zingt Maoz Tzur. Scan de QR-code en je kunt het horen!
ROTS DER EEUWEN
Mijn toevlucht, mijn rots des heils
Het is goed om uw lof te zingen laat ons Huis van gebed worden hersteld en daar zullen wij U onze dank bieden wanneer U de onderdrukker die brult zult verslinden dan zal ik met een lied een Psalm voltooien zingen van de toewijding van het altaar
MAOZ TZUR
Maoz tzur yshu'ati
Lecha na'eh lesha be-ach
Tikon beit tefilati
Vesham todah nezabe-ach
Le'eit tachin matbe-ach
Mitzar ham'nabe-ach
Az egmor beshir mizmor
Chanoekat hamizbe-ach
COLOFON
Aan deze Rond de Bron hebben meegewerkt:
Geja Lahpor (hoofdredacteur)
Daniël Smits (redactie-assistent)
Gerrie Oosterhagen (redactie-assistent)
Opperrabbij n B. Jacobs (eindredactie)
Rabbij n S. Shusterman
Rabbij n M. Evers
Stichting Joodse
Kindergemeenschap Cheider
Postbus 7828
1008 AA AMSTERDAM
Tel. 020-646 55 64
ISSN: 1570-4041
IBAN: NL74INGB0000223922
BIC: INGBNL2A
Opmerkingen, suggesties of vragen over Rond de Bron kunt u mailen naar secretariaat@cheider.nl
Machtiging Incasso voor een eenmalige gift
Ondergetekende verleent hierbij een machtiging aan: St. Maatschappelijke Zorg Cheider
Postbus 7828, 1008 AA Amsterdam ING rekening 223922 IBAN: NL 74INGB0000223922
Om een eenmalig bedrag van ....................... van zijn/haar bankrekening af te schrijven ten gunste van het Cheider.
Binnen 56 dagen kan de ondergetekende zijn/haar eigen bank opdracht geven het bedrag te storneren. Wij zijn ANBI gecertificeerd.
Voor meer informatie kunt u op onze website terecht: www.cheider.nl
Uw giften zij n welkom op rekening NL74INGB0000223922
t.n.v. Stichting Zorg Cheider. Dank u wel.
INTERVIEW MET RABBIJN DANIEL STERN KATZ, DOCENT OP HET CHEIDER
WANNEER EN OP WELKE MANIER KWAM U BIJ HET CHEIDER?
“In 2001 belde de voorzitter van het bestuur, Herman Loohnstein, mij om te vragen of ik hoofd Joodse Zaken bij het Cheider wilde worden. Die functie nam ik aan”.
WAAR BENT U GEBOREN EN HOE IS UW GEZINSSAMENSTELLING?
“Ik ben in Mexico geboren. Ik ben 54 jaar, en getrouwd met Yael. We hebben 9 kinderen en 8 kleinkinderen”.
WELKE LESSEN GEEFT U, EN AAN WELKE GROEPEN OF KLASSEN?
“Ik geef Joodse les in Bijbelse vakken, Joodse wetten, Talmoed, Mishna, en klassiek Hebreeuws. Dat doe ik vanaf groep 6 tot het Voortgezet Onderwijs”.
GAAN UW KINDEREN OOK NAAR HET CHEIDER?
“Ja, mijn kinderen hebben allemaal op het Cheider gezeten. Ik heb nu nog twee dochters in het Voortgezet Onderwijs en twee kleindochters op de bassisschool”.
WAAROM VINDT U HET CHEIDER BELANGRIJK?
“Ik vind het Cheider ontzettend belangrijk voor de toekomst van Joods Nederland als onderwijsinstelling omdat op deze manier ook het Jodendom aan de volgende generatie kan worden overgedragen. Zonder het Cheider is het onmogelijk om jonge Joodse gezinnen die naar Nederland komen het
MOOS TEGEN MOEDER:
‘Ik heb voor pappa’s verjaardag een kado gekocht wat hij niet in één keer kan dragen’.
MOEDER: ‘Dat zal dan wel groot en zwaar zijn!’
MOOS: ‘Nee hoor, het zijn twee stropdassen’.
Jodendom te laten versterken, en ook is het belangrijk om rabbijnen te hebben die voor de joodse infrastructuur zorgen .
HEEFT U HOBBY’S?
“Jazeker, ik heb verschillende hobby’s, maar niet veel tijd om mij daarmee bezig te houden. Ik probeer in mijn vrije tijd mijn kennis in de Joodse studie te vergroten. Maar ik speel ook graag keyboard en vind het erg leuk om in mijn tuin bezig te zijn en de fantastische schepping te bewonderen”.
BENT U VAAK IN ISRAËL GEWEEST?
“Ik woonde jarenlang in Israël, bracht mijn jeugd er door en heb daar gestudeerd. Sinds ik in Nederland woon heb ik er verschillende keren aan gedacht om op aliya te gaan, maar uiteindelijk besloot ik in Nederland te blijven om de Joodse gemeenschap zoveel mogelijk te versterken.”
HOE ERVAARDE U ISRAËL IN DE AFGELOPEN TIJD?
“Het was natuurlijk een enorm grote opluchting dat de gijzelaars weer thuis zijn. En ik hoop dat er eindelijk wat rust in Israël zal komen .Ik maak me wel zorgen over het toenemende antisemitisme dat bijna overal opduikt en aanwezig is.
Maar ik vind de steun die wij – vooral van de christelijke gemeenschappen – krijgen hartverwarmend!”
WITZEN (2)
De vaders van Sam en Moos nemen een kijkje bij de opname van een film over de Romeinse keizer Julius Caesar. Tijdens de opname ziet de regisseur ineens dat één van de acteurs een polshorloge draagt. ‘Stop!’ roept hij. ‘We draaien een film over het oude Rome, toen bestonden er nog geen horloges’
‘Ja maar’, zegt de acteur, ‘Mijn horloge heeft Romeinse cijfers!’
Wajislach, Jacobs worsteling voor het ontvangen van een zegen
n door RABBIJN MENACHEM EVERS
WANNEER HAAT VERANDERT IN EEN KUS: DE HERENIGING
VAN JAKOB EN ESAU
Na het ontvangen van de zegeningen die eigenlijk bedoeld waren voor zijn broer Esau, moest Jakob vluchten. Esau was woedend en dreigde hem te doden. Jakob vluchtte naar de familie van zijn moeder in Haran, waar hij twintig jaar bleef. Toen G-d hem opdroeg terug te keren, beloofde Hij: “Ik zal met je zijn.” Hij bad, bereidde zich voor op oorlog en stuurde geschenken om zijn broer gunstig te stemmen.
Maar toen ze elkaar eindelijk ontmoetten, gebeurde iets onverwachts. In plaats van aan te vallen, rende Esau naar Jakob toe, omhelsde hem en kuste hem. Eeuwenlang hebben Joodse commentatoren zich afgevraagd wat hier precies gebeurde. Was dit echte verzoening of slechts een kort moment van emotie?
EEN KUS VAN VERGEVING
Volgens Rashi (Rabbi Shlomo Yitzchaki, 1040–1105) wekte Jakobs nederigheid Esau’s medelijden op. Toen Jakob zich zeven keer neerboog, raakte dat Esau’s hart en veranderde zijn woede in mededogen. Andere commentatoren, zoals Radak en Ralbag, voegen toe dat Esau hem op dat moment volledig vergaf.
ESAU HAD AL EERDER VERGEVEN
Rashbam, Rashi’s kleinzoon, legt uit dat Esau Jakob niet tegemoetkwam met een leger maar met een erewacht. Esau koesterde volgens hem geen wrok meer; Jakob had dat alleen verkeerd begrepen. De middeleeuwse commentator Chizkuni deelt dit positieve beeld.
EEN KORT MOMENT VAN MEDEDOGEN
De Tora bevat kleine puntjes boven het Hebreeuwse woord voor “en hij kuste hem”. Volgens de Midrasj twijfelden sommige wijzen aan Esau’s oprechtheid. Rabbi Sjimon bar Jochai zei echter dat, hoewel het bekend is dat Esau Jakob haatte, zijn hart toen werkelijk werd geraakt. De kus was dus echt, maar van korte duur.
EEN DOOR G-D INGEGEVEN VERANDERING
De negentiende-eeuwse commentator Malbim schrijft dat G-d zelf Esau’s haat veranderde in liefde. Esau had zich niet bekeerd, maar G-d greep in om Jakob te beschermen, zoals Hij had beloofd.
EEN WONDERLIJKE BESCHERMING
Een Midrasj vertelt zelfs dat Esau Jakob wilde bijten in plaats van kussen, maar dat G-d Jakobs nek veranderde in marmer, zodat Esau zich niet kon vergrijpen.
DE KRACHT VAN ENGELEN EN GOEDHEID
De Rebbe (Rabbi Menachem Mendel Schneerson) verklaart dat de engelen die Jakob vooruitstuurde, Esau’s hart beïnvloedden. Daardoor kon er een begin van verzoening ontstaan: zelfs iemand die het kwaad vertegenwoordigt, kan buigen voor heiligheid en goedheid.
ESAU HAD DE MOGELIJKHEID OM DE UITEINDELIJKE
VERLOSSING TE BRENGEN VOLGENS RABBI SCHNEUR
ZALMAN VAN LIADI
Rabbi Schneur Zalman van Liadi, de grondlegger van de Chabadbeweging, leert dat Jakob inzag dat Esau bijzondere krachten bezat, en dat de voltooiing van de schepping alleen mogelijk was door hun eigenschappen te verenigen. Jakob dacht dat hij de heilige vonken in Esau had geheiligd en zo de verlossing dichterbij bracht. Hun verzoening kwam tot uitdrukking in Esau’s kus.
Toch was Esau er nog niet klaar voor. Hij bleef gehecht aan de fysieke wereld, gesymboliseerd door de 400 mannen die hem vergezelden. De volledige eenheid tussen het spirituele en het materiële moest wachten op een latere tijd.
DE LES VOOR ONS
Esau stond bekend als een jager, een man van geweld en bedrog. Toch werd zelfs hij geraakt door Jakobs zachtaardigheid. Zijn woede smolt door de warmte van Jakobs houding en de schoonheid van zijn familie. Hierin schuilt een tijdloze les: zelfs de hardste harten kunnen veranderen door vriendelijkheid.
Goed gedrag, geduld en empathie hebben de kracht om haat te veranderen in begrip!
(Gebaseerd op artikelen van Chabad.org)
4000 JAAR
OUD
Israël is 77 jaar jong is volgens de VN, maar 4000 jaar oud volgens de Tenach
Er is een Byzantijnse goudschat gevonden door een archeologische vondst bij het Meer van Kinneret (ofwel Tiberias) in de oude stad Hippus, met maar liefst 97 gouden munten en gouden sieraden. Dit is afkomstig uit omstreeks 3361 A.M.
WEETJES
Wist je dat...
Twee belangrijke onderwerpen werden besproken op de top van 6 november.
Minister Cohen:
‘De oorlog in Gaza is voorbij, nu is het ons doel om de AbrahamAkkoorden uit te breiden’. En het tweede doel is een gaspijpleiding aanleggen vanuit
Israëlische reservoirs naar de EU. ‘Dit heeft een grote kans van slagen en het is tevens een alternatief voor de Russische energieroute’.
Het Zionisme is geen nationalistisch project, maar een historische en profetische terugkeer naar een geestelijke roeping.
DE BESLISSINGEN OVER ISRAËL IN DE VN-VEILIGHEIDSRAAD ZIJN NIÉT BEPALEND, MAAR GODS VERBOND MET ABRAHAM IS DAT WEL. RELIGIE EN GESCHIEDENIS ZIJN ISRAËLS KOMPAS.
Moos rijdt met zijn zusje en ouders langs een vrachtwagen vol kippen.
MOOS:
‘Waar zouden die kippen eigenlijk naartoe gaan?’
ZUSJE:
‘Ik denk naar de kinderboerderij!’
WITZEN
BROERTJE VAN SAM: ‘Mam, wat is Ee-Aaj?’ Moeder probeert de functie uit te leggen van Artificial Intelligence.
BROERTJE: ‘O, u bedoelt gewoon AI!’
Juf in groep 3 vraagt in de klas: Schrijf maar op ‘Morgen zijn we vrij’ . Broertje van Moos: ‘Moet dat met vliegende komma’s, juf?’
VERTREKKEN EN OPNIEUW BEGINNEN (WAJETSEE)
n door RABBIJN SHNEUR SHUSTERMAN
Het gedeelte uit de Tora, Parshat Wajetsee, begint met een eenvoudige zin die een grote diepgang heeft: “En Jakob verliet Be’er Sheva en ging naar Charan” (Genesis 28:10). De Torah had kunnen zeggen dat Jakob ‘ging’ naar Charan, maar benadrukt dat hij Be’er Sheva verliet.
Het vertrek zelf wordt een essentieel onderdeel van het verhaal.
Jakobs reis begint als een vlucht — hij ontvlucht de woede van zijn broer Esau — maar de Torah presenteert het als iets diepgaander. Zijn vertrek is niet alleen een reactie op de omstandigheden; het is het begin van een transformatie. Hij verlaat de spirituele veiligheid van het ouderlijk huis en begeeft zich in een onbekende en uitdagende wereld. Daarmee zet Jakob de eerste stap om de vader van het Joodse volk te worden.
BEWEGING
Joodse commentaren benadrukken dat elke daad van vertrek betekenis heeft. Wanneer een rechtvaardig persoon een plaats verlaat, verandert de sfeer van die plaats. Hun aanwezigheid brengt zegeningen met zich mee en hun afwezigheid wordt gevoeld. Jakobs vertrek uit Be’er Sheva markeert dus zowel een einde als een nieuw begin. Het herinnert ons eraan dat het spirituele leven vaak om beweging vraagt – niet alleen fysieke verhuizing, maar ook de bereidheid om buiten je comfortzone te treden.
DROOM
Eenmaal in Charan wordt Jacob geconfronteerd met ontberingen en strijd. Hij werkt jarenlang voor zijn oom Laban en krijgt te maken met bedrog en teleurstelling. Maar hierdoor bouwt hij een gezin en een toekomst op. De uitdaging wordt de smeltkroes waarin zijn karakter wordt gevormd. Te midden van deze onzekerheid heeft Jacob een droom: een ladder die reikt
tot aan de hemel, met engelen die opstijgen en neerdalen. G-D verzekert hem: “Zie, Ik ben met u ... Ik zal u niet verlaten voordat Ik gedaan heb wat Ik u beloofd heb.” (Genesis 28:15)
VERLIES EN HOOP
Die belofte verandert de betekenis van vertrekken. Weggaan van het vertrouwde betekent niet in de steek gelaten worden, maar begeleid worden. De reis zelf wordt heilige grond.
Ook voor ons is het leven vol vertrekken. We verlaten scholen, banen, steden, relaties of gewoonweg levensfasen. Bij elke overgang is er een mengeling van verlies en hoop. Vayeitzei leert ons dat zulke momenten geen onderbrekingen zijn in ons verhaal – ze zijn het verhaal. Groei vereist vaak beweging, en een nieuw begin ont-
staat uit de moed om achter te laten wat niet langer ons doel dient.
KRACHT EN BELOFTE
Jakobs reis laat zien dat geloof niet gaat over stilstaan, maar over wandelen in het besef dat de G-Ddelijke aanwezigheid met ons meegaat. Wanneer we een nieuw gebied betreden - zelfs als dat onzeker aanvoelt - dragen we de kracht van waar we vandaan komen en de belofte van waar we naar toe gaan binnenin ons.
Om “te vertrekken en opnieuw te beginnen,” is dan ook geen onderbreking van onze verbinding met G-D of met ons verleden, maar de voortzetting ervan. Elke reis naar buiten kan ook een reis naar binnen zijn - naar wie we bedoeld zijn te worden.
VAN DE REDACTIE
n door GEJA LAHPOR
HOE GEGIJZELDEN IN GAZA SHABBAT VIERDEN
Door iemand van het ‘Shabbat Project’ kreeg ik een bijzonder filmpje toegestuurd. Het ‘Shabbat Project’ is een wereldwijde beweging, opgericht in 2013 door opperrabbijn dr. Warren Goldstein. Hij nodigt Joden overal ter wereld uit om de gave van de shabbat te herontdekken: ‘Ik heb een prachtig geschenk in mijn schatkamer, en shabbat is de naam ervan’ (Talmoed Shabbat 10b).
Deze Shabbos beweging heeft recent aan een paar vrijgelaten gegijzelden uit Gaza gevraagd hoe zij de shabbat in gevangenschap vierden.
Ohad Ben Ami, werd 491 dagen door Hamas gegijzeld. Zijn vrouw Raz Ben Ami was 54 dagen gegijzeld, beiden uit kibboets Be’eri. Ohad: ‘We hielden de shabbat in de tunnels waar we vast zaten. We verwelkomden de shabbat met het zingen van Shalom Aleichem, gevolgd door Eshet Chayil en daarna deden we Kiddush. We hadden geen wijn, daarom namen we water. En we hadden geen challah, maar een kleine pita zonder zout’.
Ook Almog Meir Jan was 246 dagen gegijzeld. Almog: ‘Iets dat mij heel veel kracht gaf in gevangenschap was de shabbat, door de verbondenheid verweg, en door Shabbat shalom te zeggen tegen mijn familie en vrienden’.
Elkana Bohbot was zelfs 738 dagen gegijzeld. ‘In de tunnel hield ik de shabbat, en elke vrijdag reciteerde ik het Aravit gebed en zong ik Lecha Dodi likrat kalah, daarna deden we Kiddush en reciteerden we Mizmor L’David (Psalm 23). Bij de Motza’ Ei Shabbat reciteerden we Hav’dallah met het lampje op mijn hoofd omdat we geen kaars hadden. Joodse eenheid is essentieel. Meer dan ooit. En daarbij is de Shabbat is een geschenk’.
Sapir Cohen zat 55 dagen vast in Gaza en reciteerde elke dag Psalm 27; ‘G’d is mijn Licht en heil, voor wie zou ik vrezen?’ Ze hield zich vast aan G’ds beloften om haar eigen ziel, en ook de mensen om haar heen te bemoedigen.
En als laatste Omer Shem Tov die 505 dagen gegijzeld was.
“Ik ervaarde G’ds aanwezigheid in de duisternis” zoals in Yeshayahu 45.
Wát een moed en kracht en hoop: Am Yisrael Chai!
JOODSE WIJSHEDEN
EEN TOESPRAAK KAN WORDEN VERGETEN, MAAR EEN MELODIE
BLIJFT GEGRIFT IN DE ZIEL
RABBI LEVI YITZCHAK
WEES STRENG VOOR JEZELF EN RUIMHARTIG NAAR ANDEREN Maimonides
vervolg van pagina 1
ANDERSDENKENDEN
Maar gelijk onbeperkte fysieke vrijheid leidt tot een onleefbare samenleving waarin regels taboe zijn en mensen elkaar levend verslinden, want ‘alles kan en alles mag’, zo ook kan een onbegrensde vrijheid van godsdienst leiden tot een (af)godsdienst die oproept tot daden die door G’d absoluut niet gewild zijn. Als een door mij in elkaar gefantaseerde godsdienst oproept tot het haten van andersdenkenden en als die nieuwe godsdienst het afhakken van armen rechtvaardigt, ontucht en verkrachting accepteert en verheerlijkt, dan ben ik fel tegen die leefwijze-(af) godsdienst en mag het niet zo zijn dat onder het mom van ‘vrijheid van godsdienst’ dit onze samenleving mag verzieken.
MAAR WAT IS DAN WEL EEN JUISTE G’DSDIENST?
Net nadat we de lichtjes van de menora hebben aangestoken danken we G’d voor de steun, de wonderen en het totaal onbegrijpelijke (וללה
kabeeën een wonder. En toen: de Tempel, waar het kleine kruikje koosjere olie gevonden werd. Dat bleek genoeg olie te bevatten voor één dag, maar voldeed acht dagen, de tijd die nodig was om nieuwe koosjere olie te vervaardigen. Dit wonder overstijgt volledig ons voorstellingsvermogen en is totaal onbegrijpelijk!
DE HAND VAN DE EEUWIGE
) Maar welke steun? Welke wonderen en wat wordt bedoeld met het totaal onbegrijpelijke? De geschiedenis van Chanoeka is begonnen in Modi’im. De Makkabeeën bonden de strijd aan tegen het daar aanwezige Griekse leger omdat zij gedwongen werden de Griekse afgoden te dienen. Omdat dat Griekse legertje vrij klein was, was het niet voorspelbaar wie zou winnen, de kansen lagen fifty-fifty. Maar gelukkig kregen ze steun van Boven en werden de Grieken verslagen. Daarna werden gigantisch veel legerscharen ingezet tegen de Joden en was de overwinning van de Mak-
Je moet de waarheid accepteren, ongeacht waar die vandaan komt
MAIMONIDES
Maar of iets wel of niet begrijpelijk is, of iets iedere vorm van verstand overstijgt of toch wel logisch beredeneerd kan worden: in alles zien we de hand van de Eeuwige en danken en loven wij Hem. Dat is de G’dsdienst die Hij van ons verlangt en dat is de diepere achtergrond van de Menora: de duisternis verlichten op zo’n manier dat jijzelf en ook je medemens in alles de G’ddelijke leiding zien, lichtpunten, zelfs als ze totaal verduisterd en onzichtbaar zijn.
*
1. Verbod, om afgoden te dienen
2. Verbod, om G’d te vervloeken
3. Verbod, om te doden
4. Verbod, om met je naaste familieleden te trouwen
5. Verbod, om te roven
6. Verbod, om dieren te mishandelen
7. Gebod, om recht te spreken
Als je met liefde iemand te eten geeft, voed je niet zijn maag maar zijn ziel
ONBEKEND
RonddeBron
7
Kwartaalnieuws van de Stichting Joodse Kindergemeenschap Cheider Kislew 5786, December 2025, nr. 102
Interview met rabbijn
Stern Katz
5
Joodse weetjes en witzen
4
Vertrekken en opnieuw beginnen
Chanoeka 5786
Chanoeka, vrijheid van godsdienst?
Regelmatig hoor ik dat
Chanoeka het feest is van de vrijheid van godsdienst. Dat klinkt zondermeer erg positief, maar het klopt echt niet!
n door opperrabbijn BINYOMIN JACOBS
Ja, het is waar dat het kleine groepje Makkabeeën de strijd aanbond tegen de Griekse overheersing en keihard weigerde zich te onderwerpen aan het Hellenisme dat alles liet draaien om het welzijn van het lichaam. En het is juist dat de Joden toen hun vrijheid van godsdienst herwonnen om te kunnen en mogen leven volgens de voorschriften van Thora en Traditie. Maar dat betekent niet dat het Jodendom de mening is toegedaan dat er onbeperkte vrijheid van godsdienst mag zijn. Jodendom vindt ook niet dat iedereen Joods moet leven en we dus niet-Joden zouden moeten bekeren omdat ze zouden dwalen. Iedere leefwijze die de door G’d gegeven Zeven Noachidische Geboden* respecteert, leeft goed.
GIOER
Thema: Licht in de duisternis vervolg op pagina 2
Iedereen kan en mag ook Joods worden, maar er bestaat hiertoe geen enkele verplichting. Integendeel, waarom het leven ingewikkelder maken dan het al is? Om nog maar te zwijgen over het antisemitisme dat je er gratis bijkrijgt, als je besluit om toch Joods te worden. En niet alleen jij, ook je nageslacht wordt door jouw vrijwillige en gemotiveerde toetreding (gioer) gedupeerd en zou zomaar onnodig het slachtoffer kunnen worden van Jodenhaat... zonder er om gevraagd te hebben!
