ASASHS - ANG FILIPINITIK OFFICIAL SCHOOL PAPER PUBLICATION (2024-2025) FINAL

ang Filipinitik

EDUKASYON LABAN SA MAAGANG PAGBUBUNTIS Teenage Pregnancy Rate, Bumaba Kumpara Noong Nakaraang Taon

balita pahina 2

HUWAD NA PONDO opinyon pahina 6

HIYAS NA PAMANA Yamang Alegre lathalain pahina 10

LUNAS NG KAMANDAG Tuklaw ng Ahas: Isang Alternatibong Panlunas agham pahina 13

KARIPAS TAKBO Ely Jun Brigole Waging Nasungkit ang Tatlong Gintong Medalya; Muling na Depensahan ang Kanyang Back-to-back na Kampeonato at Walang Balak na Isuko ito. isports pahina 20

PAG-ASANG

PAGBABALIK ARAL

Dating estudyanteng huminto, nabigyan muli ng pagkakataong matuto

N agsilbing tulay ng pag-asang mapagpatuloy ang pag-aaral ng dalawang dating estudyanteng huminto dahil sa kakulangang pinansiyal ng pamilya noong sila’y nakapagtapos ng sekundarya.

Kinikilala ang dalawang estudyante bilang si Gng. Dominga A. Clerigo, 48 anyos at si Gng. Marchlyn Garde, 39 anyos na huminto sa kanilang pag-aaral dahil umano hindi na kayang sustentuhan ng kanilang mga magulang ang kanilang pag-aaral. Pahayag ni Gng. Clerigo, magsasaka ang hanapbuhay ng kanyang mga magulang at nakadepende lang ang kanilang kita sa maaaning palay kaya nahirapan

ito na ipagpatuloy ang kanyang pagaaral sa kolehiyo. Gayundin ang kalagayan ni Gng. Garde. Ayon sa dalawang estudyante, napagpasiyahan nilang ipagpatuloy ang kanilang pagaaral sa kabila ng mga negatibong opinyon na kanilang natatanggap. Kasalukuyan ngayong nag-aaral ang dalawang estudyante sa paaralan ng Alegria Stand Alone Senior High

School(ASASHS) bilang senior high school ALS na kumukuha ng strand na Home Economics(HE).

Samantala, sa panayam ng mga mamahayag nitong Enero 6, naisawalat na dati raw ay nagdalawang-isip ang dating punongguro ng ASASHS na si Gng. Lorna F. Diaz na aprobahang magkaroon ng programang ALS ang naturang paaralan dulot ng kakulangan ng bilang ng mga guro.

Gayunpaman,

humiling ang ALS coordinator na si Gng. Catherine Dagcuta sa mga guro sa iba’t ibang larangan ng asignatura na maaaring magturo sa mga estudyante. Layon nito ay upang makumpleto ang pangunahing edukasyon at maipagpatuloy nila ang kanilang pagaaral sa kolehiyo. Malaki raw ang naitulong ng programa ng ALS kay Gng. Clerigo at Gng. Garde dahil ani nila nabigyan ulit sila ng pagkakataon

upang makapag-aral muli sa kabila ng kanilang edad.

Ayon kay Gng. Gar, hindi man madali ang pagbalanse bilang ilaw ng tahanan at estudyante, hindi ito naging hadlang sa kaniya upang lakbayin ang daan tungo sa kanyang pangarap sa buhay. Dagdag pa niya, nais niyang makapagtapos ng pag-aaral sa likod ng mga naging hamon sa buhay upang matupad ang kanyang mga pangarap sa buhay.

“ Think twice before you decide, don’t let your future set aside

- Dr. Ravidaz

Teenage Pregnancy Rate,

bumaba kumpara noong nakaraang taon

BComelec, inilahad tamang pagboto

Ibinihagi ng Commission on Election (Comelec) sa mga mag-aaral ng Alegria Stand Alone Senior High School (ASASHS) ang tamang proseso ng pagboto sa eleksiyon nitong Enero 13, 2025.

Isang bagong

Automated Counting Machine (ACM) ang gagamitin ngayong darating na eleksyon. Sa machine na ito, ay manipis ang balota at may resibo na makikita ang boto ngunit nakatago ang pangalan bumoto. Ipinakita sa mga magaaral ang mga hakbang at mga hindi dapit labagin sa proseso ng pagboto lalo na ngayong paparating na halalan 2025.

Ang lalabag sa election offense ay mahahatulan ng hihigit sa anim na taong pagkakakulong.

umagsak ng halos 30% ang naitalang kaso ng teenage pregnancy sa lungsod ng Alegria noong buwan ng Nobyembre 2024 ayon sa datos ng Rural Health Unit (RHU) ng Alegria.

Batay sa datos, mahigit 46 kaso ang naitala noong nakaraang taon at bumaba ito ng 32 kaso ngayong taon.

Samantala, naitalang 14-anyos ang pinakabatang nabuntis ngayong taon sa nasabing lungsod.

Ayon sa isang Midwife na si Gng. Evelyn Peril, base sa mga nakikita niyang dahilan kung bakit maraming

nabubuntis sa mababang edad pa lamang ay dahil sa maagang pakikipagrelasyon at kuryosidad.

Nagsagawa sila ng simposyum noong Agosto 23 sa barangay ng Anahaw, ilan sa mga kabataang dumalo ay mula sa iba’t ibang barangay.

Bukod pa rito, nagsagawa din sila ng simposyum sa piling strand sa paaralan ng

Alegria Stand Alone

Senior High School (ASASHS) nitong Disyembre 5, 2024.

Tinalakay dito ni Dr. Mae T. Ravidaz ang Responsible Parenthood at Reproductive Health Act. of 2012 R.A 10354 o mas kilalang RH bill. Ani ni Doktora Ravidaz, noon ay naging kontrobersyal ang RH bill dahil

maraming religious school at ilang grupo ang hindi sang-ayon dito.

Bagamat marami na silang isinagawang programa at simposyum upang tugunan ang isyung ito, mayroon pa ring kabataan ang hindi nakikinig at pinagsasawalang bahala lamang ang mga payo at babala.

KABIBO SA ALEGRIA

Electric Float Parade, binaha ng maraming tao

Dinagsa ng maraming tao ang Electric Float Parade sa lungsod ng Alegria na may tema na “Wild life wonders of Christmas” nitong Disyembre 23, 2024.

Daan-daang tao ang mga dumalo hindi lamang mula sa lungsod ng Alegria, gayundin ang ibang mga kalapit na lungsod. Sabi ni Tourism Officer II Gng.

Luniza P. Garrido, ang pagdiriwang na ito ay nag-aalok

ng isang kahangahangang pagkakataon upang ipakita hindi lamang ang kagalakan at diwa ng panahon kundi pati na rin ang kagandahan ng ating pambansang kapaligiran at wildlife na ginagawang tunay na kakaiba ang ating lungsod.

“This event is a testament to the resilience and creativity of our people here in Alegria…By celebrating our wild life parade, we also raise awareness about the urgent heat or conservation in the environment,” ani Gng. Garrido. Ayon naman

kay Mayor Rene G. Esma, nagsimula ang pagdiriwang na ito simula noong nanungkulan siya bilang Alkalde sa lungsod ng Alegria, ngunit nahinto ito dulot ng COVID-19 crisis at bagyong Odette.

ENTREPRENEURship class CULMINATION 2024

Isinalaysay ng mga General Manager ng ilang mga kompanya ang kanilang mga naging pagsubok na hinarap bago, habang, at pagkatapos ng kanilang entrepreneur journey sa Entrepreneur culmination na isinagawa nitong Disyembre 4, 2024.

Ayon kay General Manager ng Vibra Company Joanna Valenzuela, marami silang hinarap na mga pagsubok, isa na dito ay ang kakulangan ng oras dahil sa abalang iskedyul.

Walong araw lamang ang itinakdang araw sa mga batang entrepreneur para magbenta ng kanilang produkto.

Sabi naman ni Gng. Michell M. Hibaya, isa sa mga Entrep Adviser, alam niyang lahat ay nahirapan dahil sa hectic schedule, maraming requirements sa ibang asignatura, at ang iba ay nagrereklamo dahil ang ibang kasama ay hindi tumutulong at

“

Young Entrepreneurs, nahirapan dahil sa hectic schedule

It is indeed a stressful, believing experience seeing your eagerness, dedication, as well as commitment to the subject Despite all of those things, still you were able to finish!

- Gng. Michell M. Hibaya

hindi nagbibigay ng ambag.

Gayunpaman, binati naman ng mga guro ang mga batang entrepreneur dahil sa kabila ng kanilang mga pagsubok na hinarap, nagawa pa rin nila itong matagumpay.

35th National Statistics Month: Pagbigay diin sa kahalagahan ng Statistical Literacy sa mga mag-aaral

Nagdiriwang ng ika-35th National Statistics Month ang paaralan ng Alegria

Stand Alone Senior High School noong ika-30 ng Oktubre na may temang “Advance data and statistics through digital transformation: A road to an empowered nation.”

Nagbigay ng mainit na pagbati ang MT-IIMathematics na si Gng. Arlene C. Giducos at inspirasyonal na mensahe ang punong guro ng ASASHS na si Gng. Marites E. Sila .

Ayon kay Math Coordinator Gng. Patria P. Aposaga ng ASASHS Abacus Club, ang kaganapang ito ay hindi lamang daw isang paglilingkod, ito rin ay isang mahalagang papel na ginagampanan ng statistics sa ating buhay

sa isang masayang pagunlad ng ating bansa.

Samantala, hindi naman nagpatinag ang mga kalahok ng sayaw statistika mula sa iba’t ibang baitang at seksyon. Hindi gaanong naging matagumpay ang pagdiriwang ng statistics month dahil nakansela ang aktibidad ng Part 2 dahil abala ang mga estudyante sa paparating na 8th foundation day ng ASASHS.statistics sa ating buhay sa isang

masayang pag-unlad ng ating bansa.

Samantala, hindi naman nagpatinag ang mga kalahok ng sayaw statistika mula sa iba’t ibang baitang at seksyon. Hindi gaanong naging matagumpay ang pagdiriwang ng statistics month dahil nakansela ang aktibidad ng Part 2 dahil abala ang mga estudyante sa paparating na 8th foundation day ng ASASHS.

ASASHS, ninakawan; Alegria PNP tuloy pa rin sa imbestigasyon

Hindi pa rin tumitigil ang imbestigasyon ng mga kapulisan hinggil sa insedenteng nangyari sa paaralan ng Alegria Stand Alone Senior High School nitong ika-27 ng Hulyo.

Isang guwardiya ang nakasaksi sa nakawang nangyari dahil siya ang nakadestino nang gabing iyon.

Ayon kay G. Genaro Caumpay Jr., saksi sa insedente, nangyari ito dakong ala-una ng madaling araw sa likuran ng TVL building at natangay ng mga magnanakaw ang ilang bronze wire.

Dagdag pa niya, tatlong lalaki ang kanyang naabutan sa mismong lugar kung saan nangyari ang insidente ngunit hindi nito

nahagilap ang mukha kaya wala itong matukoy na suspek.

Ayon naman sa guro na si G. Warren Guerra, napablotter na sa mga kapulisan sa Alegria, Surigao del Norte ngunit hanggang ngayon ay wala pang natanggap na update ang paaralan mula sa PNP. Hindi lamang daw ang paaralan ng ASASHS ang nakaranas ng ganitong pangyayari pati na rin ang ibang kalapit na paaralan kaya hindi raw malabong iisang grupo lamang ang sangkot dito.

ASASHS Oral Com Culmination, matagumpay na naidaos

Carl Nico John R. Odvina

Iba’t ibang tampok na gawain ang sinalihan ng mga piling strand ng ika-11 baitang ng Alegria Stand Alone Senior High School (ASASHS) sa Oral Communication Culmination sa kabila ng kakulangan sa oras ng preparasyon nitong Disyembre 13, 2024.

Proteksyon laban sa pang-aabuso

MMuntikang hindi natuloy ang kulminasyon dahil sa kakulangan sa oras para sa preparasyon at dulot din sa abalang eskedyul, ngunit hindi ito naging hadlang sa tagumpay.

Sa atu pa kung isa siya ka menor de edad, tapos nag-edad na siya’g 19, 20, 21, 22 yrs. old but naa siyay physical disability or mentally capacity, sa mga special care apil gihapon siya sa balaod.

- Atty. Lisondra

atagumpay na isinagawa ng Municipal Social Welfare Development (MSWD) ang Children’s Congress 2024 sa Municipal Women’s Development Center Alegria nitong Disyembre 6.

Ang mga lumahok ay mga student’s leaders galing sa iba’t ibang paaralan sa lungsod ng Alegria at isang PWD o person with disability representative.

Nakatuon sa karapatan ng mga kabataan o children’s rights ang inilunsad ng Kongreso, alinsunod sa batas R.A 7610

Hindi inaasahang tagumpay

o special protection of children against child abuse, exploitation, and discrimination, kung saan ito ay nagbibigay ng mga komprehensibong hakbang upang maprotektahan ang mga bata mula sa lahat ng uri ng pang-aabuso, kapabayaan, kalupitan, pagsasamantala, at diskriminasyon.

Isang guro ng ASASHS, pumasa sa NQESH

Inilantad ang mga gurong pumasa sa National Qualifying Examination for School Heads (NQESH) nitong ika-18 ng 2024.

Mahigit 100 ang sumailalim sa pagsusulit sa Dibisyon ng Surigao del Norte subalit 16 lang ang pumasa sa pagsusulit at isa na rito ay ang Master Teacher 1 ng Alegria Stand Alone Senior High School (ASASHS) na si Gng. Maricel V. Odog.

Ayon kay Gng. Odog, wala siyang balak na sumubok sa pagsusulit, ngunit sa paghihimok ng kaniyang mga kasamahan sa trabaho, sumubok na lang siya.

Saad pa niya, mayroong mga teacher’s review na isinagawa ng rehiyon sa lahat ng guro na hindi siya nakadalo

dahil on leave siya sa trabaho at dahilan rin na hindi maganda ang kanyang kalagayan. Hindi inaasahan ni Gng. Odog na papasa siya sa NQESH, ngunit aniya siguro ito raw talaga ang plano ng Panginoon. Samantala, hindi pa rin buo ang loob ng guro kung ipagpapatuloy niya

bang maging punong guro dahil aniya marami pang proseso at papeles ang kailangan niyang ihanda.

Gayunpaman, sa kabila ng mga hamon, napagtagumpayan pa rin at nakamit niya ang posisyon bilang isang punong guro.

Ayon kay Atty. Vals Lisondra ng Public Attorney’s Office (PAO), maituturing na bata ang isang indibidwal hindi lang dahil ang edad nito ay 18 pababa kundi kabilang na rin ang mga idibidwal na hindi nila kayang ipagtanggol ang kanilang mga sarili sa lahat ng uri ng pangaabuso.

Dagdag pa niya, nakagawian man o isang beses lang ang pang-aabuso maaari na itong makabilang sa child abuse, gayundin ang psychological abuse kung saan ang bata ay nakakaranas ng psychologically imbalance at trauma.

Tulong kabataan para sa kinabukasan

Outreach Program ng SSLG, hindi tumugma sa target age

Taliwas sa inaasahang target age ng mga bata ang ilang dumalo sa outreach program na isinagawa ng Supreme Secondary Learner Government (SSLG) Officers sa Brgy. Budlingin, Alegria nitong Disyembre 21, 2024.

Lima hanggang sampung taong gulang ang target age ng mga opisyal, subalit napansin nila na may mga mababa at mas mataas na edad ang dumalo sa programa, ngunit hinayaan na lang ito dahil buwan naman ng pagbibigayan. District-wide activity ang isinagawang programa, subalit ang mga opisyal lang ng

Alegria National High School (ANHS) at Alegria Stand Alone Senior High School (ASASHS) ang tumugon dahil ang dalawang paaralan lamang ang nakapagbigay ng kontribusyon..

Umabot ng hanggang Php15,000 ang badyet para sa HAPAGBASA, kung saan Php10,000 para sa feeding, Php3,000 para sa meryenda, at Php2,000 naman para sa premyo sa mga palaro. Plano nilang magsagawa ng ganitong programa sa barangay na malayo sa lungsod dahil batid nilang nahihirapan itong makakuha ng mapagkukunan at upang matulungan din nila ang mga kabataan.

Kakulangan sa epektibong serbisyo ng mga opisyales

ng PhilHealth, binatikos

PAyon kay dating Finance USEC.

Cielo Magno, na kung gusto nilang parusahan ang Philhealth dahil hindi epektibo ay tanggalin na lamang sa serbisyo ang mga opisyales nito imbes na tanggalan ng badyet ang Philhealth.

“Ano ang consequence niyan? Ang consequence niyan malinaw na malinaw ang magdurusa ay ‘yung mga mamamayang Pilipino dahil ang ibig sabihin niyan hindi mapapalawak ang serbisyo ng

Philhealth sa atin,” pahayag ni dating Finance USEC. Cielo Magno.

Nagbigay pahayag din si Sen. Chiz Escudero na hindi na pagbigyan ang ₱74B proposed budget ng Philhealth para sa susunod na taon dahil aniya hindi raw nagawa ng maayos ng state insurer ang kanilang trabaho.

Nadismaya naman ang ilang miyembro ng Philhealth dahil sa pagbibigay ng zero subsidy sa ahensya. Ayon pa sa isang miyembro ng Philhealth, hindi man daw buo ang babayaran ng Philhealth

Agarang aksiyon ang solusyon

ay malaking bagay na rin daw ito sa kanila dahil mababawasan ng kaunti ang kanilang bayarin.

Samantala, tiniyak naman ng Philhealth na hindi maaapektuhan ang benepisyo ng mga miyembro nito sa kabila ng zero subsidy. Ani ni Philhealth

Senior Vice President Dr. Israel Pargas, posibleng mas madagdagan pa ang ilang benepisyong pangkalusugan bago matapos ang taon.

“Itataas po natin ang coverage sa Hemodialysis from P4k to P6,350. Gayun din po ay naaprobahan

na ng board namin yung pagtataas ng benepisyo naman po para sa dengue severe from 16k to 47k. Hihintayin lang po nating yung circular para maging epektibo ang mga pakete,” anang Dr. Pargas.

Iginiit din ni Pangulong Ferdinand Marcos Jr. noong Huwebes na magpapatuloy ang serbisyo ng Philhealth sa kabila ng napipintong pagalis ng subsidiya nito sa gobyerno.

“Napakasimple lang ng guarantee ko kahit may

Dalawang grupo ng kababaihang sangkot sa riot, caught on cam

Inilahad sa nakuhang video mula sa live ng isang netizen ang dalawang grupo ng kabataang kababaihan sa riot na naganap sa likod ng terminal ng Barangay Ombong, Alegria nitong Oktubre 30, 2024.

Batay sa report ng PNP, nagsimula ito sa munting alitan hanggang sa humantong sa malaking away ng dalawang grupo. Tinatawag nilang Respect

The Girls at ang isang grupo naman ay tinatawag nilang

The Royal Blood.

Dagdag pa nito, inanyayahan daw nito ang isang grupo na magtagpo sa isang partikular na lugar, kaya posibleng planado

raw ang kanilang pagtatagpo.

Agad namang ipinatawag ang mga magulang ng mga kabataan sa opisina ng Municipal Social Welfare and Development (MSWD) at sa paaralan ng Alegria National High School (ANHS), pagkatapos

maireport sa Alegria PNP. Hindi naman hinatulan ng parusa at suspensyon ang mga estudyanteng sangkot sa pangyayari. Gayunpaman, sumailalim ito sa Intervention Program Protection of

Children Dialogue, kung saan ito ay pinangungunahan ng MSWD sa isang itinalagang barangay at kada Biyernes naman ng alas 3 ng hapon sa paaralan ng ANHS ay kailangan nilang makilahok sa itinakda nitong aktibidad.

subsidy, kahit walang subsidy, kahit anong contribution, all of these issues, hindi mababawasan ang serbisyo ng Philhealth,” sabi ni Pangulong Marcos.

Dedikasyon, kaalaman tungo sa kinabukasan

ICT mag-aaral ng

ASASHS 100%

NC II holder

Pasado ang mga mag-aaral ng Alegria Stand Alone Senior High School (ASASHS) na sumailalim sa pagsusulit ng NC II assessment sa paaralan ng St. Paul University, Surigao nitong ika-2 hanggang 3 araw ng Hulyo, 2024.

Nagpapatunay sa kanilang kasanayan at kaalaman bilang isang indibidwal sa isang partikular na larangan ang 100% passing rate na kanilang nasungkit sa naturang pagsusulit. Ayon sa isang guro ng ASASHS, 30 estudyente raw ang nagbalak kumuha ng pagsusulit, ngunit 24 lang ang nakalahok dahil umano huli na nang magsagawa ng assessment at ang anim sa kanila ay nagtapos na.

Bagamat hindi lumahok ang lahat ng estudyanteng nagbalak kumuha ng pagsusulit ng naturang paaralan, naipasa naman ito ng 24 estudyanteng sumailalim sa pagsusulit.

angFilipinitik

Dale S. Bagondol Punong Patnugot

Mary Rose A. Ranoco Pangalawang Punong Patnugot

Judy Marey Antonette T. Buaya

Carl Nico John R. Odvina

Kate Chloe V. Balos

Patnugot sa Balita

Elaiza Mae E. Ugay Patnugot sa Opinyon

Euma Maica C. Mamza

Mary Chris M. Gonzales

Michelle Jane C. Mayordo Patnugot sa Lathalain

Asniah S. Hadji-Ali Patnugot sa AgTek

Maria Sabine L. Asistores

Elly Boy L. Pacquiao Patnugot sa Isports

Glen J. Zamora

Frances Nicole M. Bacarrisas Dibuhista

Kale Zaire Austin F. Jugar

Rigel Emmanuel L. Montes Potograpo

Rigel Emmanuel L. Montes

Joanne Pauline C. Villamor Taga-anyo

Jaxson C. Mollida Tagapayo

Marites E. Sila, Principal I Kasangguni patnugutan

HUWAD NA PONDO

Kasalukuyang nahaharap ang Philippine Health Insurance Corporation (PhilHealth) sa seryosong isyu ukol sa pamamahala ng pondo, kaya’t nagtataka ang nakararami kung saan ito ginamit. Dahil sa mga kontrobersya, nagiging maliwanag na may mga hindi epektibong sistema at suliraning bumabalot sa pamamahala ng pondo para sa kalusugan ng bansa.

Ayon sa Department of Finance (DOF), may 89.9 bilyong piso mula sa unused funds ng PhilHealth na kinakailangang ibalik sa pondo ng bansa. Ngunit, marami ang tumutol, dahil maaaring magamit ito upang mapalawak ang serbisyo ng PhilHealth para sa mga nangangailangan, lalo na ang mga hindi kayang magbayad ng serbisyong medikal.

Dagdag pa, hindi tiyak kung magagamit nang wasto ang pondo kung ililipat ito sa national treasury. Kahit malaki ang pondo ng bansa, para sa mga proyekto at pambansang plano, hindi pa rin ramdam ng mga tao ang anumang pagbabago o pag-unlad, kaya’t hindi mainam na hakbang ang paglipat nito mula sa PhilHealth.

Sa kabilang banda, marami rin ang naging pagkukulang sa pamamahala ng pondo ng PhilHealth. Ayon kay Department of Finance Secretary Ralph Recto, maaaring magtapos ang PhilHealth sa 2024 na may P546 bilyon na pondo kahit ilipat ang P90 bilyon sa ibang gastusin ng gobyerno. Ito ay isang magandang oportunidad para sa pagpapabuti ng sistema ng kalusugan, ngunit tila hindi nagamit nang tama. Nanawagan din si Senador Bong Go na paunlarin ang serbisyo ng PhilHealth at tuparin ang kanilang mga pangako sa mga Pilipino. Ipinapakita ng panawagang ito ang pangangailangan ng pagbabago sa pamamahala ng ahensya, na sa kabila ng malaking pondo, ay

hindi sapat ang ibinibigay, kaya’t nakatanggap ng mga pagdududa at batikos mula sa mga mamamayan. Isa pa, base sa ulat ng Commission on Audit, ilang beses nang hindi nakamit ng PhilHealth ang auditing standards. Ibig sabihin, hindi nila naipakita nang maayos kung paano at saan ginamit ang pondo, kabilang ang kakulangan ng dokumento, hindi naayos na isyu, at hindi maayos na pag-uulat. Lahat ng ito ay patunay nang hindi maayos na pamamahala ng PhilHealth sa pondo, na nagpapalala sa sistema ng bansa.

Ang kakulangan ng malinaw at tapat na pamamahala ay hadlang sa pagpapabuti ng sistema ng kalusugan. Kung hindi magbibigay ng sapat na impormasyon

ang PhilHealth tungkol dito, mahihirapan silang mapanumbalik ang tiwala ng mamamayan. Ang hindi pagtugon sa mga isyung ito ay nagdudulot ng patuloy na paghihirap ng mga Pilipino, lalo na sa mga nasa mahirap na kalagayan.

Sa halip na pagtuunan ng pansin ang pondo, mas mabuti na gawing prayoridad ang tamang paggamit nito. Dapat tiyakin ng PhilHealth na ang bawat sentimo ay napupunta sa mga serbisyong makikinabang ang mamamayan. Kung magagampanan ito, maibabalik ng PhilHealth ang tiwala na nawala dahil sa anomalya sa kanilang pamamalakad.

Makatutulong din ito na maipatupad ang mas maayos na serbisyo at masiguro na ang mga miyembro ng

PhilHealth, lalo na ang mga nangangailangan, ay makikinabang nang husto. Kung magagampanan ng PhilHealth ang tamang pamamahala ng pondo at serbisyo, makatutulong ito sa pagkakaroon ng makatarungan at maayos na sistema ng kalusugan, mababawasan ang mga kontrobersiya, at mabubuo muli ang kredibilidad ng ahensya.

Marami ang kayang magawa ng PhilHealth dahil sa kanilang malaking pondo, ngunit ang patuloy na kontrobersiya at hindi tamang pamamahala ay nagpapabawas sa kanilang kredibilidad. Kung nais nilang maibalik ang pagtangkilik ng mga tao, kailangan nilang gamitin ang pondo sa mas epektibong paraan at siguraduhing ang serbisyo ay tunay na makikinabang ang bawat Pilipino.

TMagsalita ngayon.

Euma Maica C. Mamza

Bagong Daan Tungo Kaunlaran

uwing umuulan, nagiging hamon para sa mga mag-aaral at guro ang mabato at maputik na daan patungo sa Alegria Stand Alone Senior High School, na nagdudulot ng abala at hirap sa kanilang pagpunta. Ang mabuting balita ay sinimulan na ang pagpapaayos ng kalsada, isang hakbang na magsusulong ng pagpapabuti at pag-unlad ng paaralan.

Hindi lamang ang mga mag-aaral ang apektado, kundi pati na rin ang mga guro na bumabyahe patungo sa paaralan. Nangangahulugan ito na lahat ay apektado at hindi agad-agad kayang kontrolin ng mga tao ang sitwasyong ito.

Ngunit, ang lokal na pamahalaan at mga ahensya ay nagsasagawa ng pagpapagawa at pagaayos ng kalsadang ito, na magsisilbing solusyon sa mga problemang dulot ng hindi maayos na daan. Ang proyekto ay naglalayong

mapabuti ang biyahe ng mga mag-aaral at guro, upang mabawasan ang abala at maging mas magaan ang kanilang arawaraw na pagpasok sa paaralan. Higit pa sa mga magaaral at guro, pati na rin ang buong komunidad ng Alegria ang makikinabang sa proyekto. Ang isang maayos na

Lunes ng Lagot

Skalsada ay magdudulot ng mas maginhawang pagbiyahe para sa mga residente at mga naglalak-bay. Sa pagtatapos ng proyekto, ang kalsadang ito ay

Bawal ma-late!

a kasalukuyan, maraming mag-aaral ang nahuhuli sa pagpasok ng paaralan kaya’t napapatawan ng parusa. Bagamat mahalaga ang disiplina, dapat ding unawain ang dahilan ng kanilang pagiging huli, sapagkat hindi pareho ang buhay ng bawat isa.

Maraming paaralan, tulad ng Alegria Stand Alone Senior High School, ang nagpapatupad ng ganitong parusa upang disiplinahin ang mga mag-aaral. Kada Lunes, makikita ang mga mag-aaral na nahuhuli sa flag ceremony, at bawat isa ay may kanya-kanyang dahilan, karaniwang dulot ng iba’t ibang sitwasyon sa araw-araw.

Ang mga parusa ay push-up para sa mga lalaki, squat para sa mga babae, at mamumulot ng basura kapag nakauniporme.

Bagaman may mga reklamo mula sa mga magaaral

hindi lamang magdudulot ng kaginhawahan, kundi magsisilbing simbolo ng pagbabago at pagunlad na maghahatid ng mas magaan at mas maliwanag na bukas para sa lahat.

Ang bawat hakbang patungo sa pag-aayos nito ay isang hakbang patungo sa mas matagumpay at mas progresibong komunidad.

Liham sa Patnugot

Mahal na Patnugot, Ako po ay sumulat upang ipahayag ang aking saloobin tungkol sa isyu na kailangang pagtuunan ng pansin – ang pagiging matigas na ulo ng ibang kasamahan sa larangang pamamahayag. Ang ganitong asal ay labag sa kredibilidad bilang isang mamahayag.

dahil nadudumihan ang kanilang mga kasuotan at nawawalan sila ng gana pumasok, naging epektibo ang mga parusa sa pagpapababa ng bilang ng mga late na estudyante. Nangangahulugan ito na unti-unting natututo silang magdisiplina sa sarili at nagiging mas responsible sa kanilang oras. Gayunpaman, may mga estudyanteng may

valid na dahilan tulad ng malalayong tirahan o mga responsibilidad na nagpapahirap sa kanilang maaga na pagpasok. Isang posibleng solusyon ay ang paggawa ng iskedyul na hindi masyadong maaga, upang mabigyan ng pagkakataon ang mga estudyante na makapasok nang hindi napaparusahan.

Sa huli, bagamat nakatutulong ang mga parusa sa pagpapatupad ng disiplina, mahalaga pa rin ang konsiderasyon at pag-unawa. Kung maaayos ang sistemang ito, hindi lang tuwing Lunes ang magiging tamang oras kundi pati na rin sa bawat araw ng linggo.

Nais ko pong humingi ng kaunting payo, nawa’y mabigyan po ng pansin ang kaunti kung pag-alala sapagkat ito’y nakaka-epekto hindi lamang sa mga tao kundi sa buong bayan.

Sumangguni, Jan

Magandang araw sa iyo, Jan! Salamat sa paglalahad ng iyong nararamdaman. Tama ka na ang pagiging mamamahayag ay mayroong malaking responsibilidad sa lipunan kaya’t alam ko ang iyong nararamdan.

Ito’y iyong matugunan sa iba’t ibang aksiyon tulad na lamang sa pagiging modelo sa iba. Patuloy na ipakita sa kanila ang tunay na kaugalian ng isang mamamahayag na magiging responsible at tapat.

Nawa’y magsilbi itong maging gabay at magpatuloy ka sa paging huwaran sa iyong larangan.

Gumagalang, Patnugot

AAlin nga ba ang totoo?

Jane Rose S. Rayos

Milyon-Milyong

Tanong

ng paggamit ng confidential at intelligence funds (CIFs) ng Office of the Vice President (OVP) ay nagdulot ng kontrobersya, na nagbukas ng tanong tungkol sa transparency at accountability ng pamahalaan. Bilang mga Pilipino, responsibilidad ng lahat na tiyakin na ang kaban ng bayan ay ginagamit sa tamang layunin at ayon sa batas.

Noong 2022, ipinahayag ng mga oposisyon ang agam-agam ukol sa P125 milyong confidential funds ng OVP, na hindi bahagi ng 2022 General Appropriations Act at inilipat mula sa

contingent fund ng Office of the President. Maaaring labag ito sa mga regulasyon sa badyet dahil walang malinaw na awtorisasyon mula sa Kongreso.

Inilaan ang pondo sa mga satellite office ng OVP,

ayon kay Executive

Secretary Lucas Bersamin, na mahalaga ngunit dapat sumunod sa mga patakaran ng badyet. Ang operasyon ng mga tanggapan ng pamahalaan ay dapat maisagawa ayon sa mga regulasyon sa paglalaan ng pondo.

Hindi sa Walang Solusyon, Kulang lang sa Aksyon

SAyon kay dating Senate President Franklin Drilon, “Kung walang item sa badyet, ano ang ia-augment?”.

Binibigyangdiin nito ang kahalagahan ng pagkakaroon ng tiyak na budget allocation bago magamit ang pondo.

Sa kabilang banda, ipinag-tanggol ni Vice President Duterte ang paggamit ng confidential funds, na ayon sa kanya ay mahalaga para sa seguridad at agarang pagtugon sa mga krisis. Ngunit patuloy ang tanong ng taumbayan, nasaan ang konkretong patunay na ginamit ito ng tama?

Ang isyu ng confidential funds ay paalala ng kahalagahan ng transparency at accountability sa gobyerno. Ang tamang pamamahala ng pondo ay susi sa tiwala ng taumbayan at sa integridad ng pamahalaan.

Aksyon para proteksyon!

S. Bagondol

a kabila ng pagsulong ng teknolohiya at medisina, patuloy na problema sa Pilipinas ang pagtaas ng HIV cases. Naging malaking usapin ang kaligtasan ng tao at ang mga hakbang ng gobyerno upang puksain ito. Mahalaga na hindi ito mapabayaan, dahil nakasalalay dito ang reputasyon ng gobyerno at buhay ng bawat Pilipino.

Ayon sa pinakabagong ulat ng Joint United Nations Programme on HIV/AIDS (UNAIDS), nakaranas ang Pilipinas ng 543% na pagtaas sa mga bagong kaso ng HIV mula 2010 hanggang 2023. Ipinagbigay-alam ng Department of Health (DOH) na kung magpapatuloy ang kasalukuyang kalakaran, maaaring umabot sa 448,000 ang bilang ng PLHIV pagsapit ng 2030. Ang nakakabahalang datos na ito ay nagpapakita ng pangangailangan ng mas epektibong hakbang mula sa gobyerno at iba pang sektor upang masugpo ang pagkalat ng HIV sa bansa.

Unang-una, mahalaga ang edukasyon tungkol sa HIV at tamang impormasyon sa pag-iwas dito, na dapat palaganapin ng mga paaralan, komunidad, at lokal na pamahalaan. Dapat din palawakin ang access sa serbisyong medikal, lalo na sa mga

malalayong lugar, upang mas madali ang abot-kayang test at paggamot para sa mga nangangailangan.

Bukod dito, kailangang palawakin din ang

kampanya laban sa HIV, partikular na sa prevention at testing, upang ito’y maging accessi-ble sa kabataan at vulne-rable na sektor. Sa ilalim ng Republic Act 11166, maaaring magbigay ng serbisyo sa mga 15 taong gulang pataas nang walang pahintulot ng magulang. Ang pagtaas ng HIV cases sa Pilipinas ay isang malupit na hamon. Tanging ang mas malawak na kooperasyon, edukasyon, at mga hakbang na nakatutok sa prevention at treatment ang makapagbibigay ng solusyon upang matugunan ang krisis na ito at maprotektahan ang kalusugan at kinabukasan ng bawat Pilipino.

Nag-uumapaw na Pagdududa

APakibilisan ng tulong!

Christian Paul D. Elep

ng Bagyong Kristine, na tumama sa Pilipinas noong Oktubre 2024, ay nagdulot ng malawakang pinsala. Ayon sa National Disaster Risk Reduction and Management Council (NDRRMC), mahigit 6.7 milyong tao ang naapektuhan at 151 ang nasawi. Sa kabila ng mga pangako ng gobyerno na magbibigay ng tulong pinansyal, marami ang nagtatanong kung paano naipamahagi ang mga pondong ito.

Ayon sa Department of Social Welfare and Development (DSWD), Php3.29 milyon ang inilaan para sa mga naapektuhan. Gayunpaman, maraming pamilya ang hindi pa rin natatanggap ang tulong dahil sa mabagal na distribusyon ng ayuda. Iniulat ng Philippine Institute for Development Studies (PIDS) na ang pagkaantala ay nagdulot ng pagkadismaya, kawalang tiwala, at pagdududa sa gobyerno.

Bukod dito, iniulat ng Commission on Audit (COA) ang mga insidente ng maling paggamit ng pondo, na lalong nagpalala ng isyu ng katiwalian at

nagpabagal sa pagbibigay ng tulong. Bagama’t nangako ang gobyerno ng imbestigasyon upang matiyak ang

maayos na pamamahagi ng ayuda, marami ang nagdududa sa kakayahan nitong tuparin ang mga pangako.

Dagdag pa, ayon sa

PUnited Nations Children’s Fund (UNICEF), ang pagkaantala ng tulong ay nagdudulot ng malnutrisyon at panganib sa kalusugan ng mga bata. Marami rin sa mga biktima ang nakararanas ng emosyonal na paghihirap dulot ng pakiramdam na napabayaan sila ng sistema. Patuloy na umaasa ang mga tao sa konkretong aksyon mula sa gobyerno. Ang agaran, wasto, at tapat na tulong ay hindi lamang tungkulin kundi sukatan ng tunay na malasakit, pagkakaisa, at kakayahan ng gobyerno na magbigay ng tulong sa oras ng pangangailangan.

Pagod sa Aralin, Lunod sa Gawain

arami nang parami ang mga mag-aaral na nagrereklamo tungkol sa sobrang dami ng gawain sa paaralan, na hindi na kayang tapusin sa itinakdang oras. Ang labis na responsibilidad na ito ay nagdudulot ng pagkapagod, na nakakaapekto sa kanilang kalusugan at pagganap sa pag-aaral, kaya naman panahon na upang bigyang pansin at solusyonan ang isyung ito.

Ayon sa pag-aaral ng Asia Pacific Journal of Pediatrics and Child Health, 72.8% ng mga estudyante ay may katamtamang panganib na magkaburnout, habang 26.8% ay may mataas na panganib. Dahil dito, nararapat na balansehin ang mga gawain tulad ng takdang aralin at proyekto.

Base sa datos ng Department of Education, umabot sa 404 kabataang estudyante ang

nagpakamatay at 2,147 ang nagtangkang magpakamatay noong School Year 2021-2022.

Ayon kay dating DepEd Secretary Sara Duterte, isa sa mga dahilan ng mga kasong ito ay ang labis na gawain sa

Peligro ng Maling

Pamamahala

Dale S. Bagondol

Pondo ng

Panloloko

Sa gitna ng pagdinig sa badyet, inakusahan ni Bise Presidente Sara Duterte sina House Speaker Martin Romualdez at Appropriations Chair Zaldy Co ng pagkontrol sa pambansang badyet, na umano’y pumipigil sa patas na alokasyon at nagbibigay-priyoridad sa pansariling interes. Mahalaga na masiguro ang tamang pamamahala ng national budget upang matugunan ang mga problema ng bansa.

Ayon sa General Appropriations Act, ang national budget para sa taong 2024 ay 5,767.6 bilyong piso, na may malaking potensyal na baguhin ang sitwasyon ng bansa. Mahalagang suriin ang mga akusasyon ni Vice President Duterte laban kina Romualdez at Co dahil kailangan ng kongkretong ebidensya. Gayunpaman, ang pagtanggi ni Duterte na sagutin ang mga tanong tungkol sa kanyang opisina ay nagdudulot ng alanganin sa kanyang kredibilidad.

Habang sinisiyasat ang kredibilidad ni Duterte, hindi rin dapat balewalain ang depensa nina Romualdez at Co, na nagsasabing ang pambansang badyet ay isang sama-samang proseso. Ngunit, hindi nito tinutugunan ang mga alegasyon, kaya’t kinakailangan nilang magbigay ng detalyadong paliwanag tungkol dito.

Sa kabila ng mga kontrobersiya, ang mga lider ay dapat magpakita ng integridad at unahin ang kapakanan ng sambayanan, sapagkat sa bawat sentimo ng badyet nakasalalay ang kinabukasan ng bansa.

paaralan.

Upang matugunan ito, kinakailangan ang pagsusuri ng mga gawain at ang pagpapalawak ng mga hakbang tulad ng pagbabawas ng hindi kinakailangang gawain at pagaalok ng counseling services.

Sa kabuuan, bahagi ng pagiging mag-aaral ang hirap at pagod, ngunit hindi magiging ganap ang tagumpay kung hindi pinapangalagaan ang kalusugan. Hindi sapat ang mataas na marka kung ang kalusugan naman ay biktima ng labis na pasanin, dahil ang tunay na tagumpay ay ang balanseng tagumpay sa buhay at pag-aaral.

Let’s make Alegria as joyful one. Love Surigao del Norte, Love Alegria, “

Yamang Alegre

Mary Chris M. Gonzales

Tunay na ang pag-alala sa nakaraan na puno ng ligaya at saya ay isang testamento ng karangyaan ng dating pinagmulan. Isang masaganang kasaysayan na binabalik tanaw ng mga tao sa pamamagitan ng mga okasyon at pag-alala nito.

Sa isang dakong munisipyo ng Alegria na puno ng kagandahan ng ala-ala, tradisyon at paniniwala ang nakaukit sa bawat sulok , mapa kalsada o kalye ay may tanda ng dati. Isang nakalipas na hindi mabubura ng isipan at puso ng bawat isa.

Bumabakas ang nakaraan na patuloy na umuusbong sa kasaysayan ng kasalukuyan - ang bawat pawis, tanim, ani at sagwan ng mga ninuno ng mismong lugar na ito na gumawa ng isang magandang istorya ng panahon nila.

Isang lugar na dati rati ay isa lamang sitio Anahaw na parte ng Mainit hanggang sa dumating ang panahon na ito’y yumabong na sa taong June 15, 1968, ito ay tinawag na Alegria na ang ibig sabihin ay “bibo” o kasiyahan.

Pook na biniyayaan ng kasaganahan at karangyaan ng ani at pinagpalang mga tao na handang magtrabaho

DAGDAG KAALAMAN

kaya’t nabansagang isa sa mga tanyag na prodyuser ng palay sa buong probinsya ng Surigao Del Norte, mula noon hanggang ngayon.

Bilang pagpapasalamat sa mga malalaking ani ng bawat magsasaka, ang mga tao ay bumuo ng isang pagdiriwang na walang kinalaman sa relihiyon, isang okasyon na mapa sa ngayon ay sinasalubong sa pagsapit ng buwan ng Hunyo.

“KABIBO FESTIVAL”

KA-pe BI-ko BOD-bod. Ito ang ibig sabihin ng “KABIBO” noon, isang mga pagkaing espesyal na gawa sa bigas bilang isa sa mga pangunahing pinagkukunan ng kabuhayan ng mga tao na naninirahan sa lugar na ang ibig sabihin ay “KASIYAHAN”- ang ALEGRIA.

Mula noong 2017 mapa sa ngayon taong kasalukuyan, ang pagdiriwang na ito ay mas tinangkilik ng mga tao. Mapa bata, matanda, lokal o turista ay nakaabang sa kasiyahang ito na magpapaalala sa kanilang mga puso ang nakaraan na naranasan ng kanilang mga ninuno.

Tunog ng tambol sa buwan ng Hunyo at sayawan sa kalye ang palatandaan nang

Sariwang Yugto

Isa sa maligayang inaabangan ng taumbayan sa Alegria ay ang pagdiriwang ng kanilang taontaong pagdaraos ng KABIBO festival. Alam mo ba na ang salitang “kabibo” sa Alegria, Surigao del Norte na noon ang akala ng karamihan ay tumutukoy sa mga lokal na delicacy tulad ng kape, bingka, at bodbod, ay nagkaroon na ngayon ng mas masayang kahulugan? Sa modernong Alegria, ang “kabibo” ay hindi na lang tungkol sa pagkain kundi sumasalamin na rin sa diwa ng kasiyahan, sigla, at mismong kahulugan ng Alegria—ang tunay na isang Alegre! Mula sa mainit na lasa ng tasa ng kape hanggang sa mainit na lasa ng pista sa saya, patunay na ang wika ay nagbabago kasabay ng kultura sa makabagong panahon.

Isang dakong bahagi sa Mindanao na ang kinagisnan ay makalipas ang ilang taon, ang sinasabi ng bayan, ngayon

pagsisimula ng “KABIBO FESTIVAL”. Okasyon na pamana ng ninuno at itinuturing na yaman ng alegre dahil sa kasiyahan at bibo nitong handog sa mamamayan, at sa makahulugan nitong ibig sabihin sa nakaraan na nagsilbing dahilan ng malinaw na pigura ng dating Alegria at kung gaano kasagana ang bayan na ito.

ay puno ng pananakot sa isipan ng mamamayan bagkus ngayon ay nagpapaindak na ng saya sa taong-bayan.

Kwento ng Pagbabago

Kaya’t tara na’t galugarin natin ang marilag na kagandahan ng Alegria.

ASlegria, pitong letra subalit maraming kayamanan ang handog sa inyong pagdalo. Hindi man sa material na bagay sapagkat mayaman ang aming lugar sa kalikasang yaman. Kahit saang sulok man nakatanaw ang iyong mga mata, binabalot ng kulay berdeng kapaligiran ang umaakit sa iyong mga mata.

Sa tuwing binabanggit ang pangalan ng lugar noong panahong 1900’s walang ibang pumapasok sa niloloob ng mga tao kung hindi isang magulo, mabagsik at iba pang negatibong komento. Halos puro paninirangpuri lamang ang lumalabas sa bibig ng karamihan na nangangahulugan ng paglalarawan ng anyo ng isang lugar.

Away dito, away doon. Patayan dito, patayan doon. Giyera rito, giyera roon. Ganito ang katayuan ng aming bayang-sinilangan — Alegria, Surigao del Norte. Ngunit sandali huwag kang matakot subalit ngayon ikaw na laman ay mamangha sa kariktan ng aming kapaligiran at katiwasayan.

KABIBO sa PASKO Panahon ng Kamusmusan

ubalit hindi lamang ‘yan, sa pagsapit ng buwan ng Disyembre, kung saan nagsimula na ang malamig na hangin na yumakap sa ating katawan at patak ng ulan ang ating maririnig sa kapaligiran. Sa lungsod naman ng Alegria ay inumpisahan ding inilunsad ang programang nagpapaugnay at nagpapaisa ng mga puso ng isa’t isa.

Ang “Kabibo sa Pasko” ang siyang taon-taon na ipinagdiriwang ng mga Alegrianon kasabay na rin ng mga turista na dumadayo pa galing sa iba’t ibang sulok ng mundo. Noong Disyembre 23, sa taong 2024 ay ang pagdiriwang ng ika-anim na beses na kaganapan na siyang tinawag na “electric-float parade” na may temang “Wildlife Wonders of Christmas”. Makikita sa mga mata ang luningning ng mga tuwa at saya, kahit ang mga tao na dumadaan na nakasakay ng pampasaherong bus ay siguradong namamangha sa kariktan na anyo ng kompetisyon.

“Sabay-sabay nating pagyabungin ang Alegria. Let’s make Alegria known to everyone. Ngayon ang tunay na pagbabago, nandiyan sa ating mga kamay ang kinabukasan ng ating pamayanan, bilang

Alegrianon sabay-sabay tayong babangon at baguhin ang kahapon,” wika ni Rene G. Esma.

Bunga ito ng paghihirap ng magigiting na lider sa lungsod. Nagpursige silang linlangin ang isipan ng ibang mamamayan dahil sa mga usap-usapan noon. Tunay ngang bilog ang mundo dahil ngayon lahat kami ay naniniwala sa pagbabago ng aming minamahal na komunidad. Mula sa “ayoko roon, nakakatakot” hanggang sa “tara punta tayo sa Alegria, maraming nakakawiling tanawin”. Simpleng salita na palatandaan ng pag-unlad ng pagkakakilanlan ng aming bayan.

Sa paglipas ng panahon, ang bayan na minsang lugmok noon ay muling bumangon, bitbit ang sigla at pag-asa. Ang mga makukulay na ngiti at masayang ingay na umalingawngaw sa daangbayan ay sumasalamin sa tagumpay ng pagbabago, ito’y nangangahulugan na sa kahit sa gitna ng dilim, may liwanag na naghihintay. Sa pagkakaisa at determinasyon ng mamamayan ay nakamit namin ang sagana ng hiyas na pamana sa kabila ng sakuna.

Luntiang Paraiso

Nais mo bang marating ang tuktok ng mundo? Handog sa’yo ang isang nakakawilling tourist spot na kailanman nagbibigay ng hindi matatawaran na nakakubiling tanawin ng kalikasan sa ibabaw ng kabundukan

Sa Likod ng Kaitaasan

Akyat Patungo sa Alapaap

Simula ng pag-apak ng iyong mga paa sa maputik na daanan ay tiyak na may sasalubong na yakap para sayo — hindi tao kundi ang sariwang hangin na handog nito. Ang paglalakbay patungo sa itaas ay tila parang isang paglalakad sa totoong buhay, ito’y hindi basta-basta bagkus dito masusubukan ang iyong lakas, tiyaga at pagpapasiya hanggang ikaw ay maka-abot sa iyong inaasam na hangganan.

Habang sa patuloy na pag-usad ng iyong talampakan sa matarik na daan, ay hindi lamang ang kadalisayan na esensya ang dumampi sa iyong mga balat kundi kasama na rin ang isang berdeng kulay ng kapaligiran na bumabalot sa iyong mga mata. Gayunpaman, ang ingay at pakikihamok na iyong maririnig sa syudad ay mapapalitan ng tinig ng mga ibon na dumadaloy sa iyong tenga.

Kasaysayan

ng Kabundukan

Sa gitna ng bughaw na langit at berdeng kapaligiran ay naroon nakakubli ang isang hiyas na yaman ng kalikasan sa munisipalidad ng Alegria, Surigao del Norte — ang tinatawag na doña conchita. Ito’y pagmamay-ari ni Mayor Rene G. Esma kasama ng kanyang pamilya. “Nakikita natin na ang ganitong lugar ay pwedeng maka-akit ng mga turista sa lungsod, kaya’t bilang may layunin na wealth and progress ay inilunsad at inayos ko upang maging isang tourist spot sa lungsod” wika pa niya.

Halos limang taon ang pagtayo sa sinasabing pasyalan subalit noong buwan ng oktubre 24, taong 2024, ito’y opisyal na binuksan kasama ipinagdiwang ng iba’t ibang tanyag na mga blogger o content creator sa iba’t ibang sulok ng mindanao.

“Love Surigao del Norte, Love Alegria” dagdag pa niya.

Hanggang ngayon ay bumabaha pa rin ang magandang kuha ng mga litrato sa social media galing sa iba’t ibang bisita. Kung ano ang nasa imahe ay tiyak na ‘yon din ang natatanaw mo sa realidad na magpa-kontento sa iyong mga inaasahan.

Sa halagang 30 pisong entrance fee ay tiyak na sulit na sulit na tanawin ang nag-aabang nito. Higit pa rito, sa iyong pagtingala ay masaksihan mo ang mga talahib na sumasayaw sa bawat ihip ng hangin na bumubulong at nagdadala ng kapayapaan sa kaitaasan. Gayundin, pagkatapos ng mahigit na walong kilometro galing sa sentro ay marating mo na ang rurok ng bundok na sumalubong sa’yo ang nakakamanghang tanawin — ang kariktan ng lake mainit.

Sa pagsibol ng araw, ang kalangitan ay nagliliyab ng kulay kahel o ginto na animo’y obra maestra ng kalikasan. Tulad nito sa pagsapit ng takip-silim ay unti-unting lumilitaw ang mga bituin na nagdadala ng kislap na tila ba’y makakalimutan mo ang lahat ng problema sa maikling sandali. Kasabay pa rito ang liwanag na dala na tinatawag na municipality lights sapagkat ang bayan ng Alegria ay natatanaw mo sa itaas bundok.

Bukod sa ganda ng paligid, may kakaibang

kaanyuan ang doña conchita — isang magkubli sa kalooban sa iyong sarili na magpa-tahimik sa kaisipan at magbigay ng kapayapaan. Karamihan sa umakyat dito ay hindi dahil sa magandang tanawin kundi para sa kalmadong dala nito. Halos bawat tao na nasa itaas ay nagpapahinga at makikita sa kanilang mga mata ang pagod na unti-unting napawi dahil sa panatag na estado sa ibabaw ng kabundukan.

Ang doña conchita ay hindi lamang isang pasyalang destinasyon — ito’y isang

Halik ng kalikasan

Amapayapang lugar na maaring maging “safe place” para sa iyong sarili. Isang testigo na sa kabila ng hirap at pagod ang dinadaanan ay may kagandahan sa kahuli-hulihan. Kaya kung hanap mo ay isang paroroonan na nararamdaman mo ang kariktan ng kalikasan, sarili at kapayapaan, oras na upang galugarin ang hiwaga ng bundok na tiyak maiwan ang iyong puso sa halagang 30 piso sa luntiang paraiso.

ng Doña Conchita Nature Farm sa Alegria ay hindi lamang isang sagisag ng kalikasan, kundi isang patunay ng pagmamahal at respeto sa pinagmulan, na ipinangalan kay Dona Conchita bilang pagpupugay ng kanyang anak na si Mayor Rene G. Esma.

Ipinagmamalaki ng pamilya Esma ang pamana ng kanilang ama, isang magsasaka, sa pamamagitan ng maingat na pag-aaruga at patuloy na pagpapalago sa farm na pinalilibutan ng luntiang taniman at matatayog na puno, nagbibigay ng kapayapaan sa mga bisitang nais takasan ang abalang buhay. Sa likod ng mala-paraisong tanawin ay kuwentong kasaysayan, pagsisikap, at halik ng kalikasan.

Lunas ng Kamandag Katas ng

Panginginig at takot ang unang reaksyon ng ibang tao sa tuwing nakakakita sila ng ahas ngunit sa bayan ng Alegria sa Surigao Del Norte, isang uri ng ahas ang sinasadyang puntahan ng mga maysakit.

Si Roselio Cusit Jr. o mas kilala sa tawag na Datu Kamandag ay isang kilalang manggagamot na gumagamit ng makamandag na Pit Viper o Dupong bilang bahagi ng kanyang panggagamot.

Ang Pit Viper o Dupong ay isang uri ng ahas na kabilang sa pamilya ng Viperidae. Kilala ito sa kanyang matutulis na pangil at ang kakayahang maglabas ng venom na maaaring maging mapanganib.

Noong dekada 90, nang matuklaw siya ng ahas, naisip niyang magpatuklaw muli dahil malayo siya sa hospital. Mula noon, dinayo na siya ng mga pasyente mula sa iba’t ibang probinsya ng Mindanao lalo na ang mga may malubhang kondisyon tulad ni Geoli Queen Junio na naglakbay ng walong oras mula Bukidnon na na-diagnose na may leukemia noong

2015.

Kabuhayan

Asniah S. Hadji-Ali

Isang punong umiiyak ng puting likido, maaaring gamitin upang makalikha ng iba’t ibang produkto.

Sa kanyang mga paggamot, ginagamit ni Datu Kamandag ang snake oil o isang langis mula sa taba ng ahas na pinapahid sa mga sugat sa pagpapagaling.

klase ng protina at enzymes ang kamandag ng ahas na maaaring kapaki-pakinabang, ngunit nagbabala siya na maaaring ikamatay ng tao ang kagat ng dupong.

Sa loob ng limang taon, si Geoli ay bumabalik kay Datu Kamandag at unti-unting bumuti ang kanyang pakiramdam.

Ayon kay Dr. Mace Licuanan, may iba’t ibang

Hindi niya inirerekomenda ang magpakagat sa anumang uri ng ahas para sa paggamot, dahil ang maling paggamit ng mga sangkap na ito ay nagdudulot ng panganib sa kalusugan. Mahalaga ang masusing pagaaral sa mga tradisyonal na pamamaraan ng paggamot kasabay ng modernong medisina.

Rubber Tree, nakilala sa siyentipikong pangalan na Hevea Brasiliensis ay isang mahalagang puno na pangunahing pinagkukunan ng natural na goma. Ang puno ay naglalabas ng latex, isang gatas na dagta mula sa balat ng puno, naglalaman ng mga 30% goma, kaya’t mahalaga ito sa paggawa ng mga produkto. Ang Pilipinas ay isa sa mga pangunahing prodyuser ng natural na goma sa mundo at ang industriya ng goma ay itinuturing na isa sa pinakamakapital na agroindustriyang negosyo sa bansa.

Batay sa Davao Oriental Official Website, ika-anim ang Pilipinas sa buong mundo sa produksyon ng natural na goma, na karamihan ay nagmumula sa Mindanao.

Kabilang sa mga partikular na produkto mula sa goma ang mga gulong at accessories ng eroplano at trak, mga profile ng pinto at bintana, hose, sinturon, matting, sahig at dampeners, mga anti-vibration mounts, guwantes, bola ng laruan, rubber bands, pintura, pandikit para sa paggawa ng papel, karpet, tela, at marami pang iba.

Sa pangkalahatan, ang mga ganitong uri ng panggagamot ay nangangailangan ng masusing pag-aaral at pagsusuri. Bagamat may mga paniniwala at testimonya ukol sa bisa ng kamandag ng ahas bilang lunas, mahalagang tandaan na may kaakibat itong panganib.

Sinapupunan ng Kinabukasan

Ang plastic bag na karaniwang itinuturing na basurang materyal ay hindi inaasahang solusyon na nagbigay-daan sa ilang makabagong pag-aaral.

Ayon sa dalawang mananaliksik sa US at Australia, ang Artificial Womb ay isang teknolohiya na tumutulong sa mga premature na sanggol. Plastic bag na ginawang artificial womb ay isang makabagong teknolohiyang mabubuhay at madedevelop ang isang fetus na para lang ding nasa loob ng sinapupunan ng kanyang ina.

Isang makabagong eksperimento sa Children’s Hospital of Philadelphia sa Pennsylvania ang nagbigay pag-asa para sa mga premature na sanggol sa pamamagitan ng artificial womb.

Hindi ito ang unang pagkakataon na sinubukan

ang ganitong bagay sa pamamagitan ng eksperimento sa mga hayop. Noong dekada 1990, may isang labolatoryo sa Tokyo na nagsagawa ng katulad ng mga eksperimento na hindi nagtagumpay.

Layunin ng mga mananaliksik na tulungan ang extremely preterm or premature babies na hindi kayang gamutin sa traditional incubators upang makuha ang kinakailangang nutrisyon at oxygen.

Ang mga premature babies ay mga sanggol na ipinanganak na kulang sa buwan, ipinanganak na sila bago umabot ng ika-37 na linggo sa sinapupunan.

Ayon sa World Health Organization noong 2023, nasa 15 milyong sanggol ang ipinapanganak nang premature bawat taon, kung saan 1 milyon ang namamatay dahil sa mga komplikasyon.

Ayon sa US Centers for Disease Control and Prevention, tumaas ang bilang ng mga ipinanganak nang maaga mula sa 10.1% noong 2020 sa 10.5% noong 2021.

Mahalaga ang patuloy na pananaliksik upang mabigyan sila ng mas magandang pagkakataon sa buhay, ang sinapupunan ng kinabukasan.

Tulad ng ibang mga kalakal, ang industriya ng goma ay nahaharap sa ilang mga hamon, kabilang ang mababang produktibidad ng bukirin, nabawasang kalidad ng latex, at kakulangan ng suplay ng Quality Planting Material (QPM). Ang mga problemang ito ay nagiging hadlang sa pagpapalawak ng industriya.

Sa lungsod ng Alegria Surigao Del Norte, partikular sa Budlingin, ay may mga rubber trees na nag-aambag sa lokal na ekonomiya. Ang mga punong goma na ito ay hindi lamang nagbibigay ng natural na goma kundi pati na rin ng mga oportunidad para sa mga residente. Sa pag-unlad ng mga rubber plantations, maaaring mapalakas ang produksyon ng goma na ginagamit sa iba’t ibang industriya, mula sa paggawa ng gulong hanggang sa mga gamit sa bahay. Sa pagkakaroon ng mga rubber trees sa Budlingin, ito ay nagbigay ng kabuhayan sa mga lokal na magsasaka. Sa tamang pagsasanay at suporta, ang mga residente ay maaaring matutunan ang wastong pamamaraan ng pagtatanim na magreresulta sa mas mataas na kalidad ng goma at kita.

Ang mga programang pang-gobyerno at mga inisyatibo mula sa mga NGO ay mahalaga upang matulungan ang mga komunidad na mapalago ang kanilang mga kakayahan.

Ayon sa Philippine Statistics Authority, ang produksyon ng goma ay bumaba ng 8.5% sa ikalawang kwarter noong 2023 kumpara sa parehong panahon noong 2022.

Upang mapabuti ang industriya, ang mga gobyerno ay nagtataguyod ng mga programa para sa teknolohiya at produksyon ng semi-processed rubber crepe, na nagkaroon ng mataas na presyo sa merkado.

Ang industriya ng goma sa Pilipinas, kahit na may mga hamon, ay may malaking potensyal sa pag-unlad.

Sa pangkalahatan, kailangan pa rin nating maging maingat sa kalikasan at huwag abusuhin ito sapagkat ang katas ng kabuhayan ay dito nagmumula.

Hologram: Pagsilip sa Hiwaga

MAsniah S. Hadji-Ali akabagong imbensyon ang magdadala sa atin sa isang kamangha-manghang paglalakbay sa mga lihim ng microscopic na mundo.

Ang Digital Holographic Microscopy (DHM) ay isang bagong paraan ng microscopy na pinagsasama ang digital holography at microscopy. Sa DHM makikita ang mga transparent na selula gamit ang mga simpleng cell culture plates. Naimbento ni Dennis Gabor ang Holography para mapabuti ang electron microscopy pero mas kilala ang DHM sa light microscopy kaysa sa electron microscopy.

May dalawang uri ang DHM: Transmission DHM at Reflection DHM. Ang transmission DHM ay sumusukat sa ilaw na dumadaan sa sample habang ang reflection DHM ay kumukuha ng larawan mula sa ilaw na nagbabalik mula sa sample.

Ayon sa Rhiab.com, ang DHM ay gumagamit ng digital holography upang makuha ang impormasyon ng light wave front mula sa mga specimen na nagiging hologram na pinoproseso ng computer upang makabuo ng detalyadong imahe.

Sa light microscopy, nakakatulong ang DHM sa 3D characterization ng mga sample at sa pag-aaral ng mga buhay na selula. Mahalaga ito para malaman ang mga biological processes.

Batay sa pag-aaral ng Maholoran Lab, ang teknolohiyang ito ay mahalaga sa materyal na buhay na agham na nagbibigaydaan sa pagsusuri ng transparent na cell nang walang kulay o label.

Maraming pakinabang ang DHM. Halimbawa, nagbibigay ito ng 3D characterization kahit sa mga transparent na bagay tulad ng mga selula. Mahalaga ito sa mga mabilisang eksperimento. Ang DHM ay nagpapahintulot ng mabilis na pagsusuri ng mga surfaces na hindi kailangan ng

mechanical movement na karaniwang kailangan sa ibang microscopy upang mas mabilis ang pagkuha ng mga imahe.

May mga kaugnayan din ang DHM sa ibang microscopy methods tulad ng interferometric microscopy at optical coherence tomography. Lahat ng ito ay gumagamit ng reference wave front.

NMundong Bilog, Dala ay Pagbabago

Asniah S. Hadji-Ali oong 2019, nagpasimula ang mga guro ng Alegria Stand Alone Senior High School (ASASHS) ng isang proyekto para sa malinis at ligtas na kapaligiran. Ang Spherical-Metallic Empty Bottle Collector na dinisenyo upang mag-imbak ng plastik na basura sa paaralan.

Ang Spherical-Metallic Empty Bottle Collector ay isang hugis bilog na imbakan na idinisenyo upang maging kaakit-akit at madaling gamitin ng mga mag-aaral.

Ginawa ito mula sa metallic materials upang matiyak ang tibay nito sa iba’t ibang kondisyon ng panahon na nagresulta sa mas maraming plastic bottle na nakokolekta nito sa paglipas ng panahon.

Batay sa National Library of Medicine, ang DHM ay nagbibigay ng 3D na impormasyon ng mga sample na nagpapahintulot sa mas malalim na pagsusuri ng kani-kanilang mga katangian.

Ang DHM ay mas mura kumpara sa ibang microscopy dahil mas kaunti ang lenses at objectives na kailangan, mas mababa ang gastos ng mga bahagi.

Ang transmission DHM ay nagbibigay ng Quantitative Phase Measurement (QPM) ng mga buhay na sesula. Ang teknik na ito ay hindi nakakasira sa function ng mga selula kaya’t pwede itong pag-aralan nang matagal.

Nakakatulong ang DHM para sa long term studies. Ang kakayahang makakuha ng impormasyon nang hindi nakakasira sa mga selula ay malaking tulong sa mga pag-aaral.

Sa kabuuan, ang imbensyong ito ay dapat paunlarin dahil nag-aalok ito ng makabagong paraan upang masilip ang mga mahiwagang holographic microscopy.

AAng pangunahing layunin ng proyekto ay pangalagaan ang ating mahal na kalikasan. Dito iniipon ang mga plastic bottle na pinag-gamitan ng mga mag-aaral. Inihikayat ang lahat hindi lamang ang mga mag-aaral kundi maging ang mga guro na itapon ang kanilang plastic bottle sa nasabing proyekto.

Ang mga nakalap na plastic bottle mula sa spherical collector ay kinukuha ng ScienECS — ang taga kolekta ng basura sa

paaralan at muling binibigyangbuhay sa pamamagitan ng recycling. Sa bawat plastik na na-recycle, may bagong pag-asa na nagbubukas para sa ating kalikasan.

Ang proyektong ito ay nagsisimbolo ng pagkakaisa. Sa tulong ni Engr. Rolando T. Mazo, asawa ng isa sa mga guro, ay nagbahagi ng kanyang kaalaman at tumulong sa paggawa. Ang kanyang masipag na kamay at malikhaing isip ay nagbigay ng malaking tulong sa proyekto.

Hindi naging madali ang proseso ng proyekto sapagkat kinakailangan nilang maglaan ng pera para sa mga materyales at iba pang gastusin.

Sa kabuuan, ang mga guro ng ASASHS ay nagpakita ng liderato at inobasyon. Ang proyekto ay hindi lamang nakatuon sa pagpapaunlad ng kapaligiran, kundi pati na rin sa paghubog ng mga responsableng mamamayan sapagkat ang mundong bilog na ito, dala ay pagbabago.

Bote sa Bawat Bloke

Asniah S. Hadji-Ali ng mga boteng itinatapon na kung saan-saan matapos gamitin ay maaaring magbigay ng matibay na tirahan para sa iyo.

Isang makabagong proyekto ang inilunsad ng Municipal Environment and Natural Resources Office (MENRO) sa Alegria, Surigao del Norte, upang mapakinabangan ang mga boteng ito sa isang kapaki-pakinabang na paraan: ang paggawa ng hollow blocks.

Ang hollow block o kilala rin sa Concrete Hollow Block (CHB) ay isang uri ng bloke na may mga butas sa loob na gawa sa kongreto. Ito ay kadalasang ginagamit sa pagpapatayo ng mga pader para sa iba’t ibang layunin kagaya ng mga gusali at konstraksyon dahil sa gaan at tibay nito.

Ang MENRO sa Alegria ay nagbigay-buhay sa mga boteng kanilang nakokolekta mula sa kabahayan ng munisipalidad upang gawing hollow blocks. Sa ganitong paraan, hindi lamang nababawasan ang basura kundi nagkakaroon din ng bagong gamit ang mga ito.

Ang proseso ng paggawa ng hollow blocks mula sa mga crush na bote ay may ilang hakbang. Una, ang mga bote ay kinokolekta mula sa mga bahay-bahay.

Pagkatapos, hinuhugasan ang mga ito bago ipasok sa isang makina na nagdurog sa mga bote. Ang durog na bote ay hinalo sa semento. Pagkatapos ng paghahalo, ang pinaghalong materyales ay ihuhulma sa mga molde. Sa wakas, ibibilad ang mga hulmang hollow blocks ng isang linggo upang matuyo at tumigas.

Ang pangunahing benepisyo ng prosesong ito ay ang pagtulong sa pagbawas ng nakatambak na mga bote. Ang mga durog na bote na dati rati ay nagiging sanhi ng polusyon ay ngayo’y nagiging bahagi ng solusyon.

Sa kabuuan, ang MENRO sa Alegria ay hindi lamang nakatuon sa produksyon ng hollow blocks. Ang kanilang proyekto ay naglalayong palaganapin ang kamalayan tungkol sa tamang pamamahala ng basura at ang kahalagahan ng recycling, na mahalaga sa pagbuo ng isang mas malinis at mas luntian na kapaligiran para sa lahat.

Solusyon sa Panibagong Henerasyon

Asniah S. Hadji-Ali

Alegria Stand Alone Senior High School (ASASHS), ay naglunsad ng panibagong proyekto na tinatawag na MRF.

Ang mga materials recovery facilities ay mga pasilidad na nag-aayos ng mga basura para sa recycling. Layunin nitong mapakinabangan at bigyan ng halaga ang mga materyales na maaari pang gamitin muli.

Sa proyektong ito, layunin ng

Alegria Stand Alone Senior High School (ASASHS) na bumuo ng isang epektibo at sustainable na sistema ng pamamahala ng basura. Ang layunin ng kanilang inisyatiba ay makalikha ng isang maayos at sistematikong proseso na tutugon sa mga hamon ng waste management sa paaralan.

Magkakaroon ng pagkakataon ang mga mag-aaral na matutunan ang wastong pamamaraan ng pag-recycle at paghihiwalay ng basura sa loob ng MRF, na nagbibigay-diin sa kanilang responsibilidad.

Ang tamang paghihiwalay ng basura ay isang mahalagang

hakbang upang mas mapadali ang proseso ng pag-recycle at masigurong ang mga materyales ay mapapakinabangan muli.

Hininga sa Dilim

Asniah S. Hadji-Ali

Isang mag-aaral mula sa Alegria Stand Alone Senior High School (ASASHS) ay may sakit na leukemia stage 4. Sa kabila ng kanyang kondisyon, nagpakita siya ng tapang at nag-iwan ng hindi malilimutang alaala.

Ang leukemia ay cancer sa dugo, kung saan nagbabago ang mga selula (cells) ng katawan at sinasapawan ng white blood cells ang bilang ng mga red blood cells. Apektado rin dito ang utak sa buto o bone marrow at ang sistemang limpatiko.

Ang hindi tamang pagtatapon ng basura ay nagdudulot ng malawakang epekto sa kalikasan at kalusugan, kabilang ang pagbaha at masamang amoy mula sa nabubulok na basura.

Ayon kay DILG Secretary Benjamin Abalos Jr., umaabot sa 22 milyong tonelada ng basura ang nalilikha sa bansa bawat taon. Sa huli, ang bawat piraso ng basurang ating itinatapon ay malaking tulong upang baguhin ang ating kapaligiran at sa pamamagitan ng maliit na hakbang tayo ay nagbibigay ng malaking epekto sa kalikasan.

Sa pagluwal ng Sinag

Asniah S. Hadji-Ali

Isang bituin ang isisilang upang magbahagi ng kanilang liwanag para sa mas maliwanag na kinabukasan.

Ang Generation Beta, ayon kay Mark McCrindle, ay binubuo ng mga batang isisilang mula 2025 hanggang 2039. Sila ang magiging susunod na henerasyon na inaasahang mabubuhay hanggang ika-22 siglo, na may malaking bahagi sa paghubog ng hinaharap ng lipunan.

Ayon sa mga eksperto, ang Generation Beta na sakop ang mga ipapapanganak sa 2025 hanggang 2039 ay matindi ang technological fluency dahil sa paglaki ng artificial intelligence.

“While many millennial parents used social media to document their children’s lives, Generation Z knows more about both the positives and challenges that come with social media use from a young age. Gen Z parents are more likely to strongly agree that limiting their child’s screen time is a high priority for them,” ayon kay McCrindle.

Mahalaga ang pag-unawa sa bawat henerasyon para sa maayos na komunikasyon, dahil bawat henerasyon ay may mahalagang bahagi

Ayon kay Dr. Herdee Luna, President ng Philippine Society of Oncologists, na ang cancer ay ang abnormal na paglago ng mga selula at tissue sa katawan. Sa halip na kontrolado ang paglago ng mga ito, ang mga ito ay maaaring lumaki, kumalat at magkaroon ng komplikasyon. Isa ito sa top 5 ng mga pinaka-nakamamatay na cancer sa Pilipinas. Dahil ang ilang uri nito ay hindi kaagad nagpapakita ng sintomas, ang cancer na ito ay itinuturing na silent killer. Ang sakit na ito ay maaari rin makita sa mga maliit na bata hanggang sa kanilang pagka-teenager at “childhood cancer” ang tawag dito. Ngunit mas marami pa rin ang insidente sa mga matatanda, depende sa uri at klase nito.

May dalawang pangunahing klase ang leukemia: acute at chronic. Ang acute ay ang mabilis na paglago ng cancer lalo na pag hindi ito naagapan o nabigyang pansin. Samantala, ang chronic naman ay mabagal ang epekto nito sa katawan at hindi ito kapansinpansin kahit ilang taon na ito sa katawan. Ito ay madalas napapansin na lang kapag lumalaki na ang lymph nodes ng pasyente o kung mayroon nang kapansin-pansin na sintomas.

sa kasaysayan. Inaasahan na ang Generation Beta ay magiging mas responsable sa kanilang papel sa lipunan, na magbubukas ng maraming oportunidad para sa hinaharap.

Sa kabuuan, ang pananaw at aksyon ng Gen Beta ay magiging mahalaga sa paghubog ng mas maliwanag na kinabukasan. ay may mahalagang bahagi sa kasaysayan.

Maraming sintomas ang leukemia nakadepende sa uri nito gaya ng lagnat, panginginig, pagbaba ng timbang, sobrang pagod o panghihina, pananakit ng buto, pamamaga at paglaki ng liver o spleen, madaling pagdurugo, madalas mag-balinguyngoy o nosebleed at pagkakaroon ng petechiae o maliit at mapulang pantal sa balat.

Ang ilan sa salik ng pagkakaroon ng leukemia ay sa paninigarilyo, genetic

mutation, radiation exposure at namamana sa pamilya.

Ang mga stage ng cancer ay karaniwang nahahati sa apat na antas, mula sa Stage 0 (mga hindi pa invasive na selula) hanggang Stage IV (kung saan ang cancer ay kumalat na sa ibang bahagi ng katawan).

Ang stage 4 na kanser ay nangangahulugan na ang kanser ay kumalat na sa iba’t ibang parte ng katawan at ito ang pinaka huling yugto ng kanser.

Gayunpaman, may mga treatment ito gaya ng Chemotherapy, Biological therapy, Targeted therapy, Radiation therapy, Stem cell transplant ngunit ang mas pinakainam na paraan sa pag-iwas ay ang tamang pangangalaga sa katawan.

Sa makabagong panahon malaki ang papel na ginampanan ng teknolohiya sa larangan ng medisina. Ang mga bagong gamot at pamamaraan ang nagaalok ng bagong pag-asa sa mga pasyente na may sakit.

Ito ay isang mahalagang paalala sa atin na pahalagahan ang buhay at huwag mawalan ng pag-asa sa kahit anong bagay na kinakaharap. Ang tamang pangangalaga sa kalusugan ang siyang pinakamainam na gamot laban sa anumang sakit.

“Kahit cancer pa ang sakit mo kaya kang pagalingin ng Diyos”, pahayag ni Doc. Willie Ong, isang doktor sa medisina at espesyalista sa puso at siya rin ay may Master’s Degree sa Public Health.

Sa huli, ang sakit na leukemia ay isang seryosong sakit ngunit sa tulong ng teknolohiya posible ang pag-asa na gumaling. Mahalaga rin ang kaalaman at pag-unawa sa sakit na ito at ang pinakamahalaga sa lahat ay ang pananampalataya sa poong maykapal sa oras ng hininga sa dilim.

Inaasahan na mas lalong uunlad at mas responsable ang Generation Beta sa kanilang papel na gagampanan sa lipunan at mas maraming oportunidad ang magbubukas na tiyak na maghuhubog sa hinaharap ng mundo.

Sa kabuuan, ang Generation Beta ay magdadala ng pag-asa at liwanag para sa hinaharap. Ang kanilang mga pananaw at aksyon ay magiging mahalaga sa paghubog ng mas maliwanag na kinabukasan.

Tiktok:

Bantang Paggapos

Asniah S. Hadji-Ali

Ang TikTok ay isang tanyag na plataporma ng social media para sa paglikha, pagbabahagi, at pagtuklas ng maiikli at mabilis na mga video, karaniwang tumatagal mula 15 segundo hanggang tatlong minuto.

Inilunsad ng ByteDance noong 2017, mayroon itong mahigit isang bilyong aktibong gumagamit sa buong mundo, na pangunahing umaakit sa Gen Z.

Ang app ay nagtatampok ng iba’t ibang nilalaman tulad ng dance challenge, komedyang skit, at edukasyonal na video, na pinapagana ng makapangyarihang algorithm para sa personalisadong feed sa “For You Page.”

Ayon sa CBS News, ang 170 milyong gumagamit ng TikTok sa US ay lubhang nagulat noong Sabado ng gabi nang hindi ma-ccess ang napaka popular na app. Bago ang opisyal na pagbabawal negdesisyon ang Tik Tok na isara ang serbisyo nito. Ang mga gumagamit ay bumungad sa mensaheng “Sorry, TikTok isn’t available right now” matapos na hindi umano maaaring gamitin sa ngayon ang naturang plataporma.

Ayon sa mga online report, dahil sa pangamba na ang nagmamay-ari nito sa China ay nagdudulot ng banta sa pambansang seguridad, banned na ito sa US. Datapwat, tumanggi ang may ari nitong Chinese company na ByteDance na sundin ang batas para ibenta ang TikTok sa isang American Firm.

Impyerno sa Lupa

SAsniah S. Hadji-Ali a ilalim ng mainit na araw at malakas na hangin, ang mga naglalagablab na apoy ay nagdadala ng pagkawasak.

Ang wildfire ay mga mapanganib na apoy na tila may sariling buhay mabilis na lumaganap sa mga halaman at kagubatan.

Ang mga epekto ng pagbabago ng klima ay humantong sa mas tuyo at mas mainit na mga kondisyon, na nagsasama ng potensyal para sa mga sakuna na wildfire.

Sinabi ni California Gov. Gavin Newson na ang wildfires na ang matatawag na pinakamapangwasak na natural disaster sa kasaysayan ng U.S,

na tumupok sa libo-libong kabahayan at napilitan ang humigit kumulang 100,000 katao na lumikas.

Ayon sa balita kasalukuyang umabot sa 28 ang bilang ng mga nasawi mula sa mga sunog sa Los Angeles noong Huwebes, habang halos 22 indibidwal ang nananatiling nawawala at libu-libong residente ang nawalan ng tahanan, ayon sa AP.

Dagdag pa rito, sumiklab ang mga sunog sa kagubatan noong unang linggo ng Enero, pinapa-

gana ng malalakas na hangin mula sa dagat at sobrang tuyong kondisyon, ayon sa NBC.

Ayon kay Dorothy McCoy, isang Filipino-American mula sa Cagayan de Oro City na matagal nang naninirahan sa Amerika, ang tinatawag na Santa Ana Winds o Devil Winds ang dahilan ng malawakang wildfires sa Los Angeles, California.

Ayon sa ulat ni Dano Tingcungco sa “24 Oras Weekend” noong Linggo, nagulat ang mga kapatid na Pilipino na sina Zyler at Zzayra Lanic mula sa California nang hindi sila makagamit ng TikTok sa gabi ng Enero 18. “Bigla siyang nag-stop, January 18 pa lang, and 9:00 pa lang po. So parang ang labo po ng nangyari kasi sabi nila January 19,” Zyler said. Sa kabuuan, nagdulot ang TikTok ng pagkabahala at kalituhan sa maraming gumagamit nito. Sa kabila ng bantang paggapos, patuloy pa rin ang pag-asa ng mga tao na maibabalik ang kanilang koneksyon.

Kislap ng Inobasyon

Asniah S. Hadji-Ali

SKaya naman sa oras mag simula ang apoy mabilis na itong kakalat dahil sa pagiging tuyo at dadagdagan pa ng lakas ng hangin na mahihirapan ang technology ng tao na habulin ang mga apoy nito.

Upang maiwasan ang mga wildfire, mahalaga ang paglilinis ng mga tuyong materyales, paglikha ng firebreak, wastong pag-aalaga sa kagamitan, pag-iwas sa paninigarilyo sa delikadong lugar, at pagsasagawa ng mga programa sa edukasyon para sa kaligtasan ng komunidad.

Sa Kabuuan, mahalagang pangalagaan ang kalikasan upang maisalba ang buhay, ari-arian, at kalikasan upang mapigilan ang impyerno sa lupa.

a paglipas ng panahon naging malikhain ang mga tao at mas pinaunlad lalo ang kanilang kakayahan na mag-imbento.

Ginawa ng tao ang Artifical Intelligence upang mapadali ang mga gawain, mapabuti ang mga desisyon, at lumikha ng mga solusyon sa mga komplikadong problema.

Ayon sa Wikipedia, ang artipisyal na katalinuhan (AI) ay tumutukoy sa kakayahan ng mga makina na magpakita ng katalinuhan, at ito ay isang sangay ng computer science na naglalayong bumuo ng mga naturang sistema.

Ang terminong ito ay unang ipinakilala ni John McCarthy sa Kumperensiya sa Dartmouth noong 1956, kung saan inilarawan niya ang AI bilang isang agham at inhinyeriya na nakatuon sa paglikha ng mga intelihenteng makina.

Ang AI ay may kakayahang matuto, magisip at gumawa ng karaniwang gawain ng

mga tao subalit may malaking pagkakaiba ito kumpara sa tao, sapagka’t ang tao ay may emosyon at intuwisyon, ang AI ay nakabatay sa datos at algorithm.

Ayon sa PressOne.ph, mas naging sikat ang AI dahil sa kakayahan nitong makipag usap o chat sa mga tao, at higit sa lahat, ang kakayahan nitong mag-generate ng tila ba orihinal na content, tulad ng text, mga litrato, audio, at maging video. Ito ang tinatawag na generative AI, at ito ang dahilan kung bakit mayroon nang mga produkto sa internet tulad ng ChatGPT, Google Gemini, at marami pang iba.

Bukod dito, sa larangan ng edukasyon may malaking naiambag ang AI sa pamamagitan ng pagbibigay ng personalisadong kurikulum at pamamaraan ng pagtuturo. Ginagamit din ang AI sa pagbuo

ng chatbot na maaaring tulongan ang mga mag-aaral sa kanilang mga tanong sa mabilis na paraan at palawakin ang kanilang kaalaman sa larangan ng iba’t ibang paksa.

Sa pag-aaral, ang pinakalantarang masamang epekto ng AI ay natutukso kang maging tamad at mandaya. Likas naman sa tao ang humanap ng pinakamadali at mabilis na paraan.

Subalit sa likod ng mga benepisyo, may mga hamon din na kinakaharap. Ang labis ng paggamit ng Artificial Intelligence ay baka maging sanhi ng pagkawala ng iyong galing sa pagresolba ng problema at tiwala sa sarili. Sa kabuuan, ang AI ay may malaking tulong para sa lahat at sa tamang paggamit nito ay tiyak na makakatulong ka sa mundo. Dapat tayong maging mapanuri at maging edukado sa dala ng kislap ng inobasyon.

HAKOT MEDALYA

ASASHS Taekwondo Team nangibabaw sa arena

Maria Sabine L. Asistories

Tatlong atleta ng ASASHS taekwondo team, nanaig at nanalo ng medalya sa Isang ginanap na torneyong 2024 Caraga Regional Interschool Taekwondo Championship noong Oktobre 19 2024 sa SM City Butuan.

Madami Mang mga katunggaling nakakaharap ay nakayanan ni parin ni Art Rivas, Vhenz Dave Palisan at Joshua Pass na makapag-uwi ng medalya kahit na wala Silang maayos na lugar sa tuwing nagsasanay ito.

Unang lumaban ang silver medalist na si Joshua Paas at sa bawat sipa nito ay sapol ang trunk protector ng kanyang kalaban. Hindi naman nag papabugbog ang kanyang katunggaling si Arthur Marabosal at sinapol ang kanyang ulo gamit ang Isang solid na front kick.

Nauwi naman ito sa malaking puntos ng kalaban, Kahit na ano man ang gawin ay mataas parin ang puntos ni Marabosal na 24 habang may 20 lamang si Paas. Kaya pumangalawa lamang ito.

Nahulog lang din sa pangalawang pwesto si Palisan dahil sa galing ng kanyang katunggali.

Malalakas na sipa at bilis ng kanyang katawan ang ibinida ni Rivas. Nagagawan nitong sapolin ang ulo

at trunk protector ng kalaban kaya mataas ang naging puntos nito. Hindi naman nagpa-talo si Emman Campado at agresibong umaatake

kay Rivas. Kada sipa ni Campado, ay siyang bilis naman ni Rivas sa Pag-iwas. Pinipilit nitong

sipa ng

ASASHS FC pinabagsak Mainit FC sa kanilang Championship game

1-0:

Mainit, SURIGAO DEL NORTE – muling nadepensahan ng Alegria Stand Alone

sinasapol ang ulo ni Rivas ng magkaroon ito ng tatlong puntos, ngunit sadyang magaling at mabilis si Rivas dahil na alarma agad ito at nakaiwas. Natapos ang laro na may mataas na puntos si Rivas na 25 habang 18 lamang kay Campado. Nabawi ni Rivas ang kanyang mga kasamahang taekwondo na si Paas at Palisan ng iuwi nito ang ginto. Kahit na pangalawa lamang ang dalawa ay naipanalo naman nito ang dinadalang pangalan ng kanyang paaralang ASASHS.

Pinangaralan ang tatlong atleta sa medalyang kanilang nauwi.

Kampeon Vernal muling nanaig sa tatlong pagkakataon sa Table Tennis Championship

Senior High School Football Club ang kampeonato 1-0, sa kanilang Championship Game sa Municipality of Mainit, Surigao Del Norte nitong Miyerkules ika-27 ng Nobyembre taong 2024.

Pinangunahan ni Alatraca Constantine ang laban ng siya ay magtala ng kaisa-isang goal sa laban kung saan ito rin ang nagsilbing daan upang sila ay manaig.

Sa First half ay ganado ang dalawang team sa pag-atake hanggang sa ikadalawampu’t pitong minuto ng laban kung saan naitala ni Alatraca ang kaisa-isang goal upang pangunahan ang ASASHS sa laban.

Sinubukan namang sumagot ng atake ang MAINIT pero sila ay

nabigo nang ipinamalas ng ASASHS ang kanilang malapader na depensa.

Sa second half naman ay sinimulan ng MAINIT ang laban ng isang pursigidong pagpapasya sa kanilang bawat atake ngunit mas lalo pang hinigpitan ng ASASHS ang kanilang depensa.

Pilit pang dinagdagan ng ASASHS ang kanilang score sa pamamagitan ng isang free kick kung saan muntikan itong maka goal ngunit nakabawi naman ang kabilang team nang makakuha ng red

card ang ASASHS kung saan nagresulta ito sa isang penalty kick, sa mabuting palad hindi ito nagtagumpay, nagpatuloy ang laban hanggang tumunog ang huling pito senyales na tapos na ang laro kung saan nagtagumpay ang ASASHS.

Patuloy pa rin ang preparasyon ng ASASHS FC patungo sa kanilang laban sa CRAM 2024 kung saan tuwing hapon ng Biyernes ang kanilang walang humpay na pagsasanay.

Elly Boy L. Pacquiao

Claver, Surigao del Nortemuling nanaig ang Table tennis athlete ng ASASHS na si Vincent Vernal sa ikatlong pagkakataon nitong laban Ning Nobyembre 29, 2024 na ginanap sa Mainit NHS.

Matapos ang naging laban nito noong taong 2024 kung Saan ay na depensahan nito ang kanyang titolo bilang regional player, ay muli nitong inangkin ang kanyang trono sa mga kamay ni Mico Espanto. Wala itong sinasayang na bola , at walang hampay ring pinapatayan ng bola. Sa bawat hampas nito na mala tigre ay ganun din ang kanyang pag-asa na manalo.

DISIPLINA BAWAT ATLETA

Gaano ba kahalaga ang pagkakaroon ng disiplina? Kaya ba nitong baguhin ang isang taong walang pakialam sa mga bagay sa kanyang paligid? Isa lamang yan sa mga tanong ng isa sa atleta at gaya ng palaging sinasabi ng bawat coach ay kailangan talaga ang pagkakaroon ng disiplina ng bawat atleta.

Gaya na lamang sa nagiging problema ng

ASASHS volleyball girls kung saan ay palagi silang nakukulangan sa pagdidisiplina at ang mga aksyon nila ay hindi na naaayon sa mga tamang gawain sa loob ng court. Ito ang pangunahin nilang nagiging problema dahil halos lahat sila ay palaging late na dumarating sa tuwing may ensayo, dumadagdag pa ang kanilang hindi pagseseryoso sa loob ng court. May mga panahon na puro tawa lamang sila buong oras at minsa’y ang gusto nila ang nasusunod

wala pa ring epekto ito sa kanila hanggang sa wala na silang progresong nagagawa. Dahil dun mas humihina ang kanilang mga pag-iisip sa loob ng laro at mas humihina ang kanilang depensa lalong-lalo na ang kanilang opensa. Kaya ngayon, natutunan na nila na mahalaga talaga ang pagkakaroon ng disiplina sa sarili lalong-lalo na kung ikaw ay isang atleta dahil mas mataas ang porsyento ng kapanalunan. Hindi bastabasta na lamang ang pagkakaroon ng disiplina dahil ito ang nagiging birtud o ace ng bawat

dahil hindi lamang sa isports mo ito magagamit kundi sa lahat ng bagay sa paligid.

Ito ang palaging payo ng bawat coach ng lahat ng kompetisyon, kahit na sa journalism ito rin ang palaging ipinapayo nila sa kanilang mga manunulat na dapat ay magkaroon sila ng disiplina at malaman nila kung ano nga ba talaga ang depinisyon nito at hindi yung tipong alam lang nila ang salitang disiplina ngunit hindi nila isinasabuhay ang kahulugan nito.

ASASHS Football Team pansamantalang tumigil sa pag-eensayo

Maria Sabine L. Asistores

ASASHS principal na si Mrs. Marites Silas pansamantalang itinigil ang pag-eensayo ng mga atleta ng football team upang ituon nila ang kani-kanilang mga atensyon sa pag-aaral ng hindi sila maiwan sa lahat ng kanilang mga aralin dahil may kinakailangan pa silang hahabolin na mga nakaligtaang mga aralin noong nagsasanay pa lamang sila.

Sinisigurado nila na sa oras na makabalik na sila sa football field ay walang Isang minuto silang sasayangin at mas pag-iigihan ang pagsasanay.

Papalapit na Marso ang larong rehiyonal nila kaya nasa buwan ng pebrero sila balik sa pagsasanay.

ASASHS Speak Takraw Isang Runner Up lamang

G

Maria Sabine L. Asistores aya ng ilang atleta, hibri ring pinalad na manalo ang atleta ng sepkat takraw ng walang hirap dilang dinurog ng Surigao High. Kahit sa unang set pa lamang ay tinuldukan na sila ng Surigao High na dudurogun nila ito ng pinong-pino. Wala Silang nagawa kundi ay depensahan nalamang ang kanilang court.

Malaki ang nagiging ambag sa buhay ng tao ang pagkakaroon ng disiplina

Sa pagkakaroon ng disiplina, naaangat nila ang kani-kanilang mga sarili at mas nagkakaroon ito ng lamang sa ibang atleta.

Mas lumala ang naging laro Bula ng ang walong puntos nila ay ipinako ng Surigao High. Tinanggap nalang nila ang katotohanan at nagpasalamat sa taong sumosuporta sa kanila. Ipinagmamalaki parin sila ng ASASHS kahit na sa ikalawang pagkakataon at muli Silang nabigong iuwi ang ginto.

Alegrianon nasungkit ‘Top 4 World Skate’ sa Italia, pinarangalan

inigyang parangal at taos pusong pagtanggap ang pagdating ng manlalarong si Rydelle Grace B. Abarico sa lungsod ng Alegria nitong Oktubre 4, 2024 matapos masungkit ang top 4 world skate games sa Italia.

Layon ng lungsod ay upang ipakita nito ang suporta ng mga kapwa Alegrianon sa Munisipalidad ng

Nakamit ni Rydelle ang ikaapat na puwesto ng downhill skateboarding sa 35 bansang naglabanlaban.

Ani niya, hindi siya lubusang handa bago ang kompetisyon dahilan ng kaniyang natamong injury noong Pebrero at Hunyo.

Dagdag pa niya, hindi niya inaakalang aabot siya sa finals dahil aniya natumba raw siya.

“Wala ko nag-expect nga mo-abot ko og finals. well heartbreaking finish kay natumba ko sa finals pero happy gihapon ko,” ani Rydelle.

Samantala, nakatanggap naman ang manlalaro ng

₱50,000 galing sa Local Government Unit(LGU) ng Alegria.

Sa kabila ng mga hamon bago at habang kompetisyon, ginawa pa rin ng manlalaro ang kaniyang makakaya upang makamit ang ikaapat na puwesto sa ‘World Skate Games Italia 2024.

Surio dinurog Cagadas sa Billiards 8 balls

Maria Sabine L. Asistores

Walang Awang dinurog ni Denver

Surio, atleta ng ASASHS ang batang si June Cagadas ng Matin-ao NHS sa men’s billiards 8 ginanap noong Nobyembre 27.

“I felt so happy, blessed, and very proud to represent our school,I encountered hesitation and overthinking the shot, pressure to perform, distractions and lack of focus” Saad ni Salem.

Inilampaso na agad ni Salem si Cagadas sa unang round na may 4-1 na panalo. Gustohin Mang bumawu ni Cagadas sa pangalawang round at may dalawa na itong panalo ngunit sa di sinasadyang panguayaru ay nagkamali ito sa Pag tira ng bola kaya hindi ito pumasok sa butas.

May naitalang panalo na 4-2 ng ikalawang round at panalo parin si Salem

Kaba at nerbyosa, yan ang naramdaman

manlalaro ng nagsimula ang huli at pangatlong

round kung Saan ay maghahabolan sila tungong walong panalo.

Malaki ang naging kumpyansa ni Salem ng siya ang maunang manalo ng dalawang beses. Ngunit sayang mapaglaro ang tadhana ng nagkamali ito. Hindi pinalagpas ni Cagadas ang pagkakataon at dalidaling nanalo ng tatlong beses.

Ngunit sa pag-apat niyang bola ay biglang pumabor ang lahat kay Salem ng di nito na pasok sa butas ang bola. Malinis ang naging

ASASHS Futsal Team waging nauwi ang Ginto

Maria Sabine L. Asistores

CASASHS muling nabigong iuwi ang Gintong Medalya

laver, Surigao del Norte – waging nauwi ng Alegria Stand Alone Senior High school ang unang gintong medalya sa isports na futsal sa ginanap na fighting for champion nitong nobyembre 29, 2024.

“Grabe ang kalipay nga na feel nako samong team sa amung kadaogan. thankful kaayo ko sa akong teammates, sakong coach, sa mga tao nga ga support samo, especially kang Lord nga iyang gi fulfill akong gipangandoy since day 1 sakong journey sa futsal.” Saad ng team captain

ng ASASHS na si Jane VIllanueva.

Madaling naipanalo ng ASASHS futsal ang kompetisyon at blinangkohan ang kanilang katunggaling tubod, 5-0. Pinangunahan ni Villanueva ang kanyang team tungong kapanalonan. Madali ang Pag iskor nila dahil sa

maayos na komunikasyon sa isat-isa.

“I feel happy kasi pumunta kami ng Division meet na walang proper training, and some of our players ay hindi pa masyadong alam sa larong futsal.” Saad ng couch ng ASASHS na si Louella Rambuyong.

CMaria Sabine L. Asistores laver, Surigao Del NorteMuling nabigong iuwi ng ASASHS volleyball girls ang gintong medalya sa araw ng kompetisyon na may temang “Fighting for champion” na ginanap sa ika dalawampu’tsiyam ng Nobyembre taong 2024, Biyernes ng umaga sa Claver High court.

GINTONG PANGARAP

MMaria Sabine L. Asistores uling nanalo ng tatlong kumikinang na gintong medalya ang atletang si Ely Jun Brigole at waging nadepensahan ang kanyang titulo sa isang kompetisyon sa Athletics tracks and fields na ginanap noong Nobyembre ika-dalawampu’t walo sa taong 2024 sa Claver, Surigao del Norte. Mahirap at kapos hiningang pagsasakripisyo ang ginawa ni Brigole upang manalo. Nang kaya’t sa kanyang pagtakbo sa loob ng track ay panatag at kampante lamang ito na mananalo, at hindi naman ito nabigo nang madali lamang nitong narating ang 100m at 200m run at malinis na naisagawa ang 110m na taas ng high hurdles.

ISPORTS KARIPAS TAKBO

Ely Jun Brigole

waging nasungkit

3 medalya; Muling nadepensahan kanyang back-to-back na Kampeonato

urigao City, Surigao del Norte - Ely Jun Brigole, mala-Carlos Yulong sinungkit ang tatlong gintong medalya at muling na depensahan ang kanyang titulo ng pagiging kampyon sa Mens Athletics na ginanap noong Nobyembre ng ika-dalawampu’t walo sa taong 2024.

Muling na depensahan ni Ely Jun Brigole ang kanyang titulo bilang isang kampeonato sa Athletics at walang awang nilampaso ang kanyang mga kalaban. Mataas na panahon ang kanyang ginugol sa pageensayo nang sa gayon ay bumilis ito sa pagtakbo at mapanatili ang kampeonato.

Nang magsimula ay parang hangin ang mga itong tumakbo ngunit ang si Ely Jun Brigole ay mala-flash na inunahan ang ibang atleta. Nagiging malayo na ang kanilang mga agwat at hanggang ngayon ay nangunguna pa rin ang atleta ng ASASHS na si Brigole. Unang nakaabot sa 100m si Brigole at ang sumunod ay si Ernie Jake Anding ng SNNHS at ang pangatlo ay si Jeslyr Piligro ng Claver High.

Mas pinabilisan niya ang kanyang takbo nang malapit na siyang makaabot sa 200m at nagawang sungkitin itong muli. Hindi pa rito nagtatapos ang kanyang laban dahil may isa pang gintong medalya ang kanyang susungkitin. High hurdles na may taas na 110m ang huling kailangan nilang lahat na malampasan. Malinis na tinapos ni Brigole ang high hurdles, at kapos hiningang umabot sa finish line. Dugo’t pawis na inilaban at denepensahan ni Brigole ang kanyang titulo bilang kampeon.

Ngayon ay patuloy pa rin ito sa pag-eensayo upang manalo at maiuwi ang kumikinang na gintong medalya.