Beter dan therapie
Waarom iedereen bij een koor zit
Kan het wat zachter?
Ziek van het lawaai in de stad
‘Er zit een soort actieve kabouter in mijn hoofd’
Meer dan 20 artiesten
o.a. Dio, Karsu, Willeke Alberti, Ahmed El Maai
Je hebt van die mensen voor wie het een fluitje van een cent is om een gesprek te voeren met een jengelend kind om hun benen terwijl de tv keihard aan staat. Ik ben niet een van hen. Toegegeven: mijn leeftijd helpt daar niet bij. Ooit kon ik prima een gesprek voeren tijdens een concert in Paradiso. Die dagen zijn voorbij. Zet me in een omgeving met drie geluidsbronnen en ik raak de weg kwijt. Nu woon ik in een 136 jaar oud pand met enkelsteensmuren, grenzend aan een schoolplein en naast een studentenhuis waarvan de bewoners van technomuziek en voetbal houden, en dan bedoel ik het beoefenen van deze sport in hun huis. Maar hé, zeggen ze, je bent in een drukke stad gaan wonen en daar horen geluiden bij. Goed punt, maar dat er heel veel harde stadsgeluiden zijn bijgekomen sinds ik hier woon is een feit. Neem die school. Vroeger hadden de kinderen daar twee keer per dag pauze. Nu gaat dat in zes shifts de hele dag door. ’s Zomers hadden we altijd geluidsvakantie, maar sinds de school ook een kinderopvang is begonnen is dat voorbij. Trams zijn stiller geworden, maar die veegwagentjes en bladblazers van de gemeente lijken wel steeds méér lawaai te produceren. Dingen die vroeger stil waren maken ineens geluid: scooteralarmen, VanMoofs, achteruitrijdende vrachtwagens. En met stip op één staan wat mij betreft die keihard ronkende motoren waarvan ik vermoed dat ze expres afgesteld worden op maximaal lawaai. Kunnen die gewoon weg?
Bart van Oosterhout Hoofdredacteur redactie@iamsterdam.com
VOLG ONS: iamsterdam.nl facebook.com/iamsterdam.nl iamsterdam.nl/uitmail instagram.com/uitinams youtube.com/@uitinamsterdam
Coverillustraties: Frits Jonker
Van theater en concert tot buurtwandeling en nieuwe eettent: dit wil je deze maand niet missen in de stad.
LIFESTYLE, UIT
ETEN, WINKELEN EN WANDELEN
MUZIEK, EXPO, THEATER, FILM, CULTUUR ‘Ik wil niet zeggen wat mensen wel en niet moeten’, vertelt cabaretier Kiki Schippers over haar nieuwe show. En ook: een millennialvoorstelling en Museumnacht.
Van het TuinKafe tot Birtat: hier moet je zijn in Bos en Lommer. Daarnaast zoomen we in op de korentrend in Amsterdam: waarom zit iedereen en z’n moeder daar ineens bij?
TOT SLOT
ODE AAN DE STAD
KAN HET WAT ZACHTER?
COVER VERHAAL
Van strontkarren tot ‘porders’: zo’n twee eeuwen geleden kon je in Amsterdam de straat niet op zonder gek te worden van het geluid. Hoe is dat nu? Lijkt het maar zo of hoor je die vliegtuigen tegenwoordig nóg harder? En wat kun je doen als je letterlijk ziek wordt van lawaai?
AGENDA
DE ONMISBARE CULTURELE MAANDAGENDA
Met o.a. de visueel verrassende expo Oceanista van Het Scheepvaartmuseum en het Scapino Ballet.
Verzetsmuseum-directeur Liesbeth van der Horst deelt haar favoriete plekken in de stad (pag. 50). En ook: zo oogde de Oudeschans in 1889.
‘WE HEBBEN ECHTE VERHALEN OVER ACTIVISME NODIG, NIET HET VALSE IDEE DAT ACTIVISTEN ALLES OP EEN RIJTJE HEBBEN.’ Dat zei Nobelprijswinnaar en vrouwenrechtenactivist Malala Yousafzai op Dua Lipa’s platform Service95. Malala vertelt op 22 november in het DeLaMar Theater over haar leven.
‘Door moderne stijlen en haar roots te combineren, maakt Latoya mooie tooth gems die voor anderen betekenisvol zijn.’
Nieuws uit de stad, tips en belangrijke data om in de agenda te krabbelen.
tekst Nathalie van den Berg , Kim van der Meulen
LANG ZULLEN WE LEZEN
Studeer je aan een universiteit, hogeschool of mbo-instelling? En ben je tussen de 16 en 25 jaar? Dan heb je geluk, want met je studentenpas kun je je nu aanmelden voor een gratis krantenabonnement. Het gaat om kranten van DPG Media, van Het Parool en de Volkskrant tot Trouw en het AD, en is bedoeld om betrouwbaar en onafhankelijk nieuws toegankelijk te maken voor jongeren – als alternatief voor het nepnieuws dat zij de hele dag door tegenkomen op social media. Kies bij het afsluiten van je abonnement voor ‘Digitaal student’ en je kunt meteen beginnen met lezen.
GEEF MIJ MAAR AMSTERDAM
Rijden ze in Oud-Zuid alléén maar in Biro’s? Is die grachtengordel echt zo elitair? In de podcastserie Geef mij maar Amsterdam gaat socialmedia-programmamaker
Kiki Bosman (De Yup en de Jordanees) ter ere van Amsterdam 750 de meest hardnekkige vooroordelen over onze stad te lijf. Mediamaker Anke de Jong (oud Elle-hoofdredacteur) neemt haar mee in havermelkeliteparadijs De Pijp en presentator Mandy Woelkens stapt met haar door Noord, het stadsdeel met de gierende gentrificatie. Plus nog vier vaak hilarische afleveringen. Mis ze niet; nu te beluisteren op alle bekende podcastplatforms.
Maru Asmellash van The New Originals over ontwerper Latoya Molly (foto). Ze is nu ook te zien in onze serie Echt Amsterdams Talent
NAGENIETEND
Het afgelopen jaar heb je op deze pagina’s en andere plekken veel kunnen zien en horen over Amsterdam 750, het jubileum van de stad. Er werd van alles georganiseerd, van het grootse Festival op de Ring tot kleinschalige buurtevenementen. Afgelopen 27 oktober was het de échte verjaardag, die werd gevierd met een XXL afscheidsfeest van maar liefst 75 uur lang. Al het moois van dit feestjaar is nu gebundeld in een boek: De stad, een jaar, het boek. Het verschijnt in december bij uitgeverij Spectrum. Dé manier om na te genieten van de evenementen waar je bij was, of om toch een beetje aanwezig te zijn bij de dingen die je hebt gemist.
INTIEM EN SCHERP
De Palestijns-Nederlandse fotograaf Sakir Khader heeft met zijn tentoonstelling Yawm al-Firak in het Foam de Amsterdamprijs voor de Kunsten 2025 gewonnen in de categorie Werk van het jaar. Met zijn intieme zwart-witfoto’s geeft hij een stem aan (de moeders van ) zeven Palestijnse jongemannen die met geweld van het leven zijn beroofd. Khader: ‘De mensen die ikvastleg zijn geen onderwerpen die bij het oudpapier horen te eindigen. Het zijn zielen met stemmen en gevoelens.’ Ook de dichtende kunstenaar Hans de Tweede en de baanbrekende architect Afaina de Jong vielen in de prijzen.
tekst en foto Marjolein van Damme
Wie Sophie Kemperman (32), programmeur van Skatecafe
Wat Koopappartement van 42 m2 op het IJplein, met uitzicht op het IJ
Hoe Door de buurt in de gaten te houden en toe te slaan toen dit huis op de markt kwam
Sinds 1,5 jaar
Fijnste plek ‘Op de bank, en dan naar de boten kijken. En in de zomer in de hangmat op het balkon.’
‘Vanwege mijn werk wilde ik graag in Noord blijven wonen. Maar ook weer niet te ver, dus toen er een huis in deze wijk te koop kwam, ben ik gaan kijken en was ik meteen verkocht. Ik was te laat om te bieden, maar vanaf toen ben ik wel deze wijk in de gaten gaan houden. Dit huis is daarvan het resultaat. Ik word rustig van het water en naar de boten kijken. Elke dag voel ik me blessed dat ik hier woon.’
‘Het allerleukst aan Amsterdam is dat er zo veel cultuur en diversiteit is. Als programmeur ben ik altijd op zoek naar inspiratie en kijk ik graag naar wat er allemaal gebeurt in de stad. Ook reis veel voor mijn werk. Dit jaar zat ik nog in Nigeria voor Homecoming Festival, waar we mee samenwerkten voor ADE.’
‘Binnenkort ga ik terug naar Rio de Janeiro, hopelijk met subsidie om onderzoek te doen naar Baile Funk. Dit muziekgenre, ontstaan in de favela’s, staat symbool voor een grote undergroundcultuur en werd zelfs gecriminaliseerd omdat er verzet in doorklinkt. Momenteel hoor je het ook in Amsterdamse clubs.’
‘Het schilderij achter mij is door mijn moeder geschilderd, ze is kunstenaar (Milian van Stokkum, red.). Het is een portret van mij toen ik drie was. Het geeft me een gevoel van thuiszijn en geborgenheid. Ik ben opgegroeid met kunst. Mijn ouders hebben elkaar ontmoet toen mijn vader bij mijn moeder op tekenles kwam.’
‘Voor inspiratie ga ik naar concerten en musea – zoals het Suriname Museum; zo goed dat het er nu is! Of ik ga naar de Dappermarkt of Zeedijk. En laatst was ik bij de albumrelease van Sophie Straat in Plantage Dok, een oud-kraakpand met podium; een echte parel.’
OOK IN DE RUBRIEK THUIS IN DE STAD MET JE BIJZONDERE HUIS? STUUR EEN MAILTJE NAAR REDACTIE@ IAMSTERDAM.COM.
‘Een lokale tip is Het Dorp, dat zit hiernaast. Ze zijn net open en ik kom er heel graag, voor een drankje aan het water of knus in het café. En erboven zit Café Warung Pas, waar je heerlijk Indonesisch kunt eten.’
GERONK EN GEKNAL
Volgens cijfers van de Amsterdamse Gezondheidmonitor ervaart zo’n 4 op de 10 Amsterdammers thuis ‘ernstige geluidshinder’. Dat gaat van overlast van motoren en scooters (25% van de bewoners in Centrum en West) tot vliegverkeer (13% van de bewoners in Nieuw-West, 11% in Zuid). Ook is het aantal jonge Nederlanders met tinnitus, deels een gevolg van de blootstelling aan harde geluiden, sinds 2012 met 33% toegenomen (bron: Nivel).
Rolko ers, trams, gillende kinderen, burenherrie: de stad is tegenwoordig luider dan ooit. Of ligt dat wat genuanceerder?
‘Geluid is geen bijzaak; het bepaalt hoe we slapen, werken en leven.’
Het is iets na tienen, ergens in de binnenstad van Amsterdam. Voor de mensen die morgen vroeg hun nest uit moeten, is het tijd om te gaan slapen. De stad denkt daar anders over. Het is nog druk buiten, met gelal uit de kroegen en rumoer op straat. De nachtwacht komt op en doet dienst tot het weer ochtend is, een uur of zes, zeven. De schutters zijn voorzien van een ratel en hebben de plicht om op elk heel en half uur te roepen hoe laat het is: ‘Half elf heit de klok, de klok
Los van de nachtwacht en het geroezemoes op straat zijn ook de kerkklokken van de Oudekerkstoren te horen, evenals andere carillons die de tijd aangeven, zoals die van de Munttoren en het Koninklijk Paleis. Zodra de kroegen sluiten en het geluid op straat een beetje verstomt, hoor je de eerste ‘porders’ al: menselijke wekkers die roepen en met veel kabaal op deuren van de arbeiderswoningen bonzen om de slapende arbeiders wakker te maken. In de verte ratelen de wielen van de strontkarren op straat. >
‘Het effect dat geluid heeft op je gezondheid wordt echt onderschat: je kunt er goed ziek van worden’
manieren om de stilte op te zoeken in en rond de stad.
1. Het Coentje Gansplantsoen is een klein verstopt pleintje aan de drukke Valkenburgerstraat (Nieuwmarktbuurt). Doordat het net iets dieper ligt dan de straat, de verschillende huizenbouw en de grote bomen is het er heerlijk rustig. Er is een speeltuintje, er zijn bankjes en er lopen kippen.
2. Silence is een reeks ochtendconcerten in de Oude Kerk. Iedere eerste vrijdag van de maand verkent een andere musicus de akoestiek van de eeuwenoude kerk. Op 7 november is het beurt aan de Amsterdamse elektronische musicus BSS. oudekerk.nl
3. Via atlasleefomgeving.nl kun je de stiltegebieden rondom Amsterdam vinden. Dit zijn beschermde gebieden waarbij het doel is het geluidsniveau onder de 40 decibel te houden. Je hoort hier alleen de geluiden die passen bij de plek: het gebrom van een trekker, de koeienbellen... Bijvoorbeeld in natuurgebieden het Varkensland en het Ilperveld, Ransdorp en Holysloot.
4. Elke woensdagavond is er onder de Muiderpoort in Oost een gratis silent disco van 20.30 uur tot 22.30 uur. Oprichters Hans en Jurgen zijn hier tijdens de coronacrisis mee begonnen.
5. Voor mensen die snel overprikkeld raken door bijvoorbeeld autisme of ziekte zijn er in verschillende musea als het Stedelijk en het Rijks ‘prikkelarme’ openstellingen: momenten met minder bezoekers, zachter geluid en gedimd licht. Ook musicals en andere culturele events organiseren dit regelmatig, zie prikkelarmecultuuragenda.nl.
6. Noise-cancelling koptelefoons zijn de hemel als je kampt met geluidsstress. En vergeet natuurlijk niet om oordoppen mee te nemen als je naar Paradiso, een festival of ander event met veel verwacht geluid gaat.
RATELENDE KARREN
relatief laat.
‘Wie dacht dat Amsterdam vroeger rustiger was, heeft het bij het verkeerde eind’, zegt Annelies Jacobs, sociaal wetenschapper en emeritus, die onderzoek deed naar de beleving van het geluid van Amsterdam tussen 1845 en 1945. ‘Amsterdam ontwikkelde zich
Steden als Wenen, Boedapest, Parijs en Londen waren al echte metropolen toen dat voor Amsterdam nog niet gold. Maar toen de industrialisatie op gang kwam, trokken veel men-
sen naar de stad en gingen in krotten in de binnenstad wonen, dicht bij de industrie’, vertelt ze. ‘Stoommachines, een diamantfabriek midden in de stad, kleinere fabrieken eromheen en al het werk dat daarbij kwam kijken: smeden, koperslagers, molens die nog werden gebruikt om materialen zoals vlas te bewerken, de ratelende karren met ijzeren wielen en een massa mensen opeengepakt in overvolle sloppen. Het moet een kakofonie van lawaai zijn geweest.’
Hoe is dat nu? Op het Mr. Visser-
plein, een druk verkeersplein vlak bij het Waterlooplein in het centrum, probeer ik te registreren welke verschillende soorten geluiden ik hoor. De hogedrukspuit van de schoon-
maakploeg, het elektrische wagentje, voetstappen. De bel van tram 14, verkeersgeluiden, gelach van een groepje toeristen bij het stoplicht, het tikken
dat groen licht voor voetgangers aankondigt. Maar ook: het ruisen van de olijfbomen, duiven, een snurkende dakloze, een groepje dikkebanden etsen, iemand die luid staat te telefoneren voor de Portugese Synagoge. Kunstenaar en stadsonderzoeker Michiel Huijsman deed in 2017 onderzoek naar het Mr. Visserplein, door met mensen die in de buurt wonen en werken mee te gaan op hun dagelijkse ommetjes: iemand die slechtziend is, een oudere buurvrouw, een rabbijn van de synagoge. Wat hoorden zij onderweg?
‘Een constante geluidswal’, ‘herrie’ en ‘verkeersoverlast’ waren termen die
vaker genoemd werden. Alle mensen gaven aan het Mr. Visserplein onpret-
SLAAPGEBREK EN DEPRESSIE
Huijsman is een van de oprichters van Soundtrackcity, een Amsterdams artistiek onderzoeksbureau dat geluidskunst produceert in de openbare ruimte. Voor hem is geluid geen overlast of vast gegeven, maar een van de bouwblokken van de stad. ‘Dat is toch een beetje het probleem van stedenbouwkundigen’, vertelt hij in hun kantoor aan de Veemkade.
‘Het geluid van de stad wordt over het algemeen in volumes gemeten: hoe hard of zacht is het?’ Geluiden zijn relationeel en ervaringen van geluid zijn subjectief, legt Huijsman uit. ‘Als jij je buren niet mag, kunnen ze de
van slaapverstoring door geluid. Horen gaat automatisch, waarbij geluiden zowel bewuste als onbewus- tig te vinden: het zou niet klinken zoals een plein zou moeten klinken.
hele dag op panto els en uisterend door het huis lopen, maar tóch zal elk geluid je ergeren.’
In Amsterdam wordt elke vijf jaar de gezondheid, het welzijn en de leefstijl van de bevolking in kaart gebracht door de Gezondheidsmonitor, een onderzoek van de GGD, het RIVM en het CBS. Daaruit blijkt dat 43 procent van de Amsterdammers ernstige geluidshinder ervaart. In het centrum en in West is dit zelfs bijna 50 procent. ‘Er wordt dan gevraagd naar de geluidshinder die mensen zelf ervaren’, zegt Henke Groenwold, senior-adviseur Milieu en Gezondheid bij de GGD Amsterdam. ‘Dat je een geluid hoort van 70 decibel, kan voor de een overlast betekenen en voor de ander niet.’
Van de mensen die ernstige hinder ervaren heeft ongeveer de helft last
te invloed hebben op de gezondheid van de luisteraar. ‘Het e ect dat geluid heeft op je gezondheid wordt echt onderschat: je kunt er goed ziek van worden’, benadrukt Groenwold. ‘Dat gaat van een hogere bloeddruk tot hart- en vaatziekten, depressie en vroegtijdige sterfte.’ Het risico om te sterven aan een hartaanval stijgt met 43 procent per 10 decibel verkeerslawaai, blijkt uit een onderzoek van het Europees Milieuagentschap. Jaarlijks sterven er 12.000 Europeanen vroegtijdig door de gevolgen van geluidsoverlast.
De Europese Unie stelde daarom een Europese richtlijn omgevingslawaai op. Iedere gemeente moet elke vijf jaar een actieplan opstellen voor de
aanpak van geluid. Het Actieplan
lawaai in de stad
nood is hoog en zorgt ervoor dat woonwijken steeds dichter tegen geluidsbronnen als industrieterreinen, treinsporen en snelwegen worden gebouwd.
Geluid van de Gemeente Amsterdam richt zich op het verminderen van geluidsoverlast en het verbeteren van de geluidskwaliteit in de stad. Het plan bevat maatregelen zoals stillere infrastructuur, strengere regels voor bouw- en verkeersgeluid en de aanleg van geluidswerende voorzieningen. Daarnaast stimuleert de gemeente innovatieve oplossingen en samenwerking met bewoners en bedrijven om de leefbaarheid te vergroten. Het doel is een stillere, gezondere stad waarin Amsterdammers minder hinder ervaren van lawaai. Mooie plannen, maar in de praktijk blijkt het lastig om echt iets aan geluidshinder te doen. De woning-
BOUWEN, BOUWEN, BOUWEN
‘We willen als GGD een strenger beleid en strengere regelgeving’, zegt Groenwold, ‘maar dat is lastig omdat het botst met de wens om veel te bouwen. Het is ook belangrijk dat er genoeg huizen zijn voor de gezondheid van de Amsterdammer, zodat je het huis uit kunt als je achttien bent en in een gezonde woning kunt wonen. Maar snel en veel bouwen is moeilijk te verenigen met het verminderen van geluidshinder.’
‘Met de ramen dicht hoor je ook de leuke geluiden niet meer, zoals die van vogeltjes en ruisende bladeren’
‘Snel en veel bouwen is moeilijk te verenigen met het verminderen van geluidshinder’
Ondanks de toenemende dichtheid en het volume van moderne steden, houdt stadsplanning nauwelijks rekening met geluid, behalve bij het beperken van lawaai binnenshuis. Rekening houden met de ervaringen van geluidshinder blijft voor architecten vaak een ondergeschoven aspect, vertelt Groenwold. ‘Terwijl je wil dat dit iets is waar vanaf de eerste tekenin-
gen over wordt nagedacht, in plaats van als een bijkomstigheid achteraf waar ook nog iets mee moet.’
Door nieuwe technieken kan er nu heel geluidsdicht worden gebouwd, waardoor veel geluid tegen te houden is – mits je de ramen en deuren gesloten houdt. ‘Het vervelende is dat je dan ook de leuke geluiden niet meer hoort: het ruisen van de blaadjes in de bomen, de vogeltjes, een gesprekje op
Geluidsoverlast kan een heleboel verschillende oorzaken hebben, zoals bouwverkeer, een feestje bij de buren of vliegtuigen die steeds overkomen. Dit kun je ertegen doen:
1. Bespreek de overlast met de buren: vaak zijn buren zich niet bewust van de hinder die ze veroorzaken. Een open gesprek kan leiden tot wederzijds begrip en afspraken om de overlast te verminderen.
2. Houd een logboek bij. Noteer wanneer de overlast plaatsvindt en wat de aard ervan is. Dit kan door voor bewijs als verdere stappen nodig zijn.
3. Schakel buurtbemiddeling in, als een gesprek niet helpt. In Amster-
dam is er bijvoorbeeld Stichting Beterburen voor ondersteuning.
4. Meld de overlast bij de verhuurder of Vereniging van Eigenaren (VvE).
5. Neem contact op met het Meldpunt Zorg en Woonoverlast, bij ernstige of aanhoudende overlast.
6. Schakel de politie in als het echt uit de hand loopt.
straat. Zonder die geluiden mis je een belangrijk onderdeel van het leven in de stad’, zegt Huijsman.
Hij pleit ervoor om geluid niet langer te zien als iets wat genegeerd of onderdrukt kan worden, maar juist als essentieel onderdeel van onze leefomgeving. Huijsman: ‘Waar we elkaar moeten kunnen ontmoeten en verstaan, maar ook kunnen ontspannen. Geluid is niet zomaar een bijzaak. Het bepaalt hoe we de stad ervaren, hoe we slapen, werken en leven. Tijd om er met andere oren naar te luisteren.’
Ter ere van het 750-jarige bestaan van onze hoofdstad maakte fotograaf, journalist en verhalenverteller Cris Toala Olivares een ode aan Amsterdam in boekvorm. Er zijn weinig steden in de wereld waar het daglicht via de grachten op de gevelwanden wordt weerspiegeld. Toala Olivares gebruikt, net als Rembrandt drie eeuwen geleden, zijn kennis van het Hollandse licht om Amsterdam vanuit alle hoeken vast te leggen. Voor dit boek vloog hij in helikopters boven de stad, klom hij in kerktorens en flats, wandelde hij over pleinen en parken, fotografeerde hij vanuit een boot op het water maar ook zwemmend onder water. Hij sprak met bewoners en bezoekers, en bestudeerde de stad gedurende tien jaar en tijdens vier seizoenen. Toala Olivares maakte zo in dit boek zijn eigen ‘schilderijen’ van Amsterdam en legde de dynamiek van deze levende stad vast.
Bij een abonnement op de Uitkrant (€ 35,25) krijg je elke maand als eerste het toonaangevende culturele magazine van Amsterdam op de mat én ontvang je deze maand het boek Amsterdam cadeau. Op = op!
Ga naar iamsterdam.nl/uitkrant en sluit een eenjarig abonnement af.
Ga naar iamsterdam.nl/acties
2x twee tickets voor 20 of 21 januari in Frascati t.w.v. € 19 euro per ticket.
Wat betekent het om thuis te zijn in een onbekend land? In Denkend aan Holland volgt theatergezelschap Wat We Doen een schrijver met een verblijfsvergunning die zijn draai in een nieuwe samenleving probeert te vinden. Met poëzie, humor en de kracht van perspectief beleef je als publiek zijn persoonlijke zoektocht naar een identiteit.
2x twee tickets voor 21 of 22 november in Frascati t.w.v. € 19 per ticket.
Scrollen, liken, vergelijken: dagelijks worden we blootgesteld aan onbereikbare schoonheidsidealen op social media. In theatervoorstelling Piss Pool nemen Suzan Boogaerdt en Bianca van der Schoot je mee naar een wellnesscentrum, waar twee oude vrouwen wanhopig proberen hun lichaam te ‘verbeteren’. Een confronterende en grappige voorstelling over schoonheid, ouder worden en de druk om jong te blijven.
Hoe blijf je succesvol als je constant te maken hebt met torenhoge verwachtingen en mensen die wat van je willen? Tijdens de solovoorstelling King Cannabis kruip je in het hoofd van een opkomende steracteur, gespeeld door Yannick Jozefzoon (o.a. bekend van de series Santos en Hollands Hoop). Door middel van pakkende teksten, muziek en rauwe emotie laat hij zien hoe moeilijk het is om een verslaving los te laten. Voor sommigen een herkenbaar verhaal over het grijze gebied tussen controle en ontsnappen aan jezelf. 30 en 31 oktober en 1 november
Likeminds (De Kromhouthal)
‘Feministen denken: dat mag niet. Dat vind ik leuk.’
Cabaretier Kiki Schippers houdt van spelen met ongemak, zo vertelt ze in het grote interview over haar nieuwe show (pag. 24).
Na het vlijmscherpe Showmeister komen theatermakers Hulst en Tarenskeen nu met een nieuwe ‘millennialvoorstelling’ over een techno-dj die onbedoeld de stem van een generatie wordt.
Georgina Verbaan (midden) speelt de manager van een technolabel en Tim Linde (rechtsboven) de artiest die viral gaat met een protestlied.
kunst & vermaak krant theater
Millennial | Vrede, 26 november DeLaMar
Millennial | Vrede is het eerste deel van een reeks nieuwe voorstellingen van het duo Jan Hulst en Kasper Tarenskeen bij Theater Oostpool. Jan: ‘Eigenlijk gaan al onze voorstellingen over onze generatie dertigers. Een generatie die het lastig vindt om zich uit te spreken, geneigd is tot ironie, een tikje afstand wil nemen van de wereld. Postmodern, zeg maar. We zijn opgegroeid met het idee dat er niet één waarheid is; een houding die gezond is, maar die niet zo goed werkt op een spandoek tijdens een demonstratie. De laatste tijd – we zijn eind-dertigers – voelen we misschien meer behoefte aan oprechtheid en engagement. Waar gaat het nu écht over in het leven? Dat idee.’
De tekst is, zoals altijd, van Kasper: ‘Vrede speelt zich af op Ibiza in de zenvilla van Gwen (Georgina Verbaan) en Wesley (Tim Linde). Zij is de succesvolle manager van een superhip technolabel, hij probeert al tien jaar zijn eerste album te maken. Als zij hem een deadline geeft, besluit hij te gaan samenwerken met een rapper. Dat wordt een activistisch nummer. Tot grote irritatie van Gwen, die zijn nieuwgevonden activisme bloedirritant vindt. Het nummer gaat viral, hij wordt gebombardeerd tot ‘the voice of a generation’ en mag in alle talkshows komen. Opeens moet Wesley overal wat van vinden.’
PRIDE AND PREJUDICE
Ook van Oostpool komt Pride and Prejudice, waarin theatermaker Florian Myjer het meesterwerk van Jane Austen uit 1813 naar 2025 transporteert. Is het verhaal eigenlijk wel zo feministisch? Drie mannelijke acteurs nemen alle rollen voor hun rekening en halen zekerheden onderuit. Nog steeds indrukwekkend, maar ook kwetsbaar en van nu.
11 t/m 15 november, Frascati
Jan: ‘Tegelijkertijd zit dat technolabel van Gwen in een dip en heeft ze zo’n superhit eigenlijk wel nodig om overeind te blijven. Dat leidt tot een relatiedrama van twee mensen die in korte tijd nieuwe keuzes moeten maken. Voor ons als makers roept het interessante vragen op: wanneer is het immoreel om je wel of niet uit te spreken over de buitenwereld? En wanneer is a ctivisme alleen een pose?’ Kasper: ‘En is dat dan erg?’
ZWARTE KOMEDIE
Kasper: ‘Zo is het nieuws binnengesijpeld in ons stuk. Ik heb me nog nooit zo dicht bij de rand van de actualiteit gevoeld. Alsof we elke dag werden ingehaald door wat er in de wereld gebeurt. Zoals de invoering van de dienstplicht: dat leek een jaar geleden toen ik begon te schrijven, nog heel ver weg. Inmiddels is dat een serieuze discussie.’
Jan: ‘Tegelijkertijd is het gewoon ook een komedie natuurlijk, met fantastische acteurs, een tikje een zwarte komedie misschien. Het gáát wel ergens over.’
HOGE BOMEN
Na seksueel wangedrag ten opzichte van actrice Leyla (Soumaya Ahouaoui, foto) verdwijnt een regisseur van het toneel. Als hij jaren later een voorstelling wil maken over zijn daden, vraagt hij Leyla of ze meedoet. Dat haalt alles overhoop. In Hoge bomen gaat het om de vraag: verdient iedereen een tweede kans?
29 okt t/m 23 november, Bellevue Lunchtheater
Theatermakers Boogaerdt/VanderSchoot maakten een vervolg op theaterhit Bimbo, waarin ze de wellnesscultuur en de angst om ouder te worden onderzoeken. Een spiegelpaleis van fillers en filters, waarin oudere vrouwen zichzelf filmen tijdens hypermoderne verjongingsrituelen (kaarten winnen? Zie pag. 14).
19 t/m 22 november en 14 en 15 januari, Frascati
Hartverscheurend verhaal over de ongekende moed en kwetsbaarheid van een vrouw die wordt belaagd door onvoorspelbare krachten. Spannend hoe de Iraans-Duitse regisseur Mina Salehpour dat op toneel gaat brengen. Janni Goslinga speelt de rol van de moeder die alles doet om haar kinderen te beschermen. 13 t/m 28 november en 8 t/m 25 januari, ITA
kunst & vermaak krant
Naar PAN Amsterdam ga je om kunst te kijken. Maar er zijn ook inspirerende gesprekken en lezingen – over mode, Erwin Olaf en land art bijvoorbeeld.
Ooit waren kunstbeurzen er vooral voor kenners met een dikke portemonnee, maar die tijd is allang voorbij. PAN Amsterdam rekt het begrip ‘kunstbeurs’ nog verder op. Want behalve kunst, design en antiek kijken (en kopen), valt er op de PAN nog veel meer te beleven. Daarvoor kun je terecht bij PAN Podium, een omvangrijk programma met ruim veertig panels, lezingen en gesprekken.
Elke dag staat in het teken van een ander thema. Tijdens Scherpgesteld op 2 november wordt er ingezoomd op de kracht van fotografie. Zo gaat een curator van Foam in gesprek met een auteursrechtadvocaat over de iconische foto van basketballer Michael Jordan, gemaakt door fotograaf
Co Rentmeester. Ook bespreken de samensteller van de huidige Erwin Olaf-expo in het Stedelijk en de directeur van Studio Erwin Olaf deze eerste overzichtstentoonstelling na Olafs dood.
Op 5 november wordt mode als kunstvorm verkend tijdens Wearable Art. Het Amsterdam Museum en de Dutch Fashion Foundation laten zien hoe mode en kunst in elkaar overvloeien. Daarnaast gaat het tijdens talks van o.a. het Scheepsvaartmuseum over mode als verzamelobject.
Dus ja, je kunt bij PAN Amsterdam zeker iets moois voor aan de muur kopen. Maar je kunt er ook gewoon ronddwalen, kijken, luisteren en je laten inspireren.
2 t/m 9 november
RAI Amsterdam, pan.nl
Kwetsbare jongeren uit de grote steden worden steeds vaker geronseld voor drugscriminaliteit. De film Zwijgrecht laat zien hoe dat levens verpest.
De door Jelle Posthuma geschreven en geregisseerde speelfilm volgt de Amsterdamse vrienden Ilyas en Orlando, die op het criminele pad belanden. Personage Hala, een slimme en gevaarlijke maffiabaas, werd speciaal voor actrice Saïda Fakher (foto) bedacht nadat regisseur Posthuma onder de indruk was van haar auditie. ‘Hala laat de menselijke en emotionele impact van drugscriminaliteit op de directe omgeving zien’, legt Fakher uit. ‘Terwijl de focus op de jongens en het snelle geld ligt, toont Hala de zorgen, angst en complexe relaties die onder gigantische druk komen te staan. Zij legt de psychologische gevolgen van deze levensstijl bloot.’ Zwijgrecht is ook gemaakt
om jongeren voor de gevaren van drugscriminaliteit te waarschuwen. De film zal op scholen worden vertoond als onderdeel van een lesprogramma. ‘De verleiding van het snelle geld leidt onvermijdelijk tot een val. De film wil jongeren bewust maken van de keiharde realiteit achter de façade van luxe en status. Het laat zien dat als je eenmaal die wereld instapt, er bijna geen weg terug is, en dat de prijs die je betaalt –verlies van vrijheid, vriendschap en veiligheid – veel hoger is dan welke winst dan ook. Zwijgrecht geeft een rauw en eerlijk beeld van een groot maatschappelijk probleem. Het is geen verheerlijking van misdaad, maar juist een confronterende spiegel.’ Nu in de bioscoop
AFLEVERING 36:
Iemand stuurde me een flyer door via WhatsApp. ‘Dit is vrijdag in De Nieuwe Anita’, schreef ze. ‘Denk je dat het wat is?’
Op de flyer werd een band aangekondigd die ik weleens in een voorprogramma had gezien, plus een dj die een jaar of twintig geleden even verkering had met een van mijn vriendinnen. Wanneer je maar lang genoeg in deze stad woont, ken je uiteindelijk al je leeftijdsgenoten van gezicht. Dat geldt natuurlijk alleen voor mensen die enigszins in dezelfde sfeer verkeren, want van Zuidas-types of liefhebbers van volksmuziek ken ik er nul.
‘Laten we even gaan kijken’, antwoordde ik, aangezien ik altijd liever iets doe dan niets. ‘Ook leuk voor die jongens als er wat mensen komen.’
De Nieuwe Anita is een grappige plek. Er zijn dansavonden, bandjes en literaire avonden, maar ik ben er ook weleens naar binnen gelopen toen er mensen heel ernstig collectief aan het breien waren, of in paren swingdansten op van die zachte schoenen. Er worden onbegrijpelijke films vertoond, cocktails geschonken maar ook haren geknipt. En heel af en toe is het opeens een soort jarentachtigcasino, met glitterende bezoekers.
‘Moeten we een kaartje kopen?’ vroeg de vriendin.
‘Welnee’, zei ik.
We gingen vroeg. Het zaaltje, een soort kelder met magere trapjes, liep rap vol. Het was beneden benauwd, dus we bleven boven staan, met uitzicht op het podium. De band kwam op. Een man of acht, op een podium van ongeveer tien vierkante meter.
‘Het is helemaal uitverkocht!’ riep de zanger, voordat de band begon te spelen.
De vriendin keek me een beetje verwijtend aan.
‘Je zei toch dat het niet uitverkocht zou raken?’
‘Nooit naar mij luisteren’, zei ik.
Hangend over de balustrade keek ik naar het publiek. Er stonden allemaal mensen met wie ik op de middelbare school heb gezeten, of die ik anderszins al jaren min of meer kende. Maar niemand leek me op te merken of te herkennen. Het was een soort reünie waarvoor ik niet uitgenodigd was.
In het voorbijgaan pakte ik een oude bekende bij zijn arm.
‘Dus dit is waar jullie tegenwoordig naar luisteren’, zei ik dreigend.
Hoetmer
is schrijver. Ze is geboren en opgegroeid in Amsterdam en gaat hier nooit meer weg.
‘Eh, ja. Leuk, toch?’ antwoordde hij schuw. ‘Maar ik moet even door naar beneden.’
We luisterden nog wat naar de muziek. Dansen was niet mogelijk, want op het balkon was het nu ook vol.
‘Ik ken hier een heleboel mensen’, zei ik tegen de vriendin terwijl ik naar beneden wees.
‘Zou je niet zeggen’, antwoordde ze.
kunst & vermaak krant
Vijfentwintig jaar geleden werd Museumnacht bedacht om jong publiek naar grote musea te trekken. Nu doen er meer dan zeventig locaties mee. Dít kun je deze jubileumeditie op 1 november doen.
Museumnacht 2024 in het Wereldmuseum Amsterdam (links) en het Stedelijk (rechts).
Op die eerste Museumnacht, op 11 november 2000, kon iedereen met één ticket van zeven uur ’s avonds tot één (inmiddels twee) uur ’s nachts naar binnen bij 33 locaties door de stad. Het Van Gogh Museum, het Stedelijk, het Amsterdams Historisch Museum (nu Amsterdam Museum): plekken waar een jonger persoon niet zo vaak naartoe ging. Er waren concertjes, speciale filmvertoningen en je kon jezelf op de foto laten zetten door niemand minder dan Erwin Olaf.
expo
Museumnacht 1 november museumnacht. amsterdam
De Museumnacht bleek een enorm succes. En zoals dat gaat: het werd groter en groter. Dit jaar doen ruim zeventig musea en culturele instellingen mee. En die zitten niet allemaal op een kluitje. Hoe kom je van het een naar het ander? Je verslijt sowieso een paar schoenzolen, maar er is ook veel aandacht voor vervoer. Wil je naar Museum Tot Zover op de Oosterbe-
graafplaats? Dan stap je bij de Hortus Botanicus op de begrafenisbus. En die brengt je ook weer terug, je bent immers nog volop aan het leven en aan het genieten van Museumnacht. Eenmaal terug ben je vlak bij Artis, waar je in het Planetarium in de huid kunt kruipen van een space invader die vecht met aliens, om uiteindelijk weer veilig te landen op onze thuisplaneet. Het Scheepvaartmuseum is dan niet ver meer lopen. In dat fantastische gebouw doe je een speeddesignertour door tentoonstelling Oceanista. Tip: meestertatoeeerder Henk Schiffmacher zet er de hele avond maritieme tattoos in zijn mobiele studio.
RONDJE ZUIDOOST
Zelfs de pont doet mee met de Cultuur Ferry, dus op naar Nxt Museum voor onder meer een live AI Prompt Battle en VR Silent Disco. Op de terugweg leer je in Nemo met een SOS Karaoke hoe je rust kunt vinden in deze
wereld vol prikkels. Aan de andere kant van de stad is óók een hoop te doen. Pak de Stadsdeelbus door Zuidoost, die je langs alle hoogtepunten rijdt en waar onder meer The Black Archives een workshop host die je laat wegdromen bij de diaspora. Vanaf het FOAM rijdt er een speedbus naar Kazerne Reigersbos, een van de stops.
Behalve die bus en de pont is er ook een museumtramlijn in gebruik, bijvoorbeeld om je af te zetten bij Arti aan het Rokin, weer zo’n plek waar je normaal niet naar binnen gaat. Float laat daar Art brutsculpturen mechanisch tot leven komen. En mocht je tegen middernacht toe zijn aan een break; de Oude Kerk, het oudste gebouw van Amsterdam, trakteert op een middernachtsconcert. Veel? Absoluut. Alles zien gaat niet. De gouden tip is: plannen, met toch een beetje ruimte voor spontane afleiding. En je beste sneakers aan.
Voor veel mensen is er geen verschil tussen Mokum en Amsterdam, want het Joodse leven maakt Amsterdam al vier eeuwen lang tot Mokum. Al die tijd verrijkten Joodse immigranten de stad met hun cultuur, gebouwen, winkels en hun Jiddische woorden. Joodse beroemdheden als Spinoza en Anne Frank zijn een onmisbaar onderdeel van het Amsterdamse DNA. Alle reden voor een eerbetoon aan vier eeuwen Mokum.
VAN
In 1888 raakte Vincent van Gogh bevriend met postbode Joseph Roulin en diens gezin. Hij schilderde de vriendelijke, zwaar bebaarde postbode meerderde keren. Vincent voelde zich thuis bij de Roulins en was op de toppen van zijn kunnen, maar het was ook een tijd van psychische problemen. Toen hij mentaal was ingestort, bleek Roulin een grote steun en toeverlaat. Fijn dat de familie nu weer even samen is.
Voor Rembrandt was ‘thuis’ duidelijk. Hij woonde, werkte en deed alles in hetzelfde huis. Maar thuis kan veel vormen aannemen. In deze tentoonstelling over het thuisgevoel laten dertien kunstenaars zien wat dat voor hen betekent. Dat varieert van een droomhuis tot het tentje dat een illegale immigrant heeft opgezet. Thuis kan ook een keukentafel zijn, je eigen bed of – in het geval van Rembrandt zelf – zijn vrouw Saskia, die ziek thuis ligt.
Het Amsterdamse Hera United is de eerste profvoetbalclub van Nederland met alleen vrouwen. Oprichter Marieke Visser: ‘Ik wilde een club met trainers die snappen hoe het vrouwenlichaam werkt.’
Marieke Visser voetbalt haar hele leven en zag bij alle clubs hetzelfde probleem. ‘Alles in het voetbal is gemaakt voor jongens en mannen. Als vrouw ben je de uitzondering.’ Dat moest anders, vond Marieke. ‘Ik wilde een profvoetbalclub oprichten waar vrouwen niet langer de uitzondering zijn. Een club waar vrouwen in de spotlight staan, trainers snappen hoe het vrouwenlichaam werkt en bijvoorbeeld rekening houden met de menstruatie.’
Het plan voor Hera United ontstond snel en investeerders wilden graag meedoen. Maar er waren ook obstakels. Zo waren er KNVB-regels die een losstaande vrouwenclub niet toestonden. Samen met sportjournalist Barbara Barend en strateeg Susan van Geenen ging Marieke de strijd aan. ‘Uiteindelijk stemden alle profvoetbalclubs vóór het plan. Dankzij steun van sponsoren zoals Booking.com, Nike, SportCity en de
Vriendenloterij kon Hera United beginnen.
NAGELSALON
Voorlopig heeft Hera United nog geen eigen velden en worden de eredivisiewedstrijden gespeeld op Sportpark Goed Genoeg van AFC in Zuid. Bij Hera United gaat het niet alleen om wedstrijden winnen, maar ook om de beleving eromheen: samenzijn, plezier maken. Bij de eerste thuiswedstrijd tegen PEC Zwolle waren er liveoptredens, een fanplein met voetbalspelletjes en een nagelsalon. Vrouwenvoetbal blijft groeien. Voetbal is op dit moment zelfs de snelst groeiende teamsport voor meiden en vrouwen in Nederland. Daardoor wordt het voor geldschieters en sponsors steeds aantrekkelijker om te investeren. Dat is goed nieuws voor Hera United, zegt Marieke. ‘Steeds meer speelsters krijgen volledig betaald. En hopelijk kunnen we straks onze thuiswedstrijden in het Olympisch Stadion spelen.’
In 1945 opende Filmtheater Kriterion, opgericht en gerund door studenten, voor het eerst de deuren. Dat moet natuurlijk gevierd worden.
In 1945 opende Filmtheater Kriterion, een bioscoop opgericht en gerund door studenten, voor het eerst de deuren. Dat moet natuurlijk gevierd worden. In 2020 kon het 75-jarig jubileum door covid niet doorgaan, maar deze november is het eindelijk feest. Op 6 november bestaat Filmtheater Kriterion namelijk tachtig jaar. Het is ook niet zomaar een bioscoop: Kriterion werd na de Tweede Wereldoorlog opgericht door leden uit het voormalige studentenverzet, zodat zij naast leren ook zelf geld konden verdienen. Nu, tachtig jaar later, wordt Kriterion nog steeds gerund door studenten.
Het jubileum wordt gevierd met een vierdaags programma met livemuziek, kinderactiviteiten en de vertoning van klassiekers uit de beginperiode van het filmtheater. Ook is er speciale aandacht voor het boek De Kriterionmeisjes van Anna Eva Boogaard. Dat richt de schijnwerpers op de twaalf studentes en verzetsstrijders die ook aan de wieg stonden van Kriterion, maar die in de geschiedschrijving vaak werden vergeten.
IT WAS JUST AN ACCIDENT
Wanneer een familie een hond aanrijdt, heeft dit onverwachte gevolgen. De Iraanse filmmaker Jafar Panahi filmde dit scherpe drama in het geheim (hij heeft in Iran een filmverbod). vanaf 6 november
Zeg november en je zegt IDFA, het grootste docufilmfestival ter wereld. Dompel jezelf deze 38ste editie weer onder in de wondere wereld van non-fictie, overal in de stad. 13 t/m 23 november, idfa.nl
JAY KELLY
Nadat zijn dochter het huis uitgaat, besluit Hollywoodster Jay Kelly (George Clooney) dat het tijd is voor een reis door Europa. Zijn trouwe manager (Adam Sandler) mag mee. t/m 9 november, Lab111 en De Filmhallen
Voor standaardmeningen en open deuren hoef je geen kaartje te kopen voor Kiki Schippers (37). Ongemak in de zaal vindt ze veel interessanter. Haar nieuwe show, over de democratie, gaat op 1 november in première in De Kleine Komedie. Drie dagen na de verkiezingen. ‘Héél spannend.’
tekst Kim van der Meulen foto’s Marjolein van Damme
Als Kiki Schippers zingend en fluitend door Utrecht fietst, weet ze: hier voel ik me thuis. Meer dan in Amsterdam, waar ze tweeënhalf jaar woonde. ‘Op de Da Costakade, prachtig’, zegt ze. ‘Als ik wakker werd en uit het raam keek, kneep ik mezelf: waarom mag ik hier wonen? Maar ook: gaat het instorten? Is er giftige asbest?’ De vele podia, zoals de Balie en De Kleine Komedie, vond ze geweldig. Maar voor iemand die zich meer provinciaal voelt, was de hoofdstad te anoniem.
‘Als ik in een roze skipak over straat liep, zei niemand daar iets over, positief of negatief.
Leuk dat alles kan, maar die onverschilligheid vond ik ingewikkeld.’
Wat kunnen we verwachten van Praktische bezwaren?
‘Het wordt een politieke voorstelling. Ik probeer tot de kern te komen van de vraag: wat is democratie? In wat voor tijd leven we nu? Wat is het gevaar? Hoe hebben we dat in het verleden ingericht? Hoe werkt onze macht eigenlijk? Welke machten bestaan er? En hoe geven we die vorm? Er zit ook rechtsfilosofie in. Ik ben vertrokken bij een citaat van Willem Elsschot: ‘Tussen droom en daad staan wetten in de weg, en praktische bezwaren’. Het komt uit een waanzinnig gedicht uit 1910.’ Kiki reciteert het gedicht, Het huwelijk, over een man die spijt
heeft van zijn huwelijk en overweegt zijn vrouw dood te slaan en het huis in brand te steken, maar dat niet doet vanwege die ‘wetten en praktische bezwaren’.
Wat spreekt je erin aan?
‘Als je het nu leest, denk je: jezus, je kunt gewoon uit elkaar gaan. Er zit wijsheid in, maar ook een oud idee over mannen en vrouwen. Daar dacht ik ook weer aan bij de actie ‘Wij eisen de nacht op’ (initiatief na de moord op Lisa bij Duivendrecht, red.). Daarover wil ik in de voorstelling iets zeggen, maar ik wil wegblijven van wat je verwacht. Alle feministische dingen zeg ik expres niet, want die denk je zelf wel. Ik wil verdergaan dan de eerste gedachte en iets toevoegen, het onderhuidse naar boven krijgen. Daarom heb ik een feministisch lied geschreven over vernedering. Mensen in de zaal moeten meezingen, maar dat willen ze niet. Het is verwarrend, het maakt ze boos. Feministen denken: dat mag niet. Dat vind ik leuk. Ik zoek het ongemak op. Dat is voor mij een reactie op grote gedachten over onderwerpen als democratie en feminisme, en de worsteling die we daarmee hebben.’
Hoe kom je op die nieuwe gedachten?
‘Ik ben een snelle denker. Dat betekent ook dat ik soms een stap oversla. Tijdens try-outs merk <
kunst & vermaak krant
• Werd geboren op 2 februari 1988 in Nijmegen en groeide op in Woerden.
• Studeerde in 2011 af aan de Koningstheateracademie in Den Bosch.
• Won in 2014 de publieks- én persoonlijkheidsprijs van Cameretten.
• Maakt satire voor Spijkers met koppen en De Nieuws BV en schrijft taalcolumns voor Spraakmakers op NPO Radio 1.
• Werd vorig jaar genomineerd voor de Poelifinario Kleinkunst voor haar vierde voorstelling Kiki Schippers met band
• Werd vijf keer genomineerd voor de Annie M.G. Schmidtprijs en won die prijs in 2017 voor haar nummer Er spoelen mensen aan uit haar debuutvoorstelling Wie kijkt?
• Speelde op festivals als Boulevard, Lowlands, De Parade, Paaspop, Theaterfestival Boulevard en de Gentse Feesten.
• Droomt van een talkshow of satirisch programma op radio of tv, met publiek. ‘Iets met grapjes, mooie teksten en toffe muziek. En dan niet zo ver van tevoren opgenomen dat het niet meer actueel is.’
• Maakt een LP met liedjes van haar show Kiki Schippers met band via crowdfunding (check ‘Help Kiki op vinyl’ op voordekunst.nl).
• Woont in Utrecht.
• Staat op 1 november (en 22 en 23 april) in De Kleine Komedie met haar nieuwste show Praktische bezwaren.
ik dat ook, bijvoorbeeld als ik een grap maak over de ‘zionistische jurk’ die Caroline van der Plas droeg op Prinsjesdag.’
Wat voor jurk?
‘Precies, dat moet ik uitleggen (de jurk had de kleuren van de Israëlische vlag, wat werd gezien als politieke provocatie, red.). Ik neem mijn publiek graag serieus; ik wil ze niet alles voorkau-
‘Er zit een soort actieve kabouter in mijn hoofd die steeds denkt: kom maar op’
wen en aan het handje meenemen. Als ik zelf in de zaal zit, heb ik dat ook het liefst. Maar momenteel worstel ik met de vraag van hoeveel je mag uitgaan. Dat is in Amsterdam anders dan in een Brabants dorp. Maar er zijn ook mensen die gewoon smullen van typetjes. Ik doe Marjolein Faber, Femke Wiersma, Femke Halsema en Kati Piri. En er zitten mooie liedjes in. Over Navalny, bijvoorbeeld. Ik was zo boos na zijn dood.’
Je noemt jezelf niet activistisch en niet links. Vraagt een politieke voorstelling niet om kleur bekennen?
‘We moeten toch allemaal kiezen? Nee, ik zie mezelf niet als standaardlinks. Bij Spijkers met
koppen heb je mensen die de hele tijd aan van alles vastgeplakt zitten en wegrennen als er vlees wordt geserveerd, zo begin ik de voorstelling. Maar ik heb vandaag al vlees gegeten, heb dit jaar vier keer gevlogen en kom hier met mijn dieselbusje. Ik ben de Johan Derksen van het Spijkers-cabaret. Als ik dat zeg, zie ik een paar mensen al ontspannen. Ik wil niet zeggen wat mensen wel en niet moeten.’
Zou dat de taak van een cabaretier moeten zijn?
‘Lale Gül zei laatst van wel (in programma Nieuws van de dag, red.), maar ik maak wat ik wil. Ik denk wel dat het solidairder, socialer en duurzamer kan. En het is te gek dat we in een redelijk rijk, veilig land wonen waar we genuanceerd met elkaar kunnen praten over onveiligheid, wat rijkdom is en hoe we welvaart en lasten verdelen. Maar ik denk eerder dat we het met z’n allen moeten doen dan dat mensen naar mij moeten luisteren. De voorstelling wordt een ode aan onmacht. We zijn allemaal bang voor iemand die slecht is en macht heeft, maar het mooie van democratie is dat we allemaal een beetje macht hebben.’
Je bent een snelle denker. Hoe hou je focus?
‘Ik heb een soort actieve kabouter in mijn hoofd die de hele tijd denkt: kom maar met dat nieuwe probleem, dan ga ik iets verzinnen. Het helpt om als een vuurtoren steeds één probleem te belichten. En ik ga graag naar Texel of Gent. Moeilijke boeken lezen en even niks hoeven.’
Lukt dat?
‘Ik ben wel overspannen geweest. Dat gebeurde rond mijn vorige voorstelling, met band. Ik moest veel organiseren, wat heel spannend was, en in mijn naaste omgeving was iemand heel ziek. Er was de hele tijd stress. Op een vrije dag raakte ik opgesloten in het toilet. Ik woon alleen en had geen telefoon bij me, dus ik kon er niet uit. Uiteindelijk heb ik de stortbak kapot gegooid en met een scherf de deur ingehakt. Toen ging het echt even niet meer goed. Ik zat in een totale anxiety. Achteraf dacht ik: ik moet
‘Ik ben de Johan Derksen van het Spijkers met koppen-cabaret’
meer hulp vragen. Sinds twee jaar ben ik weer helemaal terug en blij.’
Hoe ben je erbovenop gekomen?
‘Toen ik op mijn diepst zat, kon ik niet meer autorijden vanwege de prikkels. Dan word je misselijk, krijg je hoofdpijn en slaap je slecht. Een paar jaar geleden had ik een hersenschudding na een auto-ongeluk. Daardoor wist ik nog: je moet in het donker liggen en tussendoor pauzes nemen. Dat hielp. Ik had ook veel aan het boek Over de kop van Brankele Frank. Omdat alles echt bínnenkwam, ging ik heel selectief met communicatie om: niet terugappen, telefoon op vliegtuigstand. En ik ben meer gaan letten op wat me energie kost.’
Zoals wat?
‘Dingen die ik moet doen, van mezelf of van anderen. Ik wil de vrijheid hebben om iets wel of niet te doen. Van ideeën verzinnen krijg ik juist energie. Toen ik zo diep zat, speelde ik een voorstelling waarin ik elke avond live een gesprek voerde met iemand in de zaal. Daarover zou ik in de pauze een lied schrijven. Dat moet ik nu even skippen, dacht ik. Maar toen ik daar in de pauze in het donker lag, had ik dat lied in zeven minuten af. Het kost me geen moeite.’
Je moeder is kinderboekenschrijver Tosca Menten. Lag het voor de hand dat jij ook iets creatiefs ging doen?
‘Mijn ouders waren allebei ook nog megaslim, dus het lag voor de hand dat ik ging studeren. Op de middelbare school heb ik een klas overgeslagen en kreeg ik altijd extra opdrachten. Muziek maken zat er altijd in. En ik deed er theater naast. Dat was fijn, want op school werd ik gepest omdat ik een jaar jonger was dan de rest. En ik was een beetje raar. Kinderen voelen dat.’
Raar in welk opzicht?
‘Ze vonden het fantastisch dat je me snel op de kast kreeg, en dat ik wat gevoeliger was. Misschien was het die scheidingstoestand. Mijn ouders gingen uit elkaar toen ik heel jong was. Sommige mensen die anders zijn, gaan zich afzetten en rebelleren. Ik wilde er juist altijd bij
horen. Daarom zoek ik overal de verbinding. In theater en muziek vond ik veel gelijkgestemde mensen, die me waardeerden om het samen spelen en het snelle denken. Ik ben nog precies dezelfde persoon, die daar veel plezier aan beleeft en de actualiteit daarin meeneemt. Dat kan als ik in een stuk van een ander speel, maar helemaal als ik eigen stukken maak en voor anderen schrijf. Die hersenprikkel heb ik nodig.’
Je voorstelling gaat drie dagen na de verkiezingen in première. Maakt dat het lastiger?
‘Dat vond ik heel spannend, want het betekent dat ik veel moet omgooien en dat het misschien geen kont uitmaakt wat ik daarvóór allemaal doe. Ik heb Dolf (Jansen, red.) en Pieter (Derks, red.) gebeld: hoe moet ik dit nou aanpakken?
Pieter zei: er is nog geen premier en de samenstelling van het kabinet is niet bekend, dus zo veel weet je nog niet. En je wilt waarschijnlijk vooral iets vertellen over de onderstroom. Die gedachten zijn er een halfjaar later nog steeds.
Toen Trump aan de macht kwam, was het ook niet opeens totaal anders dan de week ervoor. Ze zeiden ook: je bent hier fucking goed in.’
Stelde dat je gerust?
‘Ik denk nog steeds weleens: komt dit goed? Het blijft spannend, ook al heb ik altijd snel teksten en liedjes gemaakt en heb ik dus veel geoefend.’
Ben jij nog zenuwachtig, na alle prijzen en lovende kritieken?
‘Dat is wat jij ziet, maar ik meet me weer met artiesten die verder zijn. Ik weet nog dat ik thuiskwam nadat ik Cameretten won, mijn rommelkamer zag en dacht: ik dacht dat het huis van iemand die Cameretten heeft gewonnen er heel anders uitzag. Ik word langzaam een cabaretmoeder voor de nieuwe generatie. Soms krijg ik DM’s met de vraag: mag ik een liedje van je doen om te auditeren? Dan denk ik: wauw, ik heb iets betekend voor deze mensen. Maar ik ben niet het type dat als een diva tevreden om zich heen kijkt. Dat is ook niet Nederlands. Hier blijf je jezelf niet cool vinden. Maar op het moment van de première vind ik mezelf waarschijnlijk wel heel cool. Of ik vind het helemaal spannend, natuurlijk.’ <
Deze tentoonstelling gaat over superhelden. Helden zoals kinderen met kanker uit Indonesië, Suriname, Kenia, Armenië en Nederland die bedenken en tekenen. Wie is hun superheld? Ontdek en leer meer over kinderkanker wereldwijd bij de tijdelijke expositie in De Hallen Amsterdam.
‘Samen zingen is een manier om je gevoelens te delen zonder erover te hoeven praten’ Ineens zit iedereen bij een koor. Wat levert dat op? (pag. 30)
SUSHI MISAKI
Bij dit nieuwe restaurant op de Van Woustraat lever je je over aan de chef: op vrijdag en zaterdag haal je overdag een bentobox en elke avond eet je op een van de zeven stoelen aan de keuken een omakase-menu. Van Woustraat 224, @sushimisaki_nl
‘HET GEEFT EEN KICK OM SAMEN ERGENS VOOR TE WERKEN’ Milan Haver (20) zit bij NoVA, het projectkoor van Nieuw Vocaal in Zuid.
‘Ik zing in een koor speciaal voor mensen die niet elke week tijd hebben om bij elkaar te komen. We repeteren alleen in de weekenden voorafgaand aan een concert. Hoewel we vooral klassiek zingen, melden steeds meer studenten zich aan. Het koor is dan ook vooral een sociaal iets, een moment om vrienden te zien. Het geeft een kick om samen ergens voor te werken. Soms is het vermoeiend, maar een optreden in het Orgelpark of het Concertgebouw is het meer dan waard. Bovendien helpt samen zingen om uit mijn hoofd te komen. Het is een soort uitlaatklep, best meditatief eigenlijk.’
Steeds meer mensen zingen bij een koor: oud, jong, muzikaal onderlegd of beginner. Op het muziekmenu staan klassiek en gospel, maar ook Billie Eilish of de Toppers. ‘Samen zingen zit in ons DNA.’
In een ruime zaal, met in de hoek een keukentje waar je snel je es water kunt vullen, stroomt de groep binnen. De repetitie start meteen in het vertrouwde ritme van 90 minuten. Eerst een kwartier inzingen: rekken, strekken, armen loszwaaien, schouders draaien, ademhalen. Dan klinkt de eerste toon en voor je het weet, zingt de groep driestemmig. ‘Onze koren bestaan nu twee jaar en groeien hard’, vertelt Hebe Vrijhof, medeoprichter en koorleider van Ease Vocal Club, waar pop, soul en R&B wordt gezongen. Het jonge koor, met locaties door de hele stad, is daarin niet alleen.
toe. ‘Vooral popkoren zijn booming. Er blijven nieuwe groepen opduiken en ze worden ook steeds groter.
Telde een doorsnee koor tien jaar geleden zo’n vijfentwintig leden, nu zie je steeds vaker koren met meer dan honderd zangers.’
BETER DAN THERAPIE
Volgens Thomas Hessels, bestuurslid van Koornetwerk Nederland, neemt het aantal koorleden in rap tempo
Hebe en haar collega’s zien allereerst een enorm gemeenschapsgevoel en plezier bij hun studenten. ‘Sommige leden zien zingen als een alternatieve geneeswijze. Het helpt ze bij stressen burn-outklachten of geeft ze meer zelfvertrouwen. In deze maatschappij is zo’n moment van bezinning belangrijk.’
Ook bij Guilty Pleasures in De Hallen draait het om dat e ect, vertelt
‘Het kan eng zijn om in je eentje te zingen. Met anderen voelt het veiliger’
‘Je ziet steeds vaker koren met meer dan honderd leden’
‘ANDEREN GAAN NAAR EEN PSYCHIATER, IK GA NAAR HET KOOR’
Henny Scheurer (67) zingt in het welbekende Zwanenkoor.
dirigent Tessa Lamers. ‘Wij zingen liedjes die je in een karaokebar hoort. Daarvoor moet je schijt hebben aan wat anderen van je denken en alles even loslaten. Je ziet dat leden bij ons de dag van zich afschudden.’ Dat mensen tegenwoordig opener zijn over wat ze nodig hebben om zich gelukkig te voelen, helpt mee met de populariteit, denkt Tessa. ‘We willen allemaal werken aan onze mentale gezondheid. Net als op yoga of in therapie gaan, is je bij een koor voegen niet meer taboe.’ Het gevoel van saamhorigheid is daarbij belangrijk. Tessa: ‘Het kan best eng zijn om in je eentje te zingen. Met anderen voelt het veiliger; je bent niet de enige die zich openstelt.’ Dat e ect ziet Hebe ook. ‘Samen zingen is een manier om je gevoelens te delen zonder erover te hoeven praten, want daar heb je niet altijd zin in.’
GELUKSSTOFJES
Maakt zo’n koor dan echt gelukkig?
Volgens hersenwetenschapper Erik Scherder wel. ‘Al sinds de oertijd communiceren we met elkaar via klanken, samen zingen zit in ons DNA.’ Hij vindt het niet gek dat mensen elkaar juist nu opzoeken. ‘Met al die oorlogen, aanslagen, maar ook politieke onrust in eigen land. Samen zingen zorgt voor een gevoel van gemeenschappelijkheid, het verbindt. Daarnaast maak je ook gelukssto es aan, zoals oxytocine, endor ne en dopamine, waardoor je je extra jn voelt.’
En nee, je hoeft niet eens een echt talentvolle zanger te zijn om bij een koor te gaan. Moderne koren zijn juist laagdrempelig, zagen Maarten en Tijmen, oprichters van het Popup Choir. Hun idee is simpel: samen zingen omdat het leuk is. Het tweetal tourt door het land met hun 80’s Singalong, waarvoor je een ticket koopt en vervolgens met de hele zaal samen zingt. Geen moeilijke noten lezen, maar gewoon luisteren, meedoen en plezier maken. ‘Mensen heb-
‘Jordanese muziek is mij met de paplepel ingegoten. Als kind vond ik het Jordaancabaret tijdens het Palmfestival al fantastisch. Zestien jaar geleden kwam ik via twee vriendinnen in Het Zwanenkoor. Voor mij is het een soort therapie. Anderen gaan naar een psychiater, ik ga naar het koor. Voel ik me down? Na een gezellige repetitie of optreden voel ik me heerlijk. Ik zou niet zonder kunnen. In de zomervakantie mis ik het zingen!’
ben een drukke agenda en willen niet nog meer verplichtingen. Bij ons kom je wanneer het uitkomt zonder dat je thuis iets hoeft voor te bereiden.’
Ooit begon het Popup Choir met een handjevol deelnemers, nu vullen Maarten en Tijmen met zo’n tweeduizend man publiek makkelijk Het Concertgebouw of Carré. Opvallend: ongeveer een derde daarvan is man, wat zeker in vergelijking met andere koren best veel is. ‘Ik ervaar dat het ook onder mannen steeds meer geaccepteerd is om samen in een koor te zingen’, zegt Thomas.
MEEZINGEN MET TANTE LEEN
Voor wie iets anders wil dan een popkoor, is er trouwens ook genoeg te kiezen. Van klassiek tot gospel en van musical tot Brahms. Als een van de weinige koren staan bij Het Zwanenkoor Amsterdamse volkszangers op het programma. Vooral een hit bij de oudere Amsterdammer, ziet muzikaal leider André Vrolijk. ‘Mensen willen terug naar hun roots als
‘WE ZINGEN VAN ALLES, VAN
HÄNDEL TOT BEYONCÉ’
Gert-Jan de Ruiter (53) zingt al acht jaar bij het Noordkoor.
‘Ik ben een van de eerste leden van het Noordkoor. We begonnen ooit met vijf mensen, nu zijn we met dertig. We zingen van alles, van Purcell en Händel tot Beyoncé en Billie Eilish. Zingen werkt voor mij stressverlagend. Je leert dieper te ademen en bewust je spieren te gebruiken. Samen zingen laadt me daarnaast op: ook na een vermoeiende dag ga ik vol gelukshormonen naar huis. Het is heel bijzonder om deel uit te maken van het groepsproces en met elkaar iets moois neer te zetten.’
Dansen tot de zon opkomt? Deze intieme dansvloeren bezorgen je dat fijne clubgevoel zónder mensenmassa.
1. BRET
In het weekend toveren dj’s dit rode containercomplex om tot een groot feest. Omringd door groene tuinen heb je bij Bret het hele jaar door een festivalgevoel.
Orlyplein 76
2. RADIO RADIO
In deze bar en club op het Westergasterrein kun je van donderdag t/m zondag terecht voor bekende dj’s en hun beste platen of geselecteerde sets van radioshows over de hele wereld.
Pazzanistraat 3
ze wat ouder worden. En terecht: de levensliederen vanaf begin twintigste eeuw zijn prachtig.’ Ook bij dit koor mag iedereen zich aanmelden. ‘Zolang je maar een beetje zuiver kunt zingen’, lacht André.
OOK SAMEN ZINGEN
• Ease Vocal Club Pop, soul & R&B, diverse locaties, easevocalclub.com
• Guilty Pleasures Foute hitjes, OudWest, guiltypleasureszingen.nl
• Popup Choir 80s Singalong, 15 november in Weesp en 10 februari in VU Griffioen, Christmas in Carré 7 december in Carré, popupchoir.nl
• InterVocaal Vrijblijvend inloopkoor op 7 december, Centrum, intervocaal.nl
• Southeast Community Choir Van afro, pop en gospel tot opera, Zuidoost, bmusicschool.nl
• Gala Queer Klassiek Lhbti+-kamerkoor, ervaring gewenst, CentrumOost, galakoor.nl
3. LEVENSLANG
De dansvloer is hier wat ruimer opgezet, maar Levenslang – in de oude Bijlmerbajes – weet toch voor een intiem undergroundgevoel te zorgen. Met lokaal en internationaal dj-talent.
H.J.E. Wenckebachweg 48
4. YELLOWHOUSE
Volg de gele brug bij de Houthavens en je komt uit bij Yellow House: een restaurant en bar waar je overdag kunt ontspannen en ’s avonds flink dansen.
Danzigerbocht 45R
5. BENELUX BAR
Bij Benelux ben je van dinsdag tot zondag welkom voor snacks en een drankje, en op vrijdag en zaterdag zijn er uiteenlopende clubavonden.
Gedempt Hamerkanaal 83
6. CANVAS EN DOKA
Op de zevende verdieping van het Volkshotel (Canvas) draait een dj op vrijdag en zaterdag zijn beste plaatjes. In de kelder (Doka) dans je tot in de vroege uren.
Wibaut straat 150
nieuw in de stad
we de beste
tekst Roos van der Rijst
Er komt een nieuwe boekhandel in Noord! En wel in de Vogelbuurt, waar alle straten naar vogels vernoemd zijn maar er één Amsterdams icoon mist: de duif. Vandaar Boekhandel de Duif, die ‘onafhankelijk en bevlogen’ te werk gaat. En dat is niet het enige wat de winkel met de duif gemeen heeft, aldus eigenaar Bibi Scholten van Aschat, want duiven zijn altijd samen; je ziet ze nooit in hun eentje. De winkel moet dan ook ‘een plek worden waar je nooit alleen zal zijn. Of je nou via de boeken metgezellen
vindt, tijdens een leesclub of door aan de toonbank een onbenullige dagelijkse beslommering te delen; het mag een winkel worden die velen de hare noemen.’
In de schappen vind je een zorgvuldig geselecteerd aanbod (van ctie tot essays en van kook- tot kinderboeken)
ROSY BARKER
De goedkoopste oorbellen bij Rosy Barker zijn negentien euro, de duurste trouwringset iets meer dan zesduizend. Voor ieder wat wils dus, en eigenaar Barry Kroes, die opgeleid wordt tot goudsmid, kan ook zelf een sieraad voor je maken. Herenstraat 11, @rosybarkerjuwelen 2
Bij pastabar Scarpetta geen nat karton: je koopt er kant-en-klare pasta’s in een glazen pot, die je vervolgens (voor een beloning) terugbrengt of zelf een tweede leven geeft. Haarlemmerdijk 125, @scarpetta.amsterdam
en er is een kleine zithoek waar thee en ko e te krijgen is en waar schrijversavonden, voorleesochtenden en boekenclubs georganiseerd worden. De Duif opent eind 2025, hou de Instagrampagina in de gaten.
Valkenweg 24, @boekhandeldeduif 1
Alles is vol bij Hummus & Habibis: de tafels én de smaken.
Eten overstijgt grenzen. Dat blijkt ook bij Hummus & Habibis, in 2020 als catering begonnen door de uit Syrië gevluchte Bader Dabbagh en zijn familie. Dit jaar openden ze een restaurant. Met hun business willen ze ‘bruggen slaan tussen culturen’. Dat is gelukt: Hummus & Habibis zit op een willekeurige dinsdagavond vol met jonge ouders, grote vriendengroepen en collega’s. Op aanraden van de onwijs leuke bediening bestellen we verschillende gerechten. Zoals het traditionele rijstgerecht maqluba, wat ondersteboven betekent en zo vanuit de pan ondersteboven op het bord wordt gestort, met gekruid kalfsvlees, aubergine, veel peterselie en geschaafde amandelen. Ook op tafel: zijdezachte hummus, afgetopt met stukjes vlees en pijnboompitten (er is ook een ‘lazy hummus’ die juist niet jngemalen is, met warme kikkererwten in tahin, citroensap en kno ook) en fattoush, een salade van sla, rodekool, komkommer, tomaat, krokant platbrood en granaatappel. Enig nadeeltje: met z’n tweeën is dat al meer dan genoeg – eventuele restjes krijg je mee naar huis. We moeten dus nog terug voor de desserts, waarin rozenwater en pistache veelvoorkomende ingrediënten zijn. Ook geen straf.
Spaarndammerstraat 49H, @hummus.and.habibis
ADEN’S
Koffie, matcha, chocolade, taartjes en heel veel zoete en hartige bladerdeegcreaties: bij Aden’s hebben ze alles voor een luxe ontbijt of brunch – of gewoon voor een welverdiende snack.
Burgemeester de Vlugtlaan 198, @adensviennoiserie
Wat je vindt op het menu van Indonesische brasserie Omahe, waar ze moderne versies van klassiekers serveren?
Onder andere verschillende soorten saté, dendeng balado, gadogado, drie soorten sambal en een pandan brûlée. Ruysdaelkade 251, @omaheamsterdam
BAR KAUFFMANN NOORD
Goed nieuws: Bar Kauffmann, een van de sympathiekste restaurants van De Baarsjes, zit nu ook in Noord. Schuif aan voor rijkgevulde pita’s met falafel (en mango bijvoorbeeld) en halloumi fries. Zonneplein 18A, @barkauffmann
Bos
en Lommer ontwikkelde zich van probleemwijk tot een buurt om van te houden. Eigenaar Tim van Heck van café Terrasmus in het Erasmuspark leidt ons langs zijn favoriete plekken.
tekst Irene Schoenmacker ilustratie Barbara van den Berg
Eind jaren dertig werd Bos en Lommer gebouwd. Het motto van deze nieuwe wijk was ‘lucht, licht en ruimte’. De naam kwam van een boerderij die daar vroeger stond. Maar de idealen verdampten al snel. Na 1980 vertrokken veel oorspronkelijke bewoners, was er veel armoede door massawerkloosheid en raakte de wijk in verval. De Kolenkitbuurt, vlak bij Bos en Lommerplein, werd een van de grootste probleemwijken van Nederland. Een gigantisch verschil met nu, zegt mede-eigenaar Tim van Heck (43) van Terrasmus, een ko e- en lunchcafé in het Erasmuspark. Bos en Lommer, door sommigen afgekort tot ‘Bolo’, is in ruim tien jaar uitgegroeid tot een levendige, populaire wijk voor jonge gezinnen. ‘Toen wij Terrasmus begonnen in 2011, verklaarde iedereen ons voor gek. Inmiddels is het een plek waar veel gezinnen met jonge kinderen naartoe komen.’ Ook het Erasmuspark is veranderd.
‘Het is een klein park dat steeds drukker is geworden. Maar er is nog altijd genoeg ruimte om rustig een boekje te lezen, bijvoorbeeld in The miracle garden in de hoek van het park.’
Al lopend door de buurt groet Van Heck continu langslopende of - etsende buurtbewoners. ‘Het Erasmuspark voelt als een soort buurttuin waar iedereen even komt.’
Verscholen in de binnentuin op de Jasper Leijnsenstraat vind je een grote tuin met een boomgaard en moestuinen. In het weekend is het TuinKafe open: je kunt er terecht voor zelfgemaakte producten uit eigen tuin en een drankje. Jasper Leijnsenstraat 21
Als er bij Terrasmus iemand jarig is, komt het verjaardagstaartje standaard bij Rijkho vandaan. Van Heck: ‘De
de buurt
TIM VAN HECK
Tim is een van de drie eigenaars van café Terrasmus. Hij werd geboren op de Admiralengracht en zette zijn eerste stapjes in het Erasmuspark.
patisserie houdt rekening met de buurt, waar veel islamitische mensen wonen: zo gebruiken ze geen varkensgelei in hun taartjes. De klandizie is daardoor heel divers; erg leuk.’
Bos en Lommerweg 319
Op het randje van de Kolenkitbuurt vind je cultureel centrum Maqam (wat ‘melodieuze modus’ betekent in het Arabisch, Perzisch en Turks). Van poëzie en workshops tot tentoonstellingen – bij Maqam valt steeds iets nieuws te ontdekken.
Jan van Schaffelaarplantsoen 2
Birtat serveert authentieke, Turkse gerechten. ‘Mijn vriendin en ik aten hier vaak na een dag hard werken. Ik heb hier ook de ramadan beter leren begrijpen toen ik er eens at; het samen zijn met de familie en de gezelligheid eromheen.’
Bos en Lommerweg 242
AMSTERDAMSE NOTEN
‘Hier halen we onze noten, voor bijvoorbeeld onze pistachekoekjes en het bananenbrood. Bij supermarkt De Marokkaan ernaast halen we de sucuk voor op onze tosti’s en de beste munt van Amsterdam.’
Hoofdweg 646
BUURMAN & BUURMAN
‘Volgens mijn el arige zoon hebben ze hier de beste pizza’s van de hele
wereld. Ik haal er heel regelmatig af. De eigenaren vergaderden vaak op ons terras, hele gezellige gasten ook.’
Mercatorstraat 171
Uniek: tweehonderd mensen uit de buurt zijn eigenaar van deze onafhankelijke boekwinkel. ‘Een boekhandel die je graag verder helpt, met goed
advies en leuke evenementen.’
Bos en Lommerweg 227
De Prijshamer is dé doe-het-zelfzaak van Bos en Lommer. ‘Hier vind je echt alles wat je nodig hebt. Als horecabaas heb ik vaak de gekste, kleine dingen nodig en hier slaag ik altijd. De eigenaren zijn ook enorm lieve mensen.’
Bos en Lommerweg 279
Ontdek producten van lokale makers voor de feestdagen.
I amsterdam Store Amsterdam Centraal Station, IJ-zijde www.iamsterdam.nl/store
november
MÉÉR VOORSTELLINGEN, CONCERTEN EN EXPOSITIES? iamsterdam.nl/agenda
‘De madeleines van Pompadour zijn zo verschrikkelijk lekker.’
Verzetsmuseum-directeur Liesbeth van der Horst over ‘haar’ Amsterdam (pag. 50).
Een wankelend glas, een hoofd dat uit een boomstam groeit of een naaktslak op een scherp mes. Beelden waar je stiekem ongemakkelijk van wordt, maar niet van weg kunt kijken. Fotografen Anuschka Blommers en Niels Schumm leggen die balans perfect vast in de nieuwe tentoonstelling van Foam, Mid-air. Hun werk, vol uitdagende beeldexperimenten, nodigt de kijker uit het onverwachte te omarmen.
t/m 23 februari, foam.nl
POP
ANGELIKA NIESCIER / TOMEKA REID / ELIZA SALEMBEYOND DRAGONS
Het trio met Angelika Niescier op altsax, Tomeka Reid op cello en Eliza Salem op drums verkent samen telkens weer onontgonnen terrein, met als uitgangspunt de composities van Niescier. Soms gaat het er explosief aan toe en soms juist delicaat, maar altijd is er die spanning van het onbekende dat om de hoek ligt. Dynamische avant-jazz door drie topspelers uit Europa en Amerika.
zo 02 november 14:30, Bimhuis, € 16,-
WAYWARD FOOL
Singer-songwriter Wayward Fool is een reizende muzikant die verhalen schrijft over zijn reizen. Zijn teksten gaan over hoop, liefde en vrijheid. Hij wordt begeleid door zijn broer Leon Balthaus op cajon en zijn vader Dirk Balthaus op piano.
zo 02 november 20:30, Café De Roode Remise, gratis
THESE NEW PURITANS
These New Puritans is de band rond de Britse broers George en Jack Barnett, bekend om hun ongrijpbare artrock-geluid. Na zes jaar stilte keren ze terug met 'Crooked Wing', hun vijfde studioalbum. De plaat bevat bijdragen van onder anderen Caroline Polachek en jazzveteraan Chris Laurence.
ma 03 november 20:30, Bitterzoet, € 23,70
ESKORZO
Eskorzo, gevormd in de jaren negentig in Granada, Spanje, is een pionier in mestizo-muziek: een mengelmoes van latin, afrobeat, rock, punk, reggae en ska. De zevenkoppige band staat bekend om hun vrolijke energie en opwekkende geluid. wo 05 november 19:30, Paradiso, € 23,20
I LOVE YOU HONEY BUNNY
I Love You Honey Bunny is een indie poprockband uit Praag die bekendstaat om hun opwindende mix van energieke gitaarriffs en elektronischeklanklandschappen. Hun muziek verkent vaak actuele sociale en politieke thema’s, wat de band zowel relevant als prikkelend maakt.
do 06 november 20:30, Stichting Kunst- en Cultuurhuis Cinetol, gratis
MALCOLM TODD
De muziek van Malcolm Todd is een krachtig samengaan van kwetsbaarheid en pakkende grooves. In zijn songs, die zijn geïnspireerd door artiesten als Steve Lacy, Smino en Dominic Fike, zingt hij over de liefde en struggles van volwassen worden. Eerder dit jaar kwam zijn debuutalbum 'Malcolm Todd' uit. vr 07 november 19:30, Melkweg, € 23,-
AMSTERDAMS VOLKSKOOR Het alom bekende Amsterdams Volkskoor treedt op met zijn jaarlijks traditionele programma ‘Gezelligheid kent geen tijd’. Met liedjes van Jordanese Amsterdammers zoals Johnny Jordaan, Tante Leen en Willy Alberti. vr 07 november 20:00, vr 14 november 20:00, Meervaart, € 27,50
FRANK BLUEKA - LOVE
FROM IRELAND
eenvoudige waarheid: Waar is de liefde gebleven? Met zijn warme stem en melancholische melodieën gaat hij op een muzikale reis door het ruige Ierse landschap, en door het landschap van het hart. za 08 november 19:30, Tobacco Theater, € 15,-
IVAN AVE
Opgegroeid in het Noorse Telemark vond Ivan Ave zijn muzikale roeping tussen de r&b-cd's van zijn zussen en de jazz en soulplaten uit de jaren zeventig. Zodoende is zijn eigen muziek een cocktail geworden van introspectieve teksten, soulvolle melodieën en invloeden uit funk, jazz en hiphop. za 08 november 22:00, Paradiso, € 19,20
LINA_ - FADO CAMÕES
De Portugese fadozangeres Lina Rodrigues presenteert haar nieuwe album ‘Fado Camões’. Na het grote succes van het album ‘Raül Refree’, duikt de Portugese fadozangeres Lina_ voor dit album in de poëzie van Luís Vaz de Camões; door velen beschouwd als Portugals grootste dichter. zo 09 november 20:15, Meervaart, € 20,-
JULIAN LAGE - WORLD'S FAIR
Componist en gitaarvirtuoos
Julian Lage gaat dit najaar op tournee ter ere van het tienjarig jubileum van zijn album 'World's Fair' uit 2015. Een genreoverstijgend album omdat Lage onverwachte verbindingen maakt tussen klassieke muziek en de Amerikaanse folktraditie.
09 t/m 10 november 20:15, Het Concertgebouw Amsterdam, € 39,-
NATE SMITH
Nate Smith is een van de meest spannende en dynamische jazzdrummers van dit moment.
De Amerikaanse drummer, songwriter en producer wordt in dit concert vergezeld door niemand minder dan toetsenist James Francies en Michael League (Snarky Puppy) op bas. di 11 november 20:30, Paradiso, € 30,80
LEADING LADIES LIVE
Voor het eerst staan de drie musicalsterren, Willemijn Verkaik, Gaia Aikman en Renée van Wegberg, samen op het toneel. De zangeressen brengen een eerbetoon aan de popiconen die hen hebben gevormd. Van de powerballads van Céline, Whitney en Mariah tot aan de danshits van Madonna, Beyoncé en Lady Gaga, én zingen ze nummers uit hun musicalrepertoire.
12 t/m 14 november 20:30, DeLaMar, € 19,50
MONEY & THE MAN
Money & The Man presenteert het nieuwe album 'Mammon', met heavy riffs, stonerrock en vol energie. Met een nieuwe bezetting, een zwaardere sound en een fonkelnieuw album, luidt de Zwolse band een nieuw hoofdstuk in. vr 14 november 20:30, Stichting Kunst- en Cultuurhuis Cinetol, gratis
JASNA VELIČOVIĆ
In een wereld vol ruis, brandhaarden en vragen zonder antwoorden, zoekt Frank Blueka naar één
PUBLIC SERVICE BROADCASTING
De vierkoppige Britse band Public Service Broadcasting heeft geen zanger. In plaats daarvan nemen archiefopnames, publiekinformatiefilms en propaganda de rol van vocalist over. Door die opnames te mengen met hun live uitgevoerde krautrock, postpunk en indietronica ontstaat er een geluid dat tegelijkertijd spannend, verfrissend en bij vlagen een beetje unheimisch voelt. Hun nieuwe album The Last Flight gaat over de laatste reis van Amerika's baanbrekende vrouwelijke 'aviatrice' Amelia Earhart. PARADISO, 13 NOVEMBER
PRINCESS NOKIA
De Amerikaanse Destiny Nicole Frasqueri, alias Princess Nokia, brak door als rapper, maar laat zich niet vangen in één hokje. Haar sound beweegt moeiteloos tussen hiphop, punk, soul en emo. Met rauwe eerlijkheid en een flinke dosis zelfvertrouwen duikt ze in thema’s als identiteit, spiritualiteit en persoonlijke kracht. Haar lyrics zijn een spiegel van haar leven in East Harlem en de Lower East Side.
MELKWEG, 4 NOVEMBER
SAM BETTENS
Na jaren actief te zijn als frontman van de Vlaamse band K's Choice zet Sam Bettens een nieuwe stap met de release van zijn eerste americanaplaat 'Coming Home': een persoonlijk en doorleefd americana-album dat, zoals de titel als voorspelt, voelt als thuiskomen. Het album is een muzikale weerspiegeling van zijn bijzondere levenspad. ma 17 november 20:30, Het Zonnehuis, € 28,70
OBONGJAYAR
Jasna Veliˇckovi´c, geboren in Belgrado en woonachtig in Amsterdam, is componist en performer. Haar werk draait om de relatie tussen geluid, technologie en experiment. In haar recente werk combineert ze traditionele instrumenten met technologie. zo 16 november 15:00, Plein Theater, € 12,50 t/m € 19,50
FrankieCosmos,iseenAmerikaanse muzikant en singer-songwriter. Met 'Different Talking' brengt Cosmos een album dat gaat over ouder worden, het verstrijken van de tijd en het vinden van jezelf. za 22 november 20:30, Bitterzoet, € 21,70
YAZZ AHMED QUARTET
De Britse-Bahreinse trompettist en componist Yazz Ahmed vervaagt met haar muziek de grenzen tussen jazz en elektronisch sounddesign. Voor haar vierde studioalbum 'A Paradise in the Hold' liet Ahmed zich inspireren door folkmuziek uit Bahrein: van de weemoedige liederen van parelduikers tot de feestelijke klanken van vrouwelijke drumgroepen die traditioneel op bruiloften en festivals spelen. za 22 november 20:30, Bimhuis, € 19,-
TOM MCRAE
Obongjayar, geboren in Lagos en opgegroeid in Calabar, Nigeria, ontdekte al op jonge leeftijd de kracht van muziek als uitlaatklep. Eerst beïnvloed door Amerikaanse hiphop en r&b, ontdekte hij na zijn verhuizing naar het Verenigd Koninkrijk de rijke muzikale tradities van zijn geboorteland. In mei verscheen zijn langverwachte nieuwe album 'Paradise Now'. di 18 november 19:30, Paradiso, € 27,20
CRAIG TABORN / TOMEKA REID / CHES SMITH
Drie Amerikaanse vernieuwers,
JASPER STEVERLINCK
Ter ere van 25 jaar sinds de release van zijn Mercury Prize en Britgenomineerde debuutalbum, gaat De Britse singer-songwriters Tom McRae, bekend om zijn intens ontroerende liveoptredens en ironische, zelfspottende humor, voor het eerst in jaren op tournee met een volledige band.
Wereldberoemd in Vlaanderen: Jasper Steverlinck. De Vlaamse singer-songwriter, bekend om zijn krachtige maar ook kwetsbare stem en introspectieve teksten, presenteert samen met pianist Valentijn Elsen zijn nieuwe album The Healing plus nieuwe songs. Het album vormt het middenstuk van wat Steverlinck nu ziet als een mogelijke trilogie die begon met het album Night Prayer (2018). HET CONCERTGEBOUW, 6 NOVEMBER
pianist Craig Taborn, cellist Tomeka Reid en slagwerker Ches Smith staan ieder voor zich bekend als belangrijke bandleiders in de Amerikaanse improvisatiemuziek, en leggen onvermoede verbanden tussen traditionele en eigentijdse muziek. do 20 november 20:30, Bimhuis, € 19,-
LUVCAT
Luvcat is een theatrale popartiest die Parijse decadentie mixt met Britse rauwheid. Haar muziek draait om gedoemde liefdes, escapisme en een vleugje rock-‘n-roll. Elk deel van haar wereld, van muziek tot video’s, regisseert ze helemaal zelf. Denk: Courtney Love met een Liza Minelli-knipoog. do 20 november 19:00, Melkweg, € 25,30
MEULE
Het Franse trio Meule, aka 'Le Groupe Meule', zou de ontmoeting kunnen zijn tussen Kraftwerk en King Gizzard, in een synthese van garage en elektronische muziek. vr 21 november 19:30, Doka, € 15,-
FRANKIE COSMOS
Greta Simone, beter bekend als
zo 23 november 19:30, Tolhuistuin, € 31,80
LIZZ WRIGHT
Na een aantal keren op North Sea Jazz maakt de Amerikaanse jazz-, r&b- en gospelzangeres Lizz Wright nu haar debuut in de Grote Zaal van Het Concertgebouw. Een stem als 'barrel-aged bourbon or butter-soft leather', aldus The New York Times. ma 24 november 20:15, Het Concertgebouw Amsterdam, € 25,-
MRCY
MRCY bestaat uit producer Barney Lister en zanger Kojo Degraft-Johnson. Ondanks hun diverse culturele achtergronden brengt het duo een uniek, warm soulgeluid dat zowel put uit de rijkdom van retrosoul als de moderne flair van artiesten als Anderson .Paak en Sault. do 27 november 20:30, Tolhuistuin, € 26,20
CORRIE VAN BINSBERGENWHAT THE WORLD NEEDS NOW Flarden tekst, dichtregels, zinnen uit interviews met kunstenaars, filmdialogen en meer, vormen het libretto dat aan de basis ligt voor Van Binsbergens nieuwe compositie voor de Bimhuis Compositieopdracht. Die wordt uitgevoerd door een bijzonder septet met veelal jonge musici met wie ze nog niet eerder samenwerkte. Zelf stuurt ze op het podium de tekstsamples aan en neemt ze de gitaar ter hand. vr 28 november 20:30, Bimhuis, € 16,-
COLDRAIN
Het repertoire van de Japanse post-hardcoreformatie coldrain balanceert tussen metalcore, posthardcore en zelfs een vleugje nu-metal. Met zeven albums op de teller en de recent uitgebrachte single 'Incomplete' laten ze opnieuw hun kenmerkende sound horen: melodieuze zang, afgewisseld met rauwe screams. zo 30 november 19:00, Melkweg, € 25,90
LINDE TILLMANNS
Het volledig geïmproviseerde solo piano-album 'Mellow Heart' van Linde Tillmanns spreekt tot het romantische en nostalgische
november agenda
sentiment van de luisteraar. Live zijn de routes telkens anders; de improvisatie vloeit voort uit de gemoedstoestand van zowel de performer als het publiek.
zo 30 november 20:30, Café De Roode Remise, gratis
MECHATOK (LIVE)
Iedereen die bekend is met elektronische muziek kent Mechatok, het alias van Emir Timur Tokdemir. Zijn werk is vaak subtiel van aard en beïnvloedde de richting van experimentele pop- en clubmuziek. Na jaren van het verfijnen van zijn sound als Mechatok presenteert Tokdemir nu 'Wide Awake', zijn kleurrijke en gelaagde debuutalbum als soloartiest.
za 01 november 22:30, Melkweg, € 17,25
ROYA
Roya is een Deens elektronisch popduo, bestaande uit zangeres Line Gade en producer Sebastian Igens. Hun muziek, met nummers als 'Kinda Sad' en 'Cruise', combineert etherische vocalen met dynamische elektronische producties, resulterend in een energiek en dansbaar geluid.
zo 02 november 20:30, Tolhuistuin, € 20,70
ZACK FOX (DJ-SET)
De dj-sets van Zack Fox komen voort uit de clubmuziektradities van Detroit, Chicago en daarbuiten. Met humor en een scherpe intuïtie vermengt hij ghettotech, Jersey club, footwork en booty bass (ofwel Miami bass), en bouwt zo een reputatie op voor rauwe, energieke en eigenzinnige dj-sets.
vr 07 november 23:59, Paradiso, € 24,20
HELSLOOT
De Nederlandse dj/producer Helsloot is een ware melodic maestro. Naast sterke remixes voor o.a. Bob Moses, Fritz Kalkbrenner viel hij op met eigen producties 'Because You Move Me' (met Tinlicker) en 'Tell Me'. Samen met Richard Judge brengt Helsloot de tweede single van 'Body Language Vol. 27' uit met het hypnotiserende en emotionele ‘We Get High’.
do 13 november 19:30, Melkweg, € 20,70
MALL GRAB
Mall Grab, de Australische dj en producer Jordon Alexander, staat bekend om zijn rauwe, energieke sound die house, breaks en rave tot een explosieve mix versmelt. Vanuit de underground groeide hij razendsnel uit tot een naam die inmiddels draait op gerenommeerde festivals en in clubs wereldwijd. za 15 november 23:59, Melkweg, € 27,50
DJ AG
Ashley Gordon, beter bekend als DJ AG, begon als tiener als mc en keerde in 2011 terug naar het draaien op feesten en in clubs. Pas vorig jaar bracht hij zijn spontane 'open-format dj'-sets naar de straten van Londen omringd door een menigte terwijl artiesten als Ed Sheeran, Burna Boy, Latto en Skepta om de beurt de microfoon pakken.
vr 21 november 23:30, Melkweg, € 24,15
CURATED BY SHERELLE
Sherelle's debuutalbum 'With A Vengeance' (WAV) werd in 2024 in Londen en Amsterdam gemaakt.
40UP LET’S DANCE AGAIN
In de veronderstelling dat je al jaren niet gedanst hebt, verdient dit feestje voor 40-plussers de aandacht. Want laten we eerlijk zijn, het is ook gewoon wat lastiger om van de bank te komen zodra die vier in je leeftijd zit. Maar wat nou als je de garantie hebt dat er een heleboel, grotendeels vrijgezelle, medeveertigers op hits uit die goeie ouwe tijd staan te dansen? IJLAND, 2 NOVEMBER
NIGHTZ
Een van de meer recente toevoegingen aan het programma van Bitterzoet is Nightz, een avond vol hiphop, clubbangers, afrobeats en dancehall, waar niet de dj maar de vele dansers centraal staan. Het is dan ook niet zo gek dat de exacte line-up voor deze avonden nog niet bekend is. Ga uit van een van deze dj’s: Chez, Cava, Alita en Gwnjurr. BITTERZOET, IEDERE DONDERDAG
Geschreven in een turbulente persoonlijke periode, kanaliseert WAV woede en verraad in snelle, harde clubtracks die duisternis omzetten in cathartische energie. Curated by Sherelle brengt Sherelle, Anz b2b Special Request, DJ Flight, Identified Patient en mod. za 22 november 23:59, Melkweg, € 17,50
KLASSIEK
LIZA FERSCHTMAN - SIBELIUS’ VIOOLCONCERT
Liza Ferschtman speelt Sibelius' iconische 'Vioolconcert', waarin de componist weidse Finse meren, grillige fjorden en groene wouden schildert met een mengeling van melancholie en gelukzaligheid. In Tsjaikovski’s ouverture 'Romeo en Julia' komt het beroemde liefdesverhaal tot leven.
zo 02 november 11:00, Het Concertgebouw Amsterdam, € 21,-
CAROLINE SHAW & SŌ PERCUSSION
Composer in residence 20242025 Caroline Shaw schreef een gloednieuw werk voor het eigenzinnige slagwerkkwartet
het thema van de beroemde 'Passacaglia' komt uit Frankrijk. vr 07 november 13:13, Orgelpark, € 17,50 t/m € 20,-
NADA
Pianist Nada Loutfi wordt vergeleken met legendarische pianisten als Gina Bachauer en Clara Haskil. Als zij optreedt komt de muziek tot leven. Realiteit en tijd bestaan niet meer, alleen muziek. 'Ik spreek muziek' is het motto die haar charismatischepersoonlijkheidhet beste omschrijft, vol enthousiasme en liefde voor muziek. vr 07 november 20:00, Geelvinck Pianola Museum, € 15,-
KAMERKOOR STRAAT EN DIJKCANTATES AMSTERDAM 750 Kamerkoor Straat en Dijk brengt de de première van 'Amsterdam 2025' van hun dirigent Nuno Lobo, en de modern-klassieke cantate 'Achter de schutting wordt gebouwd'. Verder bestaat het programma uit de mooiste Amsterdamse liederen. zo 09 november 15:00, Posthoornkerk, € 20,-
REMBRANDT BY NIGHT
Op de plek waar Rembrandt rust klinken 17e-eeuwse werken onder kaarslicht. Een ode aan zijn leven, zijn liefde voor Saskia en het 750-jarige bestaan van Amsterdam, gebracht in een intiem nachtconcert door acht zangers, acht musici en een verteller. 14 t/m 15 november 22:00, Westerkerk Amsterdam, € 35,- t/m € 95,-
UKRAINE CHAMBER OPERA / CAMERATA AMSTERDAM KYIV / JEROEN WEIERINK - CARMEN Ukraine Chamber Opera brengt een intieme, pure versie met vocaal vuurwerk en zinderend spel van deze klassieker. Geen overdaad aan decor en kostuums, maar een krachtige enscenering waarbij het publiek midden in de actie zit. zo 16 november 15:00, Schouwburg Amstelveen, € 37,50
Q-FESTIVAL - CAMERATA ATLÂNTICA
TOBIAS BORSBOOM EN ALBERT BRUSSEE - FRANZ LISZT IN NEDERLAND Een spannend samenspel tussen twee Liszt-vertolkers rond het verhaal van de eerste pianoster Franz Liszt, de virtuoos bij wie de dames flauw vielen.
750 jaar Amsterdam, 500 jaar geboorte van Luís Vaz de Camões en 10 jaar Q.Art Events. Veel om te vieren. Met in deze 6de editie van het Q.Festival-Portugese Muziek, solisten van Camerata Atlântica. zo 16 november 15:15, De Engelse Kerk, € 7,-
NIEUWE BLIK TERUG - TURKSE COMPONISTEN
SPIELRAUM WEEKENDER
DAG 1
Raum, de queer club vlakbij Station Sloterdijk, pakt groots uit op zaterdag 15 en zondag 16 november. De eerste dag zit vol avontuur en is daarmee favoriet met beats van onder anderen Pangaea, Simo Cell en madmiran. Toegang is alleen mogelijk binnen bepaalde tijdslots. Ga voor meer informatie naar clubraum.nl. CLUB RAUM, 15 NOVEMBER
S–o Percussion. Centraal in dat werk staat voor haar het idee dat je muziek samen creëert. Haar noten staan naast die van haar componerende landgenoten
Steve Reich en Bryce Dessner. wo 05 november 20:15, Het Concertgebouw Amsterdam, € 29,-
BARBARA HANNIGAN + BERTRAND CHAMAYOU - LIEDEREN VAN DE HEMEL EN AARDE
Tijdens dit zeldzame liedrecital met meesterpianist Bertrand Chamayou voert de Canadese sopraan Barbara Hannigan de cyclus 'Jumalattaret' van John Zorn uit. Hannigan heeft zich deze lang onzingbaar geachte cyclus vol verwijzingen naar Finse godinnen helemaal toegeëigend. Een betoverende belevenis.
vr 07 november 20:15, Muziekgebouw aan 't IJ, € 12,50 t/m € 59,-
MATTHIAS HAVINGA - BACH
MET DE FRANSE SLAG
Organist Matthias Havinga brengt een concertprogramma met de titel ‘Bach met de Franse slag’. Franse referenties zijn titels als 'Pièce d'orgue' en 'Franse suite'. Maar ook
zo 09 november 17:00, Geelvinck Pianola Museum, € 12,50
YOUTH OF YOUKRAINE CONCERT Het Youth of Youkraine Concert brengt jonge Oekraïense musici samen die hun land zijn ontvlucht. Onder hen pianisten Yulianna Beziazychna, Ivan Petrenko en Sofiia Dorosh aangevuld door cellist Luna Pantoja en violist Emmanuel Akopian. Samen zorgen zij voor een meeslepend klassiek benefietconcert dat zowel kracht als kwetsbaarheid laat horen. zo 09 november 15:00, Singelkerk, gratis
OLIVIA VERMEULEN & JAN PHILIP SCHULZE - IN HEAVEN 'In Heaven' is het nieuwe project van mezzosopraan Olivia Vermeulen en pianist Jan Philip Schulze. In hun programma staan David Bowie, Franz Schubert, Sinatra en Stockhausen in de hemel naast elkaar. di 11 november 20:15, Het Concertgebouw Amsterdam, € 35,-
DUO VERHEIJEN VAN LOONSCHUBERTS WINTERREISE Voor zowel Bram Verheijen als Joris van Loon is het gezongen verhaal een passie. Hun eerste gezamenlijke project was dan ook Schuberts 'Winterreise'. Daarin komt Brams gregoriaans geschoolde tenorstem samen met Joris achter de fortepiano, zoals die ook in Schuberts tijd geklonken heeft. wo 12 november 20:00, Grachtenhuis Rozengracht 55 H, € 15,80 t/m € 25,80
ENSEMBLE MODERN - PAXTON EN POPPE Onder leiding van Enno Poppe brengt het Ensemble Modern een Nederlandse première van het aanstormend talent Alex Paxton getiteld 'Don’t Leave Me Behind'. Poppe dirigeert ook 'Körper', zijn eigen spetterende ode aan Ensemble Modern en aan bigbandmuziek.
do 13 november 20:15, Muziekgebouw aan 't IJ, € 12,50 t/m € 45,-
Musicus, presentator en documentairemaker Orville Breeveld plaatst de schijnwerper op componisten en musici die we onterecht niet goed kennen. In deze editie duikt Orville in de nog grotendeels onbekende maar fascinerende werken en levensverhalen van Turkse vrouwelijke componisten. wo 19 november 20:15, Het Concertgebouw Amsterdam, € 25,-
RUBEN EN RUTGER VAN ROMPAEY / WIM WARMAN - ANDALUZ! Percussionist Ruben en zijn broer gitarist Rutger van Rompaey en pianist Wim Warman brengen, in een uniek concept waarin verschillende muzikale werelden elkaar ontmoeten, een muzikale reis langs oude en nieuwe zijderoutes. vr 21 november 20:00, Geelvinck Pianola Museum, € 20,-
KCOV EXCELSIOR - VERDI'S MESSA DA REQUIEM
Het Amsterdamse oratoriumkoor Excelsior werd opgericht in 1885, en viert dit jaar haar 140-jarig jubileum. De spotlights staan dit jaar op Giuseppe Verdi, en wel op zijn magistrale 'Requiem'. za 22 november 20:15, Het Concertgebouw Amsterdam, € 38,-
KOOR LUZ - GELIJK GESTEMD Vrouwenkoor Luz brengt de mooiste muziek uit alle tijden door en voor vrouwen met stukken van onder anderen Sarah Quartel, Fanny Hendel, Eleanor Daley en Amy Beach. za 22 november 15:15, De Engelse Kerk, € 5,-
ROCTET
Het Roctet, bestaande uit topmusici van het Radio Filharmonisch Orkest, neemt een bijzondere plek in het Nederlandse kamermuzieklandschap in. Zij delen een diepgewortelde muzikale kern en passie voor de gemeenschappelijke visie op speelstijl en repertoire. zo 23 november 11:00, ARTIS-Groote Museum, Kamermuziek in de Koningszaal, € 10,- t/m € 17,50
RISING STARS - GIORGI
GIGASHVILI & NINI NUTSUBIDZE
De Georgische pianist Giorgi Gigashvili brengt samen met zangeres Nini Nutsubidze 'Georgia on my mind', waarin hij zijn liefde voor de Georgische muziektraditie laat horen.Folkloristischepianowerken staan naast Gigashvili’s eigen arrangementen van volksliedjes. wo 26 november 20:15, Het Concertgebouw Amsterdam, € 19,-
ODE AAN HENRY PURCELL
Twee countertenoren, twee blokfluiten en een drie man sterke continuogroep: een zelden te horen combinatie. Het is de bezetting van ‘An Ode on the death of Mr. Henry Purcell’ van John Blow. De vocale stukken worden afgewisseld met orgelmuziek en een triosonate van Purcell. vr 28 november 13:13, Orgelpark, € 12,50 t/m € 20,-
CAPPELLA AMSTERDAM EN JULIEN LIBEER - GESPIEGELD / MIROIRS
Cappella Amsterdam en pianist
Julien Libeer brengen een ode aan Maurice Ravel, 150 jaar na zijn geboorte. Zij koppelen Ravels meesterwerken aan muziek van zijn tijdgenoten Gabriel Fauré en Francis Poulenc.
za 29 november 20:15, Muziekgebouw aan 't IJ, € 12,50 t/m € 43,-
GROOT OMROEPKOOR / QUIRINE VIERSEN - HEMELSE STEMMEN
Geen instrument komt zo dicht bij de menselijke stem als de cello. In dit afwisselende programma met de mooiste muziek voor koor en cello, laat Quirine Viersen haar instrument samengaan met hemelse koorklanken in muziek van onder anderen Bach, Pärt en Arenski. zo 30 november 11:00, Het Concertgebouw Amsterdam, € 21,TONEEL & THEATER
THEATER OOSTPOOL / GEORGINA VERBAAN E.A.MILLENNIAL | VREDE
In zijn villa op Ibiza schrijft Wesley voor de grap een pacifistisch protestlied. Maar dan gaat het lied onbedoeld viral en wordt hij gebombardeerd tot ‘the voice of a generation’… De makers van theaterhit 'Showmeister' zijn terug met een comedyreeks over millennials: een generatie die opgroeide met de belofte dat er nooit meer oorlog zou komen.
26 t/m 27 november 20:00, DeLaMar, € 19,50
HABITAT X - HULLIE
In 'Hullie' onderzoekt Toneelgroep Habitat X de kloof tussen stad en platteland: Tussen Landbouw en Bouwstop, Moeras en Zuidas, DieselmotorenWindturbineRotor. Tussen Boeren en Vegaburgers met Buitenhuis. Iedereen wil veiligheid, onderdak, bestaanszekerheid, en toch, daar ligt hij, onpeilbaar diep, een kloof van jewelste. Een gapend gat tussen Ons en Hullie.
01 t/m 02 november diverse tijden, Theater De Landing, € 16,50 t/m € 19,50
SIMONE DE JONG COMPANYHET GROOOTE GENIETEN (4+)
Wally en Mo zijn het zat. Ze zijn al heel lang klein en willen nu eindelijk wel eens groot zijn. Waarom moet je daarop wachten tot je volwassen bent? Ze zitten het zo
DE NATIONALE OPERA - DE MAAGD VAN ORLÉANS
setting brengen twee spelers een verhaal vol diepgang en kwetsbaarheid, gebaseerd op de persoonlijke adoptie ervaringen van de maker.
07 t/m 09 november diverse tijden, CC Amstel, € 10,- t/m € 15,-
BACK TO BASE CIRCUSAVOND
op het prentenboek 'Sjoerd en de Stapelstad'. zo 16 november 14:30, Amstelveens Poppentheater, € 9,-
HILKE BIERMAN, PEGGY VRIJENS EN STIJN SCHOOTSTRA - HOTEL VOL LIEFDE
De maagd van Orléans is een zelden opgevoerde parel uit het oeuvre van Pjotr Iljitsj Tsjaikovski. In deze meeslepende opera staat Jeanne d’Arc centraal: niet alleen als nationale heldin, maar ook als jonge vrouw met twijfels en verlangens. Regisseur Dmitri Tcherniakov, bekend om zijn krachtige interpretaties van het Russische operarepertoire, brengt dit grootse werk op indringende wijze naar het toneel, met de Russische sopraan Elena Stikhina in de titelrol.
NATIONALE OPERA & BALLET, 12 NOVEMBER T/M 2 DECEMBER
Vijf acts, één spetterend programma, Back to Base is het tweejaarlijkse open podium van Tent bij Podium Likeminds. Ontdek de energie van hedendaags circus, van acrobatiek tot objectmanipulatie.
za 08 november 20:00, Likeminds, € 1,- t/m € 15,PLUIS
Zondags ontkaterprogramma met dichter en woordkunstenaar CharleyRanzijnakaTijdelijkeToon.
De performers zijn altijd weer een verrassing maar altijd verrassend goed.
zo 09 november 15:00, @droog, € 7,50 t/m € 15,-
ITA ENSEMBLE / MINA
Check in bij Hotel vol liefde. Een chaotische, hilarische avond vol nieuwe liefdes, oud zeer, verdraaide waarheden, gênante flirts en een vleugje romantiek. ma 17 november 20:00, Schouwburg Amstelveen, € 36,50
MATZER THEATERPRODUCTIESJAM KARET
'Jam Karet - De tijd is van rubber' is een eerlijk portret van een noodgedwongen veerkrachtige generatie. Deze interdisciplinaire voorstelling gaat over de zoektocht naar eigenheid in een wereld waarbinnen alles in hokjes wordt gestopt. Wie word je als je jezelf opnieuw kunt uitvinden? za 22 november 20:00, Bijlmer Parktheater, € 15,- t/m 17,50
DIANTO REED QUINTET - DNA
De vijf musici van Dianto ondergingen een DNA-test om hun eigen oorsprong te achterhalen. Het overwegend Spaanse kwintet blijkt wortels te hebben van Griekenland tot Scandinavië en van Mexico tot de Balkan. De blazers onthullen tijdens de voorstelling deze nieuwe stamboom en maken die hoorbaar met muziek uit de regio’s die uit het onderzoek naar boven kwamen. Een muzikale ode aan het wereldburgerschap.
MUZIEKGEBOUW AAN 'T IJ, 23
NOVEMBER
hard te wensen, dat het op een dag echt gebeurt: ze zijn zo groot geworden als hun ouders. Maar is dat ook leuk? Een fantasierijke, grappige en dynamische voorstelling met een vleugje Alice in Wonderland. zo 02 november 14:30, Theater De Krakeling, € 1,-
SADETTIN K. - FIRST MAN
Wat als je kind je vraagt of zijn familie het land wordt uitgezet?
Wat als je merkt dat niet alleen jij, maar ook de volgende generatie zich moet afvragen: hoor ik hier wel thuis? Theatermaker en meesterverteller Sadettin Kırmızıyüz presenteert een persoonlijke en indringende solovoorstelling over hoe identiteit doorwerkt van generatie op generatie.
04 t/m 08 november 20:30, Frascati, € 13,-
CHEYENNE TONEY, JONATHAN
DEMOOR E.A. - GROND
Hoe vind je houvast als de grond onder je voeten wegzakt?
Wanneer de moeder van de jonge, talentvolle Ally plotseling overlijdt, komt ze terecht in een
THOMAS PRECHAL
SALEHPOUR - PROPHET SONG
De serie Jonge Nederlanders presenteert talent van eigen bodem met in deze editie
Thomas Prechal, winnaar van het Nationaal Cello Concours 2024. Samen met zijn collega’s pianist Martin Jaspard, cimbalomspeler Aleksandra Dzenisenia, violist Gregoire Torossian en contrabassist Alexandre Teyssonnière de Gramont, speelt hij muziek die hem na aan het hart ligt. Van Brahms, Martinů en Janáček. En natuurlijk klinkt er werk van Prechal zelf.
HET CONCERTGEBOUW, 1 NOVEMBER
surrealistische wereld van rouwkaarten, Servicedesk Nabestaanden en eikenfineer. 'Grond' is een herkenbare musical die je troost biedt en je vol eerlijkheid, lef en humor confronteert met rouw.
05 t/m 06 november 20:30, DeLaMar, € 19,50
THEATER UTRECHT & DOXCONFRONTATIES
Eenhartveroverendetheaterversie van het gelijknamige boek van Simone Atangana Bekono met Salomé, gespeeld door Sharlee Daantje (Theo d’or 2024), en haar vier medegedetineerden. Een fysieke voorstelling met vurige woorden. Een verhaal over een plek in de wereld veroveren als alles tegen lijkt te zitten, vertelt door een hoofdpersoon waar je alleen maar van kan houden.
vr 07 november 20:00, Schouwburg Amstelveen, € 26,50
NELGINA KHENSANI CHAUKE
VAN LEEUWEN - HELDENDAAD
Een ontroerende voorstelling van Nelgina Khensani Chauke van Leeuwen over de complexiteit rondom adoptie. In een intieme
Het indringende en beklemmende 'Prophet Song' speelt zich af in een onheilspellende, nabije toekomst. Als een repressief, gekozen regime aan de macht komt, verglijdt langzaam de democratische rechtstaat. Een moeder doet er alles aan om in de steeds beklemmender realiteit haar vier kinderen te redden. Terwijl ze haar identiteit probeert te behouden, worden haar rechten ingeperkt door een onverbiddelijke overheid in een samenleving die steeds meer menselijkheid uitwist.
12 t/m 28 november diverse data en tijden, ITA, € 15,-
ORANGE THEATRE COMPANYTHE LARAMIE PROJECT
The Laramie Project vertelt het waargebeurde verhaal van de moord op Matthew Shepard en hoe een gemeenschap omgaat met haat en verlies. Een aangrijpende, Engelstalige voorstelling over liefde, moed en menselijkheid.
13 t/m 23 november diverse data en tijden, KIT Live, € 17,- t/m € 30,-
THEATERCOLLECTIEF
VESPERTILIO - NIEMANDSLAND
Kan je voor jezelf beginnen als de wereld waarin je leeft, werkt en liefhebt je niet meer bevalt? 'Niemandsland' is een tragikomische anti-establishment trip die je confronteert met drie personages die radicaal kiezen voor een andere bestaansvorm; het stichten van een micronatie.
vr 14 november 20:30, Plein Theater, € 12,50
TG ECHO - HOOPJE MENS 'Hoopje Mens' is een sciencefictionthriller met slapstickelementen. Wanneer een catastrofale natuurramp de aarde in puin legt, weten drie onbekenden een plek te bemachtigen in het luxe appartement van het laatste nog werkende hotel. Hoe verhouden zij zich ten opzichte van elkaar wanneer de voorraden slinken en de buitenwereld steeds dreigender aanvoelt?
za 15 november 20:30, Theater Bellevue, € 21,-
VALENTIJN PRODUCTIEHUISSTAPELGEK (3+) Een woordloze, humorvolle voorstelling over Sjoerd en zijn stapelgekke bouwplan. Een energiek verhaal vol slapstick, geluiden en doorzettingskracht, gebaseerd
BABBE VAN KRAAIJ & EWOUT HEIJBROEK - LIEVER VERLIEFD DAN WIJS
Met een mix van interviewfragmenten en meeslepende flashbacks nemen Babbe van Kraaij en Ewout Heijbroek het publiek mee in een muzikaal portret van een wereldberoemd liefdespaar. Gaandeweg vallen de puzzelstukjes op hun plaats en komt de waarheid aan het licht.
21 t/m 29 november diverse data en tijden, Scala | foodbar en theater, € 12,-
DOLFJE WEERWOLFJE & FOEKSIA DE MINIHEKS (5+)
Een hartverwarmende familievoorstelling, naar de boeken van Paul van Loon, die uit elkaar barst van de leuke liedjes, mystieke wezens, grappige tovertrucs en betoverende liefdesdrankjes. zo 23 november 13:30 en 16:00, DeLaMar, € 19,50
ZUIDPOOL - ALKIBIADES
'Alkibiades' is een aangrijpend verhaal in een wereld waar begrippen als ‘waarheid’ en ‘feit’ nog slechts abstractieslijken.Niemandminder dan topactrice Sofie Decleir geeft in 'Alkibiades' gestalte aan een van de meest raadselachtige en controversiële figuren uit de wereldgeschiedenis.
27 t/m 28 november 20:00, Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond, € 18,-
JAKOP AHLBOM COMPANYWE DON’T LIVE HERE ANYMORE Twee stellen raken verstrikt in een web van verlangens, schuld en bedrog. Met Jakop Ahlboms unieke bewegingstaal laten de performers, in deze Engelstalige voorstelling, zien wat wordt gezegd, en waarover wordt gezwegen… 28 t/m 29 november 20:00, DeLaMar, € 19,50
BERLIN / SOPHIE ANNA VEELENTURF - SWIPING RIGHT Kan (online) daten een middel zijn tegen politieke polarisatie? In 'Swiping Right' onderzoekt Sophie Anna Veelenturf wat er gebeurt wanneer politieke tegenpolen elkaar in een intieme situatie ontmoeten. za 29 november 20:30, Theater Bellevue, € 21,-
BRITTA MARIA & MAURITS
FONDSE - HEB HET LEVEN LIEF Zangeres Britta Maria, pianist/
ALEX KLAASEN, JIM BAKKUM / SOY KROON E.A.STOORNIS OF MY LIFE
Een hilarische, ontroerende en verrassend herkenbare musical comedy, over wat er gebeurt als jouw perfect geregisseerde leven plotseling geen script meer heeft. Voor Jasper (Alex Klaasen), die toevallig autisme heeft, is het leven één grote musical: voorspelbaar, met gegarandeerd een happy end. Een ontwapenende voorstelling die bewijst dat alles eigenlijk prima is zoals het is…
DELAMAR, 14 NOVEMBER T/M 4 JANUARI 2026, DIVERSE DATA
MAAS THEATER EN DANSLET'S GO BARBIE (8+)
Wij leven in een perfecte wereld waar we onszelf en de ander steeds maar weer in een hokje duwen. Doe dit! Doe dat! Kijk zo! Niet zo! Jij wel, jij niet! Op zoek naar bevrijding van deze verwachtingen presenteert 'Let’s go Barbie' een bevrijdingsdans: een fysieke zoektocht waar alles wat ons geleerd is opnieuw wordt bekeken en herschreven.
zo 02 november 15:00, ma 03 november 10:00 en 12:30, Bijlmer Parktheater, € 10,-
THEATER ROTTERDAM / ALIDA DORS - CLOSED EYES
Poëtische dans, filmbeelden, opzwepende livemuziek en krachtige spoken word van Alida Dors. Open je ogen en durf te dromen.
02 t/m 03 november 20:00, ITA, € 17,50
CLASS 3-E - ECHTE MANNEN
TG GOED GEZELSCHAPMIJN GEHEIME VADER
Vier paspoorten, vier rijbewijzen, meerdere identiteiten en een zwarte koffer vol geheimen. Mijn geheime vader is een meeslepende zoektocht naar waarheid, identiteit en de onzichtbare oorlog achter de schermen. Een verrassende en spannende muziektheatervoorstelling van theatermakers Klemens en Klavertje Patijn over een verzwegen en waargebeurd verhaal en over geheimhouding en de impact daarvan.
BELLEVUE, 19 EN 20 NOVEMBER
zanger Maurits Fondse en accordeonist Oleg Fateev brengen in de voorstelling 'Heb het leven lief' een ode aan zangeres Liesbeth List, haar muziek en haar leven.
zo 30 november 15:00, Theater De Richel, € 21,50
HOGE FRONTEN / JOKE VAN
LEEUWEN - LEVENSLUST
Van de allereerste adem tot de laatste zucht: 'Levenslust' vangt een heel bestaan in een episch gedicht dat live op het podium tot leven komt. Speels en scherpzinnig, lichtvoetig en trefzeker. Want hoe zwaar het leven soms ook is, de hoop blijft, en de drang om verder te gaan klinkt altijd door.
zo 30 november 16:00, Bijlmer Parktheater, € 15,- t/m € 17,50
DANS
MATTHEW BOURNE'S SWAN LAKE
Matthew Bournes gewaagde en baanbrekende herinterpretatie van het Zwanenmeer zorgde bijna 30 jaar geleden voor een premièresensatie met een volledig mannelijk Corps de Ballet. Zijn 'Swan Lake' inspireert jonge
KARINA HOLLADE KUSSENMAN
Theo d'Or winnares Karina Holla speelt een vrouw die trauma's en depressies te lijf gaat in een bewegingstheatervoorstelling gebaseerd op leven en werk van de Portugese kunstenares, activiste en feministe Paula Rego, en op de verhalen die zij voor haar schilderijen gebruikte. De vrouw wordt overweldigd door haar herinneringen en verhalen, lijkt ten onder te gaan, maar houdt de teugels in handen en overwint.
CC AMSTEL, 26 EN 27 NOVEMBER
dansers, generatie na generatie.
De Britse topchoreograaf presenteert nu de next generation Brits danstalent.
01 t/m 09 november diverse data en tijden, Koninklijk Theater Carré, € 23,-
NEDERLANDS DANS THEATER 2THE EDGE OF THINGS
'The Edge of Things' viert nieuwe danskunst met humor, opvallende kostuums en een flinke dosis absurdisme, met premières van Ethan Colangelo en Jermaine Spivey, plus de herneming van 'Fit' (2018) van Alexander Ekman.
za 01 november 20:00, ITA, € 10,- t/m € 47,50
HET NATIONALE BALLETROMEO EN JULIA
'Romeo en Julia' van Rudi van Dantzig is een ontroerende klassieker vol passie, conflict en tragedie.
De dramatiek van Shakespeares tijdloze liefdesverhaal op de meeslepende muziek van Sergej Prokofjev wordt gebracht door een nieuwe generatie topdansers.
zo 02 t/m di 11 november diverse data en tijden, Nationale Opera & Ballet, € 25,- t/m € 123,-
'Echte Mannen' is een multidisciplinaire theatervoorstelling met theater, spoken word, hiphopdans, visuals en beweging, en met een krachtigstatementovermannelijkheid in de moderne samenleving.
Vooral nu, in tijden van 'cancel culture' en 'calling out'.
wo 05 november 20:30, Theater Bellevue, € 21,-
ROSAS / ANNE TERESA
DE KEERSMAEKER / SOLAL
MARIOTTE - BREL
Het Belgische gezelschap Rosas van Anne Teresa de Keersmaeker presenteert een nieuwe voorstelling rondom de muziek van Jacques Brel. Samen met de jonge choreograaf en danser Solal Mariotte maakt én danst ze dit werk. 08 t/m 09 november 20:00, ITA, € 22,-
CHERONEY PELUPESSYMAMA’KU
Hoe goed kennen we onze moeders echt? Welke verhalen dragen ze met zich mee, en wat geven ze door zonder het te zeggen? 'Mama’ku' is een intieme documentaire en dansvoorstelling over de onzichtbare draden die generaties met elkaar verbinden.
do 13 november 20:30, Podium Mozaïek, € 16,-
KALPANARTS - TRIPLE VISION
De drie stukken, een remake van twee duetten, 'Tara' en 'Fluid', en een gloednieuwe solo, 'Whisper', laten zien waar Kalpanarts voor staat: het samenbrengen van verschillende stijlen en disciplines, en het plaatsen van de Indiase cultuur in een hedendaagse context.
di 18 november 20:30, Theater Bellevue, € 23,-
LLOYDSCOMPANYKABITENI (14+)
Reis mee naar Bendikonde, een Surinaams dorp waar 'kabiteni' (kapitein) Georgetina de leiding heeft. Haar zang en verhalen zijn samen met hiphopmoves en Awasa-dans het hart van de voorstelling. Met beelden uit Suriname en eclectische, warme en opzwepende muziek voel je hoe Georgetina de toekomst bewaakt van haar gemeenschap, die ooit in verzet kwam tegen de slavernij.
di 25 november 19:30, Theater De Krakeling, € 12,- t/m € 19,50
INTRODANS - LESS IS MORE 'Less is More' is een ingetogen én opgetogen dansprogramma, de belichaming van eenvoud, rust en
ADAM COLTON - SHINING THROUGH Slewe KerkstraatGallery105 t/m 15 november 2025
In Shining Through presenteert de Britse kunstenaar Adam Colton nieuwe sculpturen en tekeningen die spelen met licht, vorm en ruimte. Zijn abstracte vormen lijken te bewegen terwijl ze stilstaan, en hun glanzende oppervlakken veranderen met elke stap van de bezoeker. Colton onderzoekt hoe materiaal, gewicht en leegte met elkaar in balans blijven.
TEMPER TANTRUM BONEHOUSE (CHILLING INCISIONS CALLING THINGS THAT HAVE NO NAME) W139 Warmoesstraat 139 t/m 16 november 2025
Deze groepstentoonstelling, samengesteld door Mette Sterre, brengt kunstenaars samen die het lichaam verbeelden als iets vloeibaars en veranderlijks. Met installaties, maskers en performances vervagen de grenzen tussen mens, dier en machine.
MERCEDES AZPILICUETACACCHHO CUCCHHA de TolstraatAppel160, 1074 VM Amsterdam t/m 23 november 2025
In deze speelse tentoonstelling creëert Mercedes Azpilicueta een kleurrijke omgeving vol sculpturen, kostuums en geluiden. Kinderen en volwassenen worden uitgenodigd om mee te doen, te bewegen en verhalen te verzinnen. Cacchho Cucchha is een fantasierijke wereld waar kunst, taal en spel samenkomen, en waar verbeelding centraal staat.
IT SMELLS OF SWEAT AND JASMINE CBK Zuidoost Anton de Komplein 120 t/m 15 november 2025
It Smells of Sweat and Jasmine toont werk van vrouwelijke en queer kunstenaars uit Indonesië en Nederland. De tentoonstelling onderzoekt thema’s als arbeid, gender en koloniale erfenissen. Met installaties, films en publicaties wordt zichtbaar hoe persoonlijke verhalen samen een groter sociaal en historisch geheel vormen.
66 deelnemende organisaties op amsterdamart.com.
NAAM: Zoë Philipsen SPORT: 15 jaar
LEEFTIJD: Turnen
Zoë begon op vijfjarige leeftijd met turnen en acht jaar later maakte zij de overstap naar Turnz Amsterdam. Nu traint zij 10 keer in de week.
Twee jaar geleden werd Zoë
Nederlands Kampioen jeugd. Nu is zij in training om zich te kwalificeren voor het junioren WK op de Filipijnen. Het NK teams is een mooie wedstrijd om voor haar club Turnz uit te kunnen komen.
'Mijn ambitie is om de Olympische Spelen van 2032 te halen'
momentum. Een avond met danserfgoed in beweging, van toonaangevende choreografen Hans van Manen, Lucinda Childs en Sidi Larbi Cherkaoui. Plus twee nieuwe werken van een nieuwe generatie internationale makers
Igor Bacovich & Iratxe Ansa en Fernando Melo.
wo 26 november 20:00, Schouwburg Amstelveen, € 29,-
MAN || CO - HEARTCORE KANTOOR
Een theatrale dansvoorstelling over de absurde wetten van een macho kantoorcultuur en de speelse zoektocht naar meer bewegingsvrijheid.
vr 28 november 20:30, CC Amstel, € 16,50 t/m € 18,50£
STAND-UP COMEDY SHOW (NL)
De top van de Nederlandse comedians.
elke vr, za 20:30 Comedy Café € 18,50
IMPROV COMEDY SHOWS
Boom Chicago zet grappige, slimme comedy shows (EN) neer in haar theater aan de Rozengracht. elke wo t/m vr 20:30, za 20:00, zo 19:00 Boom Chicago, diverse prijzen
COMEDYTRAIN
Comedytrain is een verrassingspakket: je weet nooit van tevoren wie er precies komen spelen, behalve dan dat het een exquise selectie uit het comedytrain collectief betreft.
elke wo, do, vrij & za 20:30 Toomler, € 13,50
SUPERDROOG (NL)
Wekelijks nemen Martijn Koning en Thom Gerrits de actualiteit door met een wisselende line up van meer en minder gearriveerde cabaretiers, standup comedians en alles wat er tussen zit. elke dinsdag 20.15 uur, @droog, € 12,50 t/m €17,50
TIM KROEZEN - 550
Stap in de wondere denkwereld van Tim Kroezen en beleef zijn eerste avondvullende voorstelling '550'. Vijf·vijf·tig. Tim neemt je mee in een hoofd dat nooit stil staat. Een debuutprogramma over ambitie, liefde en bewijsdrang, gemaakt voor mensen zoals jij.
di 04 november 20:00, Theater Bellevue, € 20,-
NYNKE DE JONG & ESTHER
GROENENBERG - HET LEVEN:
EEN HANDLEIDING
Schrijver, columnist en podcastmaker Nynke de Jong en muziekartieste schuine streep Bluebette Esther Groenenberg gidsen je door de pieken en dalen van het leven. Samen hebben ze het over keuzes maken. Over weggaan, blijven, risico nemen en jezelf zijn. Maar ook over Instagramfuiken, dweilen, koffie en ducttape. En dat alles in verhalen, gesprekken en liedjes.
wo 05 november 20:15, De Kleine Komedie, € 14,- t/m € 25,-
MAARTJE HUVENAARS -
ACHTTIEN PLUS
Maartje Huvenaars is een echte Gen Z’er, en ook die generatie wordt nu volwassen. Met scherpe observaties en milde zelfspot fileert ze graag het studentenleven én haar leeftijdsgenoten.
05 t/m 22 november diverse data en tijden, Scala | foodbar en theater, € 12,-
13 t/m 14 november 20:30, Theater De Richel, € 16,50
ANUAR - ONGEDULDIG
GEDULDIG
SCAPINO BALLET ROTTERDAM / NANINE LINNINGANIMA OBSCURA
Een indringende en prachtig vormgegeven multimediale voorstelling over het verlangen naar onsterfelijkheid. In haar eerste productie voor Scapino neemt artistiek directeur Nanine Linning het publiek mee op een emotionele reis, van de geheimzinnige praktijken van alchemisten tot de hedendaagse experimenten van biohackers. De dansers zijn hoofdrolspelers in de zoektocht naar het ene elixer voor het eeuwige leven. ITA, 28 T/M 30 NOVEMBER
BREAKDANCECOLLECTIEF
155 - JOHNNY
Na hun bekroonde hit Controle, winnaar Gouden Krekel 2023, komt breakdancecollectief 155 nu met hun nieuwste sensatie Johnny. Vijf stuntmannen, met ballen van staal (en misschien een beetje hersenschade) wachten op hun grote moment in een actiefilm. Een absurdistische show vol breakdance, komedie, stunts en spektakel.
Denk: Jackass meets Buster Keaton meets Vluchtstrook.
INTERNATIONAAL THEATER AMSTERDAM, 24 EN 25 NOVEMBER
CHRIS VERLAAN - ACH, ER
KOMEN GEEN KINDJES VAN
CabaretierChrisVerlaanveroverde met zijn programma’s ‘Man in de Maak’ en ‘De Kringloper’ de harten van velen. Met zijn unieke, autistische kijk op het leven en zijn gevatte humor neemt hij het publiek mee in zijn wereld. In zijn geheel eigen droge, cynische stijl brengt Chris een programma vol anekdotes en liedjes zoals alleen Chris die kan brengen. do 06 november 20:00, Theater De Richel, € 19,-
GIRAY ALTINOK & KEREM
ÖZDOĞAN - VESAIRE VESAIRE
Bekend om hun scherpe humor, meeslepende verhalen en onmiskenbare podiumchemie, nemen de twee populaire Turkse komediesterren het publiek mee op een avond vol hilarische sketches, herkenbare situaties en verrassende wendingen.
vr 07 november 20:30, DeLaMar, € 29,-
JEFFREY SPALBURG FATUANUAR / GILION SLORY / JAY FRANCIS De langstlopende comedyshow
Deze humoristische bruggenbouwer heeft inmiddels zes avondvullende voorstellingen, legio comedyshows, vier Ramadan Conferences (waarvan hij grondlegger is) en diverse boeken op zijn naam staan. En nu is hij terug met zijn gloednieuwe comedyshow ‘Ongeduldig Geduldig’. vr 14 november 20:00, Theater De Richel, € 19,50
JULES KEERIS - KNEGSEL-ZUID
FLAVIA PINHEIRO - MIMOSA
De in Amsterdam woonachtige Braziliaanse choreografe en performer Flavia Pinheiro onderzoekt in Mimosa via dans de relatie tussen mens en natuur. Met de plant Mimosa pudica (of Kruidjeroer-me-niet) als symbool, legt de voorstelling bloot hoe de natuur vaak als iets vrouwelijks en tam wordt gezien en hoe dat beeld verbonden is met pijnlijke geschiedenissen van onderdrukking, racisme en ongelijkheid tussen mannen en vrouwen.
FRASCATI, 13 T/M 15 NOVEMBER
van Nederland, met gevestigde namen én scoops op nieuw comedytalent, onder leiding van host Jeffrey Spalburg en DJ Phantom presenteert een vurige line-up met onder anderen Anuar, Gilion Slory en Jay Francis. zo 09 november 15:00, Bijlmer Parktheater, € 15,- t/m € 17,50
BOBAN BENJAMIN
BRASPENNING - BRUTO ‘Een veelzijdig multitalent’. ‘Een jaloersmakend goed debuut’. ‘Een talentvol cabaretier met lef’. De recensies liegen er niet om: Boban is een belofte. En belofte maakt schuld… Die moet hij zien in te lossen. Dat doet hij met 'Bruto'. do 13 november 20:00, Theater De Richel, € 19,25
WOUTER MONDEN - MET BLOKJES
Na het succes van zijn voorstelling ‘Stormbrein’ doet Wouter er in ‘Met Blokjes’ nog een schepje bovenop, met scherpe grappen en innemende verhalen. Stap in de wereld van Wouter, waar hij de touwtjes blokjes stevig in handen heeft. Wereldheerschappij, voor minder doet hij het niet, maar dan wel op kleine schaal.
In zijn tweede cabaretprogramma onderzoekt Jules zijn identiteit vol tegenstellingen. Hij is een dorpse jongen in de stad en andersom. Super ambitieus en evengoed verlangend naar eenvoud en rust. Een ‘voetbalhooligan’ in de culturele sector. Stellig én weifelend. En nu is hij plots ook nog eens dertiger: niet jong meer, al hoort hij gevoelsmatig ook nog niet bij de grote mensen. za 15 november 20:30, Theater De Richel, € 17,50
BROMENS - BRO'S
Maurits Wijmenga en Ramses van Hall, winnaars van Cameretten 2023, slingeren je mee in een wervelwind van absurdisme waar geen theaterwet heilig is. Van empathieloze psychologen tot zevenjarige jongetjes; van Fred Astaire-achtige dansnummers tot pijnlijke stiltes. In een wereld vol chaos bieden zij elkaar houvast, als vrienden, als broers en als artiesten.
di 18 november 20:00, do 20 november 20:00, Theater Bellevue, € 19,-
ARJAN KLETON - LOMP
Nederlanders staan bekend om onze (soms ongevraagde) mening, wij zijn nu eenmaal een beetje lomp. Maar hoe meet je dat? Arjan weet het zelf ook niet meer. In zijn nieuwe voorstelling ‘Lomp’ onderzoekt hij de grenzen tussen openhartig zijn en als onbeschoft worden gezien. Zelf is Arjan soms ook best een beetje lomp, maar nu wordt hij wakker. wo 19 november 20:00, Theater De Richel, € 19,50
JEFFREY SPALBURG & MICHAEL
VAREKAMP - JAZZ & JOKES
Jeffrey en jazz. Een swingende combi die nogal nieuwsgierig maakt. Knallende stand-up en opzwepend instrumentenwerk. Hilarische verhalen vol vrolijke noten met zwarte humor van comedian Jeffrey Spalburg en high-energy muziek van toptrompettist Michael Varekamp en zijn kwartet. wo 19 november 21:15, De Kleine Komedie, € 14,- t/m € 26,-
MARJOLIJN VAN KOOTENAAN MIJ ZAL HET NIET LIGGEN
In 'Aan mij zal het niet liggen' vraagt Marjolijn zich af waarom we het leven toch pas waarderen als er iemand dood is. Of ziek. Kan dat niet wat eerder? Moeten er eerst dooien vallen voordat we voelen dat we leven? Zwarte humor, gevoelige liedjes en schaamteloze verhalen; dat is Van Kooten ten voeten uit. Aan haar zal het niet liggen. za 22 november 20:00, Theater De Richel, € 23,50
JEROEN LEENDERS - THE JEROEN LEENDERS EXPERIENCE 'The Jeroen Leenders Experience'
is simpel gezegd: een ervaring. Een 100% geïmproviseerde, interactieve, anarchistische Standup Comedy Show. Deze Vlaming, die sinds 2011 lid is van Comedytrain, maakt samen met het publiek de avond. zo 23 november 20:30, Comedytrain in Toomler, € 15,-
GAVIN REIJNDERS - JAZZEBELLE
In 'Jazzebelle' probeert Gavin positief te blijven, want we zijn als mensheid nog nooit zo verdeeld geweest. De wereld samenbrengen met een ukulele is misschien een hopeloos idee. En misschien wat veel gevraagd voor een viersnarig instrument... Maar dat weerhoudt Gavin Reijnders er niet van om het te proberen.
di 25 november 20:00, Theater Bellevue, € 20,-
LOUISE KORTHALS - KORTHALS IN STUKKEN
Korthals bewijst eens te meer dat de mooiste dingen voortkomen uit bevlogen chaos. Louise vindt zichzelf niet volledig. Ze functioneert vaak in stukken. Daarom gaat ze op reïntegratietournee. Om te reïntegreren met zichzelf. En met de wereld. 'Korthals in stukken' is een muzikale en theatrale ode. Aan alles wat juist onaf is.
27 t/m 28 november 20:15, De Kleine Komedie, € 14,- t/m € 28,50
IMAGINE FANTASTIC FILM FESTIVAL
HetImagineFantasticFilmFestival omarmt met het principe Weird Is Wonderful, fantastische fictie in al haar heerlijk vreemde gedaantes. De Britse cultregisseur Ben Wheatley is tijdens het festival de eregast. De openingsfilm is 'Retreat' van Ted Evans, de allereerste volledig in gebarentaal gedraaide thriller.
01 t/m 09 november diverse tijden, LAB111, € 13,50
FRANS FILM FESTIVAL TAPIS
ROUGE
Tapis Rouge viert de Franse cinema met een origineel en gevarieerd programma met drama’s, komedies, art-house films en nog veel meer, in een afspiegeling van de Franse cinema en de Franstalige cinema van vandaag.
01 t/m 02 november 10:30, Het Ketelhuis, € 9,-
MUSEUMNACHT AMSTERDAM Museumnacht Amsterdam keert in 2025 terug met de 25ste editie. Geïnspireerd op de vaste collectie of tijdelijke tentoonstellingen is er door de deelnemende musea een speciaal programma samengesteld, met muziek, workshops en speciale rondleidingen.
za 01 november 19:00, Diverse locaties, € 22,50
IDFA: INTERNATIONAL
DOCUMENTARY FILM FESTIVAL
AMSTERDAM
IDFA is hét paradijs voor liefhebbers van documentaires is. Met (inter)nationale premières en competities, films van debutanten en studenten, documentaires voor kinderen, een filmmarkt en veel internationale gasten. Dit jaar met de filmmaker, curator en academicus Susana de Sousa Dias als eregast. iedere ma,di,wo,do,vr,za,zo vanaf 13 november, diverse tijden, locaties en prijzen
SUPER-SONIC JAZZ FESTIVAL
Tijdens het Super-Sonic Jazz Festival staan vernieuwende artiesten centraal die zich bewegen binnen
het asfaltmeer op Curaçao, dat is ontstaan door de werkzaamheden van Shell. Eerder maakte Tinkebell al prints van de kankerverwekkende stoffen die staalgigant Tata Steel in IJmuiden uitstoot. vr 07 november 17:30, De Balie, € 10,-
BOMEN VOOR AMSTERDAM
AYOUB KHARKACH - EN VERBIED DE VOGELS OM TE FLUITEN
Waarom bouwen zwaluwen hun nestjes in de moskee? Wat heeft een egel te maken met Febo-muren? En kan hij erop vertrouwen dat zijn moeder de antwoorden heeft? Met muziek als rode draad neemt Ayoub het publiek, in zijn eerste avondvullende voorstelling, mee op een troostrijke zoektocht naar zingeving vol meeslepende verhalen over eten, ziekte, en zijn bijzondere band met zijn moeder.
BELLEVUE, 8 EN 9 NOVEMBER
THJUM - HOE HEEFT HET ZOVER KUNNEN KOMEN?
Thjum maakt de balans op. Want iedereen vraagt zich weleens af: Hoe heeft het zover kunnen komen? Maar Thjum heeft dat wel érg vaak. Want er zijn nogal wat situaties in zijn leven. Situaties waarvan je denkt: het is toch wat, met die situaties. Aangepakt op z’n Thjums. Droog met diepgang. Slowcabaret noemde de jury van Cameretten het. Waar hij alle prijzen pakte. Want voor een droogkloot is hij verrekte hilarisch.
DE KLEINE KOMEDIE, 3 NOVEMBER
het brede universum van jazz. Een toonaangevend platform voor artiesten die zich bewegen op het snijvlak van jazz, r&b, soul, hiphop en meer.
14 t/m 16 november, Paradiso, € 36,30
BLAD & BLAZERS FESTIVALFLUIT & TRAVERSO
Anna la Berge op fluit & electronics en Dorota Matejová, traverso, stem & audiotapes, sluiten na hun solo’s het Blad & Blazers Festival gezamenlijk af. La Berges verkent de randen van storytelling en geluidskunst als muzikale inspiratiebronnen. Matejová’s liefde voor de traverso gaat diep vanwege de fragiele, warme, mens-stemachtige klank. ma 17 november 20:30, Plein Theater, € 12,50 t/m € 19,50
NEDERLANDS BLAZERS ENSEMBLE, DENISE JANNAH + BLACK
HARMONY - A FIRI FU FRI –
SURINAME 50 JAAR
ONAFHANKELIJK
50 jaar Surinaamse onafhankelijkheid: dat vraagt om feestelijke en
De Gezonde Stad deelt duizenden gratis boompjes uit aan Amsterdammers, of je nu een tuin, balkon of dakterras hebt. Meld je aan en komnaarArtisplein,Stadsboerderij Osdorp of De Ceuvel, en plant mee aan het stadsbos van de toekomst. https://degezondestad.org/projecten/bomen-voor-amsterdam/ za 08 november 11:00, Artisplein, gratis
MORELE WEZENS: EEN KIND OP MAAT
DRUK 2025 Ruim honderd uitgevers en makers uit Nederland en België verkopen tijdens 'Druk 2025' hun kunstboeken, (vertaalde) literaire parels, dichtbundels, self publishing uitgaven, literaire non-fictie, unieke (papieren) objecten, riso- of zeefdrukprints in alle zalen van Paradiso. zo 30 november 12:00, Paradiso, € 3,50
ALLARD PIERSON Museum over 10.000 jaar cultuurgeschiedenis.
Decor in drie bedrijven: museum, huiskamer, atelier. Deze tentoonstelling presenteert drie visies op theatervormgeving. Daarbij staat het 18de-eeuwse huiskamertoneel van Baron van Slingelandt centraal, een van de topstukken uit de nu honderdjarige theatercollectie.
vanaf 30 oktober
We kunnen onze toekomstige kinderen steeds beter vormen naar onze wens, maar waar is het einde van deze ontwikkeling? Samen met ethici, artsen, politici en het publiek wordt gepraat over de toekomst van voortplantingstechnologieën.
ma 10 november 20:00, Rode Hoed, € 13,50
DU MIEL AUX CENDRES
MARJA VAN KATENDRECHT -
AAN BOORD BIJ MARJAVOL PENSION
Na haar iconische voorstellingen over Tupperware, de bruisende Landelijke Dooie Sterren Parade en haar Relatie Advisatie Show, gooit Marja nu alle trossen los voor een onvergetelijke reis geïnspireerd op de brieven van haar wereldreizende man, Kapitein Sterling. Stap aan boord en hijs samen met Marja de zeilen voor een avond vol magie met betoverende verhalen en vrolijke en ontroerende deuntjes. DE RICHEL, 1 NOVEMBER
emotionele muziek. Het Nederlands Blazers Ensemble en gasten nemen het publiek mee naar het kleurrijke hart van Suriname, waar ritmes, melodieën en tradities samenkomen in een muzikale viering van vrijheid en verbondenheid. zo 30 november 20:15, Muziekgebouw aan 't IJ, € 12,50 t/m € 44,-
ANIL RAMDAS ESSAYPRIJS 2025 Tijdens deze avond wordt de winnaar van de vierde editie van de prijs bekendgemaakt. Daarnaast wordt in gesprek gegaan over het thema van dit jaar: waar schuilen de tegenkrachten? Met o.a. Karin Amatmoekrim, Lotfi el Hamidi en Sheila Sitalsing. do 06 november 20:00, De Balie, € 16,-
PLEIN PUBLIEK - TINKEBELL Tinkebell (Katinka Simonse) is een van Nederlands meest uitgesproken kunstenaars. Met haar werk kaart ze maatschappelijke misstanden op provocatieve wijze aan. Voor haar nieuwste werk gebruikt Tinkebell het teer afkomstig van
Curator Jean-Philippe Paumier heeft een tentoonstelling samengesteld met werken van acht uitgesproken kunstenaars uit verschillende disciplines. Deze expositie laat kunstwerken zien die zich direct of indirect met concepten zoals tijd, duur en geheugen verhouden.
14 t/m 16 november, galerie De Bouwput, gratis
SASKIA BELLEMAN EN PETRA URBAN - NAAKT VOOR DE RECHTER
Theatercollege over rechtbankverslaggeving: Saskia Belleman en Petra Urban delen verhalen en uitdagingen van 15 jaar samenwerken in de rechtszaal.
za 15 november 19:30, ITA, € 16,-
RAYMI SAMBO MAAKT - STAAT VAN DE EMANCIPATIE
Jaarlijks brengt Raymi Sambo Maakttheatermakers,kunstenaars, denkers en publiek samen om stil te staan bij de actuele staat van emancipatie in Nederland. De eerste editie zoomt in op de positie van zwarte theatermakers in de Nederlandse theaterwereld.
di 18 november 20:00, Bijlmer Parktheater, € 17,50 t/m € 20,-
GALA VAN DE WETENSCHAP 2025
Kernfysicus Ralf Mackenbach is dit jaar gastcurator; samen met de allerbeste wetenschappers kijkt hij in de achteruitkijkspiegel, om vervolgens zijn blik naar voren te werpen en te ontdekken welke wetenschappelijke lessen uit het verleden ons in de toekomst kunnen helpen.
di 25 november 19:30, ITA, € 48,-
UTOPIA_A SOFT ARCHITECTURE OF TIME (KAIROS#9)
'Utopia_a soft architecture of time (Kairos #9)' is de nieuwste installatie van Susanna Brenner. Tijdens het Spirit of Amsterdam Festival, verandert zij de Onze Lieve Vrouwe Kapel in het OLVG Oost in een levende, ademende sculptuur: een cocon van kleur, licht en verstilling. 28 en 29 november 12:00-17:00 en 30 november 10:00-17:00, OLGV kapel - locatie Oost, gratis
Van Glas, gemaakt in de oudheid In de tentoonstelling worden ruim 200 glazen voorwerpen uit de archeologiecollectie van het Allard Pierson getoond: transparant of ondoorzichtig, in felle of zachte kleuren, sierlijk gedecoreerd en bijzonder gevormd.
t/m 1 maart 2026
Oude Turfmarkt 127, tel. 525 25 56 www.allardpierson.nl
AMSTERDAM MUSEUM
De geschiedenis van Amsterdam vanaf de middeleeuwen.
Amsterdam Museum aan de Amstel mét een volledig nieuw aanbod aan tentoonstellingen, publieksprogramma’s en kinderactiviteiten. Refresh Amsterdam #3 - Imagine the Future
De tentoonstelling toont kunstwerken van vijftien hedendaagse kunstenaars en een indrukwekkende solo-expositie van Raquel van Haver. Daarnaast zijn er toekomstwensen te zien die door het publiek zijn ingezondenen.
t/m 30 november
Amsterdam in Motion Stap binnen in Amsterdam in Motion en laat je meevoeren door het meeslepende verhaal van de stad. Op een gigantische maquette van 200 m2 komen verleden, heden en toekomst tot leven dankzij adembenemende projecties, indrukwekkende animaties en een krachtig geluidssysteem. opent in oktober 2025 Amstel 51, tel. 523 18 22 www.amsterdammuseum.nl
AMSTERDAM PIPE MUSEUM
Overzicht van de rookcultuur. Prinsengracht 488, tel. 421 17 79 www.pipemuseum.nl
BEZOEKERSCENTRUM
AMSTERDAMSE BOS
Bezoekerscentrum van het grootste stadsbos van Nederland. Bosbaanweg 5, tel. 545 61 00 www.amsterdamsebos.nl
ANNE FRANK HUIS
De onderduikplaats waar Anne Frank
MÉÉR
VOORSTELLINGEN, CONCERTEN EN EXPOSITIES?
iamsterdam.nl/agenda
haar dagboek schreef tijdens de Tweede Wereldoorlog. Prinsengracht 267, tel. 556 71 05 www.annefrank.org
DE APPEL ARTS CENTRE
Kunstencentrum De Appel gehost door Tempel, een cultureel centrum in de Amsterdamse Diamantbuurt. CacchHo CucchhA - Een solotentoonstelling voor kinderen en volwassenen door Mercedes Azpilicueta
Kunstenaar Mercedes Azpilicueta gebruikt haar sculpturen en kostuums als personages en creëert een zintuiglijke ervaring waarin kinderen en volwassenen, spelen kunnen ervaren als een daad van uitvinding in plaats van imitatie (Brian SuttonSmith).
t/m 23 november
Tolstraat 160
tel. 625 56 51, www.deappel.nl
ARCAM
Architectuurcentrum Amsterdam is hét centrum voor architectuur, stedenbouw en landschapsontwerp in Amsterdam.
Thuis op veertig vierkante meter
Thuis op veertig vierkante meter toont inspirerende, recente voorbeelden van slimme, doordachte interieurs in compacte woningen én collectieve ruimtes.
t/m 23 november
Cityguide to Waste: Artifacts of Accumulation
Deze tentoonstelling daagt bezoekers uit om voorbij het idee van afval als ongemakkelijk bijproduct te kijken en het te beschouwen als een spiegel van onze maatschappij.
t/m 23 november
Bouwen op woongeschiedenis: van verzet tot vernieuwing t/m 23 november
Modelstad Haven-Stad
Een werkplaats voor de toekomst t/m 31 december 2028
Tijdlijn Amsterdam 2000-2030
t/m 1 januari 2030
Voelmaquette Arcamgebouw en Oosterdok
t/m 30 april 2030
Prins Hendrikkade 600, tel. 620 48 78 www.arcam.nl
ARTIS
De oudste dierentuin van Nederland met olifanten, pinguïns, giraffen, zeeleeuwen, apen, duizenden vlinders in het vlinderpaviljoen en nog veel meer.
ARTIS-Groote Museum
Het Groote Museum gaat over de verbinding van de mens met al het leven op aarde, over de samenhang tussen mens, dier, plant, microbe en de aarde zelf. Doel van het interactieve museum is de bezoeker met andere ogen naar zijn omgeving en de wereld te laten kijken.
Dichtbij Tanja
De tentoonstelling onderzoekt de relatie tussen mens en dier. De liefde en verbondenheid die bezoekers voor Tanja voel(d)en, weerspiegelt hoe diep onze relatie met dieren is. Het is deze connectie die Tanja tot een levend symbool maakt van de veranderende manier waarop we naar natuur kijken.
MÉÉR
VOORSTELLINGEN, CONCERTEN EN EXPOSITIES?
iamsterdam.nl/agenda
vanaf 17 oktober
Uitvergroot
Ontdek microscopen op een manier die je nog nooit hebt ervaren. t/m 30 januari 2026
Plantage Kerklaan 38, tel. 0900278 47 96, www.artis.nl
APPIE BAANTJER MUSEUM
In de kelder van café Heffer, vlakbij de plek waar Baantjer jarenlang werkte als rechercheur.
Oudebrugsteeg 7, tel. 428 44 88 www.heffer.nl
DE BAZEL
Vijzelstraat 32, tel. 723 0560 www.debazelamsterdam.com
BIJZONDERE COLLECTIES
UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM
Cultureel erfgoed tentoonstellingen in historische panden. De afzonderlijke tentoonstellingsprogramma’s van de Bijzondere Collecties en het Allard Pierson zijn samengevoegd tot een gezamenlijk programma.
Oude Turfmarkt 129, tel. 525 73 00 www.bijzonderecollecties.uva.nl
MUSEUM COBRA
De CoBrA-beweging was een van de belangrijkste kunstbewegingen in de 20ste eeuw. Het Cobra Museum toont steeds in wisselende tentoonstellingen haar CoBrA-collectie.
Open depot Museum Cobra heeft sinds de oprichting in 1995 een eigen kunstcollectie. Inmiddels is deze uitgegroeid tot ruim 2000 objecten. Het Open depot presenteert een deel van de omvangrijke collectie op zaal. Het is geen vaste tentoonstelling maar een roulerende, dynamische presentatie. t/m 31 december
De Cycloop
De tentoonstelling De Cycloop draait om plezier: om het spel, het raken, het rollen en botsen. Maar ook om te ervaren wat materiaal doet: hoe vorm en zwaartekracht samenwerken, hoe toeval en controle elkaar afwisselen. Het is een tentoonstelling die spel gebruikt als manier om te leren, te voelen en te denken; in de geest van Cobra, en toont kunstenaars die zich bezighouden met beweging, techniek, zintuiglijke waarneming en materiaalonderzoek. t/m 18 januari 2026 Sandbergplein 1, Amstelveen, tel. 547 50 50 www.cobra-museum.nl
DIAMANTMUSEUM
Een reisverhaal. Een reis die 200 km onder de aardkorst begint en eindigt in de ring aan uw vinger. Paulus Potterstraat 8, tel. 30 55 300 www.diamantmuseumamsterdam.nl
VAN EESTEREN MUSEUM Museum over de stedenbouwkundige Van Eesteren en de Westelijke Tuinsteden.
In, rond en vanuit het paviljoen biedt het museum een vol en gevarieerd programma met tentoonstellingen, wandelingen, fietstochten, bezoeken aan de museumwoning, Van Eesteren gesprekken, presentaties, lezingen, workshops en nog veel meer.
De Rechtvaardige Stad De Rechtvaardige Stad is de aanzet én een pleidooi voor een stad die voor iedereen toegankelijk is en niemand buitensluit. Het is bovenal een uitnodiging om zelf vorm te gaan geven aan die stad en laat een breed scala aan hoopgevende voorbeelden zien van bewoners die samen de stad naar hun hand zetten. t/m 1 november Root Emotions vanaf 6 november
OCEANISTA - FASHION & SEA
fotojournalistiek als commerciële fotografie heeft Rentmeester ons collectieve visuele geheugen vormgegeven met iconische beelden, waaronder de fameuze Jumpman-foto van Michael Jordan die door Time Magazine werd geselecteerd als een van de 100 meest invloedrijke beelden aller tijden. t/m 11 februari 2026
Wat hebben de gele regenjas, de Bretonse streep en de visserstrui met elkaar gemeen? Oceanista - Fashion & Sea verbindt op meeslepende wijze het maritieme verleden, het modebeeld van nu en de duurzame toekomst van kleding met elkaar. De tentoonstelling toont hoe de zee haar stempel drukt op mode in materialen, silhouetten, prints en symboliek en laat zien hoe ontwerpers deze invloeden gebruiken om thema’s als duurzaamheid, erfgoed en identiteit te bevragen. HET SCHEEPVAARTMUSEUM, T/M 12 APRIL 2026
ROOT EMOTIONS
Root Emotions van beeldend kunstenaar Miao Li (China, 1996) verkent de verfijnde wortelnetwerken van stadsbossen. Het werk nodigt bezoekers uit zich te verbinden met de verborgen wereld onder hun voeten. Door stad en bos over elkaar heen te leggen, benadrukt Li gedeelde vormen en bewegingen, en laat hij zien hoe natuurlijke en kunstmatige systemen met elkaar verweven zijn.
VAN EESTEREN MUSEUM, VANAF 6 NOVEMBER
Noordzijde 31, tel: 447 1857 www.vaneesterenmuseum.nl
EYE FILMMUSEUM
Dagelijks voorstellingen. Informatie- en documentatiecentrum.
Tilda Swinton – Ongoing Een exclusieve tentoonstelling gewijd aan de gevierde Schotse acteur, kunstenaar en stijlicoon. Deze unieke en persoonlijke tentoonstelling staat in het teken van Swintons creatieve samenwerkingen. t/m 8 februari 2026
IJpromenade 1, tel. 589 14 00 www.eyefilm.nl
FABRIQUE DES LUMIERES
In Fabrique des Lumières wordt kunst tot leven gewekt: het werk van de grootste artiesten uit de geschiedenis, gegoten in een digitale ode van beeld en geluid. Daarbij wordt gebruik gemaakt van state-of-the-art technologie die volledig tot z’n recht komt in de grote ruimtes van de Westergasfabriek in Amsterdam. Monet - Meester van het Impressionisme Zacht licht, snelle penseelstreken en levendige kleuren: ontmoet Claude Monet, de pionier van het impressionisme en vier 150 jaar van deze
Augusta Curiel - Yere Mi Sten
Augusta Curiel (1873-1937) was een van de eerste vrouwelijke fotografen van Suriname die een fotostudio in Paramaribo runde, samen met haar zus Anna. De tentoonstelling, met onder andere portretfoto's en beelden die het dagelijkse leven in Suriname vastleggen, belicht de veelzijdige praktijk en unieke positie van de gezusters in de Surinaamse samenleving tijdens de Nederlandse koloniale periode.
t/m 6 november
FASHION & FAAM
FONG-LENG & FANS - 60 JAAR
Een tentoonstelling over de invloed en betekenis van de kleurrijke, multidisciplinaire modeontwerper en kunstenaar Fong-Leng, in binnen- en buitenland beroemd om haar flamboyante outfits en al 60 jaar een unieke speler in de Nederlandse mode- en designwereld. In de jaren zeventig werd ze populair met haar extravagante creaties, die gedragen werden door beroemdheden als Mathilde Willink en zangeres Kate Bush. MUSEUM JAN, T/M 6 APRIL 2026
baanbrekende kunststroming. vanaf 19 september
Van Vermeer tot van GoghHollandse Meesters
Het werk van de Hollandse meesters behoort tot de meest indrukwekkende schilderijen die er zijn. In deze immersieve expositie komen meer dan 325 schilderijen van zo’n 50 verschillende schilders voorbij. verlengd
Pazzanistraat 37, tel. 247 9500 www.fabrique-lumieres.com
FOAM AMSTERDAM
Centrum voor fotografie, ontmoetingsplek voor fotografen en discussieplatform.
Mounir Raji - Home 'Home' van Mounir Raji is een ode aan Amsterdam-West, specifiek de Kolenkitbuurt en de Admiralenbuurt, en vooral aan de mensen die deze buurten tot leven brengen. De tentoonstelling vindt plaats op twee locaties: Mercatorplein t/m 7 november en MAQAM tot en met 30 januari 2026. Co Rentmeester - Witnessing Life Een solotentoonstelling van Co Rentmeester (1936), een van de meest invloedrijke fotografen van de 20e eeuw. Als pionier in zowel de
Foam 3h: Khashayar JavanmardiThe Caspian ‘Lake’ Non-fictiekunstenaar en fotograaf Khashayar Javanmardi groeide op in deze regio en heeft het afgelopen decennium de aftakeling van de zuidelijke oever van de Kaspische Zee, grenzend aan Iran, vastgelegd. Met zijn doorlopende project brengt hij deze achteruitgang in beeld en benadrukt hij hoe belangrijk het is om politieke en structurele veranderingen te verbinden aan het dagelijks leven, als reactie op zowel het wanbeheer van de regio als de wereldwijde klimaatcrisis. t/m 30 november
Keizersgracht 609, tel. 551 65 00 www.foam.org
VAN GOGH MUSEUM
De grootste collectie werken van Vincent van Gogh ter wereld. Van Gogh en de Roulins. Eindelijk weer samen
Ontdek de bijzondere vriendschap tussen Vincent van Gogh en postbeambte Joseph Roulin en zijn gezin. Van Gogh maakte vele portretten van het gezin, waarvan een groot deel voor het eerst samen te zien is. In de tentoonstelling kun je niet alleen veel zien, maar ook veel doen, met de hele familie. t/m 11 januari 2026
In de ban van Vincent - De innige vriendschap tussen Isaac Israels en Jo van Gogh-Bonger
Ontdek in deze tentoonstelling de unieke relatie tussen kunstenaar Isaac Israëls en Jo van Gogh-Bonger, de schoonzus van Vincent van Gogh en hoedster van zijn nalatenschap. In de periode 1915–1920 gebruikte Israëls schilderijen van Van Gogh, waaronder iconen als Zonnebloemen, De slaapkamer, Het Gele Huis en Montmartre, als achtergrond in minstens zeventien van zijn eigen werken. Deze intrigerende composities staan bekend als ‘Vincenten’. De tentoonstelling toont tien van deze schilderijen, afkomstig uit Nederlandse museale en particuliere collecties.
t/m 25 januari 2026 Paulus Potterstraat 7, tel. 570 52 00 www.vangoghmuseum.nl
HET GRACHTENMUSEUM 17e-eeuws grachtenpand met de geschiedenis van de grachtengordel én de kunst van de Gouden Eeuw. Dieren van de grachten
De tentoonstelling Dieren van de grachten laat je op een verrassende manier kennismaken met het dierenleven in de Amsterdamse grachten. Je ontdekt hun verhalen, ziet de dieren van dichtbij en leert over de wereld waarin ze leven. t/m 23 november Herengracht 386, tel. 421 16 56 www.grachten.museum
H'ART MUSEUM
Tijdelijk afwisselende tentoonstellingen in samenwerking met internationale partners.
Brancusi, The Birth of Modern Sculpture Voor het eerst komt een toonaangevende collectie kunstwerken van Constantin Brancusi (1876-1957) naar Amsterdam. De kunstenaar wordt wereldwijd beschouwd als de grondlegger van de moderne beeldhouwkunst. De tentoonstelling is gemaakt in samenwerking met het Parijse museum Centre Pompidou. Naast meer dan 30 meesterwerken, inclusief de originele sokkels die Brancusi zelf ontwierp, worden ook foto’s en films van zijn hand getoond. t/m 18 januari 2026
Amstel 51, tel. 530 87 55, www.hartmuseum.nl
HOLLANDSCHE SCHOUWBURG
Ooit een theater, nu een monument met een tentoonstelling, ter nagedachtenis aan de duizenden joden die in de WOII vanuit dit gebouw werden gedeporteerd naar de concentratiekampen.
Plantage Middenlaan 24, tel. 531 03 40, hollandscheschouwburg.nl
DE HORTUS
Een van de oudste (1682) botanische tuinen.
Plantentoppers - overleven in verschillende klimaten Ga samen op wereldreis door de Hortus en zet al je zintuigen open en ervaar verschillende klimaten; van tropisch regenwoud en droge woestijn tot het fynbos in Zuid-Afrika. Welke uitdagingen kom je in elk klimaat tegen? En hoe passen planten zich aan om daar te overleven? Met deze familiespeurtocht leer je 10 bijzondere planten kennen, verspreid over verschillende klimaten. Elke plant heeft een ander trucje om te overleven. De afwisselende opdrachten en spelletjes zorgen voor een avontuurlijke reis voor jong én oud. t/m 31 december
Plantage Middenlaan 2 A, tel. 625 90 21, www.dehortus.nl
HORTUS BOTANICUS
In 1967 opgezet ten behoeve van onderwijs en onderzoek. Van der Boechorststraat 8, tel. 598 93 90, www.vu.nl
HUIS MARSEILLE
Eigentijdse en historische fotografie in 17e-eeuws pand. Michella Bredahl - Rooms We Made Safe Rooms We Made Safe is de eerste museumtentoonstelling van opkomend kunstenaar Michella Bredahl (1988, Greve, Denemarken). Zij staat bekend om haar indringende, intieme portretten van vrienden en bekenden, die ze thuis vastlegt op onbevangen momenten. Maar een huis betekent niet per se veiligheid. t/m 8 februari 2026 Kusukazu Uraguchi - Shima no Ama De tentoonstelling biedt een overzicht van tachtig betoverende zwart-witfoto’s van Japanse voedselduiksters uit het monumentale archief van de Japanse fotograaf Kusukazu Uraguchi (1922-1988). t/m 8 februari 2026 Keizersgracht 401, tel. 531 89 89 www.huismarseille.nl
INTERNATIONAAL INSTITUUT VOOR SOCIALE GESCHIEDENIS
Een van de grootste documentatieen onderzoekscentra ter wereld op het terrein van sociale geschiedenis en geschiedenis van de arbeidersbeweging.
Cruquiusweg 31, tel. 668 58 66 www.iisg.nl
JOODS MUSEUM
Objecten en kunstvoorwerpen die een relatie hebben met religie, cultuur en geschiedenis van de joden in Amsterdam.
Van Spinoza tot sjabbat
Wie waren de Joden die vanaf 1600 naar Nederland kwamen? Wat wordt er gevierd tijdens Pesach? En waarom dragen Joden eigenlijk een keppel?
Aan de hand van persoonlijke verhalen, bijzondere objecten en kunst kom je alles te weten over Joodse religie, geschiedenis en cultuur.
Photo League: New York 1936 - 1951
De tentoonstelling vertelt het verhaal van een groep vooruitstrevende fotografen die het dagelijks leven in de stad New York vastlegden. t/m 11 januari 2026
Imagining Futures
De kracht van toekomstdenken in onzekere tijden t/m 11 januari 2026
Nieuwe Amstelstraat 1, tel. 531 03 10 www.jhm.nl
KATTENKABINET
Expositie van kunstwerken met als onderwerp ‘de kat’.
Herengracht 497, tel. 626 53 78 www.kattenkabinet.nl
LUTHER MUSEUM
Het pand uit 1772 is gebouwd als het Evangelisch-Luthers Diaconie
Oude Mannen- en Vrouwenhuis. Het speelde een grote rol bij de opvang van armen, ouderen en wezen. De vele gezichten van Katharina von Bora Vijfhonderd jaar na haar historische huwelijk met Maarten Luther duikt de tentoonstelling in het veelzijdige verhaal van Katharina von Bora (1499-1552): de vrouw die eeuwenlang vooral ‘de vrouw van’ werd genoemd, maar zoveel meer was. t/m 25 januari 2026
Nieuwe Keizersgracht 570, tel. 2142112 www.luthermuseum.nl
MUSEUM WERF ‘T KROMHOUT Het museum toont historie van Nederlands Industrieel Erfgoed. Hoogte Kadijk 147, tel. 627 67 77 www.kromhoutmuseum.nl
MUSEUM VAN LOON
Grachtenhuis uit de 17e eeuw met familieportretten, stijlkamers en Franse tuin.
Keizersgracht 672, tel. 624 52 55 www.museumvanloon.nl
MADAME TUSSAUDS
Museum met wassenbeelden. Dam 20, tel. 522 10 10 www.madametussauds.nl
MAX EUWE CENTRUM Permanente tentoonstelling over de schaakgeschiedenis, mogelijkheid om te schaken (computer) en schaakbibliotheek.
Max Euweplein 30 A-1, tel. 625 70 17www.maxeuwe.nl
MICROPIA
Ontdek het onzichtbare leven Uitvergroot Hoe werkt een microscoop? En hoe heeft microscopie ons begrip van de onzichtbare wereld veranderd? Stap in de wereld van lenzen en licht en zie hoe vergroting en resolutie bepalen wat zichtbaar wordt. Artisplein, Plantage Kerklaan 38-40, tel. 0900-278 47 96, www.micropia.nl
MOCO
Museum voor moderne kunst. Six N. Five - De Symfonie van de Natuur
De Symfonie van de Natuur onderzoekt de unieke weergave van de
natuur door Six N. Five (Ezequiel Pini) t/m 28 november
Frankey - Planet Positive Disruption De kunst van de Nederlandse straatkunstenaar Frankey wordt gekenmerkt door een diep respect voor de steden die hij liefheeft. Zijn installaties zijn volledig niet-destructief en ingenieus ontworpen met magneten, tie-wraps en dubbelzijdig tape, zodat ze eenvoudig kunnen worden verwijderd zonder sporen achter te laten.
t/m 31 december
Robbie Williams: Pride and Self Prejudice
t/m 31 december
Moderne Meesters
Andy Warhol, Jean-Michel Basquiat, Keith Haring, Yayoi Kusama, allen iconen. Hun namen, kunst en ideeën zijn diep verweven in het weefsel van ons dagelijks leven. Honthorststraat 20, tel. 370 19 97 www.mocomuseum.com
MOLEN VAN SLOTEN
Herbouwde werkende poldermolen uit 1847.
Waterbeheer - Hoe wij Nederlanders onze voeten droog houden
Van oudsher wordt in Nederland de strijd tegen het water gevoerd. De ‘poldermolen’ speelde hierbij een doorslaggevende rol. De Molen van Sloten ìs zo’n poldermolen. Hadden we eerder een te veel aan water, door klimaatverandering ontstaat nu meer en meer het gevaar van uitdroging. Verdiep je in deze materie in de Molen van Sloten. Akersluis 10, 020-6690412 www.molenvansloten.nl
MULTATULI MUSEUM
Boeken van en over Multatuli. Zijn bureau, bibliotheek en sterfbed. In 2025 bestaat het Multatuli Museum 50 jaar.
Korsjespoortsteeg 20, tel. 638 19 38 www.multatuli-museum.nl
MUSEUM JAN
Fong-Leng & Fans - 60 jaar Fashion & Faam
Een tentoonstelling over de invloed en betekenis van de kleurrijke, multidisciplinaire modeontwerper en kunstenaar Fong-Leng. Al 60 jaar een unieke speler in de Nederlandse mode- en designwereld, die tot op de dag van vandaag andere jonge makers voortbrengt en inspireert. t/m 6 april
Ossip Zadkine - Mens, mythe en metamorfose
Ossip Zadkine (1888-1967) werd geïnspireerd door de klassieke oudheid en de natuur. Mythen en metamorfoses staan centraal in zijn werk. De Russisch-Franse kunstenaar geniet internationale bekendheid als maker van het oorlogsmonument 'De Verwoeste Stad' in Rotterdam. In deze tentoonstelling is ook een minder bekend deel van zijn werk te zien.
t/m 9 november
Dorpsstraat 50, Amstelveen, tel. 641 57 54 www.museumjan.nl
MUSEUMHAVEN
Restauratie, behoud, onderhoud van historische binnenvaartschepen. Oosterdok 12 www.museumhavenamsterdam.nl
MUSEUMTRAMLIJN
Tramdienst met historisch materieel. Rit van ong. 7 km en ong. 30 min. van Haarlemmermeerstation naar Bovenkerk (zie dienstregeling). Amstelveenseweg 264 www.museumtramlijn.org
MUSEUM REMBRANDTHUIS
Ervaar in de enige plek ter wereld hoe Rembrandt ooit leefde en raak in de huiselijke setting van het museum geïnspireerd door zijn werk en de verhalen van zijn leven. Thuis - Een tentoonstelling over het thuisgevoel in hedendaagse kunst
In de tentoonstelling reflecteren dertien hedendaagse kunstenaars op het thuisgevoel; van symbolen van thuis tot het verlies van een huis. t/m 4 januari 2026
Open Studio: Pris Roos Kunstenaar Pris Roos bouwt een nieuw ‘thuis’ in het museum. t/m 4 januari 2026
Jodenbreestraat 4, tel. 520 04 00 www.rembrandthuis.nl
MUSEUM HET SCHIP
Amsterdamse School Museum Het Schip toont de schoonheid van de Amsterdamse School in volle glorie. Ongekend Talent: Vrouwen van de Amsterdamse School
De tentoonstelling besteedt aandacht aan het onderbelichte werk en leven van vrouwelijke kunstenaars binnen de kunst- en architectuurstroming. Met veel niet eerder getoond werk, van textiel en keramiek tot grafiek en architectuur, toont de expressieve, kleurrijke tentoonstelling zowel hun gevarieerde oeuvres als de onstuimige wereld waarin deze ontstonden.
t/m 28 juni 2026
Oostzaanstraat 45, tel. 686 85 95 www.hetschip.nl
LOCATIE DE DAGERAAD
In het volkswoningbouw-complex De Dageraad is het tweede museum van Museum Het Schip gevestigd. Burgemeester Tellegenstraat 128, tel. 686 85 95, www.hetschip.nl
NATIONAAL
HOLOCAUST MUSEUM
Plek waar menselijke moed en onbaatzuchtigheid tot uiting kwamen.
In het Nationaal Holocaustmuseum staat de Jodenvervolging in Nederland centraal. Between You and Me De tentoonstelling 'Between You and Me' bestaat uit één kunstwerk: Memory Boxes. Deze installatie van beeldend kunstenaar Amos van Gelder en componist Amit Gur, samengesteld door gastconservator Birgitta van Blitterswijk, laat de verscheidenheid aan verhalen en perspectieven rond de Sjoa binnen één familie of omgeving zien.
tot 26 oktober
Plantage Middenlaan 27, tel. 531 03 10, www.jhm.nl
NEMO SCIENCE MUSEUM
Centrum vol wetenschap en technologie Het Dakplein Op dit dak komen natuur en technologie samen. Ontdek hoe groen zorgt voor een gezonde stad. Bestudeer de wolken, meet de luchtkwaliteit, spot de verschillende stadsvogels en ontdek hoe slimme ideeën bijdragen aan een duurzame toekomst. Het dak is zó ontworpen dat planten en dieren hier een plekje vinden, midden in de stad. Technium - Ontrafel de techniek om je heen
De nieuwste game, onze kleding, de fiets, trein of tram die ons van A naar B brengt… Alles om ons heen dat door mensen is gemaakt, is techniek. Het is zo vanzelfsprekend, dat we het bijna niet meer zien. Maar hoe komt een fiets eigenlijk in beweging? Wat is er allemaal nodig om t-shirts duurzaam te produceren? Welke technologische ontwikkelingen zitten
er verstopt in je smartphone? Ontdek het in deze familietentoonstelling. t/m 24 december
Oosterdok 2, tel. 531 32 33 www.nemosciencemuseum.nl
DE NIEUWE KERK
De op een na oudste kerk van Amsterdam (1414) met 16e- en 17e-eeuws orgel. Het dak van de stad
Speciaal voor de restauratie van de vieringtoren midden op het dak van De Nieuwe Kerk wordt een groot platform op het dak geplaatst. Het publiek krijgt de unieke kans het dak van de kerk te beklimmen voor een onvergetelijk uitzicht over de hoofdstad.
t/m 2 november
Mokum, de biografie van Joods Amsterdam
Deze tentoonstelling, in samenwerking met Joods Cultureel Kwartier, belicht de veelzijdige en bewogen geschiedenis van Joods leven in de stad. Van de eerste Joodse vluchtelingen in de 16e eeuw tot de diverse gemeenschap van vandaag, en de iconen die Amsterdam in de tussentijd verrijkten.
t/m 6 april 2026
Dam 1, tel. 638 69 09 www.nieuwekerk.nl
MUSEUM AMSTERDAM NOORD
Bij Museum Amsterdam Noord komt het verleden van Noord tot leven. In het historische badhuis van Vogeldorp ontdek je de geschiedenis van Noord en de bijzondere verhalen van bewoners toen én nu. Vandaag de dag is het badhuis omgetoverd tot een plek waar geschiedenis en cultuur samenkomen. Het museum beschikt over een historische collectie en biedt een podium voor wisselende tentoonstellingen, lezingen en filmvertoningen. Daarnaast worden er rondleidingen georganiseerd die de unieke verhalen van Amsterdam-Noord tot leven brengen. Tussen Traditie en Transformatie, over het verleden, heden en de toekomst van het buurthuis in AmsterdamNoord.
Het buurthuis is meer dan een gebouw, het is een oefenruimte voor gemeenschap, emancipatie en collectiviteit. Deze tentoonstelling verbindt verleden, heden en toekomst: van de eerste buurthuizen tot nieuwe experimenten met klei, verhalen en ontwerpen.
t/m 5 april 2026 Zamenhofstraat 28 A www.museumamsterdamnoord.nl
MUSEUM ONS’ LIEVE HEER OP SOLDER Amsterdams koopmanshuis met 17e-eeuwse schuilkerk.
Bezoekers gaan er op ontdekkingstocht in een zeldzaam goed bewaard grachtenhuis uit de 17e eeuw. O.Z. Voorburgwal 38-40, tel. 624 66 04, www.opsolder.nl
NXT MUSEUM Museum voor nieuwe mediakunst Still Processing De tentoonstelling onderzoekt de evolutie van beeldverwerking, zowel door machines als door mensen. Hoe nemen we beelden waar en hoe produceren we ze? Hoe beïnvloeden machine-algoritmen onze waarneming? Wat gaat er verloren in het proces? t/m 7 februari 2026 Asterweg 22 www.nxtmuseum.com
OUDE KERK
Hedendaagse kunst en cultuur in het oudste gebouw van de stad. Onder
de grafzerken bevindt zich het graf van Saskia van Uylenburgh, de eerste echtgenote van Rembrandt.
Kimsooja: To Breathe – Mokum
Beeldend kunstenaar Kimsooja transformeert het zonlicht in de Oude Kerk tot een zee van regenboogkleuren. Verspreid over de kerkvloer plaatst ze haar bottari, Koreaanse wikkeldoeken waarin mensen hun meest dierbare bezittingen meenemen op reis. Amsterdamse migrantengemeenschappen doneerden kleding en textiel voor deze bottari. Zo viert haar tentoonstelling de rijke migratiegeschiedenis van Amsterdam. t/m 9 november
Minne Kersten: There’s Always Another Twist
Kunstenaar Minne Kersten ontwikkelt een nieuwe installatie voor de zijruimtes van de Oude Kerk. Daarin onderzoekt ze hoe religieuze verhalen en architectuur en negentiendeeeuwse filmtechnieken gebruikmaken van illusies, visioenen en hallucinaties om een andere werkelijkheid op te roepen. vanaf 21 november Oudekerksplein 23, tel. 625 82 84 www.oudekerk.nl
KONINKLIJK PALEIS / OPEN
Midden in de hoofdstad staat het Koninklijk Paleis Amsterdam, het officiële ontvangstpaleis van Koning Willem-Alexander. Het Paleis speelt een grote rol tijdens staatsbezoeken en andere koninklijke ontvangsten zoals de jaarlijkse nieuwjaarsreceptie, diners en prijsuitreikingen. Daarnaast is het zoveel mogelijk opengesteld voor bezoekers.
Dam, tel. 522 61 61 www.paleisamsterdam.nl
PIANOLA MUSEUM
Collectie automatisch spelende piano’s en andere muziekautomaten en meer dan 40.000 muziekrollen. Elke week een of meer museumconcerten. Westerstraat 106, tel. 6279624 www.pianola.nl
RIJKSMUSEUM
Overzicht van de Nederlandse kunst en geschiedenis met dagelijks rondleidingen, workshops of cursussen. Thuis in de 17de eeuw Hoe was het leven werkelijk in de 17de eeuw? In de kleurrijke tentoonstelling Thuis in de 17de eeuw ervaar je het dagelijks leven van 400 jaar geleden van dichtbij. Vol verrassende verhalen en unieke objecten. Je wandelt als bezoeker via negen levensgrote kijkdozen’ door een complete dag in de 17de eeuw.
t/m 11 januari 2026
Suit Yourself - 100 Years of Menswear, 1750 - 1850
t/m 15 maart 2026
Aziatisch Paviljoen - Het beste uit de collectie Aziatische kunst
t/m 30 april 2026
20ste eeuw
Hoofdredacteur
Bart van Oosterhout
Adjunct-hoofdredacteur
Karin Thybaut, Sara Madou (a.i.)
Vormgeving Het Zomerpaleis:
Saskia Franken, Martijn Blokland Ontwerp Loes Koomen
Eindredactie Scherp: Renate Dahlmans en San van de Ven,
Annemarie Bleeker (agenda)
Aan dit nummer werkten mee
Barbara van den Berg, Nathalie van den Berg, Marjolein van Damme, Anne Dirks, Emily Goodenough, Cindy Hoetmer, Frits Jonker, Kim
Ieder half jaar zijn er in het Rijksmuseum nieuwe presentaties te zien in de afdeling 20ste eeuw. In deze editie worden werken van vrouwelijke kunstenaars voor het voetlicht gebracht.
t/m 10 november 2026
Museumstraat 1, tel. 0900-07 45 www.rijksmuseum.nl
HET SCHEEPVAARTMUSEUM
Het museum laat zien hoe de zee de Nederlandse cultuur heeft bepaald. Ontdek 500 jaar maritieme geschiedenis. Van Gouden Eeuw, het leven aan boord tot virtuele zeereis en de replica van het VOC-schip ‘Amsterdam’.
Oceanista - Fashion & Sea
Dit najaar presenteert Het Scheepvaartmuseum Oceanista - Fashion & Sea. Een veelzijdige modetentoonstelling die het maritieme verleden, het modebeeld van nu en de duurzame toekomst van kleding met elkaar verbindt.
t/m 12 april 2026
De zee in kaart
Waarom word de zee in kaart gebracht? En hoe breng je de zee in kaart? Duik in de grote collectie zeekaarten van Het Scheepvaartmuseum.
doorlopend
Schaduwen op de Atlantische Oceaan
De tentoonstelling laat zien hoe de geschiedenis van de scheepvaart en koloniaal geweld onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. En welke impact dit had, en nog steeds heeft, op onze levens en samenlevingen. doorlopend
Kattenburgerplein 1, tel. 523 22 22 www.hetscheepvaartmuseum.nl
STADSARCHIEF AMSTERDAM ‘s Werelds grootste stadsarchief. Klas op kleur
Klas op kleur is een project van ontwerper Sanne van de Goor waarin zij laat zien hoe klassenfoto’s trends in kleur, identiteit en erfgoed weerspiegelen.
t/m 4 januari 2026
De Wallen van fotograaf Dana Lixenberg
Tussen 2021 en 2025 maakte Lixenberg deel uit van de microkosmos van de Wallen: de smalle stegen, de grachten, de dagelijkse dynamiek. Ze observeerde langdurig, met oog voor detail en zonder oordeel. Het resultaat is een serie intieme zwart-witportretten, verstilde monumentale interieurbeelden in kleur, een video-installatie en een publicatie.
t/m 15 februari 2026
Amsterdams Stadsjournaal. Activistische films 1974-1984
Het Amsterdams Stadsjournaal (ASJ) is een filmcollectief dat actief was tussen 1974 en 1984. Hun 36 activistische films reflecteren op maatschappelijke misstanden en sociale ongelijkheid.
van der Meulen, Pierre Oitmann, Margriet Prinssen, Nienke van Rijn/ Topsport Amsterdam, Roos van der Rijst, Marijn Ruhaak, Bregtje Schudel, Erik Schmitz, Irene Schoenmacker, Joke van der Weij, Joanna van der Werf/Amsterdam Art
Aanleveren agendagegevens februarinummer: 18 december maartnummer: 26 januari amsterdam & partners: informatie@iamsterdam.com Adverteren T 020-702 61 80 partner@iamsterdam.com Uitgever amsterdam & partners
t/m 8 maart 2026
Vijzelstraat 32, tel. 251 15 11 www.amsterdam.nl/stadsarchief
STEDELIJK MUSEUM
Moderne en hedendaagse kunst en vormgeving.
Sandra Mujinga - Skin to Skin
De Noorse kunstenaar transformeert de kelderruimte van het Stedelijk Museum tot een mysterieuze twilight zone. Geluid, licht, spiegels en sculpturen roepen een buitenaardse wereld op waarin 55 identieke figuren de ruimte bevolken.
t/m 11 januari 2026
Erwin Olaf – Freedom
Het eerste museale overzicht na zijn plotselinge overlijden twee jaar geleden. Een eerbetoon aan de veelzijdige en gelaagde kunstenaar die hij was, met aandacht voor zijn gehele creatieve proces. Naast iconische kunstwerken en series van Erwin Olaf zal er ook minder bekend werk te zien zijn, waaronder video’s en sculpturen, zijn werk voor reclame en persoonlijk archiefmateriaal. Zijn laatste werk, een onvoltooid videowerk, vormt het slotstuk van de tentoonstelling.
t/m 1 maart 2026 Prix de Rome Beeldende Kunst 2025 Fiona Lutjenhuis, Kevin Osepa, Thierry Oussou en Buhlebezwe Siwani zijn genomineerd voor de Prix de Rome Beeldende Kunst 2025. vanaf 29 november
Post/No/Bills #6 Hedy Tjin
De Amsterdamse illustrator Hedy Tjin staat bekend om haar kenmerkende stijl: gedurfde en krachtige kleuren die onderliggende boodschappen versterken. Haar werk is sterk beïnvloed door culturele thema's en is gericht op meer inclusiviteit in de kunst. doorlopend Museumplein 10, tel. 573 29 11 www.stedelijk.nl
STRAAT MUSEUM
Museum voor graffiti en street art FAILE - Between The Sheets Between the Sheets is een solotentoonstelling van FAILE, het in Brooklyn gevestigde kunstenaarsduo Patrick McNeil en Patrick Miller. Met een praktijk geworteld in druktechnieken, collage en visual sampling heeft FAILE in de afgelopen 25 jaar een beeldtaal opgebouwd die put uit massamedia, religieuze iconografie, pulp fiction en de visuele taal van de stad.
t/m 18 januari 2026
NDSM-Plein 1, tel. 020 370 9630 www.straatmuseum.com
THEO THIJSSEN MUSEUM
De Amsterdamse schrijver, onderwijzer, vakbondsman en sociaal-democratisch politicus Thijssen (1879-1943) is vooral bekend als schrijver van de roman Jongensdagen.
Lekker Lezen
De tijdelijke tentoonstelling 'Lekker
Mt. Lincolnweg38-40, 1033 SN Amsterdam, T 020-702 61 00 Drukwerk en distributie Flyerman distributie@iamsterdam.com Abonnementen Abonnementenland Postbus 20, 1910 AA Uitgeest T 0251-257 924
www.bladenbox.nl Adreswijzigingen en opzeggingen: www.aboland.nl
Jaarabonnement € 35,25 Het abonnement wordt jaarlijks stilzwijgend verlengd. Abonnementen kunnen schriftelijk en per e-mail worden opgezegd onder vermelding van het
Lezen' gaat over leesvaardigheid en leesplezier, vroeger en nu. En vooral over wat Theo Thijssen daarover te vertellen had. In deze expositie maak je kennis met de jonge Theo Thijssen als lezer. En met zijn eigenwijze denkbeelden over goede (én beroerde) jeugdliteratuur. tot 1 februari 2026 1e Leliedwarsstraat 16, tel. 420 71 19 www.theothijssenmuseum.nl
MUSEUM TOT ZOVER
Verleden, heden en toekomst van de omgang met de dood.
Aat Veldhoen - Realist tot in de kist
De Amsterdamse kunstenaar Aat Veldhoen (1934 – 2018) staat bekend om zijn kleurige werken, zijn vrijheid en zijn levenslust. De dood lijkt ver weg en hij sprak er niet graag over. Toch speelt het een belangrijke rol in zijn werk. Deze tentoonstelling laat een andere kant zien van de kleurrijke losbol en levenskunstenaar. t/m 28 juni 2026 Kruislaan 124, tel. 694 04 82 www.totzover.nl
VERZETSMUSEUM
Nederland voor, tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog.
De Tweede Wereldoorlog en de voormalige Nederlandse koloniën
De tentoonstelling, deels gebaseerd op nieuw historisch onderzoek, biedt door het vertellen van meer dan dertig persoonlijke verhalen een nieuwe, completere kijk op de koloniale geschiedenis. t/m 30 december
Verzetsmuseum Junior Reis met de tijdmachine naar Nederland in de oorlog en leef mee met vier kinderen.
doorlopend
Plantage Kerklaan 61, tel. 620 25 35 www.verzetsmuseum.org
WERELDERFGOED PODIUM
Bezoekerscentrum Amsterdam
Werelderfgoed
Dé startplek om kennis te maken de Amsterdamse grachtengordel, werelderfgoed sinds 2010. Vijzelstraat 32 www.amsterdam.nl/werelderfgoed
WERELDMUSEUM AMSTERDAM
Museum over wereldculturen Imagine Peace – hoe houd je hoop? t/m 7 november
Made in China
Wat betekent het label ‘Made in China’? In deze tentoonstelling duik je in de rijke en veelzijdige maakcultuur van China: van duizenden jaren oud vakmanschap, tot hedendaagse kunst en design. Wereldmuseum presenteert een inspirerende mix van objecten, kunstwerken, mode, fotografie, video’s, interviews met makers en interactieve kaarten die samen een veelzijdig verhaal vertellen over Chinees makerschap, toen en nu. vanaf 17 oktober
klantnummer, met een opzegtermijn van 3 maanden. Een abonnement is pas opgezegd wanneer de abonnee daarvan een schriftelijke bevestiging heeft ontvangen via post of e-mail. Een adreswijziging kan alleen worden verwerkt als het oude adres en het nieuwe adres schriftelijk of per e-mail worden doorgegeven. Prijswijzigingen voorbehouden. Uitkrant is een geregistreerd merk van amsterdam & partners. Verschijnt 10 maal per jaar. Oplage 50.000 exemplaren. Redactie noch uitgever kunnen
Onvoltooid verleden: teruggeven, houden, of…?
In deze tentoonstelling stap je in het midden van dit actuele debat over restitutie. Ontdek de verschillende perspectieven, dilemma’s en verhalen achter de objecten. Duik in herkomstonderzoeken en onderzoek zelf hoe complex de vragen rondom eigenaarschap en waarde kunnen zijn.
t/m 3 januari 2027
Onze koloniale erfenis
De tentoonstelling laat zien hoe kolonialisme de wereld van nu mede heeft gevormd, en hoe mensen kolonialisme doorstonden. Leer hoe mensen probeerden hun eigen levens te creëren, in opstand kwamen en de baas probeerden te blijven over hun eigen leven. Linnaeusstraat 2, tel. 088-0042 800 amsterdam.wereldmuseum.nl
WERELDMUSEUM AMSTERDAM
JUNIOR
Raad van de Raaf - Doe-tentoonstelling voor klimaathelden!
In de nieuwe kindertentoonstelling zijn heel veel activiteiten voor kinderen. Test je balans in de kajak van jager Lars, stap op de hondenslee van de Groenlandse Malik, luister naar het geluid van de smeltende ijskappen en verzamel samen ideeën voor een betere wereld. Voor iedereen vanaf 6 jaar. t/m 30 december 2028
Linnaeusstraat 2, tel. 088-0042 840 amsterdam.wereldmuseum.nl
HUIS WILLET-HOLTHUYSEN
Volledig ingericht grachtenpand. Grachtenhuis vol stijlkamers en verhalen
Sander Breure en Witte van Hulzen'Friede auf Erden'
In deze tentoonstelling, ter gelegenheid van 80 jaar vrijheid, brengt het kunstenaarsduo Sander Breure en Witte van Hulzen het verborgen oorlogsverleden van Huis WilletHolthuysen tot leven met een nieuwe video-installatie, aangevuld met foto's, tekeningen en schilderijen. Daarnaast toont de tentoonstelling een diapresentatie van de invloedrijke fotograaf Cas Oorthuys (1908–1975), werk van tekenaar Chris Beekman (1887–1964) en een selectie tekeningen van Aat Breur-Hibma (1913–2002). t/m 9 november
Herengracht 605, tel. 523 18 22 www.willetholthuysen.nl
WOONBOOTMUSEUM
Gevestigd op de Hendrika Maria, een voormalig zeilend bedrijfsvaartuig (1914). Aan boord krijgt men een beeld van deze woonvorm. Prinsengracht 296 K, tel. 427 07 50 www.houseboatmuseum.nl
aansprakelijk worden gesteld voor eventuele foutieve vermeldingen.
© 2025 Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden overgenomen zonder voorafgaande toestemming van de auteursrechthebbenden.
Het winternummer van de Uitkrant verschijnt op maandag 24 november
tekst Erik Schmitz foto onbekende fotograaf/Stadsarchief Amsterdam
Wat is de bedoeling van een foto? Meestal is dat in één oogopslag duidelijk. Een familie op vakantie, een bijzonder gebouw, een huisdier dat een kunstje doet. Gezelligheid troef en lachen maar. Des te verder we teruggaan in de tijd, des te minder er wordt gelachen naar de camera. Fotografie was een serieuze zaak. Dan lijkt het vanzelfsprekend dat een oude foto ook een weloverwogen doel heeft, ons iets wil vertellen. Een verhaal – als we maar luisteren. Maar wat te denken van dit beeld? Er is weinig te zien van de stad en dat klopt, want het was een mistige dag. Het enige houvast biedt een notitie in de linkerbovenhoek: ‘Montelbaanstoren. 17 nov 1889’. De toren valt met
enige moeite achter de scheepsmast rechts terug te vinden. De Keizersbrug over de Oudeschans, die Uilenburg met de Nieuwmarktbuurt verbindt, bestaat nog steeds, en daarmee valt het standpunt van de fotograaf goed te bepalen: op de hoge stoep van Oudeschans 51. 1889 is ook het jaar dat Kodak de handige draagbare boxcamera introduceerde. Daarmee maakte schilder George Hendrik Breitner zijn snapshots van het leven op straat. Deze foto zal gemaakt zijn met een camera op statief, want door de mistdag was een langere sluitertijd noodzakelijk. Dat is op de foto duidelijk te zien: in het midden heeft een haastige passant een wazig spookachtig spoor achtergelaten, en bij de oprit van de brug komt schijnbaar
uit het niets een hoofd met schouders tevoorschijn. De buurtbewoners op de voorgrond staan stil op hun plek, gevangen door de aanblik van de fotograaf met zijn op de stoep opgesteld statief. Een ongewone verschijning in deze omgeving, want zo openlijk fotograferen – een bezigheid die destijds onbetaalbaar was voor de gemiddelde Amsterdammer – werd door de bewoners van volksbuurten niet altijd op prijs gesteld. Maar hier gebeurt iets wonderlijks. Het groepje Amsterdammers, sommige netjes gekleed, sommige sjofel, individuen met herkenbare gezichten, kijkt ons direct aan uit het verleden, blikken uit de voor-vorige eeuw, afwachtend, luisterend. Alsof zij van óns iets verwachten. Een verhaal. Oudeschans bij de Keizersbrug, 17 november 1889.
De echte Amsterdammer
Elke maand deelt een Amsterdammer zijn of haar favoriete plekken. Deze keer: Liesbeth van der Horst, die 19 november afzwaait als directeur van het Verzetsmuseum.
Liesbeth van der Horst (63) woont haar hele leven in Amsterdam en neemt na 22 jaar afscheid van het Verzetsmuseum. Hoewel ze dit jaar nog actief is voor het museum, stort ze zich ook op een nieuw project: de biografie van Gerrit van der Veen schrijven. ‘Een belangrijk verzetsman en een echte Amsterdammer. Het is heerlijk om helemaal in zijn jeugd en leven te duiken.’
HERDENKINGSPLEK?
‘Ik loop langs het monument voor het Damincident. In de bestrating zie je de namen van de 32 mensen die hier 7 mei 1945, vlak na de bevrijding, zijn doodgeschoten. Ik sta er altijd even bij stil.’
BESTE MUSEUM?
‘Naast het Verzetsmuseum vind ik de Burgerzaal in het vroegere stadshuis –nu Paleis op de Dam – een must see voor Amsterdammers. Een indrukwekkende zaal waar je de rijkdom uit de zeventiende eeuw terugziet in symbolen en versieringen.’
AMSTERDAMSE UITDRUKKING?
‘Toen ik op mijn negende in Limburg kampeerde, zei ik tegen vriendinnetjes daar ‘tinnef’ – het Amsterdamse woord voor rotzooi. Tot mijn verbazing begreep niemand mij, maar ik vind het een tre ende uitdrukking en gebruik hem nog steeds.’
FAVORIETE BANKETBAKKER?
‘Pompadour op de Huidenstraat. Ze bakken er de heerlijkste taarten en je zit er heel feestelijk in het winkeltje. Bij de ko e en thee krijg je een madeleine, die zijn zo verschrikkelijk lekker. De taart met walnoten is mijn favoriet.’
MOOISTE STRAAT?
‘De Zeedijk. Het is echt een dijk die wat hoger ligt dan de omliggende straatjes. Vroeger was de straat verboden terrein vanwege alle criminalitei Daardoor voelt het nu als een overwinning om hier te lopen.’
FIJNE BOEKWINKEL?
‘Antiquariaat Kok in de Oude Hoogstraat. Ik hou van geschiedenis en van deze sto ge, volgepropte winkel. Ik heb mijn vaders verzameling oude ansichtkaarten van Amsterdam overgenomen. Fanatiek ben ik niet, maar soms vind ik bij Kok nog een mooie kaart.’
