Susanne Vruwink - De Zaagkoele

WELKOM BIJ DE ZAAGKOELE

Zaag∙koe∙le

De waterput (zaagkuil) bij een houtzagerij waarin vroeger het hout werd gewaterd*

Achterhoeks dialect

Zaag∙

Groen: bos, bomen, hout

koe∙le

Blauw: beek, vloeivelden, water

*oude techniek om hout te verduurzamen door dit lange tijd in het water te leggen

Welkom bij de Zaagkoele!

Dit afstudeerproject gaat over de circulaire transformatie van een gemengd boerenbedrijf naar een houtzagerij met het versterken van de groen-blauwe dooradering in het landschap van de Achterhoek.

Jeugdfoto op de boerderij

INTRODUCTIE

Tussen het geluid van zagen en het ruisen van eiken ligt mijn afstudeeropgave: de circulaire transformatie van een gemengd boerenbedrijf naar houtzagerij De Zaagkoele. Wat begon als een persoonlijke zoektocht naar mijn rol als architect, groeide uit tot een antwoord op een actuele, landelijke vraag: hoe verenigen we landbouw, natuurherstel en circulaire bouw?

In dit project komen de grote discussies over stikstof en de toekomst van het platteland samen met mijn eigen jeugd op een boerderij in de Achterhoek. Met deze afstudeeropgave, waar verleden en toekomst elkaar raken, heb ik gezocht naar een nieuwe balans en laat ik zien welke kansen er liggen voor agrarisch erfgoed.

Landschap

Een boerderij is onlosmakelijk verbonden met het landschap, het bepaalt o.a. de erfinrichting en oriëntatie van de gebouwen. De transformatie van agrarisch erfgoed kan daarmee niet los worden gezien van zijn omgeving. Om deze reden is het landschap een belangrijk onderdeel van dit afstudeerproject waarbij de focus ligt op de groen-blauwe dooradering in het gebied omdat dit essentieel is voor de nieuwe functie van de boerderij als houtzagerij.

VoorBIJ© papier

Leeswijzer

Het eerste hoofdstuk Analyse beschrijft uitgebreid de verschillende elementen van het onderzoek naar de projectlocatie. In het hoofdstuk Concept wordt het ontwerpconcept uiteengezet in de drie verschillende pijlers. Vervolgens wordt in het hoofstuk Landschap het voorstel voor de omgeving rondom de houtzagerij toegelicht. Het laatste hoofdstuk Architectuur is het hart van dit boek; hier wordt het ontwerp van de Zaagkoele gepresenteerd.

Dankwoord (Af)studeren aan de Academie van Bouwkunst doe je in je eentje, maar ik heb het nooit helemaal alleen gedaan. Voor mijn afstudeerproject heb ik veel steun gekregen van familie en vrienden, en daar ben ik hen eeuwig dankbaar voor – niet in de laatste plaats voor hun eindeloze geduld met mij in deze periode.

Zoals vast al is opgevallen, is dit boek niet gedrukt op wit papier. Om aan de sluiten bij het thema van het afstudeerproject is alles gedrukt op voorBIJ© papier. Dit papier wordt gemaakt van bermgras van ecologisch beheerde bermen in het Groene Hart, gerecycled papier én FSC houtpulp uit Gelderland. Lokaler en passender bij de Zaagkoele wordt het niet!

INHOUDSOPGAVE

ANALYSE 07 CONCEPT 17

LANDSCHAP 27 ARCHITECTUUR 51

Susanne Vruwink s.vruwink@proton.me 06 427 547 87

Academie van Bouwkunst Amsterdam

Master Architectuur

Augustus 2025

Commissie

Jeroen van Mechelen (mentor)

Bastiaan Jongerius

Ruut van Paridon

Externe commissieleden

Elsbeth Falk

Ira Koers

CONCEPT LANDSCHAP ARCHITECTUUR ANALYSE

ANALYSE

Bij de start van het afstuderen is er een uitgebreide analyse gemaakt op verschillende schalen. Er is gekeken naar het landschap en het gebied rondom de projectlocatie, het boerenerf zelf en de aanwezige gebouwen met hun geschiedenis en architectuur. Op de volgende pagina’s worden de resultaten van deze analyses gepresenteerd.

PROJECTLOCATIE

Een gemengd boerenbedrijf (melkveehouderij en akkerbouw) in de Achterhoek is de projectlocatie van dit afstudeerproject. Deze boerderij de Reever bevindt zich in het buitengebied van het dorp Geesteren, in het buurtschap Nederbiel.

Nederland de Achterhoek

Nederland de Achterhoek

Nederland

Geesteren, Gelderland Nederbiel, de ‘Reever’

Geesteren, Gelderland Nederbiel, ‘de Reever’

Geesteren, Gelderland Nederbiel, ‘de Reever’

Geesteren, Gelderland Nederbiel, ‘de Reever’

Geesteren, Gelderland Nederbiel, ‘de Reever’

Geesteren

Geesteren

Geesteren

Geesteren

Borculo

Neede

Neede

Neede

Neede

LANDSCHAPSTYPEN ZAAGKOELE

Zandgronden

Voedselarm landschapstype waardoor bemesting noodzakelijk is. Dit resulteert in voornamelijk gemende boerenbedrijven in het gebied.

LANDSCHAPSELEMENTEN

LANDSCHAPSELEMENTEN

Es

Es

Door de mens verhoogde vruchtbare landbouwgronden (door eeuwenlange bemesting) op de hogere dekzandruggen in het gebied.

Door de mens verhoogde vruchtbare landbouwgronden (door eeuwenlange bemesting) op de hogere dekzandruggen in het gebied.

Coulissenlandschap

Halfopen landschap lijkend op een toneel met coulissen. Kleine, onregelmatige percelen omringt door bv. houtwallen of bomenrijen.

Essen- en kampenlandschap

Cultuurlandschap met grote, open akkers op hoger gelegen dekzandruggen (es) en lager gelegen omringde, individuele akkers (kamp).

Hooi- en weiland

Hooi- en weiland

Beekdal

Beekdal

Droge en voedselarme gebieden gelegen op de dekzandgronden in het landschap (qua hoogte tussen es en beekdal in) gebruikt als grasland.

Droge en voedselarme gebieden gelegen op de dekzandgronden in het landschap (qua hoogte tussen es en beekdal in) gebruikt als grasland.

Lager gelegen gebieden die dienden als 'nat' grasland, het vroegere overstromingsgebied van de beek.

Lager gelegen gebieden die dienden als ‘nat’ grasland, het vroegere overstromingsgebied van de beek.

Beek Sloot

Grotere waterwegen (deels gegraven) die meanderen door het landschap heen. In het verleden zijn deze rechtgetrokken en bedijkt.

Grotere waterwegen (deels gegraven) die meanderen door het landschap heen. In het verleden zijn deze rechtgetrokken en bedijkt.

Sloot

Gegraven of ontstane afvoerkanelen gericht op het afvoeren van water voor het drooghouden van de akkers en weidegronden.

Gegraven of ontstane afvoerkanelen gericht op het afvoeren van water voor het drooghouden van de akkers en weidegronden.

Houtwal & -singel

Houtwal & -singel

Bos

Bos

Bomenrijen met begroeiing als perceelafscheiding, windvang, veekering en voor houtproductie. Een houtwal staat op een aangelegde aarden wal.

Bomenrijen met begroeiing als perceelafscheiding, windvang, veekering en voor houtproductie. Een houtwal staat op een aangelegde aarden wal.

Weg

Weg

Boomgroepen als losse plukken in het landschap, verspreid over het gebied. Van oudsher had iedere boerderij zijn eigen bosperceel.

Boomgroepen als losse plukken in het landschap, verspreid over het gebied. Van oudsher had iedere boerderij zijn eigen bosperceel.

Boerenerf

Boerenerf

De boerenerven liggen aan de rand van de es en kamp, zodat deze grond door het potstalsysteem bemest kan worden. Beek

Voornamelijk ontstane infrastructuur die de vormen van het landschap volgt, aangevuld met later aangelegde rechtere wegen.

Voornamelijk ontstane infrastructuur die de vormen van het landschap volgt, aangevult met later aangelegde rechtere wegen.

De boerenerven liggen aan de rand van de es en kamp, zodat deze grond door het potstalsysteem bemest kan worden.

BOERDERIJ ‘DE REEVER’

Iedere boerderij heeft een eigen naam en deze boerderij wordt de Reever genoemd. Als er gevraagd wordt ‘waar je er eentje van bent’ dan werd vroeger geantwoord met de naam van de boerderij en niet met een achternaam. Hieronder staan alle gebouwen op het erf toegelicht.

Kapschuur 1975 stalen spanten

Kalverenschuur 1975 houten spanten

Hooiberg houten constructie

Mesthuis - garage 1903 houten gebinten

1976 (verbouwd) dragende muren

1959 houten gebinten

Open-front stal 1992 stalen spanten

ligboxstal dec 1975 stalen spanten

1988 dragende muren

DE INDELING VAN EEN TRADITIONELE BOERDERIJ

Het ‘voor’: wonen

Gedeelte van de vrouw

Uiterlijk vertoon belangrijk:

Duurdere materialen

Grote ramen en luiken

Sier- en moestuin:

Terras (Fruit)boomgaard

Gemaaid gras

Waterput

Naar binnen gericht (omhaagd, behekt)

Een boerenerf bestaat van oudsher uit twee delen die ‘voor’ en ‘achter’ worden genoemd. Deze verdeling is terug te zien op het erf en in de boerderij gebouwen. Dit ‘voor’ en ‘achter’ wordt niet bepaald door de toegang of ligging ten opzicht van de openbare weg, maar door de opzet en indeling van de boerderij. Projectlocatie

Het ‘achter’: werken

Gedeelte van de man

Functionaliteit staat voorop:

Goedkope metarialen

Kleine stalramen

Functioneel groen

Verharding t.b.v. machines

Ongemaaid gras

Geriefhoutbosje

Poelen (drinkwater dieren)

Open verbinding met landschap (geen hagen)

Dynamisch ontstaan

Dynamisch ontstaan ‘Voor’ en ‘achter’ indeling

‘Voor’ en ‘achter’ indeling

Gestrooide plaatsing

Gestrooide plaatsing

De boerderij gebouwen zijn gebouwd of gesloopt waar en wanneer dat nodig is in de tijd.

De boerderij gebouwen zijn gebouwd of gesloopt waar en wanneer dat nodig is in de tijd.

Orthogonale plaatsing

Orthogonale plaatsing

Door verschillende toevoegingen in de tijd zijn er twee ‘voors’ ontstaan, hierdoor is de boerderij onduidelijk.

Door verschillende toevoegingen in de tijd zijn er twee ‘voors’ ontstaan, hierdoor is de boerderij onduidelijk.

Open verbinding landschap

De boerderij bestaat uit diverse losse gebouwen die verspreid over het erf staan, i.p.v. één groot gebouw.

De boerderij bestaat uit diverse losse gebouwen die verspreid over het erf staan, i.p.v. 1 groot gebouw.

Open verbinding landschap Hiërarchie

Hiërarchie

Orthogonale en ordelijke plaatsing van de gebouwen. Van de grote schuren staan de voorgevels op 1 lijn. 90°

Orthogonale en ordelijke plaatsing van de gebouwen. Van de grote schuren staan de voorgevels op één lijn.

Het erf heeft een open verbinding met het landschap en geen sterk begrensde contour.

Het erf een open verbinding met het landschap en geen sterk begrensde contour.

Van oudsher was de grootste schuur het belangrijkste, dit is verloren gegaan door nieuwe schuren.

Van oudsher was de grootste schuur het belangrijkste, dit is verloren gegaan door nieuwe schuren.

Daklandschap

Daklandschap

Rechthoekige plattegronden

Rechthoekige plattegrond

Oriëntatie naar land

Oriëntatie naar land

vroegere kamp

Door de lage goten aan de zijgevels ontstaat er een ‘daklandschap’, er is veel dakvlak zichtbaar op het erf.

Door de lage goten aan de zijgevels ontstaat er een ‘daklandschap’, er is veel dakvlak zichtbaar op het erf.

Oriëntatie naar weg

Oriëtatie naar weg

De gebouwen hebben allemaal rechthoekige plattegronden om zo functioneel mogelijk te zijn.

De gebouwen hebben allemaal rechthoekige plattegronden om zo functioneel mogelijk te zijn.

Materialisatie voor 1900

Materialisatie voor 1900

Van oudsher waren de schuren naar het land georiënteerd o.a. vanwege het potstalsysteem.

Van oudsher waren de schuren naar het land georiënteerd oa. vanwege het potstalsysteem.

Materialisatie na 1900

Materialisatie na 1900

golfplaten staal constructie beton

industriële dakbekleding

industriële bakstenen

De nieuwe schuren zijn voornamelijk naar de weg georiënteerd en de ruimte tussen de schuren is groter.

De nieuwe schuren zijn voornamelijk naar de weg georiënteerd en de ruimte tussen de schuren is groter.

Vroeger werden de gebouwen gemaakt van lokale materialen en werd er eigen hout ‘verbouwd’.

Vroeger werden de gebouwen gemaakt van lokale materialen en werd er eigen hout ‘verbouwd’.

Omdat arbeid steeds duurder wordt en materiaal goedkoper worden industriële materialen toepast.

Omdat arbeid steeds duurder wordt en materiaal goedkoper worden industriële materialen toepast.

DE HUIDIGE BOERDERIJ

CONCEPT LANDSCHAP ARCHITECTUUR ANALYSE

MISSION STATEMENT

Doel

Het reactiveren van agrarisch erfgoed dat vrijkomt op een circulaire manier.

De agrarische sector op een duurzame manier inzetten voor het woningvraagstuk.

Het revitaliseren van het landschap van de Achterhoek.

Wat

Circulaire transformatie van een gemengd boerenbedrijf naar een houtwaterij én houtzagerij met publieke functies en het landschap hierin meenemen.

10-R’s ladder voor circulariteit toegepast voor de Zaagkoele

10. Refuse Bestaande gebouwen zoveel mogelijk handhaven

8. Rethink

7. Re-use

9. Reduce + + + +

6. Repair

5. Refurbise

4. Remanufacture

3. Repurpose

2. Recycle

1. Recover

Hoe

Een zo klein mogelijke voetafdruk realiseren door de 10-R ladder voor circulariteit te volgen. Hieronder staat dit specifieker toegelicht.

Drie pijlers van het ontwerp

Form Follows Function - Programma

Welke volumes hebben de nieuwe functies nodig om goed te kunnen opereren?

Form Follow Finds - Geoogste materialen

Welke materialen en in welke hoeveelheden zijn er beschikbaar in de huidige situatie?

Form Follows Vormgever - Concept

Het ontwerpen van een circulaire esthethiek die passend is bij de locatie én nieuwe functie.

Alleen noodzakelijke ingrepen & gebouw(del)en uitvoeren

Detailleren zodat in de toekomst materialen opnieuw gebruikt kunnen worden (= zoveel mogelijk waarde behouden)

Materialen hergebruiken uit eigen boerderij van gesloopte gebouw(del)en

Materialen hergebruiken uit de omgeving van gesloopte gebouw(del)en Lokaal geproduceerde, natuurlijke materialen o.a. hout uit eigen zagerij

Bestaande gebouwen renoveren & aanpassen waar nodig t.b.v. nieuwe functie

Bv. circulaire kozijnen v.v. nieuw (dubbel/triple) glas

HOUTZAGERIJ DOORSTROOMSCHEMA - PROGRAMMA VAN EISEN

Om een goed beeld te krijgen van wat de nieuwe zagerij nodig heeft om goed te functioneren, is dit doorstroomschema opgesteld.

Hierdoor wordt het duidelijk welke functies er nodig zijn in het ontwerp, de hoeveelheden materiaal die deze moeten herbergen en welke verbindingen nodig zijn tussen de functies onderling.

De zagerij kan met een productie van 4700m³/jaar, 47 woningen op jaarbasis produceren.

Uitgaande van een woning van 120m²/ 600m³ en een materiaal volume van 100m³ per woning.

5.500 m3/jaar - ca. 834 ha

uitgaande van een duurzame opbrengst van 6m3/ ha / jaar uitgaande van 1 jaar voor het wateren uitgaande van 100m3 per week, 50 weken per jaar

% zijn van het totaal (5.500m3)

FORM FOLLOWS FUNCTION - PROGRAMMA

Op basis van het doorstroomschema is het programma opgezet, uit dit schema komen de oppervlakten en inhouden van de functies voort.

Vervolgens is gekeken hoe en waar de nieuwe functies het beste in de bestaande gebouwen gepositioneerd kunnen worden.

Er zijn drie verschillende categorieën in het ontwerp: de zagerij, het publieke gedeelte en de privé woning van het boerengezin.

Voor alle ruimten is onderzocht welke kenmermerken de functies nodig hebben op het gebied van (thermische) schil, maar ook daglicht, verwarming en extra hoogte. Dit om zo minimaal en daarmee circulair mogelijk ontwerp te kunnen maken.

Legenda Dak Gevels

Open gevel

Isolatie

Verwarming Daglicht Extra hoogte Bestaande gebouwen XL

FORM FOLLOWS FINDS - GEOOGSTE MATERIALEN

Dakpannen

GEOOGSTE MATERIALEN - SCHEMATISCHE WEERGAVE

Een visueel overzicht van alle geoogste materialen op de boerderij in verhouding.

Diverse bakstenen

Diverse bakstenen

Beton koz. geveldelen

Kunststof kozijnen Houten Dakramen

kozijnen

kozijnen Stalen

Golfplaten

Golfplaten transparant

Dakpannen

Golfplaten

Bitumen

GEOOGSTE MATERIALEN - MONSTERS

FORM FOLLOWS VORMGEVER - CONCEPT

10-R: 1.Refuse

10-R: 1.Refuse

10-R: 1.Refuse

10-R: 1. Refuse

Voorkomen van gebruik van nieuwe materialen door de bestaande gebouwen aan de grote as te behouden.

Voorkomen van gebruik van nieuwe materialen door de bestaande gebouwen aan de grote as te behouden.

Voorkomen van gebruik van nieuwe materialen door de bestaande gebouwen aan de grote as te behouden.

Voorkomen van gebruik van nieuwe materialen door de bestaande gebouwen aan de grote as te behouden.

Orthogonaal

Orthogonaal

Daklandschap

Daklandschap

Daklandschap

10-R: 1.Refuse

10-R: 1.Refuse

10-R: 2. Reduce

10-R: 2. Reduce

De laatste pijler gaat over de rol van de architect. Door het uitgangpunt van ‘Form Follows Finds’ te nemen is er immers al een richting gekozen voor het ontwerp. Maar met alleen de geoogste materialen en de ‘Form Follow Finds’ mist er nog een architectonische visie. Hieronder worden de belangrijkste vormgevende aspecten toegelicht om tot een circulair esthetisch ontwerp te komen.

10-R: 2. Reduce

Orthogonaliteit van de bestaande gebouwen en hun plaatsing doorzetten in het nieuwe ontwerp.

Orthogonaliteit van de bestaande gebouwen en hun plaatsing doorzetten in het nieuwe ontwerp.

Het kenmerkende daklandschap doorzetten in het nieuwe ontwerp als één gebaar.

Het kenmerkende daklandschap doorzetten in het nieuwe ontwerp als één gebaar.

Het kenmerkende daklandschap doorzetten in het nieuwe ontwerp als één gebaar.

10-R: 2. Reduce

10-R: 2. Reduce

10-R: 2. Reduce

10-R: 4. Re-use

Voorkomen van gebruik van nieuwe materialen door de bestaande gebouwen aan de grote as te behouden.

Voorkomen van gebruik van nieuwe materialen door de bestaande gebouwen aan de grote as te behouden.

Alleen die ingrepen doen die nodig zijn om de nieuwe functies te kunnen herbergen.

Alleen die ingrepen doen die nodig zijn om de nieuwe functies te kunnen herbergen.

Alleen die ingrepen doen die nodig zijn om de nieuwe functies te kunnen herbergen.

Alleen die ingrepen doen die nodig zijn om de nieuwe functies te kunnen herbergen.

Daklandschap

Daklandschap

Daklandschap

Passende volumes

Passende volumes

Passende volumes

Het kenmerkende daklandschap doorzetten in het nieuwe ontwerp als één gebaar.

Het kenmerkende daklandschap doorzetten in het nieuwe ontwerp als één gebaar.

Het kenmerkende daklandschap doorzetten in het nieuwe ontwerp als één gebaar.

De volumes van de nieuwe functies moeten aansluiten bij de schaal van de bestaande

De volumes van de nieuwe functies moeten aansluiten bij de schaal van de bestaande

De volumes van de nieuwe functies moeten aansluiten bij de schaal van de bestaande

10-R: 4. Re-use

10-R: 4. Re-use

10-R: 4. Re-use

Alleen die ingrepen doen die nodig zijn om de nieuwe functies te kunnen herbergen.

Alleen die ingrepen doen die nodig zijn om de nieuwe functies te kunnen herbergen.

Materialen oogsten van de te slopen gebouwen en gebouwdelen. Wat niet gebruikt wordt, gaat via een marktplaats naar anderen en vice versa.

Materialen oogsten van de te slopen gebouwen en gebouwdelen. Wat niet gebruikt wordt, gaat via een marktplaats naar anderen en vice versa.

Materialen oogsten van de te slopen gebouwen en gebouwdelen. Wat niet gebruikt wordt, gaat via een marktplaats naar anderen en vice versa.

Materialen oogsten van de te slopen gebouwen en gebouwdelen. Wat niet gebruikt wordt, gaat via een marktplaats naar anderen en vice versa.

Passende

Passende volumes

Passende volumes

volumes

Leesbaarheid

Leesbaarheid

Leesbaarheid

De volumes van de nieuwe functies moeten aansluiten bij de schaal van de bestaande boerderij.

De volumes van de nieuwe functies moeten aansluiten bij de schaal van de bestaande boerderij.

De volumes van de nieuwe functies moeten aansluiten bij de schaal van de bestaande boerderij.

Het nieuwe ontwerp waar mogelijk naar achteren plaatsen, zodat de ingreep niet op de

Het nieuwe ontwerp waar mogelijk naar achteren plaatsen, zodat de ingreep niet op de

Het nieuwe ontwerp waar mogelijk naar achteren plaatsen, zodat de ingreep niet op de

Materialen oogsten van de te slopen gebouwen en gebouwdelen. Wat niet gebruikt wordt, gaat via een marktplaats naar anderen en vice versa.

Materialen oogsten van de te slopen gebouwen en gebouwdelen. Wat niet gebruikt wordt, gaat via een marktplaats naar anderen en vice versa.

via een

Orthogonaliteit van de bestaande gebouwen en hun plaatsing doorzetten in het nieuwe ontwerp.

Orthogonaliteit van de bestaande gebouwen en hun plaatsing doorzetten in het nieuwe ontwerp.

Het kenmerkende daklandschap doorzetten in het nieuwe ontwerp als één gebaar.

Passende volumes Hiërarchie Leesbaarheid

Passende volumes Hiërarchie Leesbaarheid

Leesbaarheid

Leesbaarheid

De volumes van de nieuwe functies moeten aansluiten bij de schaal van de bestaande boerderij.

De volumes van de nieuwe functies moeten aansluiten bij de schaal van de bestaande boerderij.

De volumes van de nieuwe functies moeten aansluiten bij de schaal van de bestaande boerderij.

Het nieuwe ontwerp waar mogelijk naar achteren plaatsen, zodat de ingreep niet op de voorgrond treedt en de voorgevel intact blijft.

Passende volumes Hiërarchie Leesbaarheid

Het nieuwe ontwerp waar mogelijk naar achteren plaatsen, zodat de ingreep niet op de voorgrond treedt en de voorgevel intact blijft.

Het nieuwe ontwerp waar mogelijk naar achteren plaatsen, zodat de ingreep niet op de voorgrond treedt en de voorgevel intact blijft.

Contrast bestaand en nieuw

Contrast bestaand en nieuw

Contrast bestaand en nieuw

Contrast bestaand en nieuw

Kracht van het materiaal

Kracht van het materiaal

kozijnen bij entree

kozijnen bij entree dakpannen als dak golfplaten als dak

bakstenen voor gevel

bakstenen voor gevel

dakpannen als dak golfplaten als dak

Voldoende verschil maken tussen de bestaande gebouwen en de nieuwe ingreep.

Voldoende verschil maken tussen de bestaande gebouwen en de nieuwe ingreep.

Het nieuwe ontwerp waar mogelijk naar achteren plaatsen, zodat de ingreep niet op de voorgrond treedt en de voorgevel intact blijft.

Voldoende verschil maken tussen de bestaande gebouwen en de nieuwe ingreep.

De kracht van het materiaal benutten: materialen toepassen waar zij tot hun recht

Hiërarchie

Hiërarchie Leesbaarheid

‘Voor’ en ’achter’ herstellen

Hiërarchie ‘Voor’ en ’achter’ herstellen

Het nieuwe ontwerp waar mogelijk naar achteren plaatsen, zodat de ingreep niet op de voorgrond treedt en de voorgevel intact blijft.

Het nieuwe ontwerp waar mogelijk naar achteren plaatsen, zodat de ingreep niet op de voorgrond treedt en de voorgevel intact blijft.

Het nieuwe ontwerp waar mogelijk naar achteren plaatsen, zodat de ingreep niet op de voorgrond treedt en de voorgevel intact blijft.

Hiërarchie terugbrengen in de boerderij door de bezoekersentree juist naar de voorkant te brengen én hoger te maken.

Hiërarchie terugbrengen in de boerderij door de bezoekersentree juist naar de voorkant te brengen én hoger te maken.

Hiërarchie terugbrengen in de boerderij door de bezoekersentree juist naar de voorkant te brengen én hoger te maken.

Kracht van het materiaal

kozijnen bij entree

Kracht van het materiaal

materiaal

Kracht van het materiaal

kozijnen bij entree

Kruispunt landschap

kozijnen bij entree

Kruispunt landschap

bakstenen voor gevel

bakstenen voor gevel

bakstenen voor gevel

De kracht van het materiaal benutten: materialen toepassen waar zij tot hun recht achter publiek voor

Hiërarchie terugbrengen in de boerderij door de bezoekersentree juist naar de voorkant te brengen én hoger te maken.

Hiërarchie terugbrengen in de boerderij door de bezoekersentree juist naar de voorkant te brengen én hoger te maken.

Hiërarchie terugbrengen in de boerderij door de bezoekersentree juist naar de voorkant brengen én hoger te maken.

De ‘voor’ en ‘achter’ indeling op een logische manier terugbrengen op het erf.

De ‘voor’ en ‘achter’ indeling op een logische manier terugbrengen op het erf.

Kruispunt landschap Kracht van het

Kruispunt landschap

Kruispunt landschap

Kruispunt landschap

dakpannen als dak golfplaten als dak

dakpannen

dakpannen als dak golfplaten als dak

als dak golfplaten als dak

De kracht van het materiaal benutten: materialen toepassen waar zij tot hun recht komen.

De kracht van het materiaal benutten: materialen toepassen waar zij tot hun recht komen.

Hiërarchie terugbrengen in de boerderij door de bezoekersentree juist naar de voorkant te brengen én hoger te maken.

De kracht van het materiaal benutten: materialen toepassen waar zij tot hun recht komen.

De boerderij op het kruispunt in het landschap versterken: de groen-blauwe dooradering laten

De boerderij op het kruispunt in het landschap versterken: de groen-blauwe dooradering laten

De boerderij op het kruispunt in het landschap versterken: de groen-blauwe dooradering laten doorlopen over het erf.

De ‘voor’ en ‘achter’ indeling op een logische manier terugbrengen op het erf.

De boerderij op het kruispunt in het landschap versterken: de groen-blauwe dooradering laten doorlopen over het erf.

De boerderij op het kruispunt in het landschap versterken: de groen-blauwe dooradering laten doorlopen over het erf.

CONCEPT LANDSCHAP ARCHITECTUUR ANALYSE

HET LANDSCHAP

Een boerderij is onlosmakelijk verbonden met het landschap, dit bepaalt o.a. de erfinrichting en oriëntatie van de gebouwen. De transformatie van agrarisch erfgoed kan daarmee niet los worden gezien van zijn omgeving. Om deze reden is het landschap een belangrijk onderdeel van dit afstudeerproject waarbij de focus ligt op de groen-blauwe dooradering in het gebied omdat dit inmisbaar is voor de nieuwe functie van de boerderij als houtzagerij.

Het landschap wordt op twee verschillende schalen toegelicht. Allereerst op de grotere schaal waarbij het gaat om het versterken van de groen-blauwe dooradering. Vervolgens wordt er ingezoomd op de directe omgeving van de Zaagkoele en hoe dit landschap samenwerkt met de houtzagerij. De ongebruikelijke schalen hiervoor (1:40.000 en 1:4.000) zijn een verschaling van de grote posters naar het A3 formaat van dit boek.

LANDSCHAP 1:40.000 - OVERZICHT

Hiernaast is de nieuwe situatie van de groen-blauwe dooradering te zien. Groen-blauwe dooradering is het samenhangende netwerk van natuur (groen) en water (blauw) dat als aders door het landschap loopt en zo ecologische, water- en recreatieve functies verbindt.

De grootte komt voort uit de radius van de houtzagerij, de buitenste cirkel is het oppervlakte dat de houtzagerij kan oogsten verwerken per jaar. De Zaagkoele kan 5.500m³ hout per jaar verwerken. Uitgaande van een duurzame opbrengst van 6m³ / ha / jaar is dit 916ha aan groene dooradering.

Als de groene dooradering versterkt wordt en er dus meer hout op minder hectare duurzaam geoogst kan worden, wordt de radius van de zagerij kleiner (2e cirkel).

Op de volgende pagina’s worden de verschillende onderdelen van het landschap toegelicht.

Legenda

Blauwe dooradering

Bestaande watergangen

Vloeivelden

Nieuwe watergangen

Groene dooradering

Bestaande groene dooradering

Nieuwe groene dooradering

Essen (humane consumptie)

Boomweiden (agroforestry)

Overig

Projectlocatie

Stedelijk gebied

Erven

Bebouwing

Wegen

Recreatiepaden

BESTAANDE SITUATIE 916ha radius houtzagerij: Ø 9,82km

NIEUWE SITUATIE 916ha radius houtzagerij Ø 7,82km

LANDSCHAP 1:40.000 - STRUCTUUR

Om te beginnen is hiernaast de basisstructuur te zien met de infrastructuur en bebouwing van zowel de stedelijk gebiede als de boerderijen in het buitengebied.

De projectlocatie bevindt zich in de cirkel.

Legenda

Blauwe dooradering

Bestaande watergangen

Vloeivelden

Nieuwe watergangen

Groene dooradering

Bestaande groene dooradering

Nieuwe groene dooradering

Essen (humane consumptie)

Boomweiden (agroforestry)

Legenda

Overig

Blauwe dooradering

Projectlocatie

Bestaande watergangen

Stedelijk gebied

Vloeivelden

Erven

Nieuwe watergangen

Bebouwing

Wegen

Groene dooradering

Recreatiepaden

Bestaande groene dooradering

Nieuwe groene dooradering

Essen (humane consumptie)

Essen

Boomweiden (agroforestry)

LANDSCHAP 1:40.000 - HUIDIGE BLAUWE DOORADERING

Het huidige landschap van dit gebied (hoge zandgronden) is ingericht op het zo snel mogelijk afvoeren van water.

Dit voldoet niet meer in het huidige klimaat waardoor er diverse problemen ontstaan waaronder:

1. Verdroging* gebied is gericht op waterafvoer en houdt geen water vast

2. Wateroverlast vaker piekbelasting door bv. zware regenbuien

Hiernaast is de huidige blauwe dooradering te zien: de Berkel, Bolksbeek en de kleinere sloten.

*Bron: https://www.gelderland.nl/themas/duurzaamheid/droogte-in-deachterhoek

Legenda

Blauwe dooradering

Bestaande watergangen

Vloeivelden

Nieuwe watergangen

Groene dooradering

Bestaande groene dooradering

Nieuwe groene dooradering

Essen (humane consumptie)

Boomweiden (agroforestry)

Overig

Projectlocatie

Stedelijk gebied

Erven

Bebouwing

Wegen

Recreatiepaden

LANDSCHAP 1:40.000 - VERSTERKEN BLAUWE DOORADERING

Om de blauwe dooradering te versterken zijn er twee ingrepen in het landschap gedaan:

1. Meanderen van watergangen om capaciteit te verhogen de Berkel en de Bolksbeek

2. Verschillende vloeivelden aanbrengen als waterberging- en buffering direct naast de watergangen deze akkers zijn geschikt voor natte teelt zoals riet of lisdosse in combinatie met een waterzuiverende functie

Hiernaast is de nieuwe blauwe dooradering te zien met de vloeivelden op de oude beekdalen in het landschap.

Legenda

Blauwe dooradering

Bestaande watergangen

Vloeivelden

Nieuwe watergangen

Groene dooradering

Bestaande groene dooradering

Nieuwe groene dooradering

Essen (humane consumptie)

Boomweiden (agroforestry)

Overig

Projectlocatie

Stedelijk gebied

Erven

Bebouwing

Wegen

Recreatiepaden

LANDSCHAP 1:40.000 - HUIDIGE GROENE DOORADERING

Het grootste probleem van landschap van dit gebied (hoge zandgronden) is de stikstofdepositie met als gevolg o.a. biodiversiteit verlies en uitputting van de grond.

Met name zandgronden zijn gevoelig voor de overmaat aan stikstof vanwege de combinatie met de verdroging*.

Hiernaast is de huidige groene dooradering te zien met de bospercelen, houtwallen en -singels

*Bron: Living Planet Report Nederland, ‘Natuur en Landbouw Verbonden’

Legenda

Blauwe dooradering

Bestaande watergangen

Vloeivelden

Nieuwe watergangen

Groene dooradering

Bestaande groene dooradering

Nieuwe groene dooradering

Essen (humane consumptie)

Boomweiden (agroforestry)

Overig

Projectlocatie

Stedelijk gebied

Erven

Bebouwing

Wegen

Recreatiepaden

LANDSCHAP 1:40.000 - VERSTERKEN GROENE DOORADERING

Om de groene dooradering te versterken zijn er verschillende ingrepen in het landschap gedaan:

1. Coulissenlandschap herstellen door de groene infrastructuur te versterken.

Concreet betekent dit de bospercelen, houtwallen en -singels versterken, herstellen en aanbrengen.

Hiernaast is de versterkte groene dooradering te zien met de bospercelen, houtwallen en -singels.

Legenda

Blauwe dooradering

Bestaande watergangen

Vloeivelden

Nieuwe watergangen

Groene dooradering

Bestaande groene dooradering

Nieuwe groene dooradering

Essen (humane consumptie)

Boomweiden (agroforestry)

Overig

Projectlocatie

Stedelijk gebied

Erven

Bebouwing

Wegen

Recreatiepaden

LANDSCHAP 1:40.000 - VERSTERKEN GROENE DOORADERING

Om de groene dooradering te versterken zijn er verschillende ingrepen in het landschap gedaan:

1. Coulissenlandschap herstellen door de groene infrastructuur te versterken.

2. Boomweiden terugbrengen als overgangsgebied tussen nat en droog. Het toepassen van agroforestry als combinatie van houtproductie en akkerbouw.

Legenda

Blauwe dooradering

Bestaande watergangen

Vloeivelden

Nieuwe watergangen

Groene dooradering

Bestaande groene dooradering

Nieuwe groene dooradering

Essen (humane consumptie)

Boomweiden (agroforestry)

Overig

Projectlocatie

Stedelijk gebied

Erven

Bebouwing

Wegen

Recreatiepaden

LANDSCHAP 1:40.000 - VERSTERKEN GROENE DOORADERING

Om de groene dooradering te versterken zijn er verschillende ingrepen in het landschap gedaan:

1. Coulissenlandschap herstellen door de groene infrastructuur te versterken.

2. Boomweiden terugbrengen als overgangsgebied tussen nat en droog.

3. Essen als hoogste gebieden in het landschap en meest vruchtbare grond inzetten voor verbouwen van gewassen voor humane consumptie.

4. De gewone akkers kunnen worden ingezet voor o.a. vezelproductie (vezelhennep, vlas) als productiegebieden voor biobased (bouw)materialen.

Hiernaast is de versterkte groene dooradering te zien met de bospercelen, houtwallen, -singels, boomweiden en essen.

Legenda

Blauwe dooradering

Bestaande watergangen

Vloeivelden

Nieuwe watergangen

Groene dooradering

Bestaande groene dooradering

Nieuwe groene dooradering

Essen (humane consumptie)

Boomweiden (agroforestry)

Overig

Projectlocatie

Stedelijk gebied

Erven

Bebouwing

Wegen

Recreatiepaden

LANDSCHAP 1:40.000 - GROEN-BLAUWE DOORADERING VERSTERKT

Door het versterken van de groen-blauwe dooradering ontstaat er een gezonder en (toekomst)bestendiger landschap. Daarnaast zijn er nog een aantal positieve bijkomstigheden.

1. Er ontstaat een hypertoegangelijk landschap doordat de groene aders toegankelijk zijn voor recreatieve doeleinden.

2. De radius van de zagerij wordt kleiner: er ontstaan kansen voor meer houtzagerijen in het gebied.

Hiernaast is de versterkte groen-blauwe dooradering te zien met de nieuwe recreatie paden. Op de komende pagina’s wordt er ingezoomd op het gebied 1:4.000 rondom de Zaagkoele.

Legenda

Blauwe dooradering

Bestaande watergangen

Vloeivelden

Nieuwe watergangen

Groene dooradering

Bestaande groene dooradering

Nieuwe groene dooradering

Essen (humane consumptie)

Boomweiden (agroforestry)

Overig

Projectlocatie

Stedelijk gebied

Erven

Bebouwing

Wegen

Recreatiepaden

BESTAANDE SITUATIE 916ha radius houtzagerij: Ø 9,82km

NIEUWE SITUATIE 916ha radius houtzagerij Ø 7,82km

BESTAANDE WATERGANGEN

LANDSCHAP 1:4.000 - OVERZICHT

De versterkte groen-blauwe dooradering is sterk verbonden met de projectlocatie. Zoals hier zichtbaar is, staat de Zaagkoele op het kruispunt van hoog en laag en deze aders: tussen nat en droog, aan een es, boomweiden en vloeivelden. De nieuwe functie van houtzagerij met houtwaterij komt vooruit uit deze verankering in het landschap: het duurzaam beheerde landschap verzorgt de hout aanvoer voor de Zaagkoele en door de aansluitende vloeivelden kan het hout bij het erf gewaterd worden.

Vloeivelden systeem

De primaire functie van een vloeiveld is het bergen en bufferen van water. Maar tegelijkertijd kunnen ze nog andere functies vervullen: als akker voor natte teelt van zoals lisdodde of riet. Deze gewassen zijn te gebruiken als (bouw)materiaal, maar hebben ook een waterzuiverende functie. Daarmee kan het water in de omgeving worden gezuiverd van o.a. (zware) metalen en medicijnen en wordt de waterkwaliteit verbeterd.

Het systeem van vloeiveld is relatief onbekend en daarom wordt verder toegelicht in twee verschillende situaties: piekregens en een overstroming.

Legenda

Blauwe dooradering

Bestaande watergangen

Nieuwe watergangen

Vloeivelden

Houtwaterij (boomstammen)

Oevers

Groene dooradering

Bomen

Bospercelen

Essen (humane consumptie)

Akkers (vezel productie)

Boomweiden (agroforestry)

Overig

Projectlocatie

Erven

Bebouwing

Doorgaande weg

Wegen

Wandelpaden

Hoogtelijnen

LANDSCHAP 1:4.000 - HUIDIGE AFWATERING

Op dit moment vloeit het regenwater van hoog naar laag in het gebied. Via de grond wordt het in de sloten afgevoerd naar de Bolksbeek, waarmee het verder wordt afgevoerd naar de grotere rivier.

Hiernaast is te zien hoe het water wordt afgevoerd tijdens een regenbui.

Legenda

Blauwe dooradering

Bestaande watergangen

Nieuwe watergangen

Vloeivelden

Houtwaterij (boomstammen)

Oevers

Groene dooradering

Bomen

Bospercelen

Essen (humane consumptie)

Akkers (vezel productie)

Boomweiden (agroforestry)

Overig

Projectlocatie

Erven

Bebouwing

Doorgaande weg

Wegen

Wandelpaden

Hoogtelijnen

LANDSCHAP 1:4.000 - PIEKREGENS

Door klimaatverandering zullen er steeds vaker en zwaardere piekregens voorkomen in het gebied. Het regenwater komt van hoog naar laag gestroomd en via de grond in de sloten terecht. Deze sloten staan in verbinding met de vloeivelden door middel van sluizen. Door het openzetten van deze sluizen (01) stroom het regenwater de vloeivelden in en wordt het water gebufferd.

Als de piekregens voorbij zijn kunnen de sluizen (02) opengezet worden die grenzen aan de Bolksbeek. Hiermee wordt het water uit de vloeivelden verder afgevoerd uit het gebied. Er kan ook voor gekozen worden om het water in de vloeivelden langer vast te houden voor een drogere periode, het verbouwen van natte teelt (o.a. lisdodde en riet), het zuiveren van het water en de houtwaterij.

Door het opnieuw laten meanderen van de Bolksbeek is de capaciteit van deze beek vergroot wat verder bijdraagt aan een klimaatbestendig landschap.

Hiernaast is te zien hoe de afwatering werkt met het vloeivelden systeem bij piekregens.

Legenda

Blauwe dooradering

Bestaande watergangen

Nieuwe watergangen

Vloeivelden

Houtwaterij (boomstammen)

Oevers

Groene dooradering

Bomen

Bospercelen

Essen (humane consumptie)

Akkers (vezel productie)

Boomweiden (agroforestry)

Overig

Projectlocatie

Erven

Bebouwing

Doorgaande weg

Wegen

Wandelpaden

Hoogtelijnen

LANDSCHAP 1:4.000 - OVERSTROMING

Een tweede situatie die voor wateroverlast kan zorgen is die van een overstroming van de Bolksbeek. Hierbij komt er een grote hoeveelheid water van hoger gelegen gebied, waarbij de capaciteit van de Bolksbeek niet voldoende is om dit af te kunnen voeren. Piekregens in Duitsland kan bv. een oorzaak zijn voor deze grote hoeveelheden regenwater.

Om de Bolksbeek te ontlasten wordt per vloeiveld de sluis (03) opengezet die zich op het hoogste punt bevindt. Hiermee wordt het vloeiveld gevuld en kan het water gebufferd worden. Zodra het risico op een overstroming geweken is, wordt per vloeiveld de sluis (04) op het laagste punt open gezet waarbij het water terugvloeit naar de Bolkbeek.

Ook in deze situatie geldt dat er op een later moment voor gekozen kan worden om het water af te voeren via de Bolksbeek voor een drogere periode, de natte teelt, waterzuivering en houtwaterij.

Hiernaast is te zien hoe het vloeivelden systeem werkt bij een overstroming.

Legenda

Blauwe dooradering

Bestaande watergangen

Nieuwe watergangen

Vloeivelden

Houtwaterij (boomstammen)

Oevers

Groene dooradering

Bomen

Bospercelen

Essen (humane consumptie)

Akkers (vezel productie)

Boomweiden (agroforestry)

Overig

Projectlocatie

Erven

Bebouwing

Doorgaande weg

Wegen

Wandelpaden

Hoogtelijnen

MAQUETTE 1:250

De robuuste inpassing van de Zaagkoele in het landschap op het kruispunt van hoog en laag en de groen-blauwe dooradering die doorloopt over het erf.

VISUAL 1 De kleine houtwaterij rechts met zicht op de vloeivelden en grote houtwaterij.

Deze doorsnede geeft een beter inzicht in het hoogteverschil en verloop van het landschap. De doorsnede begint op het hoogste punt: de top van de es en eindigt bij op het laagste punt: de Bolksbeek.

DOORSNEDE A-A

CONCEPT LANDSCHAP ARCHITECTUUR ANALYSE

MAQUETTE 1:250

ARCHITECTUUR

Dit laatste hoofdstuk gaat over de architectuur van de Zaagkoele. Dé plek waar de drie pijlers van het concept en het landschap samenkomen tot het ontwerp.

Daarmee geeft dit hoofdstuk antwoord op de vraag: Hoe ziet de circulaire transformatie van het gemengde boerenbedrijf ‘de Reever’ naar de houtzagerij ‘de Zaagkoele’ eruit?

Voor een houtzagerij staat, net zoals bij een boerderij, de functionaliteit voorop: als het niet werkbaar is, dan is het niet goed. Voor een architectonisch ontwerp is dit anders: niet alles heeft een praktische functie of is een rationele keuze. Architectuur gaat onder meer over ruimtelijkheid en de beleving daarvan. De juiste balans vinden tussen het praktische en het ontwerpende is een belangrijk onderdeel van deze ontwerpopgave.

Daarnaast is de rol van de architect aan het veranderen. Om deze rol op een maatschappelijk betrokken manier uit te voeren, is het belangrijk om stil te staan bij de gevolgen van (ontwerp)keuzes die gemaakt worden. Door circulair te ontwerpen ontstaat er een nieuwe realiteit met een nieuwe vorm van schoonheid die hier ‘circulaire esthetiek’ wordt genoemd.

Dit afstudeerproject kan ook breder getrokken worden dan alleen de Zaagkoele. Het kan gezien worden als een strategie voor de circulaire transformatie van agrarisch erfgoed. Ondanks dat er specifieke ontwerpkeuzes zijn gemaakt, zijn de grote lijnen van dit project breder inzetbaar dan alleen voor deze houtzagerij.

VISUAL 2 De zagerij met de houtdrogerij aan de zijkant.

PLATTEGROND 1:250

Deze plattegrond van de Zaagkoele laat veel zien. Naast de inrichting van de verschillende gebouwen is de erfinrichting en de aansluiting op het landschap zichtbaar. De bestaande gebouwen zijn in zwart getekend en de ingrepen zijn in grijs weergegeven.

Zoals eerder gezegd loopt de groen-blauwe dooradering door op het erf, wat goed is te zien aan het water dat doorloopt op het erf en zelfs de gebouwen in gaat. Dit water heeft ook een logistieke functie: de boomstammen kunnen via het water worden aangevoerd naar de zagerij en de expositieruimte.

Er zijn drie verschillende categorieën in het ontwerp: de zagerij, het publieke gedeelte en de privé woning van het boerengezin. Deze categorieën hebben allemaal hun eigen route over het erf en door de gebouwen heen. Deze verschillende routes staan weergegeven op de plattegrond hiernaast.

Erfinrichting

Doorgaande weg

Open bestrating

Wandelpaden

Plattegrond

Bestaand

Nieuw

Na-isolatie

Legenda

Legenda

Blauwe dooradering

Blauwe dooradering

Bestaande watergangen

Bestaande watergangen

Nieuwe watergangen

Nieuwe watergangen

Houtwaterij (boomstammen)

Houtwaterij (boomstammen)

Groene dooradering

Groene dooradering

Bomen

Bomen

Essen (humane consumptie)

Essen (humane consumptie)

Boomweiden (agroforestry)

Boomweiden (agroforestry)

Gebouwen

Privé routing

01. Woning

Publiek routing

02. Bezoekersentree

03. Atelier

04. Expositie

05. Vergaderruimten

Erfinrichting

Erfinrichting

Doorgaande weg

Open bestrating

Er wordt in het boek regelmatig gerefereerd aan de benamingen van de gebouwen. Deze namen staan in de legenda benoemd en met cijfers op de plattegrond, zodat iedereen het verhaal kan begrijpen. +4020p

Doorgaande weg

Open bestrating

Wandelpaden

Wandelpaden

Plattegrond

Plattegrond

Bestaand

Bestaand

Nieuw

Nieuw

Na-isolatie

Na-isolatie

Houtzagerij routing

06. Houtdroogschuur

07. Opslag binnen

08. Houtzagerij

09. Houtdrogerij

10. Personeelsruimten

11. Techniek

12. Kapschuur

13. Kleine houtwaterij

Privé routing 01. Woning

Privé routing

01. Woning

Publiek routing

Publiek routing

02. Bezoekersentree

02. Bezoekersentree

03. Atelier

03. Atelier

04. Expositie

04. Expositie

05. Vergaderruimten

05. Vergaderruimten

Houtzagerij routing

Houtzagerij routing

06. Houtdroogschuur

06. Houtdroogschuur

07. Opslag binnen

07. Opslag binnen

08. Houtzagerij

08. Houtzagerij

09. Houtdrogerij

09. Houtdrogerij

10. Personeelsruimten

10. Personeelsruimten

11. Techniek

11. Techniek

12. Kapschuur

12. Kapschuur

13. Kleine houtwaterij

13. Kleine houtwaterij

MAQUETTE 1:250

DOORSNEDE B-B 1:200

MAQUETTE 1:25

FRAGMENT 1:30

VISUAL 3 Het atelier en expositieruimte als visitekaartje van de Zaagkoele in verbinding met het water.

MAQUETTE 1:25

AXONOMETRIE

MATERIAAL GEBRUIK

MATERIAAL GEOOGST GEBRUIKT

A. Dakpannen 516m² 391m²

B. Golfplaten 1.205m² 780m²

C. Golfplaten transparant 44m² 38m²

D. Bitumen 15m² 0 m²

E. Staal constructie 563m¹ 563m¹

F. Hout constructie 1.565m¹ 1.565m¹

G. Bakstenen divers 629m² 629m²

H. Stalen geveldelen 64m² 64m²

I. Houten delen 145m² 145m²

J. Houten kozijnen 67m² 67m²

K. Kunststof kozijnen 20m² 20m²

L. Stalen kozijnen 2m² 2m²

M. Betonnen kozijnen 3m² 3m²

N. Stalen (stal)deuren 64m² 64m²

O. Houten (stal)deuren 37m² 37m²

P. Dakramen 5m² 5m²

Q. Bijproducten uit houtzagerij

AXONOMETRIE

CONSTRUCTIE (HOUT EN STAAL) bestaand en nieuw

BESTAANDE GEBOUWEN na de oogst

KNOOPPUNTEN

De belangrijkste uitgangspunten voor de koppelingen en de detaillering zijn:

- Hoge losmaakbaarheid door schoefverbindingen.

- Maakbaar door personeel zagerij.

- Ruimte voor tolerantie: 1 systeem voor diverse materialen.

De circulariteit op detailniveau wordt benadrukt door het laten zien van de geschiedenis van de materialen. Nieuwe koppelstukken worden afgewerkt in de accentkleur zodat het verschil tussen oud en nieuw wordt versterkt. Er wordt onderscheid gemaakt tussen constructie (structure) en afwerking (skin), zodat bv. een dakvlak waarvan de afwerking op is, opnieuw kan worden voorzien van een afwerking met een ander materiaal.

AXONOMETRIE

ONTWERP materialisatie

MATERIALISATIE

voor schuine vlakken en houtsnippers als bestrating

8. Open bestrating op het erf 9. Schors als gevelbekleding voor schuine vlakken en houtsnippers als bestrating

8. Open bestrating op het erf 9. Schors als gevelbekleding voor schuine vlakken en houtsnippers als bestrating

8. Open bestrating op het erf 9. Schors als gevelbekleding voor schuine vlakken en houtsnippers als bestrating

VISUAL 4 De houtdroogschuur en het achtererf met het water richting het atelier. In dit gebied staan geen bomen zodat de wind vrij spel heeft om het hout in de houtdroogschuur te drogen.

CIRCULAIRE ESTHETIEK

Om de wind door te laten heeft de houtdroogschuur een gevel van open metselwerk van geoogste bakstenen.

AXONOMETRIE

PRINCIPE INSTALLATIES structuurschema

INSTALLATIES

TECHNISCHE RUIMTEN: decentraal per gebouw

WIND & WATERDICHT: dichte schil voor diverse gebouwen

VERLICHTING: zo minimaal mogelijk en ‘s avonds uit om natuur niet te verstoren

- Circulaire armaturen

- Lage paaltjes als buitenverlichting, passend bij de typologie

- Daklijn en benaming op het dak zijn verlicht als herkenningspunten en accentverlichting

THERMISCH GEÏSOLEERD: ingreep krijgt geïsoleerde schil en bestaande gebouwen worden nageïsoleerd

ENERGIE OPWEKKING: PV-panelen op nieuwe daken, zodat er geen dubbele materiaallaag ontstaat

WARMTE AFGIFTE: alleen thermisch geïsoleerde ruimten worden verwarmd

- Aanvoer warmte d.m.v. luchtverwarming

- Doorvoer restwarmte

- Vloerverwarming

- Infrarood panelen

WATER AAN- EN AFVOER: decentraal en alleen verwarmen waar nodig

- Toiletten en badkamers incl. MIVA toilet in bezoekersentree

- Keuken of pantry met eigen warmwatervoorziening

VENTILATIE AFVOER: natuurlijke aanvoer, mechanische afvoer

- Machines met individuele afzuiging

- Toiletten en badkamer met mechanische afvoer

- Bezoekersentree en expositieruimte met mechanische afvoer

VISUAL 5 De bezoekersentree met geoogste materialen als uithangbord van circulaire esthetiek.

VISUAL 6 Het zicht op de Zaagkoele vanaf de es in de avond.

Susanne Vruwink s.vruwink@proton.me

06 427 547 87

Academie van Bouwkunst Amsterdam

Master Architectuur

Augustus 2025