectupublicoviusqueadlocum conscensionisabductisunt.
[8]Maritieorum,infloreiuventutis,cervicisfunibuspotius quamsertiscircumdatis,reliquosdiesnuptiarumin lamentationibuspotiusquaminlaetitiaetiuveniligaudio egerunt,mortemstatimantesevidentes
[9]Innavemadductisuntvelutferae,vinculisferreiscoacti; aliicolloadscaphasalligati,aliipedescompedibus infrangibilibusfirmatierant,
[10]etinsupersubsolidoponteclausisunt,utoculis omninoobscuratis,pertotamnavigationemdignam proditorumtractationemsubirent
[11]Cumhiviriadlocum,quiSchediaappellatur,adducti essent,etnavigatione,utrexdecreverat,perfecta,mandavit utinhippodromo,quimuroingentianteurbemconstructus fuerat,includerentur,quiaptissimuseratutspectaculum omnibusinurbemredeuntibusetexurbeinagros proficiscentibusmanifestumpraeberet,necumcopiisregis communicarenequeullomodointraurbisambitumseesse dicerent
[12]Hisautemgestis,rex,audiensIudaeorumcivesex urbesaepeclamexireutacerbedeplorarentignominiosam fratrumsuorumcalamitatem,
TresMaccabaei
[11]Affirmabantenimeosquipropterventremdivina mandatatransgressissentnumquamergaregimenregis favere
[12]Rexigitur,veritatemdictorumeorumadmittenset probans,eislicentiamgeneralemconcessit,utlibereetsine auctoritateregiaautsupervisioneeos,ubiqueinregnosuo, quilegemDeitransgressissent,delerepossent
[13]Cumeumdignomodoplausissent,sacerdoteseorum etomnismultitudoAlleluiaclamaveruntetgaudio discesserunt
[14]Itaqueinitinere,quoscumqueexcivibussuis,qui pollutiessent,obviamvenissent,supplicioafficiebantet publicaetturpineceafficiebant.
[15]Indieillaplusquamtrecentosvirosocciderunt;et diemillumquasifestumlaetumcelebraverunt,cum profanosexterminaverant.
[16]SediiquiusqueadmortemDeoadhaeserantet plenamliberationisfructumconsecutisunt,exurbe discessumcoeperunt,omnigenereflorumfragrantium coronati,Deopatrumsuorum,aeternoIsrael,laetitiaet vocemagnagratiasagentes,verbislaudisetomnigenere canticorummelodiae.
[17]CumadPtolemaidempervenissent,"rosafer"propter lociproprietatemappellatam,classis,utvulgooptatumest, septemdieseosexspectavit.
[18]Ibiliberationemsuamcelebraverunt,quoniamrex omniaeisaditer,singulisusqueaddomumsuam, liberaliterpraebuerat.
[19]Etcumpacecumcongruagratiarumactione appulissent,ibiquoquesimiliterhosdiestamquamlaetam festivitatemtemporecommorationissuaecelebrare constituerunt
[20]Deinde,postquameosinstatuasanctainscripseruntet locumprecuminlocofestidedicaverunt,incolumes,liberi etgaudioexhilaratidiscesserunt,quoniamiussuregisterra marifluminequequisqueinsuamregionemtutodeductus erat.
[21]Maioremquoqueauctoritatemapudinimicoshabebant, inhonoreetreverentiahabebantur;nequeulladistractioni bonorumsuorumabullosubiectierant.
[22]Praetereaomnesomniabonasua,secundum inscriptionem,receperunt,itautquialiquatenebanteaeis cumsummotimorerestituerent.ItaqueDeussummus magnaoperaproeorumliberationeperfecteperfecit
[23]BenedictusliberatorIsraelinomnibustemporibus Amen.