IgitabocyaYobu
UMUTWEWA1
1MugihugucyaUz,hariumuntuwitwagaYobu;kandi uwomuntuyariatunganyekandiagororotse,kandi yatinyagaImana,akirindaikibi
2Amubyariraabahungubarindwin'abakobwabatatu.
3Ibintubyebyariintamaibihumbibirindwi,n'ingamiya ibihumbibitatu,n'ingogomaganaatanuz'inka,n'indogobe maganaatanu,n'urugoruninicyane;kuburyouyumugabo yarimukurumubantubosebomuburasirazuba
4Abahungubebaragendabasangiraingozabo,burimunsi we.hanyumayoherezaahamagarabashikibabobatatu gusangiranokunywanabo
5Nukoiminsiy'iminsimikuruyaboirangiye,Yobu araboherezaarabeza,arabyukakaremugitondo,atamba ibitambobyoswaakurikijeumubarewabo,kukoYobu yavuzeati:"Birashobokakoabahungubanjyebakoze ibyaha,bakavumaImanamumitimayabo."Ukwoniko Yobuyakomeje
6Harihoumunsiabanab'ImanabazakwitabaUwiteka, Sataninawearazamuribo.
7UwitekaabwiraSataniati“Uvahe?Sataniasubiza Uwiteka,ati:"Kuvaahouzengurukaisi,nokuvahejuruno muriyo."
8UwitekaabwiraSataniati:"Wigezeubonakoari umugaraguwanjyeYobu,kontamuntuumezenkaweku isi,umuntuutunganyekandiukiranuka,wubahaImana kandiakirindaikibi?
9SataniasubizaUwitekaati:YobuntatinyaImanakubusa?
10Ntiwamugoseuruzitirokuriwe,nokunzuye,noku byoatunzebyose?wahayeumugishaumurimow'amaboko ye,kandiibintubyebyiyongeramugihugu.
11Nonehokuraukubokokwawe,ukorekubyoatunze byose,azakuvumamumasohawe
12UwitekaabwiraSataniati“Doreibyoatunzebyosebiri mububashabwawe.Ntiyashyirehoikiganzacyawegusa. Sataniasohokaimberey'Uwiteka
13Umunsiumwe,abahunguben'abakobwabebaryakandi banywadivayimurugorwamukuruwabo:
14HazaintumwakwaYobu,arababazaati:“Inkazirahinga, indogobezirishairuhanderwabo:
15Abasabebarabagwa,barabatwara;yego,bishe abagaragubakoreshejeinkota;kandinararokotsejyenyine kugirangonkubwire.
16Akivugana,hazaundi,ati:"Umurirow'Imanawaguye muijuru,utwikaintaman'abakozi,urazitwika;kandi nararokotsejyenyinekugirangonkubwire.
17Akivuga,hazan'undi,mazearavugaati:Abakaludaya bakoraimirwiitatu,bagwakungamiya,barabatwara,yego, bicaabagaragubakoreshejeinkota.kandinararokotse jyenyinekugirangonkubwire
18Akivugana,hazaundi,aravugaati:Abahungubawe n'abakobwabawebariyekandibanywadivayimunzuya mukuruwabo:
19Doremubutayuhazaumuyagamwinshi,ukubita impandeenyez'inzu,ugwakubasorebarapfa;kandi nararokotsejyenyinekugirangonkubwire
20Yobuarahaguruka,akodeshaumwiterowe,yogosha umusatsi,yikubitahasiyubamye,arasenga,
21Ati:"Nambayeubusamvuyemundayamama,kandi nzasubirayonambayeubusa:Uwitekayatanze,Uwiteka arayambura;izinary'Uwitekarihimbazwe.
22MuriibyobyoseYobuntiyigezeakoraicyaha,cyangwa ngoashinjeImanaubupfapfa
UMUTWEWA2
1Nanonehariumunsiabanab'Imanabazakwitaba Uwiteka,Sataninawearazamuribokugirangoyitange imberey'Uwiteka
2UhorahoabwiraSataniati:"Uvahe?"Sataniasubiza Uwiteka,ati:"Kuvaahouzengurukaisi,nokugendano muriyo"
3UwitekaabwiraSataniati:"Wigezeubonakoari umugaraguwanjyeYobu,kontamuntuumezenkaweku isi,umuntuutunganyekandiukiranuka,utinyaImanakandi akirindaikibi?kandiaracyakomezaubunyangamugayo bwe,nubwowampinduyekumurwanya,kumurimburanta mpamvu
4SataniasubizaUwitekaati:"Uruhurw'uruhu,yego,ibyo umuntuatunzebyoseazabihaubuzimabwe"
5Nonehokuraukubokokwawe,ukorekuigufwaryenoku mubiriwe,azakuvumamumasohawe.
6UhorahoabwiraSataniati“Dorearimukubokokwawe arikoukizeubuzimabwe
7NukoSataniasohokaimberey'Uwiteka,akubitaYobu ibibyimbabibabazakuvamukirengecyekugezaku ikambarye
8Amujyanainkonoyokwikuramo;nukoyicaramuivu 9Umugorewearamubwiraati:Uracyafite ubunyangamugayobwawe?vumaImana,upfe.
10Arikoaramubwiraati:Uravugank'ukoumwemu bagoreb'injijiabivugaNiki?tuzakiraibyizabivuyeku Mana,kandintituzakiraikibi?Muriibyobyosentabwo Yobuyacumuyeiminwaye.
11IncutieshatuzaYobuzimazekumvaibibibyose byamugwiririye,bazaburiweseahoyariari.Elifazi w'Umutemani,naBildadiShuhite,naZofari Umunyanamati,kukobaribarashyizehogahundayokuza kuririrahamwenokumuhoza.
12Berekejeamasokure,ntibamumenya,barangururaijwi bararira;kandibosebakodeshaumwiterowe,baminjagira umukungugumumutweberekezamuijuru.
13Bicarananawehasiiminsiirindwin'amajoroarindwi, ntan'umweamubwiraijambo,kukobabonyekointimbaye arinyinshi.
UMUTWEWA3
1AmazegukinguraYobuumunwa,avumaumunsiwe 2Yobuaravugaati:
3Umunsiurimbukeahonavukiye,n'ijororyavuzwengo, Harihoumwanaw'umugabowasamye
4Uwomunsiubeumwijima;ntukarekeImanaibireba hejuru,cyangwangoumucyoubimurikire.
5Umwijiman'igicucucy'urupfubikanduze;rekaigicu kibeho;rekaumwijimawumunsiuteyeubwoba
6Nahoiryojoro,umwijimaufate;ntirwifatanijen'iminsi y'umwaka,ntirwinjiremumubarew'amezi
7Dore,iryojorontirigirewenyine,ntihazagireijwi rishimishijerizamuriryo.
8Nibatukebavumaumunsi,biteguyekubyutsaicyunamo
9Inyenyerizomugicukuzijimye;rekaishakisheurumuri, arikontirugire;ekakandintukarekekubonaumuseke utambitse:
10Kuberakoitafunzeimiryangoy'indayamama,cyangwa ngoihisheintimbamumasoyanjye.
11Kukintapfuyemvuyemunda?kuberaikintaretse umuzimumvuyemunda?
12Kukiamaviyambujije?cyangwakuberaikiamabere ngombakonsa?
13Kugezaubuiyonzakuryamankicecekera,nari gusinzira,iyonzakuruhuka,
14Hamwen'abamin'abajyanamab'isi,bubatseahantu h'ubutayu;
15Cyangwaabatwarebafitezahabu,buzuzaamazuyabo ifeza:
16Cyangwank'ivukaryihishentarinarigeze;nk'impinja zitigezezibonaumucyo
17Ahonihoababibarekaguhagarikaumutima;kandi abarushyebaruhuke.
18Ahonihoimfungwaziruhukira;ntibumvaijwi ry'abakandamiza
19Abaton'abakurubarahari;umugaraguarekuwena shebuja
20Niyompamvuumucyouhabwaumubabaro,n'ubugingo bukazekubashariramubugingo;
21Bifuzacyanegupfa,arikontibiza;nokuyicukumbura kurutaubutunzibwihishe;
22Nindewishimiracyane,kandiakishima,igihebazabona imva?
23Kukiumucyouhabwaumuntuwihisheinzira,kandi Imanaikingira?
24Kukokunihakwanjyekuzambereyokurya,kandi gutontomakwanjyegusukwank'amazi
25Kukoikintunatinyagacyanekizakurinjye,kandiicyo natinyagakizakurinjye
26Ntabwonarimumutekano,ntanubwonaruhutse,nta nubwonacecetse;nyamarahajeibibazo.
UMUTWEWA4
1Elifaziw'Umutemaniaramusubizaati:
2Nibadushakakuvugananawe,ntuzababara?arikoninde ushoborakwimakuvuga?
3Dorewigishijebenshi,kandiwakomejeamaboko adakomeye
4Amagamboyaweyashyigikiyeuwaguye,kandi wakomejeamaviadakomeye
5Arikononehobirajekuriwewe,uracikaintege; iragukoraho,kandiurahangayitse
6Ubusibwobwobabwawe,ibyiringirobyawe,ibyiringiro byawe,nogukiranukakwawe?
7Wibuke,ndagusabye,nindewigezeapfa,ariumwere? cyangwaabakiranutsibaciwehe?
8Nkukonabibonye,abahingaibibi,bakabibababi, basarurakimwe
9Kubiturikaby'Imanabararimbuka,kandibahumeka amazuruye.
10Gutontomakw'intare,n'ijwiry'intareikaze,n'amenyo y'intarezikirinto
11Intareishajeirarimbukakuberakuburaumuhigo,kandi ibizigaby'intareby'intarebiranyanyagiyemumahanga
12Nonehohariikintubanzaniyerwihishwa,ugutwi kwanjyekwakiriyebike.
13Mubitekerezobivuyemuiyerekwaryanijoro,iyo ibitotsibyinshibisinziriyekubantu,
14Ubwobabwanteyeubwoba,mpindaumushyitsi,bituma amagufwayanjyeyoseahindaumushyitsi
15Umwukaunyuramumasoyanjye;umusatsiw'umubiri wanjyeurahaguruka:
16Yarahagaze,arikosinabashagakumenyaimiterere yacyo:igishushocyariimbereyanjye,hacecetse,numva ijwirivugariti:
17EseumuntubuntuazarenzaImana?Umuntuazoba umwerekurutauwamuremye?
18Dore,ntiyiringiyeabagaragube;n'abamarayikabe yashinjeubupfu:
Nibangahemuribobabamumazuy'ibumba,urufatiroruri mumukungugu,rwajanjaguweimberey'inyenzi?
20Barimburwakuvamugitondokugezanimugoroba: bazarimbukaubuziraherezontanakimwekibireba.
21Ubwizabwaboburimuribontibuzashira?barapfa, kaboneniyobababadafiteubwenge
UMUTWEWA5
1Hamagaranonaha,nibahariuzagusubiza;kandininde muberauzahindukira?
2Kukouburakaribwicaumupfapfa,kandiishyaririkica umupfapfa.
3Nabonyeabapfubashingaimizi,arikomuburyo butunguranyemvumaubuturobwe
4Abanabentibarikurey'umutekano,kandibajanjaguwe muirembo,ntan'umweuhariwokubarokora
5Uwasaruyeabashonjeararya,akanakuramumahwa, umujuraamiraibintubyabo.
6Nubwoimibabaroidaturukamumukungugu,kandinta kibazokivamubutaka;
7Nyamaraumuntuyavukiyemubibazo,nkukoibishashi bigurukahejuru
8NashakiyeImana,kandiniyemejeImana
9Ikoraibintubikomeyekandiidashoborakuboneka;ibintu bitangajebitagiraumubare:
10Nindeutangaimvurakuisi,kandiagatangaamaziku gasozi:
11Gushirahohejuruabarihasi;kugirangoabaririra bashoboregushyirwahejurumumutekano
12Yatengushyeibikoreshoby'amayeri,kugirango amabokoyaboadashoboragukoraibikorwabyabo
13Afataabanyabwengemumayeriyabobwite,kandi inamaz'umunyabwobazishyirwamumutwe
14Bahuran'umwijimakumanywa,bagahagurukaku manyway'ihangunkomuijoro
15Arikoakizaabakeneinkota,mukanwakabonomu kubokokw'abanyambaraga
16Abakenererobafiteibyiringiro,kandigukiranirwa kumubuzaumunwa
17DoreumuntuwishimyeImanaikosora:ntusuzugure ibihanoby'Ishoborabyose:
18Kukoarwara,akaboha,arakomeretsa,amabokoye arakira
19Azagukizamubibazobitandatu:yego,muribarindwi ntakibikizagukoraho
20Munzara,azagucunguraurupfu,kandimuntambara akoreshejeinkota.
21Uzahishwaicyorezocy'ururimi,kandintuzatinye kurimbukanikigera.
22Urimbukan'inzarauzaseka,kandintuzatinye inyamaswazokuisi
23Kukouzabanan'amabuyeyomugasozi,kandi inyamaswazomugasozizizabanaamahoronawe.
24Kandiuzamenyekoihemaryawerizagiraamahoro; kandiuzasuraahoutuye,kandintuzacumure
25Uzamenyakandikourubyarorwaweruzabarunini, urubyarorwawerukabank'ibyatsibyokuisi
26Uzazamumvayawemugihecyuzuye,nk'igitunguru cy'ibigorikizamugihecye
27Doreibi,twarashatse,nikobimeze;umva,kandi ubimenyekubwinyunguzawe.
UMUTWEWA6
1ArikoYobuaramusubizaati:
2Iyabaagahindakanjyekaremereye,kandiibyagobyanjye byashyizwehamwe!
3Kuriububyababiremereyekurutaumusenyiwomu nyanja,niyompamvuamagamboyanjyeyamizwe
4KukoimyambiIshoborabyoseirimurinjye,uburozi bumaraumwukawanjye:ubwobabw'Imanabwiteguye kundwanya
5Indogobeyomugasoziirashoborakumeraiyoifite ibyatsi?cyangwaamanuraikimasahejuruy'ibiryobye?
6Ikintukibigishoborakuribwantamunyu?cyangwahari uburyohemuburyobwerabw'igi?
7Ibintuumutimawanjyewanzegukorahoniinyama zanjyezibabaje
8Icyampankagiraicyonsaba;kandikoImanayampa ikintunifuzacyane!
9NdetsekobyarigushimishaImanakundimbura;ko yarekuraukubokokwe,akantema!
10Nonehondashoboraguhumurizwa;yego,nakomantaje mugahinda:ntagireimbabazi;kukontahisheamagamboya Nyirubutagatifu.
11Niizihembaragazanjye,kugirangonizere?kandi iherezoryanjyeniirihe,kugirangonongereubuzima bwanjye?
12Imbaragazanjyeniimbaragaz'amabuye?cyangwa umubiriwanjyewumuringa?
13Ubufashabwanjyentiburimurinjye?kandiubwenge bwaranyirukanye?
14Ufiteimpuhweagombakugaragarizwainshutiye;ariko arekaubwobabw'Ishoborabyose
15Bavandimwebanjyebakozeuburiganyank'umugezi, kandink'umugeziw'imigeziurashira;
16Bikababiraburakuberaurubura,kandiuruburarwihishe: Niibihebihebishyushye,birashira:iyobishyushye, birashirabikavamumwanyawabyo
18Inzirazabozahinduwe;ntacyobagiye,bararimbuka
19IngabozaTemazireba,amasosiyeteyaSheba arabategereza.
20Barumiwekukobaribizeye;Bagezeyo,bafiteisoni
21Eregaubuntacyomuricyo;urabonagutererahasi,ufite ubwoba.
22Navuzenti:Nzaniracyangwa,Mpaingororanokubintu byawe?
23Cyangwa,Nkizaukubokok'umwanzi?Cyangwa, Unkuremukubokokw'abanyambaraga?
24Nyigisha,nzafataururimirwanjye,kandiunyumvishe ahonayobye.
25Mbegaamagambomeza!arikoimpakazawezirahakana iki?
26Uratekerezagucyahaamagambo,n'amagamboy'umuntu wihebye,umezenk'umuyaga?
27Yego,urengejeimpfubyi,ucukurirainshutiyawe
28Nonehorero,nyurwa,ndeba;kukondabigaragazaniba mbeshya
29Garuka,ndagusabye,ntibibeibicumuro;yego,garuka nanone,gukiranukakwanjyekurimo.
30Mururimirwanjyehariibicumuro?uburyohebwanjye ntibushoboragutandukanyaibintubibi?
UMUTWEWA7
1Ntagihecyagenweumuntukuisi?ntabwoiminsiye nayoimezenkiminsiyogutangaakazi?
2Nkukoumugaraguyifuzacyaneigicucu,kandi nkumukoreshaushakishaibihembobyakazike:
3Nanjyereronaremewegutungaameziyubusa,kandi nahaweijororinaniza
4Iyondyamye,ndavuganti:Nzahagurukaryari,ijoro rigeze?kandinuzuyekuzungurukakugezanomumuseke
5Umubiriwanjyewambayeinyokandiwuzuye umukungugu;uruhurwanjyerwacitse,kandiruteyeishozi.
6Iminsiyanjyeirihutakurutaubwatobw'ababoshyi,kandi bumarantabyiringiro
7Wibukekoubuzimabwanjyeariumuyaga:ijishoryanjye ntirizongerakubonaibyiza
8Ijishoryambonyentirizongerakumbona,amasoyawe arandeba,kandisindi.
9Nkukoigicukimazekurimbuka,ntikizashira,niko uwamanukamumvaatazongerakubaho
10Ntazongeragusubiramunzuye,kandiahohantu ntazongerakumumenya
11Niyompamvuntazabuzaumunwawanjye;Nzavuga mumubabarow'umwukawanjye;Nzitotombamuburakari bwubugingobwanjye
12Ndiinyanja,cyangwainyanja,kugirangounyiteho?
13Iyomvuzenti:Uburiribwanjyebuzampumuriza,uburiri bwanjyebuzoroshyaikiregocyanjye;
14Nonehounteraubwoban'inzozi,kandiunteraubwoba binyuzemuiyerekwa:
15Kugirangoumutimawanjyeuhitemokuniga,n'urupfu ahokubaubuzimabwanjye.
16Ndabyanga;Ntabwonzabahoiteka:rekareka;kuko iminsiyanjyeariimpfabusa
17Umuntuniiki,kugirangoukuze?kandikougomba kumushiraumutimawawe?
18Kandikougombakumusuraburigitondo, ukamugeragezaburikanya?
19Muzagezaryarikuntandukana,cyangwangomundeke kugezaigihenzamiraamacandweyanjye?
20Nacumuye;Nkugirente,yewemurinziw'abantu?Niiki gitumyeunshyirahoikimenyetsonkurwanya,nkaba umutwarokurinjye?
21Kandiniikigitumyeutambabariraibicumurobyanjye, kandiukurahoibicumurobyanjye?kukoubunzaryamamu mukungugu;Uzanshakemugitondo,arikosinzaba
UMUTWEWA8
1HanyumaasubizaBildadiShuhite,ati: Uzagezaryariibyobintukugezaryari?kandiamagambo yomukanwakaweazagezaryariumuyagaukomeye?
3Imanaigorekaurubanza?cyangwaIshoborabyose igorekaubutabera?
4Nibaabanabawebamucumuyeho,akabajugunyakubera ibicumurobyabo;
5NibaushakaImanaigihecyiza,ugatakambira Ishoborabyose;
6Nibauriumwerekandiugororotse;rwosenoneho yakangukakuriwewe,kandiubuturobwawebukiranuka.
7Nubwointangiriroyaweyarinto,arikoiherezoryawe rigombakwiyongeracyane
8Ndakwinginze,ubaze,womubihebyashize,kandi witeguregushakishabase:
9(Kuberakoturiarikoejo,kandintacyotuzi,kukoiminsi yacukwisiniigicucu:)
10Ntibazakwigisha,bakakubwira,bakavugaamagambo babikuyekumutima?
11Kwihutabirashoboragukurantabyondo?ibendera rishoboragukuraridafiteamazi?
12Nubwobikirimucyatsicye,kandibitagabanijwe, byumyemberey'ibindibimera.
13NikoinzirazosezibagirwaImana;ibyiringiro by'indyaryabizashira:
14Ibyiringirobyabobizacika,kandiibyiringirobyabo bizabaurubugarwigitagangurirwa
15Azishingikirizakunzuye,arikontizahagarara:azayifata, arikontizihangana.
16Niicyatsiimberey'izuba,kandiishamiryerirasamu busitanibwe
17Imiziyeyazengurutseikirundo,abonaikibanza cy'amabuye
18Nibaamurimbuyemumwanyawe,bizamuhakana,ati: "Sinakubonye."
19Doreibyonibyobyishimoby'inziraye,kandiabandi bazakurakuisi
20Dore,Imanantizirukanaumuntuutunganye,kandi ntizafashaabakoraibibi:
21Kugezaahoyuzuzaumunwawaweagaseka,iminwa yaweikishima.
22Abakwangabazambaraisoni;kandiahoababibatuye hazabaubusa
UMUTWEWA9
1Yobuaramusubizaati:
2Nzikoariukuri:arikoumuntuyakagombyeatekubana n'Imana?
3Nibaazahangananawe,ntashoborakumusubizakimwe mugihumbi
4Niumunyabwengemumutima,kandiafiteimbaraga nyinshi:nindewatsimbarayekuriwe,agateraimbere?
5Nindeukurahoimisozi,arikontibabimenye:ubarenga uburakaribwe.
6Inyeganyezaisimumwanyawayo,inkingizayo zirahindaumushyitsi
7Nindeutegekaizuba,arikontirirasa;Ikidodoinyenyeri.
8Niyoyonyineikwirakwizaijuru,ikandagirakunyanja y'inyanja
9IkoraArcturusi,Orion,naPleiades,n'ibyumbabyomu majyepfo.
10Ikoraibintubikomeyebyashizeikamenya;yego, n'ibitangazabitagiraumubare.
11Doreanyuzeiruhanderwanjye,arikosimbona,ariko ararengana,arikosindamubona
12Doreakuraho,nindeushoborakumubuza?Ninde uzamubwiraati:"Urakoraiki?"
13NibaImanaitazakurahouburakaribwayo,abafasha b'ubwibonebarunamamunsiye
14Nangahekumusubiza,mpitamoamagamboyanjyeyo gutekereza?
15Uwo,nubwonariumukiranutsi,arikosinansubiza,ariko natakambiyeumucamanzawanjye
16Nibanarahamagaye,akanyitaba;nyamarasinakwemera koyumviseijwiryanjye.
17Kukoyamennyeinkubiy'umuyaga,akagwizaibikomere ntampamvu
18Ntazanyemereraguhumeka,ahubwoazanyuzuza umujinya
19Nibamvuzeimbaraga,dorearakomeye:kandinibaari urubanza,nindeuzampaumwanyawokwinginga?
20Ninatsindishiriza,umunwawanjyebwiteuzanciraho iteka:nibamvuzenti:Ndiintungane,bizanagaragazako ngoramye.
21Nubwontunganye,arikosinarikumenyaubugingo bwanjye:nasuzuguyeubuzimabwanjye
22Ikireronikimwe,nicyocyatumyembivuga,arimbura abatunganyen'ababi
23Nibaicyorezocyishegitunguranye,azasekaurubanza rw'inzirakarengane.
24Isiyatanzwemukubokokw'ababi:yitwikiramumaso y'abacamanzabayo;nibaataribyo,arihe,kandininde?
25Nonehoiminsiyanjyeirihutakurutainyandiko, barahunga,ntacyizababona
26Barapfuyenk'amatoyihuta:nkakagomayihutiraguhiga
27Nibamvuzenti,nzibagirwaikiregocyanjye,nzareka umubabarowanjye,mpumurize:
28Mfiteubwobabw'akababarokanjyekose,nziko utazamfatank'umwere.
29Nibandimubi,noneniukuberaikinkoraubusa?
30Nibanogejejeamaziy'urubura,kandintumyeintoki zanjyezitigerazisukurwa;
31Nyamarauzanshiramumwobo,imyendayanjye izanyanga
32Kukoatariumuntu,nkanjye,ngonsubize,kandi duhurizehamwemurubanza
33Ntan'umwemuminsiurihagatiyacu,ushobora kudushyiraukubokotwembi
34Niyambureinkoniye,kandiubwobabwentibinteye ubwoba:
35Nonehonavuga,ntamutinye;arikosikobimezekuri njye
UMUTWEWA10
1Umutimawanjyeurambiweubuzimabwanjye;Nzareka ikiregocyanjye;Nzavugamuburakaribw'ubugingo bwanjye
2NzabwiraImananti'Ntuncireurubanza;nyerekaniyo mpamvuuhanganyenanjye
3Nibyizakoukandamiza,kowasuzuguraimirimo y'amabokoyawe,ukamurikirainamaz'ababi?
4Ufiteamasoy'umubiri?cyangwaubonankukoumuntu abibona?
5Iminsiyaweimezenk'iminsiy'umuntu?niimyakayawe nk'iminsiy'abantu,
6Koubajijeibicumurobyanjye,ugashakishaibyaha byanjye?
7Uzikontarimubi;kandintanumweushoboragutanga ukubokokwawe
8Amabokoyaweyarandemye,anshirahoimpandezose; arikourandimbuye
9Wibuke,ndagusabye,kowangizeibumba;Uzongera kunzanamumukungugu?
10Ntiwansutsenk'amata,kandiumpoberankaforomaje?
11Wanyambitseuruhun'inyama,unzitiraamagufwa n'imitsi
12Wampayeubuziman'ubuntu,kandiuruzindukorwawe rwarinzeumwukawanjye.
13Ibyobintuwabihishemumutimawawe,nzikoibyoari kumwenawe
14Nibanacumuye,uzanyereka,kandintuzambabarirwa ibicumurobyanjye
15Nibandimubi,ndagowe!kandinibandiumukiranutsi, arikosinzamuraumutwe.Nuzuyeurujijo;rebarero umubabarowanjye;
16KukoariyongeraUrampigank'intareikaze,kandi wongeyekunyerekaigitangazakurinjye.
17Wongeyeguhamyaabahamyabawekundwanya,kandi unyongererauburakariimpindukan'intambara birandwanya.
18Kuberaikinonewankuyemunda?Icyampankaba nararetseumuzimu,kandintajishoryambonye!
19Narinkwiyekumerankahontari;Narinkwiyekuvanwa mundankajyamumva
20Iminsiyanjyesimike?rekanoneho,rekarekanjyenyine, kugirangompumurizegato,
21Mbereyukonjyaahontazagaruka,ndetsenomugihugu cy'umwijiman'igicucucy'urupfu;
22Igihugucy'umwijima,nk'umwijimaubwacyo;n'igicucu cy'urupfu,ntagahunda,kandiahourumurirumeze nk'umwijima
UMUTWEWA11
1HanyumaasubizaZofariUmunyanamu,ati:
2Ntabwoamagambomenshiakwiyegusubizwa?kandi umuntuwuzuyeibiganiroagombakubaafiteishingiro?
3Ibinyomabyawebikwiyegutumaabantubaceceka?kandi iyougushinyagurira,ntamuntuuzaguteraisoni?
4Kukowavuzeuti:Inyigishozanjyeninziza,kandinfite isukumumasoyawe.
5Arikoyewe,Imanaikavuga,ikagukinguriraiminwa
6Kandikoyakwerekaamabangay'ubwenge,koakubye kabiriibiriho!MenyarerokoImanaigusabaibirenzeibyo gukiranirwakwawebikwiye
7UrashoboragushakishakumenyaImana?Urashobora kumenyaIshoborabyosekugezaitunganye?
8Nihejurucyanenk'ijuru;ushoboragukoraiki?ikuzimu kurutaikuzimu;Niikiushoborakumenya? Igipimocyacyonikirekirekurutaisi,kandinikininikuruta inyanja
10Nibayaciye,agafunga,cyangwaakoranirahamwe,ni ndeushoborakumubuza?
11Kukoaziabantub'ubusa,abonaububi;ntazobitekereza?
12Kuber'ubusaumuntuyabaumunyabwenge,nubwo umuntuyavutsenk'indogobey'indogobe.
13Nibauteguraumutimawawe,ukamuramburaamaboko; 14Nibaibicumurobirimukubokokwawe,ubishyirekure, ntukarekeububibugumemumahemayawe.
15Ubwonibwouzamuramumasohaweutagiraikizinga; yego,uzakomera,ntuzatinye:
16Kuberakouzibagirwaumubabarowawe,kandiukibuka nk'amaziashira:
17Kandiimyakayaweizabaisobanutsekurutasaasita; uzamurika,uzabank'igitondo
18Uzagiraumutekano,kukoharihoibyiringiro;yego, uzacukumburahafiyawe,kandiuzaruhukamumutekano.
19Kandiuryame,ntan'umweuzaguteraubwoba;yego, benshibazakuberabyiza
20Arikoamasoy'ababiazacikaintege,kandintibazahunga, kandiibyiringirobyabobizabankogutangaumuzimu
UMUTWEWA12
1Yobuaramusubizaati:
2Ntagushidikanyaarikomuriabantu,kandiubwenge buzapfanawe
3Arikondumvakimwenawe;Ntabwondimunsiyawe: yego,nindeutaziibintunkibi?
4Ndink'umuntuusebyamugenziwe,ahamagaraImana, aramusubizaati:umukiranutsiarasetsa
5Uwiteguyekunyereran'ibirengebyenink'itara risuzuguritsemubitekerezoby'umuntuutuje
6Ihemary'abajurarirateraimbere,kandiabateraImana bafiteumutekano;mukubokokwaboImanaizanabyinshi.
7Arikoibazeinyamaswa,bazakwigisha;n'ibigurukabyo mukirere,bazakubwira:
8Cyangwavuganan'isi,izakwigisha,kandiamafiyomu nyanjaazakubwira
9Nindeutazimuriibyobyosekoukubokok'Uwiteka yabikoze?
10Ububokobw'ibinyabuzimabyose,n'umwukaw'abantu bosemukubokokwabo
11Ntabwougutwikugeragezaamagambo?umunwa uryohainyamaziwe?
12Ubwengeniubwakera;kandimuminsimyinshiyo gusobanukirwa.
13Hamwenaweubwengen'imbaraga,afiteinamano gusobanukirwa.
14Dorearavunika,kandintashoborakongerakubakwa: akingaumuntu,kandintihashoboragukingurwa
15Dore,yimaamazi,aruma,nawearabirukana,barimbura isi.
16Hamwenaweimbaragan'ubwenge:abayobewe n'abashukaniibye
17Yirukanaabajyanamabanyazwe,kandiabacamanzaaba abapfu
18Yabohoraingoyiy'abami,akenyeraumukandara.
19Yirukanaibikomangomabyangiritse,akuraho abanyembaraga
20Yakuyehoijambory'abizerwa,akurahoimyumvire y'abasaza
21Asukaagasuzugurokubatware,kandiagabanya imbaragaz'abanyembaraga.
22Yavumbuyeibintubyimbitsemumwijima,kandi asohoraurumurirw'urupfu.
23Yongeraamahanga,arabatsemba:yaguraamahanga, arongeraarabihuza
24Yakuyeumutimaw'umutwarew'abatuyeisi,abatera kuzereramubutayubutagirainzira.
25Bakandagiramumwijimantamucyo,mazeabahinda umushyitsink'umusinzi
UMUTWEWA13
1Doreijishoryanjyeryabonyeibyobyose,ugutwi kwanjyekwarabyumvisekandindabyumva
2Ibyouzi,nanjyendabizi:Ntabwondimunsiyawe.
3NukurinavugananaUshoborabyose,kandindashaka gutekerezakuMana
4Arikomwibagiweibinyoma,mwesemuriabaganga badafiteagaciro
5Icyampaucecekerwose!kandibigombakubaubwenge bwawe.
6Umvanonehoibitekerezobyanjye,wumveibyoiminwa yanjyeyinginga
7UzavuganabiImana?nokumuvugishauburiganya?
8Uzemeraumuntuwe?uzaharaniraImana?
9Nibyizakoyagushakisha?cyangwankukoumuntuumwe asebyaundi,uramusebyacyane?
10Ntazaburakugucyaha,nibawemeraabanturwihishwa
11Ubwizabwentibuzaguteraubwoba?Ubwobabwe bukugwirira?
12Kwibukakwawenink'ivu,imibiriyaweimibiri y'ibumba
13Ceceka,rekanjyenyine,kugirangomvuge,kandiuze ahondi
14Kuberaikimfataumubiriwanjyemumenyoyanjye, ngashyiraubuzimabwanjyemukubokokwanjye?
15Nubwoyanyishe,arikonzamwiringira,ariko nzakomezainzirazanjyeimbereye
16Azamberaagakiza,kukoindyaryaitazazaimbereye.
17Umvawitonzeibyomvuga,n'amagamboyanjye n'amatwiyawe
18Dorenategetseimpamvuzanjye;Nziko nzatsindishirizwa
19Nindeuzambaza?kuriubu,nifataururimirwanjye, nzarekaumuzimu.
20Ntimunkorereibintubibirigusa,ubwosinzaguhisha
21Kuraukubokokwawekureyanjye,ntutinye.
22Nonehohamagara,nanjyendagusubiza:cyangwareka mvuge,uransubize
23Ibyahabyanjyenibangahe?umenyesheibicumuro byanjyen'icyahacyanjye.
24Niikigitumyeuhishamumasohawe,ukamfata nk'umwanziwawe?
25Uzavunaikibabikijyahiryanohino?kandi uzakurikiranaibyatsibyumye?
26Kukowanyandikiyeibintubikaze,ukantumangira ibicumurobyomubusorebwanjye
27Washyizeibirengebyanjyemububiko,ukarebainzira zanjyezose;Ushyiraicyapahejuruy'ibirengebyanjye.
28Kandiwe,nk'ikintukiboze,ararya,nk'umwendaurya inyenzi
UMUTWEWA14
1Umugabowabyawenumugoreniiminsimike,kandi yuzuyeibibazo.
2Asohokank'ururabyo,aracibwa:ahungakandink'igicucu, ntakomeza
3Kandiuhumuraamasoyawenkuriya,ukanzananawe?
4Nindeushoborakuvanaikintugisukuyemugihumanye? ntan'umwe
5Kubonaiminsiyeyagenwe,umubarew'ameziyeuri kumwenawe,washyizehoimipakaadashoborakurenga; 6Mumuhindukire,kugirangoaruhuke,kugezaigihe azarangirira,nk'umukoresha,umunsiwe.
7Kuberakoharihoibyiringiroby'igitinikimaragutemwa, kikongerakumera,kandiishamiryacyontirizashira
8Nubwoumuziwacyoushajemuisi,ikigegacyacyo kigapfamubutaka;
9Nyamarabinyuzemumpumuroy'amaziizamera, ikabyaraamashamink'igihingwa.
10Arikoumuntuarapfa,arapfushaubusa:yego,umuntu arekaumuzimu,kandiarihe?
11Amaziatembaavamunyanja,umwuzureuraborakandi uruma:
12Umuntureroararyama,ntazuka:kugezaigiheijuru ritakiriho,ntibazakanguka,cyangwangobahaguruke.
13Icyampaukampishamumva,kugirangoumpishe ibanga,kugezaigiheuburakaribwawebuzashirira,ukampa igihecyagenwe,ukanyibuka!
14Nibaumuntuapfuye,azongerakubaho?iminsiyose yigihecyagenwenzategereza,kugezaigiheimpinduka zanjyezizazira.
15Uzahamagara,nanjyendagusubiza:uzagiraicyifuzocyo gukoraimirimoy'amabokoyawe
16Nonehoubazeintambwezanjye:Ntukurikiranaibyaha byanjye?
17Ibicumurobyanjyebyafunzwemumufuka,kandi wongeyehoibicumurobyanjye.
18Kandirwoseumusoziugwantacyowabaye,urutare rukurwamumwanyawe
19Amaziyambaraamabuye:wasibyeibintubikuramu mukunguguw'isi;kandiurimburaibyiringirobyabantu 20Uramutsindaitekaryose,ararengana:uhinduramumaso, ukamwirukana.
21Abahungubebazakubaha,arikontabizi;kandi bamanurwahasi,arikowewesikoabibona
22Arikoumubiriweuzababara,n'ubugingobwemuriwe buzaboroga
UMUTWEWA15
1HanyumaasubizaElifaziw'Umutemani,ati: 2Umunyabwengeakwiyekuvugaubumenyibwubusa, akuzuzaindayeumuyagawiburasirazuba?
3Yobaakwiyegutekerezahamwen'ibiganirobidafite akamaro?cyangwahamwenadisikuruadashoboragukora ibyiza?
4Yego,wirukanyeubwoba,kandiubuzaamasengesho imberey'Imana
5Kukoakanwakawekavugaibicumurobyawe,ugahitamo ururimirw'amayeri.
6Umunwawaweuraguciraurubanza,sinjyeYego, iminwayaweiragushinja
7Wowemuntuwamberewavutse?cyangwawakozwe imberey'imisozi?
8Wigezewumvaibangary'Imana?kandiwifataubwenge wenyine?
9Niikiuzi,tutazi?urumvaiki,kitarimuritwe?
10Turikumwen'abagabobafiteimvin'abasazacyane, barutaso
11Ihumurery'Imananiritohamwenawe?hariikintu cyibanganawe?
12Kukiumutimawaweugutwara?kandiamasoyawe ahumuraiki,
13KouhinduyeumwukawawekuMana,ukareka amagambonk'ayoakavamukanwakawe?
14Umuntuniiki,kugirangoagireisuku?n'uwabyawe n'umugore,ngoabeumukiranutsi?
15Dore,ntabwoyiringiyeaberabe;yego,ijuruntirisukuye imbereye
16Nikangaheumuntuariikizirakandicyanduye,unywa ibibink'amazi?
17Nzakwereka,unyumve;kandiibyonabonye nzabitangaza;
18Niabanyabwengebabwiyebase,arikontibabihishe: 19Isiyahawewenyine,kandintamunyamahangawanyuze muribo
20Umugomearababaracyaneiminsiyeyose,kandi imyakaihisheuwakandamiza
21Mumatwiyeijwiriteyeubwoba:muiterambere, umutsembaazamugeraho.
22Ntiyizerakoazagarukamumwijima,kandiategerejwe inkota
23Azereramumahangakugirangoaboneumugati,ati: “Arihe?azikoumunsiwumwijimawiteguyehafiye
24Amagorwan'imibabarobizamuteraubwoba; bazamutsinda,nk'umwamiwiteguyekurugamba.
25KukoaramburaukubokokwekuMana,akomeza imbaragazokurwanyaIshoborabyose
26Yirukakuriwe,ndetsenokuijosirye,kubatware babyibushye:
27Kuberakoyitwikiriyemumasohe,kandiagakora ibinurekurubavu.
28Yiberamumigiitagiraubutayu,nomumazuntamuntu utuye,witeguyekubaibirundo
29Ntazabaumukire,cyangwaibintubyentibizakomeza, ntanubwoazongeraubutunganekuisi
30Ntazavamumwijima;Umurirouzumishaamashamiye, kandiumwukawewomukanwaweazagenda.
31Ntukishukengoyizereubusa,kukoibitagiraumumaro bizamuha.
32Bizakorwambereyigihecye,kandiishamiryentirizaba icyatsi
33Azakurahoinzabibuzezidahiyenk'umuzabibu,kandi azajugunyaururaborwenk'umwelayo.
34Kukoitorerory'indyaryarizabaumusaka,kandiumuriro uzatwikaamahemayaruswa
35Basamaibibi,bakabyaraubusa,kandiindayaboitegura uburiganya
UMUTWEWA16
1Yobuaramusubizaati:
2Numviseibintubyinshinkibi:abahumurizabababaye mwese
3Amagamboyubusaazagiraiherezo?cyangwaniiki kiguteraubwobausubiza?
4Nanjyenashoboragakuvugank'ukoubikora:iyaba ubugingobwawebwabamumwanyaw'ubugingobwanjye, nashoboragakukurwanya,nkakuzunguzaumutwe.
5Arikonakomezaumunwawanjye,kandiumunwawanjye ugendaukurahointimbazawe
6Nubwomvuga,akababarokanjyentagabanijwe:kandi nubwonabyihanganira,noroheweiki?
7Arikoubuyarandambiye,wangijeabantubose
8Kandiwanyujujeiminkanyari,ibyonibyobimpamya, kandiubunebwebwanjyebuzamutsemurinjyebuhamya mumasohanjye.
9Yarandandaguyemuburakaribwe,unyanga,ankubita amenyo;umwanziwanjyeankubiseamaso
10Bampayeumunwa,barankubisekuitamabatukwa; bateraniyehamwekundwanya
11ImanayanshikirijeabatubahaImana,inshyiramu mabokoy'ababi.
12Narinisanzuye,arikoyantandukanije,yantwayemu ijosi,arankunkumura,anshyiraikimenyetsocye
13Abarashibebaranzengurutseimpandezose, anshwanyaguza,kandintazababariraasukaigifucyanjye hasi
14Yamennyenokumenaicyuho,anyirukaho nk'igihangange
15Nadodaimyendayanjyekuruhurwanjye,nanduza ihemberyanjyemumukungugu.
16Mumasohanjyeharangwanokurira,kandimumaso yanjyehariigicucucy'urupfu;
17Ntabwoariakarenganekosekarimubiganzabyanjye: kandiisengeshoryanjyeniryiza
18Yemweisi,ntutwikireamarasoyanjye,kandiinduru zanjyentizigireumwanya.
19Noneho,doreubuhamyabwanjyeburimuijuru,kandi ibyonanditsebirihejuru
20Incutizanjyeziransuzugura,arikoijishoryanjyerisuka amarirakuMana
21Icyampaumuntuukingingaumuntuhamwen'Imana, nk'ukoumuntuasabiramugenziwe!
22Imyakamikenikigera,nzajyaahontazagarukira
UMUTWEWA17
1Umwukawanjyewangiritse,iminsiyanjyeyarazimye, imvaziranyiteguye.
2Ntabansetsaturikumwe?kandintabwoijishoryanjye ridakomezamubushotoranyibwabo?
3Kuryamanonaha,shyiramungwatenawe;Ninde uzankubitaamaboko?
4Kukowahisheimitimayabokutumva,ntuzabashyire hejuru.
5Uvugishainshutize,ndetsen'amasoy'abanabentazabura 6Yampinduyekandiijambory'abantu;kandimbere nabayenkatabret
7Ijishoryanjyenaryoryijimyekuberaumubabaro,kandi abanyamuryangobanjyebosebamezenk'igicucu.
8Abagabob'intunganebazumirwa,kandiinzirakarengane zizahagurukirakurwanyaindyarya
9Abakiranutsinabobazakomezainziraye,kandiufite amabokoasukuyeazakomerakandiakomere
10Arikokurimwese,nimugaruke,kandimuzeubu,kuko sinshoborakubonaumunyabwengeumwemurimwe.
11Iminsiyanjyeyarashize,imigambiyanjyeirarangiye, ndetsen'ibitekerezoby'umutimawanjye.
12Bahinduraijorokumanywa:umucyonimugufikubera umwijima
13Ntegereza,imvaniinzuyanjye:Nakozeuburiribwanjye mumwijima.
14Nabwiyeruswanti'uridata:kuinyo,urimamana mushikiwanjye
15Nonehoibyiringirobyanjyebirihe?nahoibyiringiro byanjye,nindeuzabibona?
16Bazamanukabajyemukabarik'urwobo,igihe tuzaruhukirahamweturimumukungugu
UMUTWEWA18
1HanyumaasubizaBildadiShuhite,ati: 2Bizagezaryarimbereyukourangizaamagambo? akamenyetso,hanyumanyumatuzavuga
3Niukuberaikitubarwank'inyamaswa,kandituzwiho kubamubi?
4Yashishimuyeuburakaribwe,isiizagutererana?kandi urutareruzakurwamumwanyawe?
5Yego,urumurirw'ababiruzimwa,kandiurumuri rw'umurirowentiruzamurika
6Umucyouzabaumwijimamuihemarye,kandibujiye izimya.
7Intambwez'imbaragazezizagabanuka,kandiinamaze bwitezizamujugunyahasi
8Kukoyajugunywemurushunduraibirengebye,akagenda kumutego
9Ginizamufataagatsinsino,umujuraaramutsinda
10Umutegowamuteyemubutaka,umutegomunzira.
11Ubwobabuzamuteraubwobaimpandezose,kandi buzamutwaraibirenge
12Imbaragaziwezizicwan'inzara,kandikurimbuka bizababiteguyeiruhanderwe
13Bizaryaimbaragaz'uruhurwe:n'imfuray'urupfuizarya imbaragazayo.
14Icyizerecyekizakuramuihemarye,kandibizamuzanira umwamiw'iterabwoba
15Bizaturamuihemarye,kukoritariiye.Ibuye ry'amazukurizanyanyagizwaahoyariatuye
16Imiziyeizumishwamunsi,kandiishamiryerizacibwa
17Kwibukakwebizashirakuisi,kandintazinaazagiramu muhanda
18Azirukanwamumucyoajyemumwijima,yirukanweku isi
19Ntazagiraumuhungucyangwamwishywamubwoko bwe,cyangwaseuzasigaramunzuye
20Abazakumukurikirabazatangazwan'umunsiwe,nk'uko ababanjirijebababaye
21Niukuriamazunk'ayoniyonzuy'ababi,kandiahani hohantuataziImana
UMUTWEWA19
1Yobuaramusubizaati:
2Uzagezaryariumutimawanjye,umpagarikeamagambo?
3Muriiyinshuroicumi,wansuzuguye,ntukorwan'isonizo kubawangiriyenabi
4Kandinibakokonaribeshye,ikosaryanjyerigumaho wenyine.
5Nibakokomuzahagurukirakundwanya,mukanyinginga 6MenyanonehokoImanayampagaritse,kandiikangose inshundurazayo.
7Dorendatakakuberaikibi,arikosinigezenumva:Ndarira cyane,arikontarubanza
8Yakingiyeinzirayanjyesinshoborakunyura,kandi yashyizeumwijimamunzirazanjye
9Yanyambuyeicyubahirocyanjye,ankuraikambamu mutwe
10Yandimbuyeimpandezose,nanjyendagiye,kandi ibyiringirobyanjyeyakuyehonk'igiti.
11Yandakariyeuburakaribwe,ambarakoariumwemu banzibe
12Ingabozeziraterana,zirahagurukirakundwanya, zikambikahafiy'ihemaryanjye
13Yashyizeabavandimwebanjyekureyanjye,kandiabo tuziranyebarantandukanijerwose.
14Abavandimwebanjyebarananiwe,kandiinshutizanjye zamenyereyeziranyibagiwe
15Ababamunzuyanjye,n'abajabanjye,barambara nk'umunyamahanga:Ndiumunyamahangaimbereyabo 16Nahamagayeumugaraguwanjye,arikontiyansubiza Namwinginzeumunwa.
Umwukawanjyentasanzwekumugorewanjye,nubwo nasabyeabanakubw'umubiriwanjye
18Yego,abanabatobaransuzuguye;Nahagurutse, barambwira
19Inshutizanjyezosezomumutimazanyangaga,kandi abonakundagabarandwanya.
20Igufwaryanjyeryiziritsekuruhurwanjyenokumubiri wanjye,kandinarokotseuruhurw'amenyoyanjye
21Mbabarira,mbabarira,yemwenshutizanjye;kuko ukubokokw'Imanakwankozekumutima
22Kukimutotezank'Imana,ntunyurwan'umubiriwanjye?
23Iyabaamagamboyanjyeyanditswe!yeweko zacapishijwemugitabo!
24Kobashushanyijehoikaramuy'icyumabakayoboramu rutareubuziraherezo!
25Kukonzikoumucunguziwanjyearimuzima,kandiko azahagararakumunsiwanyumakuisi:
26Nubwoinyozanjyezimazekurimburauyumubiri,ariko nzabonaImanamumubiriwanjye:
27Uwonzarebaubwanjye,amasoyanjyentazareba,atari undi;Nubwoimitsiyanjyeizaribwamurinjye.
28Arikomukwiyekuvugamuti:"Niikigitumye tumutoteza,kukombonaumuziw'icyokibazo?"
29Witinyainkota,kukouburakaribuzanaibihano by'inkota,kugirangoumenyekohariurubanza
UMUTWEWA20
1HanyumaasubizaZofariUmunyanamu,ati:
2Nonehoibitekerezobyanjyebinteyegusubiza,kubwibyo nihutira
3Numviseigenzuraryanjye,kandiumwukawo gusobanukirwakwanjyeuteragusubiza
4Ntimuziibibyakera,kukoumuntuyashyizwekuisi, 5Kogutsindaababiaribigufi,n'ibyishimoby'indyarya arikoakanyagato?
6Nubwoicyubahirocyekizamukamuijuru,kandiumutwe weugerakubicu;
7Nyamaraazarimbukaitekaryosenk'amaseye, abamubonyebazavugabati'Arihe?
8Azagurukank'inzozi,ntazaboneka:yego,azirukanwa nk'iyerekwaryanijoro
9Ijishonaryorimubonyentirizongerakumubona;nta mwanyaweuzongerakumubona.
10Abanabebazashakagushimishaabakene,kandi amabokoyeazagaruraibicuruzwabyabo
11Amagufwayeyuzuyemoicyahacy'ubusorebwe, aryamanyenawemumukungugu
12Nubwoububiburyoshyemukanwa,nubwoabihisha munsiy'ururimirwe;
13Nubwoyabirinze,ntabireke;arikoubigumanemu kanwa:
14Nyamarainyamaziwemundazarahindutse,niigifucya aspsmuriwe
15Yamizebunguri,kandiazongerakubiruka:Imana izabirukanamunda
16Azanywauburozibwaasps:ururimirwinzoka ruzamwica.
17Ntazabonainzuzi,imyuzure,imigeziy'ubukin'amavuta
18Ibyoyakoragabyoseazabigarura,kandintazabimira bunguri:asubizwaibintubye,kandintazabyishimira.
19Kuberakoyarenganyijeakarekaabakene;kuko yambuyeurugomourugoatubatse;
20Ntagushidikanyakoatazumvaatujemunda,ntazakiza ibyoyashakaga
21Ntan'inyamayeizasigara;ntamunturerouzashakisha ibicuruzwabye.
22Muburyobwuzuye,azabaahangayitse,ukuboko kwababikuzamugeraho
23Agiyekuzuzaindaye,Imanaizamuterauburakari bw'uburakaribwayo,kandiizamugushakuriweigihe arimokurya
24Azahungaintwaroy'icyuma,umuhetow'ibyuma uzamukubita
25Irashushanya,ikavamumubiri;yego,inkotairabagirana isohokamundaye:ubwobaburikuriwe.
26Umwijimawoseuzahishwaahantuhihishe:umuriro utazimyauzamutwika;bizarwaranaweusigayemuihema rye.
27Ijururizagaragazaibicumurobye;isiizahagurukira kumurwanya
28Ubwiyongerebw'inzuyebuzagenda,kandiibintubye bizatembakumunsiw'uburakaribwe
29Ikiniumugabanew'umuntumubiukomokakuMana, n'umurageyahawen'Imana
UMUTWEWA21
1ArikoYobuaramusubizaati:
2Umvaushishikayeijamboryanjye,kandiibyobibe ihumure
3Mumbabarirekugirangomvuge;hanyumayibyonavuze, usebya.
4Nayojewe,ikiregocyanjyekumuntu?kandinibaaribyo, kukiumwukawanjyeutagombaguhangayika?
5Unyereke,utangara,urambikeikiganzakumunwa.
6Ndetseiyonibutsemfiteubwoba,noguhindaumushyitsi bifataumubiriwanjye
7Kuberaikiababibabaho,bagasaza,yego,bafiteimbaraga mububasha?
8Imbutozabozashizweimbereyabohamwen'urubyaro rwaboimbereyabo.
9Amazuyabontabwobaafite,ntankoniy'Imanairikuri bo
10Ikimasacaboniigitsina,arikontikitsindwa;inkazabo zirabyara,ntiziteinyanazayo.
11Boherezaabanababonk'ubusho,abanababobarabyina 12Bafataingoman'inanga,bakishimiraijwiry'urugingo
13Bamaraiminsiyabomubutunzi,mukanyagato bamanukamumva
14NiyompamvubabwiraImanabati:kukotutifuza kumenyainzirazawe
15Ishoborabyoseniiki,kugirangotumukorere?kandini izihenyungudukwiyekugira,nibatumusenga?
16Doreibyizabyabontabwobirimukubokokwabo: inamaz'ababizirikureyanjye
Nikangahebujiy'ababiyazimya!kandinikangahe kurimbukakwabo!Imanaikwirakwizaintimbamu burakaribwayo
18Bamezenk'ibyatsiimberey'umuyaga,kandini nk'ibyatsiumuyagauhuha
19Imanayashyizeibicumurobyayokubanabayo: iramugororera,kandiizabimenya.
20Amasoyeazabonairimbukarye,kandiazanywa uburakaribw'Ishoborabyose
21Niikiyishimiyemunzuyenyumaye,igiheameziye yagabanijwehagati?
22HobahariuwigishaImanaubumenyi?kubonaacira urubanzaabarihejuru.
23Umuntuapfaafiteimbaragazose,atujerwosekandi atuje
24Amabereyeyuzuyeamata,amagufwayeabayuzuye umusokoro
25Undiapfan'uburakaribw'ubugingobwe,kandintajya aryayishimye.
26Bazaryamamumukungugu,inyozirazitwikira
27Dore,nziibitekerezobyawe,n'ibikoreshoutekereza nabi.
28Kukomuvugamuti:Inzuy'umutwareirihe?kandi ababibatuyehe?
29Ntiwigezeubabazaabagendamunzira?kandintimuzi ibimenyetsobyabo,
30Koababibageneweumunsiwokurimbuka?bazazanwa kumunsiw'uburakari.
31Nindeuzatangazainzirayemumasohe?Ninde uzamwishuraibyoyakoze?
32Azazanwamumva,agumemumva
33Ibibayabyomukibayabizamuryohera,kandiumuntu weseazamushushanya,kukoaribenshibatabarikaimbere ye.
34Noneniguteumpumurizaubusa,kukomubisubizo byawehasigayeibinyoma?
UMUTWEWA22
1Elifaziw'Umutemaniaramusubizaati:
2UmuntuarashoborakugiriraImanaakamaro,nkuko umunyabwengeashoborakugiriraakamarowe?
3BirashimishaIshoborabyose,kubaumukiranutsi? cyangwaniinyungukuriwe,kouhindurainzirazaweneza?
4Azagucyahakuberagutinya?Azokwinjirananawemu rubanza?
5Ububibwawentibukomeye?Ibicumurobyawebitagira iherezo?
6Kukowafasheumuvandimwewaweingwatekubusa, wamburaubusaimyendayabo
7Ntiwigezeuhaamaziabarushyekunywa,kandiwimye abashonje.
8Nahoumunyambaragayariafiteisi;kandiumuntu wicyubahiroyarayituye
9Woherejeabapfakaziubusa,kandiamabokoy'impfubyi yaravunitse
10Niyompamvuimitegoigukikije,kandiubwoba butunguranyeburaguteraubwoba;
11Cyangwaumwijima,kuburyoudashoborakubona; n'amazimenshiaragutwikira.
12NtabwoImanairimubureburebw'ijuru?kandireba ubureburebwinyenyeri,mbegauburebure!
13Uravugauti'Imanaiziite?arashoboragucaurubanza mugicucyijimye?
14Ibicubyijimyeniigipfukishokuriwe,atabona;kandi agendamumuzungurukow'ijuru.
15Wabonyeinzirayakeraabantubabibakandagiye?
16Byaciweigihe,urufatirorwuzuyemoumwuzure:
17NindewabwiyeImanaati:“Mugendemuritwe,kandi Ishoborabyoseishoborakubakoreraiki?
18Nyamarayuzuzaamazuyaboibintubyiza,arikoinama z'ababizirikureyanjye.
19Abakiranutsibarabibona,barishima,kandi inzirakarenganezirabaseka
20Mugiheibintubyacubitagabanijwe,arikoabasigaye muriboumurirourashya
21Numenyanenawe,mugireamahoro,nihohazakugirira ibyiza.
22Ndakwinginze,wakireamategekoyomukanwake, mazeushyireamagamboyemumutimawawe
23NusubirakuriUshoborabyose,uzubakwa,uzakuraho ibicumurokurey'ihemaryawe
24Nonehouzashyirehozahabunk'umukungugu,nazahabu yaOphirink'amabuyey'imigezi.
25Yego,Ushoborabyoseazakuberaingabo,kandiuzagira ifezanyinshi
26EreganonehouzishimiraImanaIshoborabyose,maze uzamureamasoyaweimberey'Imana
27Uzamusengere,naweazakwumva,kandiuzasohoza indahiroyawe.
28Uzategekakandiikintu,kandikizaguhagararaho,kandi umucyouzamurikirainzirazawe.
29Iyoabantubajugunywehasi,uzavugauti'Hano hazamurwa;kandiazakizaumuntuwicishabugufi
30Azarokoraikirwacy'inzirakarengane,kandikizakizwa nokwezwakw'amabokoyawe.
UMUTWEWA23
1Yobuaramusubizaati:
2N'uyumunsi,ikiregocyanjyekirakaze:inkororayanjye iremereyekurutakunihakwanjye
3Iyabanarinziahonshoborakumusanga!kugirango ngerenokuntebeye!
4Nategetseikibazocyanjyeimbereye,nkuzuzaumunwa wanjyeimpaka
5Narinziamagamboazansubiza,kandinkumvaicyo azambwira.
6Azanyingingan'imbaragazenyinshi?Oya;ariko yanshizemoimbaraga.
7Ahonihoabakiranutsibashoboragutongananawe; Nkwiyererokurokorwaitekaryoseumucamanzawanjye 8Dorendagiyeimbere,arikontahari;n'inyuma,ariko sinshoborakumubona:
9Ibumoso,ahoakorera,arikosinshoborakumubona: yihishaiburyo,kugirangontamubona:
10Arikoiziinzirananyuzemo,niyagerageza,nzavamo zahabu
11Ikirengecyanjyecyakomejeintambweze,nakomeje inziraye,arikosinigezenanga
12Kandisinigezensubiramuitegekory'iminwaye; Nubahagaamagamboyomukanwakekurutaibiryo nkeneye
13Arikoafiteigitekerezokimwe,kandinindeushobora kumuhindura?n'icyoumutimawewifuza,ndetsen'icyo akora
14Kukoakoraikintunahawe,kandiibintubyinshink'ibyo birikumwenawe.
15Nicyogitumyempangayikishwanawe,iyontekereje, ndamutinya
16KukoImanayoroshyaumutimawanjye,Ishoborabyose ikambabaza:
17Kuberakontaciweimberey'umwijima,ntanubwo yapfutseumwijimamumasoyanjye.
UMUTWEWA24
1Kuki,kubonaibihebidahishwaIshoborabyose,abamuzi ntibabonaiminsiye?
2Bamwebakurahoibimenyetsonyaburanga;bakuraho imikumbikuburyobukabije,bakayigaburira
3Birukanaindogobey'impfubyi,bajyanainka y'umupfakaziingwate.
4Bahinduyeabatishoboyemunzira:abakenebomuisi bihishahamwe
5Dorenk'indogobezomugasozimubutayu,barasohoka bajyakukazikabo;kuzamukaibihebyoguhiga:ubutayu butangaibyokuryahamwenabanababo
6Basaruraburiweseibigoribyemumurima,bakusanya umuzabibuw'ababi
7Bateraabambayeubusagucumbikantamyenda,ko badafiteigifunikogikonje.
8Batosehamwen'imvuray'imisozi,kandibahobera urutarekuberakuburaahobaba.
9Bakuraimpfubyimuibere,bafataingwatey'abakene
10Bamuterakugendayambayeubusantamwenda, bakuramoumugatiushonje;
11Bikoraamavutamurukutarwabo,bagakandagiradivayi zabo,bakagirainyota
12Abantubaraborogabavamumujyi,mazeubugingo bw'abakomeretseburataka,arikoImanantiyabapfukirana
13Niabomubigometsekumucyo;ntibaziinzirazayo, cyangwangobagumemunzirazayo.
14Umwicanyiazamukan'umucyoyicaabakene n'abatishoboye,nijoronink'umujura
15Ijishory'umusambanyiritegerezabwije,rivugariti:'Nta jishorizambona,kandiryiyoberanyamumaso
16Mumwijimabacukuraamazu,baribarayiranzeku manywa:ntibaziurumuri.
17Kukoigitondokibaberaigicucucy'urupfu:nihagira ubamenya,barimubwobabw'igicucucy'urupfu.
18Yihutank'amazi;umugabanewabowavumwemuisi: ntabwoabonainziray'imizabibu
19Amapfan'ubushyuhebimaraamaziyashelegi:niko imvaikoraicyaha.
Indaizamwibagirwa;inyoizamugaburiraneza;ntazongera kwibukwa;kandiububibuzavunikank'igiti
21Ikibiarasabaingumbazitabyara,kandintagiriraneza umupfakazi
22Afatakandiabanyembaragan'imbaragaziwe: arahaguruka,kandintamuntun'umwewizeyeubuzima
23Nubwoyahawekugiraumutekano,ahoaruhukira; nyamaraamasoyearimunzirazabo.
24Bashyizwehejurumugihegito,arikobaragiyebazanwa hasi;bakuwemunzirankizindizose,bagacibwankisonga ryamatwiyibigori.
25Kandinibaatarikobimezeubu,nindeuzampindura umubeshyi,kandiamagamboyanjyentagaciroafite?
UMUTWEWA25
1HanyumaasubizaBildadiShuhite,ati:
2Ubutwaren'ubwobabirikumwenawe,agiraamahoro ahantuhirengeye
3Hobaharihoigitigiric'ingaboziwe?kandininde utamurikiraumucyowe?
4Noneniguteumuntuashoboragutsindishirizwan'Imana? cyangwaniguteashoborakubaafiteisukuyabyawe numugore?
5Rebanokukwezi,arikontibimurika;yego,inyenyeri ntabwozezeimbereye.
6Umuntuangahe,niinyo?n'umwanaw'umuntu,niinyo?
UMUTWEWA26
1ArikoYobuaramusubizaati:
2Nigutewamufashijeudafiteimbaraga?niguteukiza ukubokokutagiraimbaraga?
3Nigutewagiriyeinamautagiraubwenge?nigute watangajecyaneikintuukokiri?
4Wabwiyende?Umwukawaturutsekuriwewe?
5Ibintubyapfuyebivamunsiy'amazi,n'abayituye Ikuzimuyambayeubusaimbereye,kandikurimbuka ntigutwikira
7Yarambuyeamajyaruguruhejuruy’ubusa,amanikaisiku busa
8Yahambiriyeamazimubicubye,kandiigicu ntikodeshwamunsiyabo
9Afatamumasoh'intebeyey'ubwami,ayiramburaigicu cye
10Yazengurutseamaziimipaka,kugezaamanywan'ijoro birangiye
11Inkingizomwijuruzirahindaumushyitsikandi zitangazwanogucyahwakwe.
12Yagabanyijeinyanjan'imbaragaze,kandimubwenge bweakubitaabibone
13Mumwukawe,yahinduyeijuru;ukubokokwekurema inzokaigoramye
14Doreibyonibimwemubigizeinziraziwe,arikoni bangahebamwumva?arikoinkubayimbaragazayoninde ushoborakubyumva?
UMUTWEWA27
1ByongeyekandiYobuakomezaumuganiwe,aravugaati: 2NkukoImanaibaho,yakuyehourubanzarwanjye; Ishoborabyose,yambabajeumutimawanjye;
3Igihecyoseumwukawanjyeurimurinjye,kandi umwukaw'Imanaurimumazuruyanjye;
4Iminwayanjyentizavugaububi,cyangwaururimi rwanjyentirubeshya.
5Imanaikingaukubokongonkugireintungane:kugeza igihenzapfirasinzankurahoubunyangamugayobwanjye
6Gukiranukakwanjyendayikomeje,kandisinzayireka: umutimawanjyentuzantukaigihecyosenkiriho
7Umwanziwanjyeabenk'ababi,kandiuhagurukiye kundwanyank'intungane.
8Eregaibyiringiroby'indyarya,nubwoyungutseiki,igihe Imanaizakurahoubugingobwayo?
9EseImanaizumvagutakakwayoigihenikigera?
10AzokwishimiraIshoborabyose?azahoraatakambira Imana?
11Nzakwigishaukubokokw'Imana:ibyonzabihishabyose. 12Doremwesemwarabibonye;Kuberaikinonemwabaye impfabusarwose?
13Ikiniigicecy'umuntumubihamwen'Imana,n'umurage w'abakandamiza,bazahabwaIshoborabyose
14Nibaabanabebagwiriye,niinkota,kandiurubyarorwe ntiruzanyurwan'umugati.
15Abasigayemuribobazashyingurwamurupfu,kandi abapfakazibentibazarira
16Nubwoarundaifezank'umukungugu,agategura imyendank'ibumba;
17Ashoborakuyitegura,arikoumukiranutsiazayambara, inzirakarenganezigabanyeifeza.
18Yubakainzuyenk'inyenzi,n'akazuumuzamuakora 19Umutunziazaryama,arikontazaterana:ahumuraamaso, arikosibyo.
20Ubwobabumufatank'amazi,inkubiy'umuyagaimwiba nijoro
21Umuyagawomuburasirazubauramutwara,aragenda, kandink'umuyagaumwirukanamumwanyawe
22KukoImanaizamuterera,ntizigabanye,yariguhunga avamukubokokwe.
23Abantubazamukomaamashyi,bamuvugemumwanya we.
UMUTWEWA28
1Mubyukuriharihoumutsiw'ifeza,n'ahantuhazahabu ahobayitunganya
2Icyumagikurwamuisi,umuringaushongamuibuye
3Yakuyehoumwijima,kandiashakishaubutunganebwose: amabuyey'umwijima,n'igicucucy'urupfu
4Umwuzureuturukamubaturage;n'amaziyibagiwe ikirenge:yarumye,yagiyekureyabantu
5Nahoisi,muriyohavamoumugati,kandimunsiyacyo hahindutsenk'umuriro.
6Amabuyeyacyoniahantuhasafiro,kandiafite umukunguguwazahabu
7Harihoinziraitagirainyoniizi,kandiijishory'igisimba ritabonye:
8Ibimugaby'intarentibyigezebikandagira,cyangwaintare ikazeyarenganye.
9Yarambuyeukubokokurutare;asenyaimisoziimizi.
10Yatemyeinzuzimurutare;Ijishoryerikabonaibintu byoseby'agaciro
11Yahambiriyeimyuzure,kandiikintucyihishe kirabishyiraahagaragara
12Arikoubwengebuzabonekahe?kandiaho gusobanukirwanihe?
13Umuntuntaziigicirocyacyo;ekakandintisangwamu gihuguc'abazima.
14Ubujyakuzimuburavugabuti:"Ntabwoarimurinjye, inyanjairavugaiti:"Ntabwoarikumwenanjye"
15Ntishoborakubonekakurizahabu,ntan'ifezaizapimwa kugicirocyayo
16NtishoboraguhabwaagacironazahabuyaOphir, hamwenaonigisiy'agaciro,cyangwasafiro.
17Zahabunakirisitintishoborakunganya:kandi kuyiguranantibizabaariimitakoyazahabunziza
18Ntabwohazavugwakorali,cyangwaamasaro:kuko igicirocyubwengekirihejuruyarubavu
19TopazyomuriEtiyopiyantishoborakunganya,nta nubwoizahabwaagacironazahabunziza.
20Ubwengebuvahe?kandiahogusobanukirwanihe?
21Kubibonabyihishemumasoyabantubose,kandi bikagumahafiyinyonizomukirere.
22Kurimbukan'urupfubivugango:Twumvise ibyamamaren'amatwiyacu
23Imanayumvainzirayayo,kandiiziahoigeze.
24Kukoyitegerezakumperaz'isi,akarebamunsiy'ijuru ryose;
25Kugirauburemerebw'umuyaga;kandiapimaamaziku rugero
26Igiheyategekagaimvura,n'inzirayogukubainkuba:
27Hanyumaarabibona,arabitangaza;yarayiteguye,yego, arayishakisha
28Abwiraumuntuati:“DoregutinyaUhoraho,nibwo bwenge;kandikuvamubibiniugutahura.
UMUTWEWA29
1ByongeyekandiYobuakomezaumuganiwe,aravugaati:
2Iyabanarimezenkomumeziashize,nkomuminsi Imanayandinze;
3Igihebujiyeyamurikiragamumutwe,kandiiyo nifashishijeumucyowenanyuzemumwijima;
4Nkukonarimuminsiy'ubutobwanjye,igiheibanga ry'Imanaryarikuihemaryanjye;
5IgiheIshoborabyoseyariikirikumwenanjye,igiheabana banjyebarihafiyanjye;
6Igihenogejeintambwezanjyen'amavuta,urutare rusukahoinzuziz'amavuta;
7Igihenasohokagakuirembonyuzemumujyi,ubwo nateguragaicyicarocyanjyemumuhanda!
8Abasorebarambonye,bihisha,abasazabarahaguruka, barahaguruka
9Abaganwabirinzekuvuga,barambikaikiganzaku munwa.
10Abanyacyubahirobaracecetse,ururimirwaborukomera kugisengecy'akanwakabo
11Amatwiamazekunyumva,birampaumugisha;ijisho rimbonye,rirampaubuhamya:
12Kuberakonarokoyeabakenebarize,n'impfubyi, n'utagirauwoamufasha.
13Umugishawiteguyekurimbukawangezeho,maze umutimaw'umupfakaziuririmbiraumunezero
14Nambaragagukiranuka,biranyambika:urubanza rwanjyerwabayenk'umwendan'ikanzu.
15Nariamasoy'impumyi,ibirengenarebaibirema
16Narisew'abakene,kandiicyanjyesinarinzi nashakishije
17Ndavunaguraurwasayarw'ababi,nkuramoiminyago mumenyoye.
18Hanyumandavuganti:Nzapfiramucyaricyanjye, kandinzagwizaiminsiyanjyenk'umusenyi
19Imiziyanjyeyakwirakwijwen'amazi,ikimekikararaku ishamiryanjye
20Icyubahirocyanjyecyarigishyamurinjye,kandi umuhetowanjyewongeyegushyamuntoki.
21Abantubampayeugutwi,barategereza,baracecekaku namazanjye
22Ntibongeyekuvuga,Ijamboryanjyeryabatuyeho.
23Barantegerezank'imvura;bakinguraumunwawabo nk'imvurayanyuma
24Nibanarabasetse,ntibabyizeye;Umucyowomumaso hanjyentibashirahasi
25Nahisemoinzirayabo,nicaraumutware,ntura nk'umwamimungabo,nk'umuntuuhumurizaicyunamo.
UMUTWEWA30
1Arikoubuabandushakundusha,baransuzugura,base nanzekodushyirahamwen'imbwaz'ubushobwanjye 2Yego,imbaragaz'amabokoyabozishoborakungirira akamaro,nibandebashaje?
3Kuberaubukenen'inzarabaribonyine;guhungiramu butayukerahahozeariubutayu.
4Nindewatemyeibihurun'ibihuru,n'imiziy'ibiti by'inyama
5Barirukanwamubantu,(baraboroganyumay'umujura;) 6Guturamubitarebyomumibande,mubuvumobw'isi, nomubitare
7Mubihurubarayikata;munsiy'urushundurabateraniye hamwe
8Bariabanab'injiji,yego,abanab'ibanze:baribabi kurushaisi.
9Nonehondiindirimboyabo,yego,ndiijamboryabo
10Banyangaurunuka,barampungakureyanjye,kandi ntibirindakunciramumaso
11Kuberakoyambuyeumugoziwanjye,akambabaza,na bobarekuyeumusegoimbereyanjye
12Ukubokokwanjyekw'iburyokuzamukaurubyiruko; bansunikaibirenge,bampagarikainzirazokurimbuka kwabo
13Bahinduyeinzirayanjye,batezaibyagobyanjye,nta mutabazibafite
14Bansanzenk'amazimenshi,mubutayubaranyikubita.
15Ubwobabwarampinduye,bakurikiranaubugingo bwanjyenk'umuyaga,kandiimiberehoyanjyeirashira nk'igicu.
16Nonehoubugingobwanjyebwansutswekurinjye; iminsiy'imibabaroyaramfashe
17Amagufwayanjyeyatobotsemurinjyemugihecy'ijoro, kandiimitsiyanjyentiruhuka.
18Umwambarowanjyewahinduwen'imbaraganyinshi z'indwarazanjye,zirampambirank'umukufiw'ikotiyanjye.
19Yantayemucyondo,mpindukank'umukungugun'ivu.
20Ndagutakambira,arikontunyumve,ndahaguruka,ariko ntunyitaho
21Uramberaumugome,ukubokokwawegukomeye kundwanya
22Unzamuramumuyaga;urantumyekuyigenderaho,no gushongaibintubyanjye
23Kukonzikouzanyica,nomunzuyageneweabantu bose.
24Icyakora,ntazaramburaikiganzacyemumva,nubwo bariramuirimbukarye
25Sinigezendirauwarimukaga?Ntabwoumutima wanjyewababajwenabakene?
26Igihenashakishagaicyiza,ikibikizakundeba,maze ntegerejeumucyo,hazaumwijima.
27Amarayanjyeyatetse,ntaruhuka:iminsiy'imibabaro yarambujije
28Nagiyemucyunamontazuba:Nahagurutse,ndariramu itorero
29Ndiumuvandimwew'inzoka,kandindiinshutiy'ibisiga
30Uruhurwanjyerwiraburakurinjye,amagufwayanjye yakaumuriro
31Inangayanjyenayoyahindutseicyunamo,urugingo rwanjyeruhindukaijwiryabobarira.
UMUTWEWA31
1Nagiranyeisezeranon'amasoyanjye;kuberaikinone nkwiyegutekerezakumuja?
Niikihegicecy'Imanakirihejuru?kandiniuwuhemurage w'Ishoborabyoseuvahejuru?
3Kurimbukasibibi?n'igihanokidasanzwekubakozi b'amakosa?
4Ntabonainzirazanjye,akabaraintambwezanjyezose?
5Nibanaragenzeubusa,cyangwanibaikirengecyanjye cyihutiyekubeshya;
6Rekanapimwekuringaniza,kugirangoImanaimenye ubunyangamugayobwanjye
7Nibaintambwezanjyezarahindutsezivamunzira, umutimawanjyeukagenderainyumay'amasoyanjye, kandinibahariikibabigifashemubiganzabyanjye; 8Nonehorekambibe,rekaundiarye;yego,rekaurubyaro rwanjyerushoreimizi
9Nibaumutimawanjyewashutswen'umugore,cyangwa nibanarategerejeumuryangow'umuturanyiwanjye; 10Nonehorekaumugorewanjyeasyaundi,abandi bamwunamire
11Kukoikiariicyahakibi;yego,niicyahaguhanwa n'abacamanza
12Kukoariumuriroutwikakurimbuka,kandiukuraho imiziyanjyeyose
13Nibanarasuzuguyeicyabaumugaraguwanjyecyangwa umujawanjye,igihebajyanagananjye; 14NonehonzakoraikiigiheImanaizuka?kandiniyasura, nzamusubizaiki?
15Ntabwouwankozemundaatamugize?kandintanumwe waduhinduyemunda?
16Nibanarabujijeabakeneibyifuzobyabo,cyangwa nkabanaratejeamasoy'umupfakazi; 17Cyangwanariyewenyine,kandiimpfubyintiyariye; 18(Kukokuvankirimutoyarezwenanjye,nkase,kandi namuyoboyekuvamundayamama;)
19Nibanarabonyekobarimbukakuberaimyenda, cyangwaumukeneweseutapfutse; 20Nibaikibunocyekitampayeumugisha,kandiniba atarashyushyeubwoyabw'intamazanjye;
21Nibanarambuyeukubokokurwanyaimpfubyi,mbonye ubufashabwanjyemuirembo:
22Rekareroukubokokwanjyekugwakurutugurwanjye, kandiukubokokwanjyekuvunikeigufwa.
23Kukokurimbukakw'Imanakwariubwobakurinjye, kandikuberaubukurubwayosinashoborakwihanganira
24Nibanarahinduyezahabuibyiringirobyanjye,cyangwa nkabwirazahabunziza,'Niwowebyiringirobyanjye;
25Nibanarishimyekuberakoubutunzibwanjyebwari bwinshi,kandikuberakoukubokokwanjyekwarikwinshi;
26Nibanarabonyeizubarirashe,cyangwaukwezikugenda mumucyo;
27Umutimawanjyewarashutswerwihishwa,cyangwa umunwawanjyewasomyeikiganzacyanjye:
28Ibyokandibyariicyahacyoguhanwan'umucamanza, kukonarinkwiyeguhakanaImanairihejuru.
29Nibanishimiyekurimbukakwanyangaga,cyangwa nkishyirahejuruigiheikibicyamubonye:
30Kandisinigezenemereraumunwawanjyegukora icyahanifurizaumuvumoubugingobwe
31Nibaabantubomuihemaryanjyebatavuzebati:"Iyaba twarafiteumubiriwe!"ntidushoboraguhazwa.
32Umunyamahangantiyacumbitsemumuhanda,ariko nakinguyeingenzi
33NibanarahisheibicumurobyanjyenkaAdamu,mpisha ibicumurobyanjyemugituzacyanjye:
34Natinyagaimbaganyamwinshi,cyangwaagasuzuguro k'imiryangobyanteyeubwoba,ndaceceka,ntasohoka?
35Iyabaumuntuanyumva!doreicyifuzocyanjyenuko Ishoborabyoseyansubiza,kandiumwanziwanjyeyanditse igitabo.
36Niukuri,nayifatakurutugu,nkayihambirank'ikamba
37Namutangarizaumubarew'intambwezanjye; nkigikomangomanamwegera.
38Nibaigihugucyanjyecyantakambiye,cyangwako imigeziyacyoyitotomba
39Nibanariyeimbutozacyontamafaranga,cyangwa natumyebanyirazobahasigaubuzima:
40Rekaamahwaakureahokubaingano,nacocklemu mwanyawasayiriAmagamboyaYobuararangiye
UMUTWEWA32
1AbobagabobatatubarekagusubizaYobu,kukoyari umukiranutsimumasoye
2HanyumauburakaribwaElihumweneBarakiyeliBuzite, womumuryangowaRam:uburakaribwebwakorewe Yobu,kukoyatsindishirijeahokubaImana.
3Nanonekandi,umujinyaweurwanyainshutizeeshatu, kukontagisubizobabonye,nyamarabakamaganaYobu
4ElihuyariategerejekugezaYobuavuga,kuko bamurushaga
5Elihuabonyekontagisubizokibonekamukanwak'abo bagabobatatu,uburakaribweburashya.
6ElihumweneBarakeliBuzitearamusubizaati:"Ndimuto, kandimurashajecyane;Nicyocyatumyengiraubwoba, kandisinatinyutsekukwerekaigitekerezocyanjye.
7Navuzenti,Iminsiigombakuvuga,kandiimyaka myinshiigombakwigishaubwenge
8Arikoharihoumwukamumuntu:kandiguhishurwa kw'Ishoborabyosekubahagusobanukirwa
9Abantubakomeyentabwoburigiheariabanyabwenge: kandin'abasazantibumvaurubanza
10Nicyocyatumyemvuganti:Nyumvira;Nanjye nzerekanaibitekerezobyanjye.
11Dorenategerejeamagamboyawe;Natezeamatwi impamvuzawe,mugihewashakishagaicyouvuga
12Yego,nakwitabye,kandi,ntan'umwemurimwe wemejeYobu,cyangwawasubijeamagamboye: 13Kugirangoutavugango:Twabonyeubwenge:Imana imujugunyehasi,ntabwoariumuntu.
14Nonehontiyanyeretseamagamboye,kandi sinzamusubizamumagamboyawe
15Barumirwa,ntibongeragusubiza,barekakuvuga.
16Igihenarintegereje,(kukobatavuze,arikobahagarara, ntibongeragusubiza;)
17Navuzenti,Nzasubizakandiuruharerwanjye,nanjye nzerekanaibitekerezobyanjye
18Kukonuzuyeibintu,umwukaurimurinjyeurambuza
19Doreindayanjyeimezenkavinoidafiteumuyaga; iriteguyeguturikank'amacupamashya
20Nzavuga,kugirangongarureubuyanja,nzakingura iminwayanjyensubize.
21Ndakwinginze,ndakwinginze,wemereumuntuuwoari wewese,cyangwangompaumuntuamazinay'icyubahiro
22Kukontaziamazinay'icyubahiro;kubikorauwankoze byantwaravuba
UMUTWEWA33
1Kuberaiyompamvu,Yobu,ndagusabye,umva amagamboyanjye,kandiwumveamagamboyanjyeyose.
2Dorenakinguyeumunwa,ururimirwanjyeruvugamu kanwakanjye
3Amagamboyanjyeazabaintunganez'umutimawanjye, kandiiminwayanjyeizavuganeza
4Umwukaw'Imanayandemye,kandiumwuka w'Ishoborabyosewampayeubuzima.
5Nibaushoborakunsubiza,shyiraamagamboyaweimbere yanjye,haguruka.
6Dore,nkurikijeicyifuzocyawemucyimbocy'Imana: Nanjyenaremwemuibumba
7Doreubwobabwanjyentibuzaguteraubwoba,nta n'ukubokokwanjyekuzakuremerera.
8Niukuri,wavuzemubyonumvise,numviseijwi ry'amagamboyawe,uvugango
9Ndahumanyentacyaha,ndiumwere;ntan'icyahakiri murinjye
10Doreabonyeibihebyokundwanya,ambarank'umwanzi we,
11Yashyizeibirengebyanjyemububiko,agurishainzira zanjyezose.
12Dore,muriwowentabwourigusa:Nzagusubiza,ko Imanairutaumuntu
13Kukiuharanirakumurwanya?kukontakintunakimwe yitaho.
14KukoImanaivugarimwe,yegokabiri,arikoumuntu ntiyabimenya.
15Munzozi,muiyerekwaryanijoro,iyoabantu basinziriyecyane,basinziriyekuburiri;
16Hanyumaakinguraamatwiy'abantu,ashyira ikimenyetsokunyigishozabo,
17Kugirangoakureumuntukumugambiwe,kandiahishe ubwiboneumuntu
18Yirinzeubugingobwemurwobo,n'ubuzimabwe ntibuzicwen'inkota
19Azahanishwakandiububabarekuburiribwe, n'amagufwayemenshin'ububabarebukabije:
20Kugirangoubuzimabwebwangaumugati,n'ubugingo bwebukabyainyama.
21Umubiriweurashize,kuburyoudashoborakuboneka; n'amagufwayeatabonetsearasohoka
22Yego,rohoyeyegereyeimva,n'ubuzimabwe abayangiza
23Nibahariintumwahamwenawe,umusemuzi,umwe mugihumbi,kugirangoyerekeumuntuubutaberabwe: 24Hanyumaamugiriraimpuhwe,aravugaati:Numukure mumwobo:Nabonyeincungu
25Umubiriweuzabamwizakurutauw'umwana: azagarukamuminsiy'ubutobwe:
26AzasengeraImana,kandiazamugiriraneza,kandi azabonamumasoheumunezero,kukoazahaumuntu gukiranukakwe
27Yitegerezaabantu,kandinihagirauvugaati: "Nacumuye,kandingorekaicyiza,arikontacyobyangiriye akamaro;
28Azarokoraubugingobwemurwobo,ubuzimabwe buzabonaumucyo.
29DoreibyobintubyosebikoranaImanakenshin'abantu, 30Kugaruraubugingobwemurwobo,kumurikirwa n'umucyow'abazima.
31EregaYobu,umvaneza,humura,nanjyendavuga
32Nibaufiteicyouvuga,nyishura,vuga,kukonshaka kugutsindishiriza.
33Nibaataribyo,nyumva,ceceka,nanjyenzakwigisha ubwenge
UMUTWEWA34
1ByongeyeElihuaramusubizaati:
2Yemwebanyabwenge,nimwumveamagamboyanje; Nimwumve,mwebweabafiteubumenyi.
3Kubangaugutwikugeragezaamagambo,nkukoumunwa uryohainyama
4Rekaduhitemourubanza:tumenyesheicyiza
5KukoYobuyavuzeati:“Ndiumukiranutsi,kandiImana yakuyehourubanzarwanjye
6Nkwiyekubeshyauburenganzirabwanjye?igikomere cyanjyentigishoboragukirantakurenga
7NindemuntuumezenkaYobu,unywagutukank'amazi?
8Ijyanan'abagizibanabi,ikagendanan'ababi.
9Kukoyavuzeati:“Ntacobimariraumuntungo yishimisheImana
10Nonerero,yemwebantubumva,nimwumvenabiImana, kugirangoikoreibibi;nokuriUshoborabyose,koagomba gukoraibibi
11Kukoazamuhaumurimow'umuntu,kandiatume umuntuweseabonamunziraye.
12Yego,rwoseImanantizakoraibibi,kandi Ishoborabyosentizagorekaurubanza.
Nindewamuhayeinshinganokuisi?cyangwaninde watayeisiyose?
14Nibayishyizeumutimakumuntu,niyegeranyaumwuka wen'umwukawe;
15Umubiriwoseuzarimbukirahamwe,umuntuazongera ahindukeumukungugu
16Nibaubuusobanukiwe,umvaibi:umvaijwi ry'amagamboyanjye
17Nindewangauburenganziraazategeka?kandiuzaciraho itekaumukiranutsi?
18Birakwiriyekubwiraumwamingo'urimubi?noku batware,NtimubahaImana?
Nikangahekuriweutakiraabantub'abatware,cyangwa ngoyubaheabakirekurutaabakene?kukoboseari umurimow'amabokoye.
20Mukanyagatobazapfa,abantubahangayikemugicuku, barapfa,kandiabanyembaragabazatwarwantantoki
21Kukoamasoyearimunziraz'umuntu,kandiabonaibyo akorabyose
22Ntamwijima,cyangwaigicucucy'urupfu,ahoabakora ibyahabashoborakwihisha.
23Kukontazashyiraumuntuibirenzeuburenganzira;ko agombagucirwaurubanzan'Imana
24Azavunaguraabantubakomeyebatagiraumubare, ashyiraabandimumwanyawabo
25Nicyocyatumyeamenyaimirimoyabo,akayitsinda nijoro,kugirangobarimbuke.
26Yabakubisenk'abantubabiimberey'abandi;
27Kuberakobamuteyeumugongo,kandintibazobona inziraziwe:
28Kugirangobatumeinduruy'abakeneimugereho,yumve gutakakw'abababaye
29Iyoatuje,nindeushoboragutezaibibazo?kandiiyo ahishemumasohe,nindeushoborakumubona? byakorerwakurwanyaishyanga,cyangwakurwanya umuntugusa:
30Koindyaryaidategeka,kugirangoabantubatagwamu mutego
31Niukuri,birahuyengobabwireImana,Nagizeigihano, sinzongerakubabaza:
32Ibyombonabitanyigisha,nibanarakozeibibi, sinzongeragukora.
33Bikwiyekubamubwengebwawe?azabishyura,waba wanze,cyangwanibauhisemo;kandintabwoarinjye:vuga ibyouzi
34Abanyabwengebambwire,kandiumunyabwenge anyumve
35Yobuyavuzentabumenyi,kandiamagamboyenta bwengeyariafite
36IcyonifuzaniukoYobuyageragezwakugezaimperuka kuberaibisubizoyahayeababi
37Kukoyongeyehoicyahacye,yadukubiseagashyimuri twe,kandiagwizaamagamboyekuMana.
UMUTWEWA35
1Elihuavugakandi,ati:
2Uratekerezakoibyoariukuri,wavuzeuti:"Gukiranuka kwanjyekurenzeubw'Imana?"
3Kukowavuzeuti:Bizakumariraiki?Kandi,Nungukaiki, nibanahanaguwehoibyahabyanjye?
4Nzagusubiza,nabagenzibawehamwenawe.
5Rebamuijuru,urebe;rebaibicubikuruta
6Nibaukoraicyaha,uramurwanyaiki?cyangwaniba ibicumurobyawebigwiriye,uramukoreraiki?
7Nibauriumukiranutsi,wamuhayeiki?Niikiyakiriyemu kubokokwawe?
8Ububibwawebushoborakubabazaumuntuukouri; kandigukiranukakwawegushoborakugiriraakamaro umwanaw'umuntu.
9Bitewenogukandamizwakwinshi,batumaabarengana barira:baratakakuberaukubokokw'abanyambaraga
10Arikontan'umweuvugaati:“Imanayandemyeirihe, itangaindirimbonijoro?
11Nindeutwigishakurutainyamaswazomuisi,kandi akatugiraumunyabwengekurutainyonizomuijuru?
12Bararira,arikontan'umweutangaigisubizo,kubera ubwibonebw'abantubabi
13Niukuri,Imanantizumvaibitagiraumumaro,kandi Ishoborabyosentizabyitaho
14Nubwouvugakoutazamubona,arikourubanzaruri imbereye;bityoumwizere.
15Arikoubu,kuberakoatarikobimeze,yasuyeuburakari bwe;nyamarantabizibikabije:
16NicyocyatumyeYobuakinguraumunwaweubusa; agwizaamagambontabumenyi
UMUTWEWA36
1Elihunawearagenda,ati:
2Mumbabariregato,nzakwerekakontaravugamuizina ry'Imana
3Nzakuraubumenyibwanjyekure,kandinzaha Umuremyiwanjyegukiranuka.
4Kukomuby'ukuriamagamboyanjyeatazabaibinyoma, uwuzuyemubumenyiarikumwenawe
5Dore,Imanairakomeye,kandintan'umweisuzugura: ifiteimbaragan'ubwenge
6Ntarinzeubuzimabw'ababi,ahubwoahauburenganzira abakene.
7Ntiyahanzeamasoabakiranutsi,arikobarikuntebe y'ubwami;yego,arabashirahoubuziraherezo,kandi barashyizwehejuru.
8Kandinibaboheshaiminyururu,bagafatirwamungoyi y'imibabaro;
9Hanyumaaberekaimirimoyabo,n'ibyahabyabobarenze
10Yabatezeugutwikugirangoabatoze,kandiategekako bavamubyaha
11Nibabamwumvirakandibakamukorera,bazamara iminsiyabomumajyambere,n'imyakayabomubyishimo
12Arikonibatumvira,bazarimburwan'inkota,kandi bazapfabatabizi
13Arikoindyaryamumutimazirundanyauburakari: ntibariraiyoababohesheje.
14Bapfabakiribato,kandiubuzimabwaboburimu bihumanye
15Akizaabakenemumibabaroye,akinguraamatwiyabo mugitugu
16Nubwobimezebityo,yabayarakuvanyemukagaakajya ahantuhanini,ahatarihoibibazo;n'ibigombagushyirwa kumezayawebigombakubabyuzuyeibinure
17Arikowashohojeurubanzarw'ababi,urubanza n'ubutaberabigufate.
18Kuberakoharihoumujinya,wirindekugirango atagutwarainkoniye,bityoincunguninintishobora kugutanga.
19Azubahaubutunzibwawe?oya,ntabwoarizahabu, cyangwaimbaragazosezimbaraga
20Ntukifuzeijoro,igiheabantubaciwemumwanyawabo 21Witondereibicumuro,kukoibyowahisemoaho kubabara.
22Dore,Imanaishyirahejuruimbaragazayo:ninde wigishankawe?
23Nindewamutegetseinziraye?cyangwaninde ushoborakuvugaati'Wakozeibicumuro?
24Wibukekoukuzaumurimowe,abantubabona
25Umuntuwesearashoborakubibona;umuntuarashobora kubirebakure
26DoreImanairakomeye,kandintituzi,ntanubwoimyaka yeishoboragushakishwa.
27Kukoatemaibitonyangaby'amazi:bagushaimvura ukurikijeimyukayayo:
28Ibyobicubitonyangakandibigahinduraumuntucyane.
29Kandihariuwashoboragusobanukirwaikwirakwizwa ry'ibicu,cyangwaurusakurw'ihemarye?
30Dore,ayitwikiriye,ayitwikiramunyanja.
31Kukoabantubabaciraurubanzaatangainyamanyinshi
32Akingiraibicu,ikanabitegekakutamurikaigicukiza hagati.
33Urusakurwarworwerekanaibyerekeye,inkanazo zivugaibyuka
UMUTWEWA37
1Kuriibyokandiumutimawanjyeuhindaumushyitsi, nkimurwamumwanyawe
2Umvawitonzeurusakurw'ijwirye,n'ijwirivamukanwa
3Yayoboyemunsiy'ijururyose,n'inkubayekugezaku mperaz'isi
4Nyumay'ijwiriratontoma:inkubaihindishaijwi ry'icyubahirocye;kandintazagumahoigiheijwirye ryumvikanye
5Imanaihindishainkuban'ijwiryayo,akoraibintu bikomeye,ibyotudashoborakubyumva.
6Kubwirauruburaati:“Bahanokuisi;kimwen'imvura nto,n'imvuranyinshiyimbaragazayo.
7Afungaukubokokwaburimuntu;kugirangoabantu bosebamenyeumurimowe
8Hanyumainyamaswazijyamurwobo,zigumamu mwanyawazo.
9Mumajyepfohavainkubiy'umuyaga,n'ubukonje buturukamumajyaruguru
10Umwukaw'Imanautangwan'ubukonje,kandiubugari bw'amaziburagoramye
11Mukuhira,yambikaigicucyijimye:atatanyaigicucye cyaka:
12Byahinduwen'inamaze,kugirangobakoreicyo abategetsekuisiyosekuisi.
13Yabiteyekuza,habagukosorwa,cyangwaigihugucye, cyangwaimbabazi
14Yobu,umvaibyo,hagarara,urebeimirimoitangaje y'Imana.
15WariuziigiheImanayabirukanye,ikamurikiraurumuri rw'igicucyayo?
16Wabauzikuringanizaibicu,imirimoitangajeye itunganyemubumenyi?
17Imyendayaweirashyuha,iyoatujeisin'umuyagawo mumajyepfo?
18Warikumwenaweukwirakwizaijururikomeye,kandi nk'ikirahuregishonga?
19Twigisheicyotuzamubwira;kuberakotudashobora gutegekaimvugoyacukubwumwijima
20Azabwirwakomvuga?nihagiraumuntuuvuga,rwose azamirwa
21Nonehoabantuntibabonaurumurirwinshirurimubicu, arikoumuyagaurarengana,urabasukura.
22Ikirerecyizakivamumajyaruguru:hamwen'Imanani icyubahirogikomeye
23GukorakuriUshoborabyose,ntidushoborakumumenya: niindashyikirwamububasha,nomugucaimanzanomu butaberabwinshi:ntazababara
24Abanturerobaramutinya:ntiyubahaumunyabwenge ufiteumutima
UMUTWEWA38
1UwitekaasubizaYobuavuyemumuyaga,ati:
2Nindeuhinduraumwijimainaman'amagamboatabizi?
3Kenyeranonehoikibunocyawenk'umuntu;kuko nzagusaba,kandiuzansubize
4Wariheigihenashirahourufatirorw'isi?menyesha,niba ufiteubushishozi
5Nindewashyizehoingamba,nibaubizi?cyangwaninde warambuyeumurongokuriyo?
6Niheheurufatirorwarworukomeye?cyangwa uwashyizehoibuyery'imfuruka;
7Iyoinyenyerizomugitondozaririmbagahamwe,kandi abanab'Imanabosebavuzaindurubishimye?
8Cyangwanindewafunzeinyanjan'inzugi,iyozimenetse, nk'ahozasohotsemunda?
9Igihenahinduraigicuumwambarowacyo,n'umwijima w'icuraburindi,
10Uhagarikeahonateganije,ushirehoinzugin'inzugi, 11Naweati:"Kugezaubuuzaza,arikontuzongerekubaho, kandiimirabayaweishemaizahagarara?
12Wategetseigitondokuvamuminsiyawe;kandi yatumyeiminsiyumunsiimenyaumwanyawe;
13Kugirangoifateimperaz'isi,kugirangoababi bajugunywemuriyo?
14Yahinduwenk'ibumbakukashe;kandibahagaze nk'umwenda
15Kandiababi,umucyowabourazimye,kandiukuboko gukomeyekuzavunika
16Winjiyemumasokoy'inyanja?cyangwawagenze ushakishaubujyakuzimu?
17Wakinguyeamaremboy'urupfu?cyangwawabonye imiryangoyigitutucyurupfu?
18Wigezeubonaubugaribw'isi?menyeshanibaubizi byose
19Inziraiturahe?nahokumwijima,ahobiherereye, 20Kougombakuyijyanakumbibizayo,kandiukamenya inziraiganakunzuyayo?
21Urabizi,kukowavutseicyogihe?cyangwakuberako iminsiyawearimyinshi?
22Winjiyemubutunzibwashelegi?cyangwawabonye ubutunzibw'urubura,
23Nabitseikimugihecy'amakuba,kumunsiw'intambara n'intambara?
Nimubuheburyourumurirutandukanijwe,rukwirakwiza umuyagawomuburasirazubakuisi?
25Nindewagabanijeumuyoborow'amazikugirango amaziarengere,cyangwainzirayogukubainkuba; 26Kugirangoimvuraigwekuisi,ahontamuntuuri;mu butayu,ahontamuntuuhari;
27Guhazaubutayun'ubutayu;noguteraigiticyicyatsi kibisikumera?
28Eseimvurayaguyese?cyangwanindewabyaye ibitonyangaby'ikime?
29Uruburarwavuyemundayande?n'ubukonjebukabije bwomwijuru,nindewabihimbye?
30Amaziyihishenk'ibuye,mumasoh'inyanjaharakonja.
31UrashoboraguhambiraibintubyizabyaPleiades, cyangwaugahamburaimiryayaOrion?
32UrashoborakubyaraMazarotimugihecye?cyangwa urashoborakuyoboraArcturusihamwenabahungube?
33Uziamategekoy'ijuru?Urashoboragushirahoubutware bwayomwisi?
34Urashoborakuzamuraijwiryawemubicu,kugirango amazimenshiagutwikire?
35Urashoborakoherezaumurabyokugirangobagende bakubwirebati:Hanoturi?
36Nindewashyizeubwengemugicecy'imbere?cyangwa nindewatanzegusobanukirwakumutima?
37Nindeushoborakubaraibicumubwenge?cyangwa nindeushoborakugumaamacupayomwijuru,
38Iyoumukunguguukuzeugakomera,kandiibibyimba bigahurirahamwe?
39Uzahigaintare?cyangwakuzuzaibyifuzobyintarezikiri nto,
40Iyobicayemundirizabo,bakagumamubwihishongo baryamebategereje?
41Nindeutungaigikonaibiryobye?iyoabanabe batakambiyeImana,bazererakuberakuburainyama
UMUTWEWA39
1Uziigiheihenezomugasozizibyara?cyangwa urashoboragushiraakamenyetsomugiheimpongozibyaye?
2Urashoborakubaraamezibasohoza?cyangwauziigihe bazana?
3Barunama,babyaraabanababo,birukanaakababarokabo
4Abanababobakundwacyane,bakuranibigori; barasohoka,ntibabasubireyo
5Nindewoherejeindogobeyomugasozikubuntu? cyangwanindewarekuyeimigoziy'indogobeyomugasozi?
6Nagizeinzunayigizeubutayu,ubutayuniubuturobwe
7Asuzuguraimbagay'umujyi,kandintiyitakugutakakwa shoferi
8Imisoziniurwurirwe,kandiashakishaburikintucyose kibisi
9Unicornizemerakugukorera,cyangwagukurikizauburiri bwawe?
10Urashoboraguhambiraunicornhamwenitsindarye mumurongo?cyangwaazagukurikiranaibibayanyuma yawe?
11Uzamwizera,kukoimbaragazearinyinshi?cyangwa uzamurekaimirimoyawe?
12Uzamwizerakoazazanaurugorwawe,akaruteranyiriza mukirarocyawe?
13Wahayeamababamezaimpyisi?cyangwaamababa n'amababakuriostrich?
14Igisigaamagiyemuisi,ikayashyushyamumukungugu, 15Kandiyibagirwakoikirengegishoborakubajanjagura, cyangwainyamaswayomugasoziikabimena
16Yinangiyeabanabe,nkahoatariibye:imirimoyeni impfabusantabwoba;
17KuberakoImanayamwambuyeubwenge,ntanubwo yamuhayeubwenge.
18Niikihegiheyishyirahejuru,asuzuguraifarashi n'uyigenderaho
19Wahayeifarashiimbaraga?Wambitseijosiinkuba?
20Urashoborakumuteraubwobank'inzige?ubwiza bw'amazuruyebuteyeubwoba
21Yikubitamukibaya,yishimiraimbaragaze,akomeza guhuran'abantubitwajeimbunda
22Asebyakuberaubwoba,kandintabwobaafite;eka kandintasubirainyumamunkota.
23Umutegouramurwanya,icumurirabagiranan'ingabo 24Yamizebungurin'uburakarin'uburakari,ntanubwo yemerakoariijwiry'impanda.
25Avugamunzamba,Ha,ha;anukaurugambakure, inkubaz'abatware,n'induru
26Inyoniiragurukaikoreshejeubwengebwawe, ikaramburaamababayerekezamumajyepfo?
27Esekagomairazamukakuitegekoryawe,ikagiraicyari cyayohejuru?
28Atuyekandiagumakurutare,kurutare,n'ahantu hakomeye
29Kuvaaho,ashakaumuhigo,amasoyeakarebakure.
30Abanabenabobonsaamaraso:kandiahoabiciweari, ariho
UMUTWEWA40
1Byongeyekandi,UhorahoasubizaYobu,aravugaati: 2UhanganyenaUshoborabyoseazamwigisha?uhana Imana,rekaayisubize
3YobuasubizaUhoraho,aravugaati: 4Dorendimubi;Nzagusubizaiki?Nzashyiraikiganza cyanjyekumunwa.
5Nigezekuvuga;arikosinzasubiza:yego,kabiri;ariko sinzakomeza
6UwitekaasubizaYobuavuyemumuyaga,ati: 7Kenyeraikibunocyawenk'umuntu:Nzagusaba,kandi ubimbwire
8Urashakakandigucaurubanzarwanjye?Uzancira urubanza,kugirangoubeumukiranutsi?
9Ufiteukubokonk'Imana?cyangwaushoboragutontoma n'ijwinkawe?
10Witegureubuufiteicyubahiron'icyubahiro;kandi witegureufiteicyubahiron'ubwiza
11Ujugunyemumahangauburakaribwawe,urebeumuntu wesewishyirahejuru,ukamutuka
12Rebaumuntuwesewishyirahejuru,ukamushyirahasi; ukandagiraababimumwanyawabo.
13Bihishemumukunguguhamwe;kandibahambiremu masorwihishwa.
14Nonehonzakubwirakoukubokokwawekw'iburyo kugukiza
15Dorebehemotinaremyenawe;aryaibyatsink'inka
16Noneho,imbaragazezirimurukenyerero,n'imbaraga zezirimunda
17Azunguzaumurizonk'amasederi:amabuyey'amabuye arazinga
18Amagufwayenink'imiringaikomeye;amagufwaye amezenk'utubari.
19Niumutwarew'inziraz'Imana:uwamuremyeashobora gukorainkotayengoimwiyegere
20Niukuriimisoziimuzaniraibiryo,ahoinyamaswazose zomugasozizikinira
21Aryamyemunsiy'ibitibitwikiriye,mubwihisho bw'urubingo,nokukiraro.
22Ibitiby'igicucubimupfukaigicucucyabyo;igishanga cyumugezikimuzengurutse
23Doreanywauruzi,arikontiyihutira:yizeyekoashobora gukuraYorodanimukanwa
24Afatan'amasoye:izururyeryacengeyemumutego
UMUTWEWA41
1Urashoboragushushanyaleviathanukoreshejeikariso? cyangwaururimirwen'umugoziwamanuye?
2Urashoboragushiraikizurumuzuru?cyangwayabyaye urwasayaakoreshejeihwa?
3Azagutakambirabyinshi?Azakubwiraamagambo yoroshye?
4Azogusezerananawe?uzamujyanakumugaragu ubuziraherezo?
5Uzakinanawenk'inyoni?cyangwauzamuhambira inkumizawe?
6Bagenzibebazamukoreraibirori?bazamutandukanya n'abacuruzi?
7Urashoborakuzuzauruhurweibyumabyogosha? cyangwaumutweweufiteamacumu?
8Murambikehoikiganza,wibukeurugamba,ntuzongere
9Doreibyiringirobyeniimpfabusa:ntan'umwe uzajugunywanubwoamubonye?
10Ntan'umweukazekuburyowatinyukakumukangura: nindeushoboraguhagararaimbereyanjye?
11Nindewambujije,ngondamwishura?ibirimunsiyijuru ryoseniibyanjye.
Sinzahishaibicebye,n'imbaragaze,cyangwaurugerorwe rwiza
Nindeushoborakuvumburaisuray'imyendaye?cyangwa nindeushoborakumusangaafiteijosiryekabiri?
Nindeushoboragukinguraimiryangoye?amenyoyeateye ubwobahiryanohino
Umunzaniweniubwibonebwe,ufungiwehamwenakashe yahafi
16Umweyegereyeundi,kuburyontamwukaushobora kuzahagatiyabo
17Bahujwehamwe,barafatana,kuburyobadashobora kurengerwa.
18Mukwifuzakwe,umucyourabagirana,kandiamasoye amezenk'amasoyomugitondo
19Mukanwakayohasohokaamatarayaka,kandiumuriro ugurumana.
20Mumazuruyehasohokaumwotsi,nkomunkono cyangwakode.
Umwukaweucanaamakara,n'umuriroukavamukanwa.
22Muijosiryehagumahoimbaraga,umubabarouhinduka umunezeroimbereye
23Ibiceby'umubiriwebyahujwe:birakomeyemuribo; ntibishoborakwimurwa
24Umutimaweurakomeyenk'ibuye;yego,nkibicenkigice cyurusyorwanether
25Iyoyihagurukiye,abanyembaragabaratinya:kubera gucikaintege.
26Inkotayeuyirambitsentishoboragufata:icumu, umuheto,nahabergeon
27Yubahaicyumank'ibyatsi,n'umuringank'ibitibiboze.
28Umwambintushoboragutumaahunga:amabuyeya shitingiahindukahamwenawemubyatsi
29Dartsibarwank'ibyatsi:asekakunyeganyezaicumu.
30Amabuyeakarishyearimunsiye:asasaibintubityaye kucyondo
31Akoraikuzimukugirangoatekenk'inkono:akora inyanjank'inkonoy'amavuta
32Yakozeinziraimurikirainyumaye;umuntuyatekereza ikuzimukugirangoahindurwe.
33Kuisi,ntahoahwanyenawe,wakozwentabwoba
34Yarebaibintubyosebyohejuru,niumwamikubana b'ubwibonebose.
UMUTWEWA42
1YobuasubizaUhoraho,aravugaati: 2Nzikoushoboragukorabyose,kandikontagitekerezo gishoborakukubuza.
3Nindeuhishainamaatabizi?niyompamvunavuzeko ntabyumva;ibintubyizacyanekurinjye,ibyosinarinzi
4Ndakwinginze,ndakwinginze,nanjyendavuga: Nzagusaba,kandiubimbwire
5Numviseibyawenumviseugutwi,arikononehoijisho ryanjyerirakubona.
6Nicyocyatumyenangaurunuka,nkihanamu mukungugunomuivu
7UkunikoUwitekaamazekubwiraYobuayomagambo, UwitekaabwiraElifaziw'Umutemani,ati:'Uburakari bwanjyebwakongejekuriwewen'incutizaweebyiri,kuko utigezeumbwiraigikwiriyenk'ukoumugaraguwanjye Yobuyabivuze
8Nonehorero,fataibimasabirindwin'amasekurume y'intamaarindwi,ujyekwamugaraguwanjyeYobu, witangeituroryoswakandiumugaraguwanjyeYobu azagusengera,kukonzamwemerakugirangontagukorera nyumay'ubuswabwawe,kukoutigezeumbwiraikintu cyiza,nk'umugaraguwanjyeYobu
9Elifaziw'UmutemaninaBildadiShuhitenaZofari Umunyamamubaragenda,bakorank'ukoUhoraho yabitegetse:UhorahonaweyemeraYobu
10UhorahoahinduraimboheyaYobu,igiheyasabiraga inshutize:UwitekanaweahaYobuinshuroebyiriibyo yariafitembere
11Abavandimwebebose,bashikibebose,ndetsen'abari basanzwebaziranyebose,basangiranaweumugatimunzu ye,baramutontomera,bamuhumurizakubibibyose
Uwitekayamuzaniye,umuntuweseamuhaigiceri cy'amafaranga,n'umuntuweseimpetayazahabu.
12UwitekaahaumugishaiherezoryaYobukurutauko yatangiraga,kukoyariafiteintamaibihumbicuminabine, n'ingamiyaibihumbibitandatu,n'ingogoigihumbi n'ibimasa,n'indogobeigihumbi
13Yabyayeabahungubarindwin'abakobwabatatu 14Yitaizinaryambere,Jemima;n'izinaryakabiri,Kezia; n'izinaryagatatu,Kerenhappuch
15Mugihugucyose,ntabagorebabonwank'abakobwaba Yobu,kandiseyabahayeumuragemuribenewabo 16Nyumay'ibyo,Yobuabahoimyakaijananamirongo ine,abonaabahunguben'abahungube,ndetsen'ibisekuru bine
17Yobuarapfa,ashajekandiyuzuyeiminsi