21Denenepsu,manawaanawongngetutakemanehing pangrasane,ikukarepkangnyampurakerasasenenglan lara
22Ingkasenengan,uga,anadebasementmoralsing nuduhakemacem-macemkarep.
23Wujudeingjiwaikukayadenepanyombong,srakah, kamulyantanpaguna,padudon,goroh,laningbadankaya mangandaginganeh,rakus,langormandingingrahasia.
24Saikikasenenganlanlarakayawitloro,singthukul sakaawaklannyawa,mulaakehcabangsakahawa-nepsu ikisingthukul;lanAlasansabenwongminangkamastergardener,weedinglanpruninglannalenimunggah,lan nguripakebanyulanngarahakemrana-mrene,ndadekke thicketsakadispositionslankarepingdomestication
25Sababsanadyannalarikutuntunaningkautaman, nangingikunguwasanihawa-nepsu.
26Saiki,saiki,mulane,mulaneNalardadiluwihdhuwur tinimbanghawa-nepsuamargatumindaknyandhet temperance.
27Temperance,akunjupukiku,repressingkepinginan; nangingsakakepinginansawetarasingmentallansawetara fisik,lanlorojiniscethakontroldeningAlesan;nalikakita digodhamenyangdagingsingdilarang,kepiyecaranekita bisangeculakekesenengansingbisadipikolehi?
28Apadudunalarikunduwènikuwasakanggonahan hawanapsu?Ingpanemukukayamangkono
29Mulané,nèkawakédhéwépénginmangankéwankéwanbanyulanmanuk-manuklankéwan-kéwanapawaé singdilarangkanggokitamiturutangger-anggeringTorèt, awakédhéwékudungontaknganggoakal
30Amargihawanapsukitakacepenglankapendhetdening pikiraningkangsedheng,lansakehingobahingbadan manutkendharaanNalar
31Lanapaanasingkagetyenkepinginanalam sakanyawakanggosenengfruitionsakakaendahanwis sirep?
32Satemené,ikisebabékitamemujiYusufsingmursid, amargakanthiakal,kanthiusahamental,dhewekemriksa hawanafsuKanggodheweke,wongenomingumurnalika kepinginanfisikkuwat,deningAlesanquenchedimpuls sakakarep
33Lannalarkabuktenbisanundukakehawanafsu,ora mungsakahawa-nepsu,nangingugakabehjinissrakah.
34Awitangger-anggeringTorètkandha,’Kowéajamèri marangsomahépepadhamulanapawaésingdadiduwèké pepadhamu.
35Satemene,manawaangger-anggeringToret ndhawuhakesupayakitaajadhemen,akumikir,mesthine kudunegesakekanthikuatargumentasiyenAlasanikubisa ngendhalenihawanafsu,kayadenehawa-nepsukang nglawankaadilan
36Kadospundimalih,tiyangingkanglimrahipun gormanding,srakahtuwinmendem,sageddipunwulang ngewahisipatipun,manawiAlesanpunikabotennyata ingkangnguwasanihawanafsu?
37SatemenemanawaanawongnetepiuripemanutanggeranggeringToret,yenwongkikirikutumindakenglawan kodratelanngutangidhuwitmarangwongmlarattanpa bunga,laningtaunkapituutangembatalake
38Lanmanawawongikuparsimonious,ikubakal ditanggulangideninghukumliwattumindaksakanalar,lan
ngempetsakagleaningtunggulutawanjupukwohanggur pungkasansakakebonanggur.
39Lankanggokabehliyanekitabisangertenimanawa Nalaranaingposisinguwasanihawanafsuutawatresno.
40Awitangger-anggeringTorètikungungkulirasatresna marangwongtuwa,supayawonglanangajanganti nglirwakakékabecikané,lanngungkulikatresnanémarang wongwadon,mulanéyènwongwadonmaunerak,wong lanangkududidukani,lannduwènikatresnanmaranganak, lanyènwonglanangnakal,wonglanangkudungukum,lan nguwasanipratelankekancan,supayawonglanangnduwé ala
41Lanajapadhanganggepdadiparadoks,manawaNalar liwatangger-anggeringTorètbisangalahakemalahsengit, ngantiwongorangethokkebonemungsuh,lanngreksa barang-barangemungsuhsakawongsingngrusak,lan nglumpukakebarang-barangsingwisbuyar
42Lanangger-anggerNalarugakabuktenlumantarhawa nepsuutawapialakangluwihagresif,ambisi-ambisi, kesombongan,pamer-pameran,gumunggung,langoroh
43Awitpikiransingorabiasakuwingusirhawa-nepsu singnistha,kayadenenepsu,amargabisangalahakeiki.
44Ya,NabiMusanalikanepsumarangDatanlanAbiram oranglirwakakebebendune,nangingngendhaleni bebendunenganggoakal.
45Amargapikiransingsederhana,kayasingwis dakkandhakake,bisangalahakehawa-nepsu,ngowahi sawetara,lanngremehakewongliya.
46Yakub,leluhurkitasingwicaksana,kokmalahnyalahké kulawarganéSiméonlanLèwi,mergamatènitalerSikèm tanpaalesan,karokandha:Kenaainglaknatnepsuné!
47Awitsaupamaoraanakakuwatankanggonahan nepsuné,Panjenenganémesthiorabakalngandika mangkono.
48AwitingdinanalikaGustiAllahnitahakémanungsa, Panjenenganénandurakéhawanapsulankarep,lanuga, ingwektusingpadha,nglebokakepikiraningdhamparing tengah-tengahingrasa,supayadadituntunansuciing samubarangkabeh;Laningpikiranedhewekemenehi Toret,singyenanawongngaturawakedhewe,dheweke bakalnguwasanikarajansingsederhana,adil,berbudi,lan wani
BAB2
Aturansakakepinginanlannesu.KisahngelakDaud.BabbabaduksakasajarahkunaSavagenyobakanggo nggawewongYahudimanganbabiReferensisingmenarik kanggobankkuno(Ayat21)
1Mangkonougaanawongkangtakon:MenawaNalariku nguwasanihawa-nepsu,yageneoranguwasanikesupenlan kabodhoan?
2NangingargumentasikasebutpancenkonyolKanggo Alesanoraditampilakenguwasanihawanafsuutawacacat ingawakedhewe,nangingnguwasaniawak
3Contoné,oraanasijiwaéingantaramusingbisa nyirnakaképepénginanalamiahkita,nangingAlasanébisa uwalsakadadibatursakapepénginan
4Oraanawongsiji-sijiaingantaramukangbisa ngilangakerasanepsusakaingjiwane,nangingAkalbisa nulunginepsu
5Oraanawongsiji-sijiaingantaramusingbisa nyingkirakesipatjahat,nangingNalarbisadadisekutu singkuat,supayaorakenapengaruhala
6Nalarikududuuwalsakahawa-nepsu,nangingdadi antagonis.
7KasusngelakéRajaDawudbisadadiluwihcetha 8AwitnalikaSangPrabuDawudnglawanwongFilistiing salawas-lawase,lanmargasakapambiyantuparaprajurit ingnagarakitawismateniwongakeh,dheweketekaing wayahsore,kanthikringetlanrekasa,menyangingtarub karajan,ingsakubengewadya-balaneparaleluhurkita
9Sakehingwadyabalabanjurpadhanedhabengi;nanging sangprabukasêkêlbanget,sanadyanwisakèhbanyu,ora bisangelak
10Nanging,kepinginansingoranalarkanggobanyusing dikuwasanimungsuhsingsayatambahakeh,ngobong dhewekelantanpaawaklanngobongdheweke
11Barengwadya-balanepadhanggresulamarangkareping sangprabu,ananom-nomanloro,prawirakanggagah prakosa,padhaisin,manawaratuneorakarsane,padha nganggogegamankabeh,banjurnjupukpraubanyu,nuli minggahingbetengingmungsuh;lannyolongoradideteksi liwatpengawalinggapura,padhadigolekiliwatkabeh campmungsuh
12Wong-wongmaukanthikendelnemonisumberbanyu mau,lansakaingkonopadhangetokakéwadhahkanggo SangPrabu
13NangingDawud,senajanisihkrasangelak,nganggep yèngetihsingkayangonokuwi,singdianggeppadhakaro getih,ikumbebayanibangetkanggonyawané
14Mulané,nglawankarepé,dhèwèkéngesokakébanyu dadipisungsungmarangGustiAllah
15Awitbudiningbudiikubisanelukakehawa-nepsuning hawa-nepsu,lanbisanyirepgenininghawa-nepsu,lanbisa jaya-jayanenglawanlaraningbadankita,sanadyansantosa banget,lankanthikaendahanmorallankaluhuraningNalar, bisanantangkanthingremehakesakabehingpangwasaning hawa-nepsu
16Lansaikikesempatankasebutngajakkitanyritakake critababaganAlesansingbisadikontrol.
17Ingnalikaparaleluhurkitapadhangrasakaketentremrahayumargasakanetepiangger-anggeringToret,lan padhaseneng-seneng,mulaSeleucusNikanor,ratuing Asia,ndhatengakepajegkanggongibadahingPadaleman Suci,lanngakonikawicaksanankita,malahanawongwongtartamtu,singtumindaknglawankarukunanumum, nulimelukitaingpirang-pirangbilai
18Onias,priyayikangluhurbudiné,nalikaikudadiImam Agunglanduwékalungguhankanggouripé,anasawijining Simonkangnglawanmarangdhèwèké,nangingsanadyan anasabarangpitenah,dhèwèkéorabisagawecilakané dhèwèkémargasakawongakèh,muladhèwèkémlayu menyangmanèhkanthimaksudarepngulungakénegarané 19WongmaubanjursowaningngarsaneApolonius, gubernuringSiria,FenisialanKilikia,sartangandika, 'SingsetyamarangSangPrabu,akumrenearepngandhani kowe,yeninggedhong-gedhongingYerusalemdisimpen akehewonancelenganpribadi,singorakagolongingakun PadalemanSuci,lanhakkagunganeRajaSeleukus' 20Apoloniusnyenyuwunbabkatranganbabprakaramau, banjurngalemSimonmergaanggonengabdimarangSang Prabu,nulienggal-enggalmenyangingkratonSeleukus,
lannyritakakebandhakangajiikubanjur,sawisenampa panguwasakanggonanganiprakaraiku,dhewekeenggalenggalmangkatmenyangnegarakita,diiringiSimon laknatlantentarabangetkuwat,lanngumumakeyen dhewekeanaingkonomiturutdhawuheSangPrabu kanggonjupukcelenganpribadiingkas
21Wong-wongkitapadhanepsubangetmarangpawarta iki,lanpadhaprotesbanget,amarganganggepiku minangkaprakarasingnggegirisikanggowong-wongsing wismasrahakesimpenaneingpetikanePadalemanSuci supayadirampok,lanpadhambuwangkabehalanganing dalane
22NangingApolonius,kanthiancaman,banjurmlebuing PadalemanSuci
23ParaimamsinganaingPadalemanSucilanwong-wong wadonlanbocah-bocahpadhanyuwunmarangGustiAllah, supayangluwariPedalemanéAllahsingdirusakLan nalikaApolloniuskarowadya-balagegamanmlebukanggo ngrebutdhuwit,padhakatonmalaekatsakaswarga, nunggangjaran,karokilatsumunarsakatangan,lanwedi bangetlangumetermarangwong-wongmau
24Apoloniusambruksetengahmatianaingplatarané bangsa-bangsaliya,lanngacungakétanganémenyang swarga,lankaronangisnyuwunmarangwong-wongIbrani, supayapadhanyuwunsyafaatkanggodhèwèkélannyegah bebendunétentaraswarga
25AwitGustiYésusngomongnèkDèknéwisnglakoni dosalanpantesdihukumpati,lannèkDèknémasrahké uripé,Dèknébakalngluhurkékabèhwongbabkaberkahan ingPapanSuci
26Mergasakatembung-tembungkuwi,ImamAgung Onias,senajanpalingtlitiingkasus-kasusliyané,njaluk syafaatkanggodhèwèké,supayaRajaSélukusoramikir nèkApoloniuskatumpesdéningmanungsalandudu kaadilanéAllah
27MulanéApolonius,sakwisédiluwarisingnggumunké, lungangomongmarangrajabablelakonsingdialami.
28NangingSeleucusseda,nggantosakentahtapunika putraAntiokhusEpiphanes,wongoverweeningelek;sing mecatOniassakajabatansuci,lanmalahdadiImam AgungJason,sadulure,minangkaimbalankanggojanjian Jasonkudumbayartelungewunematussawidaktalenta sabentaun.
29BanjurdiangkatdadiImamAgungYasonlandiangkat dadipangarepingrakyat
30Landheweke(Jason)ngenalakewong-wongkitacara uripanyarlankonstitusianyarsingnerakToret;Dadiné oramungngladènigimnasiumingGunungéparaleluhur kita,nanginguganyingkiraképangibadahingPadaleman Suci
31Mulané,kaadilanéGustiAllahndadèkakénesulan ndadèkakéAntiokhusdhéwédadimungsuhnglawankita.
32AwitkapanNalikalagiperangkaroPtolemeusanaing Mesir,krunguwong-wongingYerusalempadhabungah bangetmargasakakabarsedane,banjurenggal-enggalbali nglawanwong-wongmau
33Sawisénjarah-rayahkuthané,dhèwèkéndhawuhaké ukumanpatimarangsapawaésingbakalkatonuripmanut angger-anggeréleluhurkita
34NangingPanjenenganemanggihisakehedhawuhdhawuheikuoraanagunanekanggonyirnakakekatetepane bangsakitamarangToret,sartamirsanisakehingancaman
lanpaukumaneikudiremehake,satemahwongwadon padhanyunatianak-anakelanang,sanadyanwissumurup apakangbakalkelakon,padhakacemplungakesakaing parang,bebarengankaroturune.
35Mulané,barengprenatan-prenatanéterusdiremehké karowongakèh,dhèwèkédhéwéngupayanyiksasaben wongsiji-sijiasupayamangandagingsingnajis,lanbanjur nyingkuragamanéwongYahudi.
36Mulané,Antiokhussinglalim,karoparaanggota dewané,lungguhingpengadilaningpanggonansing dhuwur,karowadya-balanéditataingsakubengénganggo gegamanlengkap,landhawuhmarangparapengawalé kanggonyeretsabenwongIbraniingkanalanmeksa wong-wongmaumangandagingbabilanbarang-barang singdisaosakémarangbrahala;Nangingmanawaanawong singoragelemnajisakeawakedhewenganggobarangbarangsingnajis,dhewekekududisiksalandipateni
37Barengakèhwongkangpadhadicekelnganggopeksa, wongsijisakagolongankangkapisanandigawamenyang ngarsanéAntiokhus,wongIbranikangjenengéÈléazar, lairéimam,wisdilatihingbabangger-anggeringTorèt, wongkangwistuwalanmisuwurdéningakèhwonging kratonéraja-rajatumrapfilsafaté
38LanAntiokhus,mandengmarangwong,ngandika: "Sadurungéakungidinitortureskanggomiwitikanggo sampeyan,mulya,akuarepmenehipituturiki,supaya sampeyanmangandagingbabilannylametakenyawamu; Awitakungajèniumurmulanwulumusingputih,senajan wissuwéanggonkunganggo,lanisihmèluagamaYahudi, akunganggepkowédudufilsuf
39Amargadagingkewanikisingpalingapik,singwis diparingakedeningAlammarangkita,lanapasebabe sampeyannistha?Satemenebodhoorangrasakake kanikmatansingoraluput,lansalahnolaknikmateAlam.
40Nangingbakalluwihbodho,akumikir,ingsisih sampeyan,yensampeyanterus-terusannganggurbabagan kayekten,sampeyanbakalmbantahaku,supayasampeyan bakaldiukum
41Apakowéorabakaltangisakafilosofimusingora sopan?Apasampeyanorabakalnyingkirakeomong kosongsakapetungansampeyanlan,nganggokerangka pikiranliyanesingcocogkaroumurdiwasasampeyan, sinaufilosofisingsejatinekemanfaatan,lankepiyecarane menehipitunjukamal,lanwelasasihmarangumurmu dhewe?
42Mulanépadhadigatèkaké,manawaanaPanguwasa kangmandengmarangagamamuiki,Panjenenganémesthi bakalngapuramarangkowé,awitsakakepeksa.'
43NangingEleazarnjalukidinkanggongomong;Bareng wistampa,banjurmiwitiwicaraingngarsanépangadilan mangkene:
44"DhuhAntiokhus,kawulasampunnampiangger-angger Ilahidadosangger-anggeringnegarakita,botenpitados bilihprekawisingkanglangkungagengkawajibaken dhatengkitaketimbangmanutdhatengangger-anggering Toret
45Mulané,akuoranganggepbener.kanthicaraapawae kanggonerakToret
46Nanging,sanadyanangger-anggeringToretkita,kaya singkokkandhakake,ikuorabener-benergaib,lankita kanthimusprapracayaikugaib,malahoraprayogayen kitangrusakreputasikitaminangkamursid
47Mulané,ajapadhanganggepdosacilikkitamangan singnajis,awitnerakangger-anggeringTorèt,dadiaing bab-babsingcilikutawasinggedhé,ikuuganistha; amargaingkasusapawae,Toretkasebutdisepelekake.
48Lankowépadhangolok-olokfilosofiku,kaya-kaya anggonkupadhauripingsajeroningpiwulangikuora cocogkaronalar
49Oramangkono,awitangger-anggeringTorètmulang kitangendhalènidhiri,supayakitabisanguwasani sakehingkasenenganlanpepénginankita,lankitawis dilatihkanthitemen-temeningbabmanungsasupayabisa nandhangsangsarakanthisiyaga;lanmulangakekaadilan, supayakanthimacem-macemwatakkitatumindakadil,lan mulangbabagankabeneran,supayakanthirasahormatkita mungnyembahmarangGustiAllahsingana
50Mulanéawakédéwéoramangandagingsingnajis; amargapracayaHukumkitadiwenehakedeningGusti Allah,kitaugangertiyensingnitahakejagad,minangka singmenehihukum,ngrasakakekitamiturutsifatkita.
51Dhèwèkéndhawuhiawakédéwémanganapasing nyenengkéawakédéwé,lanDèknénglarangawakédéwé mangandagingsingkosokbaliné.
52Nangingtumindakéwongsinglalim,kowékudumeksa akuoramungnerakangger-anggeringTorèt,nanginguga kudundadèkkéakumangankanthicarasingkayangono, supayakowébisangolok-olokbabnajisiki,singnistha bangetkanggoaku
53NangingkowéajapadhamoyokiAkukayamengkono, lanAkuorabakalnglanggarsumpahsucinéparaleluhurku, supayanetepiangger-anggeringTorèt,sanadyankowé nyuwek-nyuwekmripatkulannyuwil-nyuwilwetengku.
54Akuoradadiwongtuwa,nangingmanawakabeneran daditaruhan,kekuwatanewongenombalimenyangakalku 55Mulanérak-rakmupadhaputeren,lantungkugenimu luwihpanasAkuoramelasmarangumurkusingwistuwa ngantinglanggarhukumeleluhurkuingawakkudhewe
56DhuhTorètingkangdadosgurukawula,kawulamboten badhényélakiPaduka;Akuorabakalnilarkowé,dhuh kekasihingkangngendhalenidhiri;Ingsunorabakal ngisin-isinisira,dhuhakalbudi,lanorabakalnyelakisira, dhuhimamlankawruhangger-anggeringToret 57Ajangrusakcangkemesingresiknalikaumurkusepuh, lanangger-anggeringToretsalawaseuripku.Akubakal ditampadeningbapak-bapakkukanthiresik,orawedi marangsiksaPaduka,ngantitekanpati
58Satemenékowébisanguwasaniwong-wongsingora bener,nangingkowéorabakalnguwasanitekad-Kuing babkabeneran,sranatembungmuutawasrana panggawému
BAB3
Eleazar,wongtuwasinglembut,nedahakekekuwatane ngantimacatembungkasebut2000taunsabanjure, dhewekekatonkayagenisingorabisadipateni
1NangingnalikaÈléazarparingwangsulankanthi gamblangmarangpamrayoganéparapanguwasa,para pengawalingsakiwa-tengenépadhanyeretdhèwèké menyangpapanpanyiksa
2Mulanéwongsingwistuwapadhanguculisandhangané wongtuwa,singnganggokaendahaningkasucian
3Sawiséiku,tanganédigandhèngingsisihkiwalan digebugi;
4Nangingwongkangluhurbudilanluhuriku,yaiku Eleazar,satemene,orakepincutingpanggalihe,kayadene yendisiksasajroningpangimpen;ya,wongtuwatetep mripatemantepmunggahmenyangswarganandhang dagingkanggotomdeningscourgesngantisiramgetihlan lambungédadimassatatu;lansanajandheweketibaing lemahamargaawakorabisanahanlaramaneh,dheweke isihtetepAlasanetegaklanorafleksibel
5Kanthisikilé,salahsawijiningpengawalsingkejam nalikatiba,nyepaksikilékanthigalaksupayabisatangi
6Nangingnandhangsangsara,lanngremehakekepeksa, lannandhangsangsara,lankayaatletsingwaninandhang paukuman,wongtuwangluwihiwongsingnyiksa
7Kringetngetok-ngetokingirunge,lanambegankaro ambegan,ngantikaluhuraningnyawanenjalarikagume wongkangnyiksadhewe
8Ingkono,sabageanmargasakasepuhe,saperangan margasakarasawelasmarangkancane,sabageanmarga sakakakuwatane,saweneheparaabdineSangPrabunuli maturmarangpanjenengane:
9“He,Èléazar,yagenekowékokngrusakawakédhéwé ingkasangsaraniki?Akubakalnggawamenyang sampeyandagingwiji,nangingsampeyanmungngapusi mungmangandagingbabi,lansupayasampeyanslamet awakdhewe'
10Eleazar,kaya-kayanaséhatéwong-wongmaunambahi panyiksané,mbengokseru,"Ora!Muga-mugakitapara putraneRamaAbrahamoranateduwepikiransingala bangetkayadeneatisingsemaputkanggongapusibagean singorapanteskanggokita
11Satemene,saupamakitapadhauripingkayektennganti tumekatuwa,lanpadhanjagakaluhuraningwongkang uripkayamangkonoiku,saikipadhamalihlandaditeladan tumrapparanom-nomankangnajis
12Isinbangetyenkitauripsethithikmaneh,sajronekabeh wongdipoyokiamargapengecut,lannalikadiremehake deningwongsingorasopan,bakalorambelanihukum Ilahingantimati.
13Mulané,heparaputranéAbraham,kowépadhamati kanthimulyamargasakakabeneran;Nangingkowé,he paraabdinéwongsinglalim,yagenekowépadhangasoing penggawému?
14Barengwong-wongmaupadhaweruhPanjenengané wisunggulingpanyiksané,lanorakepincut,malahmarga sakawelasanéparaalgojoné,banjurpadhanyeret Panjenenganémenyanginggeni.
15Anaingkonopadhadiuncalakeingkono,diobong nganggopiranti-pirantilicikkangkejem,sartadiwutahake duduhkaldukangambuneoraenakingirunge
16Nangingbarenggeninewistekaningbalungelanarep seda,banjurtumengamarangGustiAllahsartangandika:
17“DhuhAllah,Padukamirsa,bilihsanadyankawula sagednylametakenawakkawula,kawulabadhepejah deningsiksaingkangmurubmargasakaToretPaduka PadukamugikarsaawelasasihdhatengumatPaduka,saha paukumankawulamugiPadukaparingakendhateng tiyang-tiyangwauDarahingSundadiasesuci,lannjupuk nyawakukanggonebusnyawane, 18Kanthitembung-tembungkasebut,wongsucikanthi mulyamasrahakenyawanesajronenyiksaIlanmargasaka
angger-anggeringToretsingdicakakedeningalesane, sanajannyiksangantimati.
19Dadi,oraanapitakonan,AlesansingDiilhami nguwasanihawanafsu;amargayenhawanapsuutawa kasangsaranewisngluwihiAlasane,mesthinekitakudu menehibuktibabagankekuwatanesingunggul 20Nangingsaiki,alesanéwisngalahakehawa-nepsuné, mulakitakudunganggepkekuwatanékanggomréntah. 21Lanpancenbeneryenkitakudungakonimanawa kaprigelankasebutanaingNalar,ingkasus-kasussing palingorabisangalahakerasalarasinganaingnjaba awakedhewe;amargaikuoramasukakalkanggonolak 22LanbuktiningSunoramungngliputikaluwihansaka Nalarkanggonglarani,nangingugangluwihikasenengan; ugaorapasrahmarangwong-wongmau
BAB4
Ikisingdiarani"UmurNalar"bisaugaingbabikimaca yenFilsafatNalarumure2000taunCritaputrapitulan ibune
1MargasakaRamaEleazar,ramakita,kayajurukemudi singapiksingnuntunkapalsuciingsamodrahawa-nepsu, sanadyanditindhesdeningancaman-ancamanewongsing kesasarlankesapuombaksinggedhebanget,oranate nggeserpucukingkasuceninganngantidhewekelelayaran menyangswargakamenangannglawanpati
2Oraanakuthasingdikepungkanthimesinsingakehlan liciksingbisambelaawakedhewekayadenewongsuci kasebutnalikanyawanesingsucidiserangkanthipecutlan raklangeni,landhewekengobahakewong-wongsing ngepungnyawaneliwatAlesane,singdaditamengsuci
3AmargaEleazar,ramakita,singnggawefilmpikirane kayatebingsegarakumbang,ngrusakwiwitanehawanafsu. 4Héimamsingpantesdadiimam,kowéoranajisaké untumusingsuci,lanwetengmuoranajiskaropanganan singnajis.
5Dhuh,ingkangngakoniangger-anggeringToretlanfilsuf gesangIlahi!Wong-wongsingkayangonokuwikudu ngladèniTorètlanmbélaninganggogetihélankringetsing mulyanalikangadhepisangsarangantimati
6DhuhRama,Padukasampunnguwatakekasetyankawula dhatengToret,margisakingkasetyanPadukadhateng kamulyan;lanwisngandikaingpakurmatansakasutji, sampeyanorangapusiomonganmu,lankonfirmasi tembungfilsafatgaibdeningtumindaksampeyan,dhuh wongtuwasingluwihkuattinimbangtortures
7Dhuhpinisepuhingkangagung,ingkangkenceng ngungkulilatu,dhuhSangPrabuEleazaringkangagung, ingkangnguwasanihawa-nepsu
8KayadeneRamaHarun,leluhurkita,kanthigegaman padupan,lumayungliwatipasamuwannglawanmalaekat murublanngalahakedheweke,mangkonougaEleazar, putraneHarun,kangkatumpesdeninggenikangleyehleyeh,oragoyahingnalar
9Nangingsingpalingnggumunake,dheweke,minangka wongtuwa,kanthiotot-ototawakorakenthellanotot-otote antenglansarafesayaringkih,dadiwongenommaneh kanthisemangatNalarlankanthiAlasansingkaya-kaya Iskak,nyiksasirahhydradadiimpotensi.
10Dhuhumuringkangkaberkahan,dhuhingkangmurka, dhuhgesangingkangsetyadhatengangger-anggering Toretlankasampurnakakenkanthicapingpati!
11Mulané,nèkanawongtuwasingngrèmèhkésiksa ngantimatimergakabeneran,mulakududiakoninèk Dèknésingdiilhamikuwiisanuntunhawa-nepsu
12Nangingbisaugaanasawetarasingmangsulimanawa orakabehwongbisanguwasanihawanafsu,amargaora kabehwongduweAlasane
13Nangingsapawaésingkanthigumolongingatine nganggepkabeneranminangkapikiransingwiwitan,mung wong-wongikisingbisanguwasanikaringkihandaging, amargapadhaprecayamanawaorabakalmatikanggo GustiAllah,kayaleluhurkita,Abraham,IskaklanYakub, oramati,nanginguripkanggoGustiAllah
14Mulané,oraanasingmbantahingsawetarawongsing katondadiabdininghawa-nepsu,amargakelemahanenalar 15Sapatawongkangdadifilsuf,kangngetutake sakabehingpranatanfilsafatkanthibener,lanwispitados marangGustiAllah,lanngertiyenikubegjanandhang sangsaramargasakakabecikan,apaorabisangalahake hawa-nepsunemargasakakabeneran?
16Awitmungwongkangwicaksanalanbisangendhaleni hawa-nepsu,kangbisanguwasanihawa-nepsu
17Ya,kanthicaraiki,sanajanbocah-bocahenom,sing dadifilsufkanthialesansingmiturutkabeneran,wis menangliwatsiksasingluwihabot
18Amarganalikawongsingnajiswiskalahingupayasing sepisanan,lanorabisameksawongtuwamangandaging singnajis,mulakanthinesubanget,banjurdhawuhmarang parapengawalsupayanggawawongenomIbraniliyane, lanyenmangandagingnajis,sawisedipangan,nanging yenoragelem,disiksaluwihgalak
19Lanmiturutdhawuheparasadulurpitumau,lanibune singwistuwa,padhaditawananaingngarsane,kabeh padhanggantheng,andhapasor,lanapikbanget,lan umumeayu.
20Lannalikawonglalimweruhwong-wongmauanaing kono,ngadegkaya-kayaminangkapaduansuara,karo ibuneingtengah-tengah,dhewekenggatekakewong-wong mau,landisabetakemarangwong-wongmau,lanmesem marangwong-wongmau,lanngandikamarangwongwongmau:
21Heparanom-noman,sabenwongsiji-sijine dakkarepake,lanakugumunmarangkaendahanmu,lan ngurmatiparasadulurkangakehbanget;pramilakula botênkengingparingpitedah,supadossampunngantos lêrêsdhatênggêdhongipuntiyangsêpuhwauingkang sampunnandhangsangsara,nangingkulamalahnyuwun paduka,supadossagêdpasrahdhatêngkulasahadados panduluingpasedulurankula
22SababkayadeneIngsunbisangukumwongkangora netepidhawuhingSun,mangkonougaIngsunbisa ngluhurakewongkangmanutmarangIngsun
23Mulanékowékuduyakinnèkkowébakaldiwènèhi jabatansingpentinglanwewenangkanggongladèniAku, nèkkowénolakhukumleluhurmu.
24NuduhakeuripHellenic,lanlumakuingdalananyar, lanseneng-senengingenom;amargayensampeyan nggaweakunesukaromaksiatsampeyanbakalmeksaaku kanggoResorkanggopaukumaneleklanmatènisabensiji sakasampeyandeningsiksa
25Mulanékowépadhawelasanamarangawakmudhéwé, singmalahAku,mungsuhmu,melasimumarangwong enomlanayumu
26Apakowéoramikirbabiki,nèkkowéoramanut marangAku,oraanaapa-apasinganaingngarepmu kajabapatiingsiksa?
27Kanthitembung-tembungmaubanjurdhawuhsupaya pirantinyiksadigawamenyangngarep,supayawong-wong maukanthiwedimangandagingsingnajis
28Nangingnalikaparapengawalwisnggawerodha,lan sambungan-dislocator,lanrak,lancrushersbalung,lan catapults,lancauldrons,lanbraziers,lanjempol-screw,lan cakarwesi,lanwedges,lanwesibranding,wonglalim ngandikamaneh:
29Parasedulur,luwihbecikkowépadhawedi,lan kaadilansingpadhakoksembahbakalngapurapanerakmu singoragelem
30Nangingwong-wongmaupadhakrungupambujuké,lan weruhmesinékangnggegirisi,oramungorawedi,nanging malahpadhangrajutfilosofikanggonglawanrajasing lalim,lankanthialesansingbener,padhangremehake panganiayané.
31Nangingelinga;manawaanaingantaranéwong-wong mauwislemeslanpengecut,basaapasingbakal digunakake?bakalorawiskanggoefekiki?
32'Adhuh!jalmosengsarasingkitalanbodhongluwihi ukuran!Nalikarajangundangkitalannyuwunmarangkita babagancarasingapik,apakitaoramanutmarang dheweke?
33Apasebabéawakédéwénguwatkéawakédéwé nganggopepénginan-pepenginansingora-oranélanwaniwanitumindakoramanutsingbakalngétokkényawa?Apa kitaora,heparasadulurku,apaorawedimarangpirantipirantisingnggegirisilannimbang-nimbangkanthibecik ancaman-ancamanebabaganpanyiksa,lanninggalake papan-papansingkosonglangumunggungsingfataliki?
34Ayopadhawelasasihmarangnom-nomanlanwelas asihmarangumurebiyung;lansumanggakitambudidaya manawibotenmanutkitabadhepejah
35MalahkaadilaneGustiAllahbakalmelasikita,manawa kepeksakitapasrahmarangSangPrabukanthiwedi Yagenekitakudumbuwangsakakitauripikitresnalan ngrampokdhéwésakadonyamanisiki?
36Ajambudidayanglawankakuwatanlanajanganti nyiksakitakanthipercayadiri
37Malahangger-anggeringTorètdhéwéoragelem ngukumkitamati,mergakitawedikaropirantinyiksa
38Yagenepadudonkangkayamangkonoikubisa ngobongikitalanwangkotingbejatkangbisanuwuhake sih-rahmatmarangkita,denekitabisauriptentremkanthi manutmarangSangPrabu?'
39Nangingparanom-nomanmauoraanatembungtembungsingbisalolosnalikaarepdisiksa,lanoraana pikiransingkayangonoingpikirane
40Awitwong-wongmaupadhangrèmèhakéhawanapsu lannguwasanikasangsaran
BAB5
Babmedenilannyiksasingngungkapaketiranikuna kanthikejambangetAyat26minangkabebenersingjero
1Mangkonouga,nalikawongtirankasebutnyimpulake supayadhewekemangandagingsingnajis,kabehkanthi swarabebarengan,lankayasijinyawa,banjurngandika marangdheweke:
2"Yagenekowetelat,dhuhprawira?Kitawissiyapmati tinimbangnerakdhawuheparaleluhur
3Amargakitaugakudunggawewirangmarangpara leluhurkita,manawakitaoranetepiToretlannjupukMusa minangkapenasehatkita
4Hérajasingnduwènipituturmarangawakédhéwé supayanerakangger-anggeringTorèt,ajasengitmarang awakédhéwé,lanajamelasiawakédhéwéngluwihiawaké dhéwé.
5Kawulasamingajenisih-kadarmanPaduka,ingkang maringiuripkitaminangkaimbalankanggonerakToret, prekarasingluwihangelditanggungtinimbangpati.
6Kawulabadhédipunnggegirisimargisakingancaman Padukaingkangbadhédipunpejahi,kados-kados kémawonanggenPadukabotensinaubabEleazar.
7NangingmanawaparawongtuwaIbranipadhanandhang sangsaramargasakakabeneran,malahngantipadhamati, luwihprayogaaku,paranom-nomanpadhamati,kanthi nyepelekakesiksa-peksamu,kangugadimenangakedening gurukukangtuwa
8Mulané,cobaa,héwongsinglalim!Denemanawi Padukamundhutnyawakawulakagemkaleresan,sampun ngantosPadukaanggep,bilihPadukasampunnyiksa kawulakanthisiksaPaduka.
9Mergasakapanjalukkusingalalansabariki,awaké déwébakaléntukganjarankabecikannangingkowébakal nandhangsangsaramargasakamatènikejemingtangan kaadilangaibsiksageniingsalawas-lawase
10Pangandikanéparanom-nomanmaunambahinepsuné wongsinglalim,oramungamargaoramanut,nanginguga amargasakaapasingdianggeporamaturnuwun
11Mulané,miturutdhawuhé,wong-wongsingluwihtuwa maudigawawong-wongsingmbareplannguculijubahé, lantanganélantanganédiikatnganggotali
12Nangingbarengdigebugingantikesel,oraoleholèh apa-apa,banjurdiuncalakéingrodha.
13Laningkonowongnom-nomankangluhuriku digebugingantibalung-balungepedhotLannalika gabungansawisegabunganilang,dhewekenyalahaketiran kasebutkanthitembungiki:
14'Dhuh,tiyangingkangnisthaingkangageng,mengsah kaadilaningswargalanamargigetih,Padukanyiksa kawulakadosmakatenpunika,dudumargasakamateni wongutawamargasakaduraka,nangingmargambélani angger-anggeringAllah'
15Lannalikapengawalngandikamarangwong,'Seneng mangan,supayasampeyanbisaluputsakatortures sampeyan,'dhewekengandikamarangwong-wongmau, 'Carasampeyan,hehparaabdisingsengsara,oracukup kuwatkanggondadékakétawananalesansandiPedhotpedhotingbadanku,landagingkuobong,lansendi-sendiku kenceng;liwatkabehsiksa,Akubakalnuduhakesampeyan yenkanggokabecikananak-anakIbranimungorabisa dikalahake'
16NalikaPanjenenganéngandikamangkono,wong-wong maupadhandhawahakébarapanasmarangPanjenengané, lananggonényiksadadisayakenceng
17Lankabehrodhabledosangetihe,lanbarasingnumpuk dipatenideningbanyolanawakdroppedmudhun,lan dagingrewelmlayungubengiasmesin
18Lannalikabadanéwisrusak,nom-nomansingmursid iki,kayaputranéAbrahamsingsejati,oranggresahbabar pisan;nangingkaya-kayanandhangsangsaramargasaka genidadiorarusak,dhewekekanthimulyanandhang sangsara,pangandikane:
19'Parasedulur,turutanatuladhakuAjasalawas-lawase ninggalaku,lanajasumpahsedulurkitaingkaluhuranjiwa 20Peranganaperangkangsucilanmulyamargasaka kabeneran,kangmuga-mugaPangerankangadil,kang mirsaniparaleluhurkita,bisawelasasihmarangumatelan malespiwalesmarangwongkanglalim'
21Lannganggotembungiki,nom-nomansucimasrahake roh.
22Nangingnalikawong-wongpadhagumunmarang kakuwataningjiwané,parapengawalmaubanjurnglairaké singkapindhoumuré.putra,langrapplingwongkaro landhep-clawedtanganwesipadhafastenedwong menyangmesinlancatapult
23NangingbarengkrungutembungéGustiYésussing nggumunkénjawabpitakonanéwong-wongmau:Apa dhèwèkéluwihsenengmanganketimbangnyiksa?kewan panther-kayaikinyuwek-nyuwekototenganggocakarwesi, lannyuwekkabehdagingsakapipine,lannyuwekkulit sakasirahe
24NangingPanjenenganéterus-terusannandhangsangsara iki,pangandikané,'Saibabangetmanisésabenwujudpati, margasakakayektènéparaleluhurkita!'
25Lanmarangwongkanglalimikucalathu:"Dhuh,para tiranikangkejem,apasiraorakatoningsapunika anggonmunandhangsiksakangluwihalatinimbangaku, deneanggonmunyumurupiniyateangkuhmu,bisa dikalahakedeningsabarkumargasakakabeneran?
26Amargaakudisengkuyungdeningkabungahanamarga kabecikan,denekowenandhangsangsaralanngegungegungaketumindakmukangorasuci;siraorabakaluwal, dhuhtiranikangnistha,sakapaukumansakabebenduning Allah.'
27Barengwiskendelngadhepipatinekangmulya,putrane kangangkatelubanjurdigawamenyangngarsanélan disuwundéningwongakèhsupayangrasakakélan nylametakéawakédhéwé
28NangingPanjenenganémangsulikanthiswarasora, "Apakowépadhaorangerti,yènbapaksijisingnglairake akulansedulur-sedulurkusingwispadhamati,lanibusing padhanglairakeaku,lanakudigedhekakemiturut piwulangsingpadha?
29Akuoranglirwakakéikatanpersaudaraansingmulya 30Mulané,nèkkowénduwènimesinsingnyiksa,gunakna kanggoawakkuiki;amarganyawakuorabisadigayuh,yen kowegelem'
31Nangingwong-wongmaunepsubangetkaroomongané wongsingkendel,mulatanganlansikilédicopotnganggo mesinésingdislocate,lanawakédicopotsakaonggokané, landiuncalké.lanpadhangubengidrijine,tangane,sikile, lansikile
32Lanorabisanyekèkirohé,wong-wongmaupadha nglucutikulité,njupukpucukingdrijiné,lannyuweknyuweksirahénganggogayaSkit,lanlangsungdigawa menyangrodha
33Wong-wongmaubanjurmbengkongakeutomonénganti weruhdagingédhéwérontok-rontokanlangetihégoutsing metusakajeroané
34Lannalikaarepmati,Panjenenganéngandika,'Dhuh, tiyanglalimingkangnistha,kawulasaminandhang sangsaramekatenpunika,awitsakingasuhlankautaman kawulaingkangsakingAllah;nangingsirabakalnandhang sangsaratanpawekasan,margasakatumindakalalan kasarira
35Lannalika'wongikiwismatipanteskanggopara sadulure,kangkapingpapat,lanngandikamarangwong, 'Kowéugaajaedankaroparasadulurmu,nangingmanut marangSangPrabulanslametawakdhewe.'
36NangingPanjenenganéngandikamarangwong-wong mau,'Kanggoaku,sampeyanoraduwegenisingpanas banget,supayaakudadipengecut.
37Kanthirahayupatiparasadulurku,margasakasiksa kanglanggengkangtiran,lanmargasakamulyaninguripe wongmursid,akuorabakalnolaksadulurkukangluhur.
38Dhèwèkésinglalim,gawéasiksa,supayakowébisa ngertiyènakuikiseduluréwong-wongsingwisdisiksa'
39Barengkrungubabkuwi,Antiokhus,wongsingngelak getih,tukangmatènilannistha,banjurngongkonwongwongmaungethokilaté
40Nangingpangandikané,'Sanajankowényopotorgan wicaraku,GustiAllahugamiyarsakakéwongbisu
41Lah,Ingsunngetoknailatku,sigra,awitikuorabakal sirandhelikakenalarkawula.
42Satemenéawakédéwémasrahkéawakédéwédicacat kanggoGustiAllah
43NangingGustiAllahbakalenggalngoyakkowé; AmargaPanjenenganengethokilatkangngidungake kidungpamujimarangPanjenengane'
44Nangingnalikawongikiugamatibangetkarosiksaan, singnomerlimabanjurmajulanmatur:'Akuoranyenyet, dhuhraja,kanggonjaluknyiksamargasakakabecikan
45Ya,akutekasakaawakkudhéwé,supayakowématèni akuuga,kowéndadèkakéndadèkakékadursilanluwih akèh,ndadèkaképaukumanmumarangkaadilaning Swarga.
46Dhuh,mengsahkabecikanlanmengsahipunmanungsa, punapaanggènPadukanyirnakakenkawulakadosmakaten punika?
47Apasampeyanrumangsaalayenkitanyembahmarang singnitahakekabehlanuripmituruthukumesingadil?
48Nangingprekara-prekaraikiorapantesdiajèni,dudu siksa,manawakowéngertikekarepanémanungsalan ngarep-arepkarahayonanaingngarsanéAllah.
49Lah,saikikowédadimungsuhéGustiAllahlan nglawanwong-wongsingnyembahmarangGustiAllah
50NalikaPanjenenganéngandikamangkono,wong-wong singnjagadhèwèkédicekellandigawamenyangngarepé catapult;lanpadhaditaleniingkonoingdhengkul,lan, fasteningingkonokaroclampswesi,wrenchedbangke liwatrolling'wedge'supayadhewekerampungcurledbali kayakalajengkinglansabenjointspadhadisjointed
51Mangkonougaingsesakambeganlansedhihawak, dhewekenguwuh,"Kamulyane,dhuhtirani,mulyaing karsaPaduka,ikukanugrahansingsampeyanparingake marangaku,supayaakubisanuduhakekasetyankumarang Toretliwatsiksasingluwihmulya"
52Lannalikawongikiugawismati,singnomerenem digawa,bocahcilik,singmangsulipitakonewonglalim, apadhewekegelemmanganlandibebasake,ngandika:
53'Akuorasepuhkayasedulur-sedulurku,nangingaku wistuwa.Amargakitapadhalairlandigedhekakekanthi tujuansingpadha,lanugakudumatikanggotujuansing padha;Dadiyensampeyanmilihnyiksaakuamargaora mangandagingsingnajis,nyiksa.'
54Nalikangandikamangkono,wong-wongmaupadha nggawawongmenyangrodhane,lankanthiati-atipadha mbentangmetulandislocatedbalungmburilandiobong inggeni
55Wong-wongmaubanjurgawétusuksatesinglandhep, banjurdicemplungakéinggegeré,lannjojohlambungé wong-wongmauugangobongisiné
56Nangingingtengah-tengahsiksané,dhèwèkénguwuhuwuh:‘Dhuhsayembaraingkangpantestumrapparasuci, ingkangkathahparasadhèrèkkita,wonteningbab kayektèn,ingkangsampunsamisainganwonteningsiksa, nangingbotensageddipunkalahaken!
57Amargipangertosaningkangmursid,dhuhrajaingkang murka,punikabotensageddipunkalahaken.
58Inggegamankautaman,akuarepmèlupejahsadulursadulurku,lannambahiakusingmalessingkuwatkanggo ngukumkowé,dhuh,singngrancangsiksalanmungsuh wongsingbener
59KawulanenemsampunmbubrahpanganiayaPaduka "AmargaoraimpotensiPanjenengankanggongowahi Nalarkitautawameksaakumangandagingnajisiku nggulingakekanggosampeyan?
60LatuPadukapunikaadhemtumrapkawula,mesinmesinPadukabotennyiksa,sahapanganiayaPaduka punikabotensaged
61Awitwong-wongsingnjagaawakédéwéiki,dudu wongsinglalim,nangingwèt-wètéGustiAllahMulané awakédéwénduwéalesansingdurungbisadikalahake'
BAB6
Ikatansedulurlankatresnanibu
1Barengwongikiugamatikanthirahayu,kacemplungake ingwajan,kangangkapitu,kangwuragil,maju
2Nangingwongkanglalim,sanadyanbangetnepsu marangparasadulure,padhawelasasihmarangbocahiku, lanweruhbocahewisditangkep,banjurdidhawuhi nyedhak,lanngupayambujukdheweke,pangandikane: 'Koweweruhwekasanekabodhoneparasadulurmu;awit wong-wongmauwisdipatènijalaranoramanut.Sampeyan uga,yensampeyanoramanut,apasampeyanugabakal disiksabangetlandipatenisadurungewektusampeyan; nangingyenkowemanut,kowebakaldadikancaku,lan kowebakalkajumenengakekalungguhankangluhuring urusankarajan
4LannalikapadhanyuwunmarangPanjenengané, Panjenenganébanjurnimbaliibunébocahmau,supayaing sajroningsedhihamargakelangananaklanangakehbanget, dhewekebisandedongamarangwongsingisihuripsupaya manutlanslamet
5Nangingibune,singngomongnganggobasaIbrani,kaya singbakaldakcritakakemengko,nyengkuyungbocah kasebut,landhewekekandhamarangparapengawal,
'Uculnaaku,supayaakubisangomongkarorajalankancakancane.'
6Wong-wongmaupadhabungah-bungahmargasaka panyuwunebocahmau,banjurenggal-enggalnguculake.
7Lanlumayumunggahingbrazierabangpanas,"Dhuh tiraniduraka,"dhewekenguwuh,"lansingpalingduraka sakakabehwongdosa,apasampeyanoraisinkanggo njupukberkahlankarajaningtangansakaGustiAllah,lan matèniparaabdinélannyiksawong-wongsingpadha nindakakekabeneran?
8Awitsakaiku,kaadilanIlahingulungakekowemenyang genilansiksakangluwihcepetlanlanggeng,kangora bakalninggalkowengantisalawas-lawase.
9Apasiraoraisin,denewongkangapes,atinekewan galak,arepnjupukwong-wongkangpadhapangrasane, digawesakaunsur-unsurkangpadha,lannyuwek-nyuwek ilatene,sartadigebugilandisiksakayamangkonoiku?
10Nangingnalikawong-wongmaupadhanetepi kabeneranémarangAllahnalikasédanékangmulya,kowé bakalpadhanguwuh-uwuh:"Cilakatemenan!"
11Banjurngadegingpinggiringpati,banjurngandika, 'Akuikioramurtadmarangpaseksisingdiwenehake deningparasadulurku
12LanakunyuwunmarangGustiAllaheparaleluhurku, supayamelasibangsaku.
13Lankowébakaldiukuminguripsaikilansawisékowé mati'
14Lankanthipandongaiki,dhewekebanjur nyemplungakeawakemenyangbrazierpanas,lanbanjur nyerah
15Mulané,nèksedulurpitukuwingrèmèhképanyiksané ngantitekanpati,mulanéwisdadibuktinèkDèknéGusti Allahsingnguwasanihawa-nepsuné
16Saupamawong-wongmaupadhamanutmaranghawa napsuutawakasangsaranesartamangandagingkangnajis, kitamesthipadhakandhanèkwong-wongmauwispadha dikalahake.
17Nangingingcamikiorakayangono; KosokwangsulipundeningAkalipun,ingkangdipunpuji wonteningngarsaningAllah,piyambakipunbangkit ngungkulikarepipun
18Lanmokalkanggonolakkaluhuraningpikiran;amarga padhamenangnglawanhawa-nepsulankasusahane.
19Kadospundianggenkitanindakakensanèsipunkejaba ngakenibilihanggènipunnalarnguwasanihawanapsu kaliyantiyang-tiyangingkangbotenkémawoning ngarsaningkasangsaraningkobongan?
20Sababkayadenemenara-menaraingpelabuhanpelabuhankangngusirombak-ombaklannglebokakewong kanglumebuingplabuhankangtentrem,mangkonouga Alasaneparanom-nomankanganaingpitungmenara padhambelaniplataraningkabeneranlanngusirhawaning hawa-nepsu
21Wong-wongmaupadhanggawépaduansuarasingsuci, singpadhasurak-surak,karongucap:
22Parasedulur,ayopadhamatikayasedulur,mergaTorèt
23AyopadhaniruAnakTeluingpengadilanAsiriasing ngremehakecobaansingpadhaingpawon
24Ayokitaoranglirwakakekeprihatinanmarangbukti kabeneran.'
25Singsijikandha,'Sadulur,dikuwatké!'lanliyane ngelingikepungkur,'Elingasakaapakowéiku,lankang
ramaIskakkanggokabeneran'margasakamasrahake awakedadikurban.
26Wong-wongmaukabèhbebarengankaronyawangsiji lansijinékanthikendellankendelbanget,lanpadha ngucap,"Kalawangumolongingatikitabakalmasrahaké awakédhéwémarangGustiAllahsingwismaringinyawa kita,lanawakédhéwépadhanyilihkanggonetepianggeranggeringTorèt."
27Ajawedimarangwongsingnganggepyèndhèwèké matèni;kanggoperjuangangedhelanperilsakanyawa nungguingsiksalanggengwong-wongsingnerakpranatan sakaGustiAllah
28Mulané,ayopadhanguwasanihawa-nepsunéGusti Allah
29Sawiséikukasangsarankita,Abraham,IskaklanYakub bakalnampakita,lankabehleluhurkitabakalmemuji kita'
30Lanmarangsabensedulursiji-sijia,nalikapadhadiseret, wong-wongsingisihtekapadhakandha,'Ajangremehake aku,sedulur,lanajangapusisedulur-sedulurkusingwis mati'
31Kowéorangertibabkatresnanéparasedulur,awitGusti AllahsingMahaWicaksanawismaringiwarisanmarang wong-wongsingdilairkékaroleluhuré,singditaneming guwa-garbanéibuné.ingkonoparasadulurpadha manggoningwektusingpadha,lannjupukwujuding wektusingpadha,landiwenehipanganansakagetihsing padha,landiuripakekanthinyawasingpadha,landigawa menyangdonyasawisepapansingpadha,lanpadha ngetokakesususakasumbersingpadha,ingngendinyawa sedulurepadhadisusupibebarenganingtanganingsusu; lanpadharajutandurungluwihcedhakliwatnurtureumum lanmemitransabendinalanpendidikanliyane,lanliwat disiplinkitamiturutHukumAllah.
32Katresnansadulursadulurpituikusayakuwat,mula sayakuwatAmargapadhadilatihingangger-anggering Toretsingpadha,landilatihingkabecikansingpadha,lan digedhekakebebarenganinguripsingbener,padhatresnatinresnanluwihakehKatresnansingpadhakanggo kaendahanmorallankabecikannambahikerukunan, amargainggathukanekarotaqwa,ikundadekakekatresnan sadulureluwihsemangat
33Nangingsanadyanalam,srawung,lanbudipekerti padhanambahsemangatkatresnansadulure,nangingpara putrakangisihuripmargasakaagamanepadha nyengkuyungmarangparasadulure,kangpadhaanaing rak,disiksangantimati;Nanging,malahpadhanyemangati wong-wongmausupayangadhepikasangsaran,supayaora mungngremehakesiksanedhewe,nangingugabisa nelukakerasatresnamarangsedulur-sedulure
34Dhuh,parasadhèrèkingkangwicaksana,ngungkuli pararatu,ngungkulitiyangmerdikaingkanglangkung mardika,rukunipunparasadhèrèkpitu,ingkangsucilan laraskaliyanutaminipunbabtaqwa!
35Nom-nomanpitumauoraanasiji-sijiakangdadi pengecut,oraanakangnyusutnalikangadhepipati, nangingkabehpadhaenggal-enggalmatideningsiksa, kaya-kayalumakuingdalankangorakenamati
36Sababkayadenetanganlansikillumakularaskaro panjurungingjiwa,mangkonougaparanom-nomankang suciiku,kaya-kayakatujokakedeningjiwaningagama kangorakenamati,padhamanutingpatimargasakaiku
37Dhuh,ingkangsucikapingpitu,parasaduluringkang rukun!
38Sababkayadenepitungdinaanggonenitahakejagadiku ndadekakeagama,mangkonougaparanom-nomankang padhakaropaduansuarapadhangrampungipitungdina, lanngilangakerasawedinesiksa
39Saikiawakédéwékrungubabkasangsaranéparanomnomankuwi.nangingpadha,oramungndelengkaro mripat,utawamungkrungungandika,ancamancedhak, nangingbenerkrosopang,enduredikuliwat;lanyening siksadeninggeni,kangluwihsakasengsaraapabisa ditemokake?
40Amargalandheplankencengdayanegeni,lankanthi cepetnyirnakakebadane
41Lanoranggumunake,manawakarowong-wongiku, Nalarmenangingsiksa,sanajannyawanewongwadonora ngremehakemacem-macemlarasingluwihakeh;amarga ibunepitungnom-nomanikunandhangsangsarasing ditimbulakemarangsabenanak-anake.
42Nangingdelengen,pira-pirapepenginaningatinébiyung, temahpangrasanémaranganak-turunédadipusatingjagat kabèh;lantenan, kene,malahkéwanoraklebunalarduwekanggoenom tresnolantresnapadhakanggowong
43Contone,ingantaranemanuk,singjinakpadhandhelik ingpayonkitanjagasusuh;Denekangpadhasusuhanaing pucakinggunung,ingsela-selaningparang,ing bolonganingwit-witan,ingpang-pang-pange,sartakang netesanaingkono,iyapadhanundhungiwongkang nyerbu
44Lansaupamapadhaorabisanundhung,banjurpadha ngubengisusuh-susuhinghawa-nepsuningkatresnan, padhanyeluk-nyelukmarangwong-wongmaunganggo tembungédhéwé-dhéwé,sartapadhaawehpitulungan maranganak-anakané,sabisa-bisané
45Lanapaperlukitacontokatresnanmaranganaking antaranekewansingoranalar,nalikatawon,ingmangsa gawesisir,nyingkiriwong-wongsingnyerang,lannyuduk nganggosting,kayapedhang,singnyedhakianak-anake, lanperangnglawandhewekengantimati?
46Nangingdheweke,ibuneparanom-nomanmau,kanthi jiwanekayaRamaAbraham,orauwalsakakarsaneamarga tresnamaranganak-anake.
BAB7
Bandhingakerasatresnaneibulanbapak,ingbabikiana pucukinggunungkepinteran
1Paraputra,nguwasanikarep!Oagama,singluwih ditresnaniibutinimbanganak-anake!
2Ibune,singduwepilihanloro,yaikuagamalan nylametakeanak-anakepitusingsaiki,miturutjanjine wonglalim,luwihtresnamarangagama,singnylametake uriplanggengmiturutGustiAllah
3O,kepiyecaraneakubisanuduhakerasatresnanewong tuwamaranganak?Kitamenehiprangkosingnggumunake sakajiwalanwujudkitaingsifatlembutbocahkasebut, lansingpalingpentingliwatsimpatiibumaranganakanakesingluwihjerotinimbangbapake
4Amargawongwadonikuluwihalustinimbangwong lanang,lansayaakehanak,sayatambahtresnamarang dheweke
5Nanging,ingantaraneparaibukabeh,dhewekesaka putranepituikuakehbangettresnanengluwihiliyane, amargasawisepitunganak-anakngrasakaketenderingibu marangwohingguwa-garbane,lanwisdikepenginiamarga akehrasanyerisingdigandhengakekarosabenwong, nangingamargawedimarangGustiAllahnolakkeamanan anak-anakesaiki
6Ya,lanluwihsakaiku,liwatkaendahanmorallan kabecikanparaputranelanmanutmarangToret,katresnan ibunemarangdhewekedadisayakuwat
7Awitwong-wongkuwiadillannduwéati,lanwani-wani lannduwésemangat,lannresnanisijilansijinélanibuné, ngantimanutmarangwèt-wèténabiMoses,ngantimati.
8Nangingewadene,sanadyandhewekewisdadiakeh godaankanggonyerahmarangnaluriibune,ingkasussiji waemacem-macemtorturesnggegirisiduwedayakanggo ngowahiAlesané;nangingibundeseksabenputradhewedhewe,lankabehbebarengan,matikanggoagamane
9Dhuhalamsuci,lankatresnanwongtuwa,lan kepinginanwongtuwamaranganak,lanupahnyusoni,lan tresnaneparaibusingorabisadikalahake!
10Sangibumirsawong-wongmausiji-sijinedigebuglan diobong,oragoyahmargasakaagama
11Dhèwèkéweruhdagingéanak-anaképadha kacemplungakéinggeni,tanganlansikilékasebaring lemah,lantutupéawaképadhasuwèksakasirahétekaning pipiné,kayatutupan
12He,biyung,kangsaikinguninganilarakangluwihabot tinimbangnglarani!Dhuh,wanita,piyambak-piyambaking antawisipunwanita,wohipunguwa-garbanipunagami sampurna!
13Anakpambarepmu,kangwusninggalnyawa,ora ngowahitekadmu,lankangkapingpindhone,nyawang kalawanwelasasihmarangsiraanaingsiksane,lankang katelu,ambegannyawane
14Kowéugaoranangisnalikanyumurupimripatéwong siji-sijiaingsajroningsiksaan,kanthikendel,lanweruhing bolonganirungésingnggegirisi,tandha-tandhabakalmati 15Manawasiraweruhdagingeanaklanangsijikatugeltugel,tanganedikethoktangane,sirahedikethok-kethok, lanmayitdibuwanganainglayon,sartapanggonankono ramewong-wongkangpadhanonton,margaanak-anakmu disiksa,koweorabakalngesokakeluh.
16Swaraningsirineutawakidung-kidungangsakang nggumunakeswaranekangmireng,orakayaswaranepara putra,kangngucapmarangkangibusakaingsajroning kasangsaran
17Sapirapira-piralanpira-pirapanyiksakangditindakake deningibune,deneanak-anakepadhadisiksanganggo siksaraklangeni!
18NangingInspiredReasonmenehikekuwatanmarang wonglanangingsangisorekasangsaran,lanngluhurake dhewekesupayaoranggatekakekekarepanetresnamarang ibune
19Lansanadyandhewekeweruhkarusakansakapitung anaklanakehlanmacem-macemwujudsiksane,ibumulya gelemnyerahwong-wongmauamargapracayamarang GustiAllah
20Amargadhewekeweruhingpikiranedhewe,kayasing wisdadipengacaralicikingkamardewan,alam,lanwong tuwa,lanibu-tresna,lananak-anakeingrak,lankaya-kaya dheweke,ibune,duwepilihanantaranerongswaraing
kasusanak-anake,sijikanggopatilansijikanggo nylametakewong-wongmau,lanbanjurdianggep minangkaanaklanangsingsejatine,nangingoranganggep putranepitu.Abraham,ngelingikendelanesingwedi marangGustiAllah.
21Dhuh,ibuningbangsa,ingkangngluwarianggeranggeringToretkita,ingkangmbelaagamikita,saha ingkangmenangakenbebungahwonteningperjuangan panjenenganpiyambak!
22Héwongwadon,luwihmulyanglawanwonglanang, lanluwihwaningungkuliprajurit!
23SababkayadenePrauNuh,kangkadunungansaisining jagadkanguripingmangsabanjirgedhe,nahanombak kanggedhebanget,mangkonougasira,kangnetepi angger-anggeringToret,kangdigebugiingsabensisih deningombakinghawa-nepsukangnggegirisi,lan kakuwatanekayadenejeblugankangnggegirisimargasaka panyiksaneanak-anakmu,anggonenandhangpraharakang nggegirisitumrapagamane.
24Mangkonouga,manawaanawongwadonlanwisumur tuwa,lanibuneanaklanangpitu,sabarndelenganak-anake disiksangantimati,GustiAllahkudungakonising nguwasanihawanafsu
25Mulanéakuwismbuktèkkénèkoramungwonglanang singmenangnglawankasangsarané,nangingugawong wadonsingngrèmèhkésiksasingnggegirisi
26Singa-singasinganaingsakubengéDhanièlorapati galak,orapatipanaspawonéMisaèlsingmurub,kaya ngobongnaluriibunénalikandelenganaklanangpitu disiksa
27Nangingsrananalar-nalaringagamane,ibunebisa nyirnakakehawa-nepsuné,kangakèhlansantosa
28Anadenekangkududigatekake,manawawongwadon ikuapesbanget,sanadyanwisdadiibune,mesthinebisa nangismargasakawong-wongmau,lanbisaugakandha mangkene:
29'Ah,cilakakuwiskapingtelu,lancilakaluwihsaka kapingtelu!Akuduweanakpitu,lanakuoraduweanak!
30Tanpagunaanggonkumbobotpingpitu,lankabotan sepuluhsasingantipitungsasioraanagunane,lan nyusonikuoraanaapa-apa,lannyusonikudadisusah
31Héanak-anakku,muspratumrapkowékabèh,anggonku nandhangsangsarakangakèhbanget,lananggonku nandhangsangsaramargasakaanggonmudiwasa
32Adhuh,anak-anakku,anasingdurungkawin,lansing wiskawinorataupeputra.Akuorabakalweruhanakanakmu,lanakuorabakaldisebutjenengsimbah
33Dhuhkawula,ingkanggadhahanakkathahingkang ayu-ayu,lankawularandhalansepiingbilaikawula!Ora bakalanaanaklanangsingnguburakunèkakuwismati!'
34NangingbiyungkangsucilanbektimarangGustiAllah ikuoranangisisiji-sijiasakawong-wongmau,lanora nyuwunmarangsapa-sapasupayabisalolossakapati, utawanangisiwong-wongmaukayawongsingbakalmati nanging,kaya-kayadhewekeduwejiwasingteteplan bakalnglairakeanak-anake,kanggokapingpindho, menyanguripsingorabisamati,dhewekemalahnyuwun lannyuwunmarangwong-wongmausupayapadhamati margasakaagama
35Dhuhbiyung,prawiraningAllahingagama,tuwalan wadon,sirapadhangalahakewongkanglalimkalawan
sabar,lanluwihkuwattinimbangwonglanang,ing panggawelansabda.
36Satemené,nalikakowédikunjarakaroanak-anakmu, kowéngadeganaingkonoweruhÈléazardisiksa,lankowé ngomongnganggobasaIbranimaranganak-anakmu.
37Anak-anakku,perangikumulya;Mulanékowéwis padhakatimbalandadisaksitumrapbangsakita,kowé padhasregepperangnglawanangger-anggeréparaleluhur kita
38Awitnistha,manawawongkangwistuwaikinandhang sangsaramargasakaagama,kowe,paranom-noman, padhanyingkurmarangkasangsaran
39Élinga,yènkowétekaingdonyaikimargasakaGusti Allah,lankowéwispadhasenengurip,mulanékowékudu nandhangsangsaramargasakaPanjenengané;Awitdene RamaAbraham,leluhurkita,enggal-enggalngurbanake putraneIskak,leluhurebangsakita;DeneRamaIskak mirsatanganekangramangangkatladingmarangbapakne, mulaneoranyusut.
40Dhanièl,wongmursid,diuncalakémarangsinga,lan Ananias,AzariaslanMisaèlkacemplungakéingpawon geni,lanpadhasabarkanggoGustiAllah.
41Lankowéuga,kangpadhapracayamarangGustiAllah, ajakuwatir;Amargaikuoraanaalesan,yensampeyan ngertikabeneran,orabakalnandhanglara.
42Kanthitembungiki,ibusakapitungmaunyengkuyung sabenputranesupayamatitinimbangnerakpranataning Allah;wong-wongkuwiugangertitenan,nèkwong-wong singmatikanggoGustiAllahuripkanggoGustiAllah, kayaAbraham,Iskak,Yakub,lankabèhleluhuré
BAB8
Singmisuwur"AtletKabeneran."Ingkenepungkasane critakeberaniansingdiaraniKitabMakabekapingpapat 1Sawenèhingpakunjaransawatarakangpadha mratelakake,manawawongwadonmauugaarepdicekel landipatèni,wongwadonmaubanjurnguncalakéawaké anainggeni,supayaajaanawonglanangndemekawaké 2Dhuh,biyung,deneputranirapepitusamimbubrah wadyaningpraja,tuwinnyirnakakenprakawisingkang awonipun,sartaparingtuladhababkaluhuraningiman
3Sirawuskatetepakeminangkapayonmaranganakanakmuminangkatugu,lanlindhukangnggegirisiora gonjang-ganjingbabarpisan
4Mulanékowépadhabungaha,héibusingresik,nduwé pangarep-arepmarangkasabaranmuanaingtanganéGusti Allah.
5Rembulaningsatengahelintang-lintangingswargaora kayadeneanggonmumadhangidalaneanak-anakmupitu kangkayalintangmarangkabeneran,lankaluhurakeing ngarsaneGustiAllah;lansampeyanwisditetepakeing swargakarowong-wongmau
6Awitdeneanggonmunglairakeanakikusakatedhake RamaAbraham
7Lanmanawaakudiparengakenglukis,kayadenepara seniman,critababkasetyanmu,apawongkangpadha nontonorabakalpadhagemetermargasakaibuneanak pitukangnandhangsangsaramargasakakabeneran,nganti tekanpati?
8Lanpancenpanteskanggonulispangandikaikianaing papanpaleremane,minangkapangeling-elingkanggo turun-tumurunbangsakita
IngkenengapusiImamsingwistuwa
LANWANITAKEPENUHTAUN
LANPUTRAPITU
MELALUIKEKERASANKANGTIRAN KEPENTINGANNGRUSAKBANGSAIBRANI. DUWEMENDUKUNGHAK-HAKKITA
NANGGOGUSTIALLAHLANTANGGAL TORMENTSsanajanngantipati
9Satemeneperangsucikangditindakakedeningwongwongmau.Amargaingdinaikukabecikan,kang mbuktèkakéwong-wongmaukanthikasabaran,paring ganjaranmarangwong-wongmau,yaikukamenanganing sajroninguriplanggeng.
10NangingsingsepisananingperangyaikuEleazar,lan ibuneanaklanangpitupadhadadibagian,lanparasadulur padhaperang.
11Tirandadimungsuhe,lanjagadlanuripemanungsa dadipenonton
12Lankabeneranndadèkakésingmenanglanmaringaké makuthamarangparaatletéSapasingnggumunakepara atlitHukumsingsejatine?
13Sapasingoragumunmarangwong-wongmau?Tiran dhewelankabehdewanegumunkaroketekunane,sing saikipadhangadegingjejeredhamparGustiAllahlanurip ingjamansingdiberkahi.
14SababNabiMusangandika:Kabehwongkang nucekakeawakedhewepadhakawengkuingastaPaduka
15Mulanéwong-wongmauwispadhanucèkakéawaké dhéwémargasakaGustiAllah,oramungnampa pakurmataniki,nangingugakaluhuran,amargamungsuh wisoranduwènipangwasamanèhmarangbangsakita,lan wong-wongsinglalimnandhangpaukuman,lannegara kitawisdiresiki,kaya-kayawisdaditebusankanggodosa bangsakita.lanliwatgetihewong-wongmursidikilan panebusingpatine,IlahiProvidencengluwariIsraelsing sadurungewisalaentreated
16AwitnalikaAntiokhuskanglalimweruhkaprawiraning kaluhuranélankasabaranéingsangisorépanyiksa, dhèwèkékanthiterang-teranganngetokakékasabarané marangparaprajuritéminangkatuladha;lankanthi mangkononuwuhakesemangatmarangparaprajurite kanthirasapakurmatanlankaprawiraningpapranganlan ingpagaweanengepung,muladhewekenjarah-rayahlan numpeskabehmungsuhe
17HéwongIsraèl,anak-turunéAbraham,padhanurutana Torètiki,landadiawongmursidingsadhéngahcara,awit padhangertinèkNalarsingdiilhamiikunguwasanihawanepsulankasusahan,oramungsakanjero,nangingsaka njabadhéwé;Kanthimangkono,wong-wongmau,padha masrahakebadanemarangsiksamargasakakabeneran,ora mungbisadikagumakedeningmanungsa,nanginguga dianggeppantesolehwarisanilahi
18Lanliwatwong-wongmau,bangsakasebutbisatentrem lanmulihakeangger-anggeringToretingnegarakita,wis ngrebutkuthakasebutsakamungsuh
19LanpamaleswisngoyakAntiokhussinglalimingbumi, laningpatidhewekenandhangpaukuman.
20AwitnalikaPanjenenganéorabisameksawong-wong ingYérusalèmsupayauripkayawong-wongduduYahudi
lanninggaladat-tatacaranéparaleluhurkita,Panjenengané banjurnilarkuthaYérusalèmlannglawanwongPersia. 21Mangkenepangandikaneibuneanakepitumau,yaiku wongwadonkangmursid,maranganak-anake: 22'Akuikiprawanmurni,lanakuoranyimpangsaka omahebapakku,lanakutetepnjagaigasingdigawe kanggoKawa
23Oraanatukangngapusiingara-arasamun,oraana tukangngapusiingara-ara,singngrusakaku;utawaora palsu,beguilingSerpentsullykemurnianmaidenhood sandi;Akuuripkarobojokukabehdinamuda;Nanging barenganak-anakkuikiwisgedhe,bapakneseda 24Rahayuwongiku;amargadhewekeuripsingdiberkahi karoanak-anak,landhewekeoranatengertirasaneilang 25Kang,nalikaisihanakarokita,mulangikowébabTorèt lanparanabi.DhewekemacakanggokitababaganAbel singdipatenideningKain,lanIskaksingdisaosake minangkakurbanobaran,lanYusufingpakunjaran
26IdaSangHyangWidiWasangandikaringidaSang HyangWidiWasa,imamIdaSangHyangWidiWasa, raganeIdaSangHyangWidiWasa,turIdaSangHyang WidiWasaraganeringsemeton.
27DhèwèkéugangluhurakéDhanièlanaingguwasinga lanmberkahidhèwèké;Panjenenganébanjurngelingi pangandikanéYésayamangkéné,
28“Sanadyansiraliwatinglatu,inggeniikuorabakal nglaranisira”
29Panjenenganengidungakemarangkitapangandikane SangPrabuDawud,juruMasmur,mangkene:“Akeh kasangsaranewongmursid”
30DhèwèkénduduhképaribasanéSulémanmarangawaké déwé,singuninéngéné:“Panjenenganékuwiwit panguripankanggokabèhwongsingnglakonikersané”
31PanjenenganengestokakepangandikaneYeheskiel mangkene:“Apabalung-balungkanggaringikibakalurip? AwitPanjenenganéoralalimarangkidungkang diwulangakédéningMusa,mangkéné,"Ingsunbakal matènilanbakalSunuripakéIkiuripmulanrahayuing dina-dinamu"
32Ah,kejemingdinaiku,nangingorakejem,nalikawong Yunanisingkejamngobonggenikanggobraziersbiadab, lankarohawanepsunggodhokdigawamenyangcatapult lanbalimenyangtorturesanakpitusakaputriAbraham, lanwutaeyeballsmripate,lanngethokilatelanmany kindsw
33Mulané,paukumanéGustiAllahbakalngoyaklan nguberwong-wongsingcilaka
34NangingparaputraneRamaAbraham,karoibunesing menang,padhadiklumpukakemenyangpanggonanepara leluhure,sawisenampanyawasingmurnilanorakena matisakaGustiAllah,singkaluhurakeingsalawas-lawase