ZINEBI 64 Prentsa dosierra (Eusk)

HITZAURREA

ZINEBI, Estatuko hirugarren Zinema Jaialdirik zaharrena, A Klaseko nazioarteko jaialdi bakarra da dokumental eta film laburren kate gorian. Horixe akreditatu du 1974tik, eta etenik gabe, Film Ekoizleen Nazioarteko Federazioak (FIAPF). Hollywoodeko Akademiak Oscar® sarietarako jaialdi kalifikatzaile gisa ematen duen akreditazioa du. Horrek esan nahi du Holly woodeko Arte eta Zientzia Zinematografikoen Akademiako Hautaketa Batzordeak automatikoki hartuko dituela aintzat Oscar® sa rietako hautagaitzetarako ZINEBI Sari Nagusia irabazten duen film laburra eta Film Labur Dokumental Onenaren Mikeldi sariaren irabazlea.

Horrez gain, ZINEBI, Valladolideko SEMINCIrekin batera, EFA (European Film Awards) sarietarako hautagai den film labur bat au keratzen duen estatuko jaialdia da. Horrek esan nahi du Nazioarteko Epaimahaiak Europako film labur bat aukeratzen duela ZINEBI 64ko Sail Ofizialeko Film Laburren Nazioarteko Lehiaketan egon diren film laburren artean, 2022ko Europako Film Labur Onenaren Sarirako hautagai izateko.

Halaber, ZINEBI akredituta dago BAFTA sarietarako (ekoizpen britainarra duten film laburretarako) eta Goya sarietarako kalifikatzaile gisa.

• 47 herrialdetako 148 film egongo dira Jaialdiaren aurtengo edizioko sailetan; horietatik 115 film laburrak dira, 4 film ertainak eta 28 film luzeak.

• 38 film euskal ekoizpenak dira: 31 film laburrak, 2 film ertainak eta 5 film luzeak.

• Programatutako filmen % 50 baino gehiago emakumeek zuzendu dituzte

• Programazioaren % 50 baino gehiago Estatu mailako estreinaldiak dira.

• Proiektatuko diren film guztiek euskerazko azpitituluak izango dituzte.

• Sail Ofizialean - Film Laburren Nazioarteko Lehiaketan 57 film lehiatuko dira. Lehen aldiz, horiek guztiak Estatu mailako estreinal diak dira.

• Sail Ofizialean - ZIFF – ZINEBI First Film Nazioarteko Lehiaketan opera prima diren 9 film luzek hartuko dute parte, aurten ekoitzi eta aurretik Estatuan eman ez direnek.

• ZINEBIk, OHOREZKO MIKELDI sarien bidez, aitortza bat egiten die gaur egungo nazioarteko zinemako izen nagusien ibilbideari eta dimentsio artistikoari. Aurten, lehen saria Agnieszka HOLLAND zuzendari eta gidoilari poloniarrarentzat izango da, Europako Historiaren aldaketa handiak islatu dituen ibilbide borrokalari eta oso batean norbanakoaren askatasunekiko begirada konpro metitua mantentzeagatik.

• Bigarren OHOREZKO MIKELDI saria Euskadin laurogeiko hamarkadaz geroztik bideoartean eta film laburretan izan den izen garrantzitsuenetako bati, Iñigo SALABERRIAri, egiten zaion hil osteko aintzatespen bat da. Duela gutxi zendu zen, eta bere lanek (Luz a la deriva eta Lo ibiltariak) ZINEBIren duela gutxiko edizioetan parte hartu zuten; horrez gain, Euskadin bideoaren erabilera sortzailean aitzindaria izan zen, besteak beste, Michel Jaffrennou edo Joan Logue bideoartearen aitzindariekin batera trebatu ondoren.

• Hirugarren OHOREZKO MIKELDI sariak Estatuko zinemagile sortzaile, estimulatzaile eta probokatzaileenetako baten ibilbidea aitortuko du. Albert SERRA zuzendari katalanak duela bi hilabete estreinatu zuen bere azken filma —Cannesko Zinema Jaialdiko Sail Ofizialean aurkeztu zena—, eta hainbat sari jaso ditu, hala nola Jean Vigo saria eta Locarno, Marseilla eta FICUNAM lehiake tetako sari nagusiak. Serrak lan handia du eginda film laburretan eta luzeetan eta, izan ere, XXI. mendeko Europako zinemagin tzaren funtsezko zinemagileetako bat da.

• ZINEBIk Ukrainari eskainitako programa berezi bat antolatu du, Ukrainian Institute (Ukrainako Kanpo Arazoetako Ministerioaren mendeko erakunde publikoa) eta urtero Kieven martxoan egin ohi zen Docudays UA Giza Eskubideei buruzko Zinema Doku mentalaren Nazioarteko Jaialdiarekin elkarlanean. Ukrainako hiru film luze dokumental eta hiru film labur emango dira, aurtengo otsailean armada errusiarrak Ukrainako lurraldea inbaditu ondoren aurkeztutakoak. Horien artean, Mariupolis 2 dago, Cannesko Zinema Jaialdiaren aurreko edizioan estreinatu zena: Mantas KVEDARAVIČIUS-ek zuzendu zuen, baina bere bikotekide Hanna BILOBROVA-k amaitu zuen, aurtengo apirilaren 2an errusiar soldaduek Ukrainako Mariupol portuko hirian zuzendaria atxilotu eta hil ondoren.

• Beautiful Docs – Munduko Film Luze Dokumentalen Panoramak atalak generoan ospetsuak diren zinemagile handien azken la nak izango ditu, hala nola Ruth BECKERMAN austriarrarena edo Jørgen LETH daniarrarena. Horiekin batera, zuzendari gazteen film dokumentalak egongo dira, besteak beste. Ainara VERA nafarrarena (Cannesen izan ondoren) eta Maria ELORZA euskaldu narena (Donostian estreinatu ondoren).

• Bertoko Begiradak – Miradas desde Euskadi sailak, arreta Euskadin ekoitzitako film laburretan eta dokumentaletan jartzen due nak, 16 film labur eta 4 film luze ditu aurten. Azken horien artean, ZINEBIn mundu mailako estreinaldi bat izango dugu: Izaro: Limoiari eztia (Ander Merino & Izaro Andrés, 2022) filmarena, zeina IZARO konpositore eta abeslari bizkaitarrari buruzkoa baita. Horrez gain, Bigarren ekitaldia dokumentala ikusi ahal izango dugu, Ainhoa URGOITIAk eta Enrique REYk zuzendutakoa —Ramón BAREArekin (Espainiako Arte Eszenikoen Akademiaren Urrezko Domina jaso berri duena) eta Pabellón Nº6 martxan jarri zuten gainerako pertsonekin—; eta baita Tetuán, Iratxe FRESNEDA zinemagile bizkaitarraren hirugarren film luzearen estreinaldia ere.

• Jean-Luc GODARD, hil eta hilabete gutxira, protagonista izango da ZINEBIn, bi arrazoi direla eta: batetik, pantailan egin zuen az ken agerraldietako bat dugu, See You Friday, Robinson (Mitra FARAHANI, 2022), zeina Estatu mailan estreinatuko baita (FICXekin batera); eta, bestetik, Nicole BRENEZ unibertsitateko irakasle eta programatzaile frantziarrak Godarden legatuaren garrantziaz hitz egingo du hilaren 15ean egingo den masterclass batean.

• Godarden lankidea izan zen Éric ROHMER zineman hasi zenetik, eta bera izango da, halaber, zuzendari frantziarrak filmatutako azken film laburrei eskainitako ziklo berezi baten protagonista. Film horiek 1993 eta 2009 bitartean filmatu ziren, eta Espainiako Estatuan argitaratu gabe daude. ZINEBIk Éric Rohmerren atelierra izeneko zikloan aurkeztuko ditu.

• ZINEBI NETWORKING Zinema Dokumentalaren Bilboko Foro Profesionalaren bosgarren edizioak, aurten, areagotu egin du film luze dokumental berrien aldeko apustua, 20.000 euro emanez laguntzetan 2022an garaile diren bi proiektuak garatzeko: bata, euskal proiektu onenari emango zaio, eta bestea, Estatuko proiektu onenari. Foroa ZINEBIk antolatu du, Euskal Produktoreen Elkartearekin (EPE-APV) batera, eta honako hauen finantzaketa du: Zinemagintzaren eta Ikusentzunezko Arteen Institutuarena (ICAA), Europar Batasuna-NextGenerationEUrena, EITBrena, Zineuskadirena eta Europa Creativa Desk MEDIA Euskadirena; ho rrez gain, elkarlanean aritu dira ere Scottish Documentary Institute eta Cannes Docs.

• ZINEBIn munduko Zinema Jaialdietako profesionalen topaketa bat izango dugu: Emakumeak Zinemaren Jaialdietan… Non gau de?

• ZINEBIk lankidetza hitzarmen bat sinatu zuen irailean, Donostia Zinemaldian zehar, Espainiako zinema lehiaketetako batekin, FICX – Xixongo Nazioarteko Zinema Jailadiarekin, hain zuzen, zeinak aurten 60. edizioa egingo baitu. Horren ondorioz, bi Zine ma Jaialdiek honako film hauen Estatu mailako estreinaldiak partekatzen dituzte (eta bi lehiaketetan ikusi ahal izango dira): Cas tells (Blanca Gamell, 2022) eta Contracampos (Ramón Lluis Bande, 2022), Film Laburren Nazioarteko Lehiaketan parte hartzen dutenak; Anhell69 (Theo Montoya, 2022), ZIFF – ZINEBI First Film sailean parte hartzen duena; See You Friday, Robinson (Mitra Farahani, 2022), Beautiful Docs sailean; eta Tetuán (Iratxe Fresneda, 2022), Bertoko Begiradak sailean emango dena.

JAIALDI PRESENTZIALA

ZINEBIren proiekzioak bi ataletan multzokatzen dira: Sail ofiziala eta bestelako proiekzioak.

Lehenengoan, FILM LABURREN NAZIOARTEKO LEHIAKETA eta ZIFF – ZINEBI FIRST FILM nazioarteko lehiaketa sartzen dira, azken horren izenak adierazten duen bezala, zuzendari berrien lehen film luzeentzat da. Bigarrenean sartzen dira: BEAUTIFUL DOCS – MUNDUKO FILM LUZE DOKUMENTALEN PANORAMA saila, dokumentalaren nazioar teko panoraman gertatzen dena islatzen duen saila, lehiarik gabeko erakusketa dena; BERTOKO BEGIRADAK, Euskadin ekoitzitako film labur eta luzeek osatzen dutena, eta euskal ikusentzunezko industriako ekoizle, zinemagile eta profesionalen lana aintzatesteko xedea duena; Jaialdiaren Ohorezko Mikeldi saridunen lanen zati bat berreskuratzeko emanaldi bereziak eta, amaitzeko, aurreko tal deetan sartzen ez diren beste proiekzio batzuk.

ZINEBI, 2022an, jada ez da jaialdi hibridoa. Hala ere, eta pandemiaren eraginak kudeatzearen ondorioz 2020an eta 2021ean gerta tutakoa ez bezala, Bilboko zuzeneko proiekzioez gain, FILMIN plataformaren bidez aukera izango dugu azken urteotan Jaialditik igaro diren film batzuez gozatzeko, ZINEBIri eskainitako berariazko atal batean. Aurten, plataforman ezin izango dira ikusi Bilboko aretoetan emango diren filmak.

Emanaldi presentzialak aretoetan izango dira zehazki, eta horietara joango dira ere Nazioarteko Epaimahaikideak.

1. ZINEBI 64ren IRUDIA

Happyending Studio azken urteotan ZINEBIren irudia sortu duten diseinatzaile bizkaitarren zerrendan sartu da. Bertan Rebeka Arce, Eider Corral eta Susana Blasco daude, besteak beste. Jaialdiaren 64. edizioko irudirako, estudioaren sortzaile Ángela Alonsok eta Elena Pereak ikusentzunezko sorkuntzaren elementu oso berezi batean jarri dute abiapuntua; aukeratutako elementuak hasierari egiten dio erreferentzia: doitzekartei, kolorea eta fokuratzea kalibratzeko kartei. Ikusentzunezko edukiaren aurretik dagoen horretaz ari gara. Irudi ikoniko horietatik forma geometrikoen, oinarrizko koloreen eta motiboen unibertso bat lapurtzen dute, lengoaia bisual propio eta oso antzemangarri bat sortzeko aukera ematen diena. Aurten, lengoaia horrekin, ikusentzunezko sorkuntzan dihardutenen ogibidera gerturatu nahi izan dute Jaialdia.

Bere printzipio bakarra ez bada ere, ZINEBIk beti izan du bere funtsean berrikuntzaren eta esperimentazioaren bilaketa, aski eza gunak diren gaietara beste modu batean hurbiltzea, edo haietara gehiago gerturatzea, sakontasun handiagoz ikusteko; gai horiek, gainera, gure gizartearentzat interesgarriak izan daitezke, inspiragarriak, baita kezkagarriak ere. Horregatik, Happyending Studiok planteatutako kanpaina grafikoak bi oinarri ditu: batetik, beren apustu estetikoak gogora ekartzen dituen elementu grafikoekin espe rimentazio formala egitea eta, bestetik, narratiboa den hori azpimarratzea (diskurtso sinplisten garaian hausnarketarako funtsezko elementu gisa), ikusentzunezko iruditeria kolektiboko liburutegietatik abiatuta, non ikusizko pilula txikiak aurki baititzakegu, eta pilula horiek lehiaketaren bizkarrezurra diren film laburrei egiten diete erreferentzia.

Ángela Alonsok eta Elena Pereak 2012an sortu zuten Happyending Studio. Diseinu grafikoan, ilustrazioan eta artezuzendaritzan espezializatutako sormenestudio independentea da, eta Bilbon du egoitza.

Biak Arte Ederretan lizentziadunak dira: lehenak Europako Diseinu Institutuaren “Sormen sektoreko enpresen diseinu eta hazkun dea”ri buruzko programa exekutiboan parte hartu zuen, eta hainbat espazioren diseinua eta kontzeptualizazioa garatu zituen, hala nola Expo Zaragozan Euskadik izan zuen pabiloia edo Segoviako Akueduktuaren Interpretazio Zentroa, besteak beste; bigarrenak Londresko UALen eta Parisko Cake Design estudioan osatu zuen bere prestakuntza, besteak beste Hennessy, Le Royal Monceau, Roger Pradier, McDonald’s edo Azkuna Zentroarentzat diseinatzaile grafiko gisa lan egin aurretik.

2. OHOREZKO MIKELDIA

ZINEBI 64ko inaugurazio eta amaiera galetan, nazioarteko zinemaren izen handiak izango ditugu Arriaga Antzokian edizio honetako Ohorezko Mikeldiak jasotzeko, beren lanaren garrantzi artistikoaren eta obraren garrantziaren aitortza jasotzeko.

AGNIESZKA HOLLAND

ZINEBI – Bilboko Dokumentalen eta Film Laburren Nazioarteko Jaialdiak 64. edizioko Ohorezko Mikeldi sarietatik lehena Agnieszka Holland zinemagile poloniarrari ematea erabaki du, Europako Historiaren aldaketa handiak islatu dituen ibilbide borrokalari eta oso batean norbanakoaren askatasunekiko begirada konprometitua mantentzeagatik: Giereken Polonia komunistan hasi zenetik, Estatu Batuetan, Txekiako Errepublikan edo Polonia garaikidean egin dituen azken lanetara arte.

Breslaviako intelektualen familia batean jaioa (ama katolikoa zen eta aita judua), Hollandek laster jakin zuen zinema zela bere trebe tasunetara ondoen egokitu zitekeen artea, eta baita bere kezkak hobeto aseko zituena ere. Beraz, ez zuen zalantzarik izan Pragara joateko, 18 urte ere beteta ez zituela, Pragako Zinema eta Telebista Akademia ospetsuan (FAMU) ikasteko. Bertan, 1968ko Udaberriko ikasle grebetan parte hartu zuen eta 1971n graduatu zen. Itzuli zenean, Poloniako TVP telebistarako filmen zuzendaritzan lekua hartu zuen eta Krzysztof Zanussi eta Andrzej Wajdaren zuzendari laguntzailea izan zen.

Orduan egin zuen debuta Wieczór u Abdona (Arratsalde bat Abdonen etxean, 1975) film ertainarekin, eta zinemarako lehen film luzea egin zuen, Actores provinciales (Aktorzy prowincjonalni, 1978); Poloniako “Kezka moralaren zinema” mugimenduaren ikur nagusieta ko bat bihurtu zen, 1980ko Cannesko Zinema Jaialdian Kritikaren saria irabazi ondoren. Mugimendu kritiko horrek etika indibiduala defendatzen zuen inposaketa politikoaren aurrean, eta errealitate garaikidea islatzea (sistema komunistaren degenerazioak barne) idealizazio hutsalen aurrean; horrela, bada, film luze harekin batera, Poloniako zinemaren maisuek zuzendutako lanak daude, hala nola Camuflaje (Barwy ochronne, Krzysztof Zanussi, 1977), eta baita Hollandena bezalako ahots berriek sinatutako beste batzuk ere: Index (Indeks, Janusz Kijowski, 1977an ekoitzia baina 1981ean estreinatua), Jak żyć dokumentala (Marcel Łoziński, 1977, hau ere lau urte geroago estreinatua) edo El aficionado (Amator, Krzysztof Kieslowski, 1979).

Polonian bizitzen ari ziren aldaketa garai haietan, Hollandek bi lan zuzendu zituen: Fiebre (Gorączka. Dzieje jednego pocisku, 1980) eta Una mujer solitaria (Kobieta samotna, 1981). Azken hori herrialdean larrialdiegoera ezarri baino pixka bat lehenago amaitu zuen eta, horren ondorioz, filma bahitu egin zuten eduki kritikoa zela eta (sei urte geroago estreinatu zen). 1981eko abenduan Polonian ge rra legea ezarri zenean, Holland bere herrialdetik kanpo zegoen bere lanetako bat ezagutzera ematen, eta ez itzultzea erabaki zuen, Altzairuzko Oihalaren beste aldean kokatuz.

Andrzej Wajda herrikidearen zuzendari laguntzaile gisa jardun zuen berriz ere Danton (1982) filmean, eta, ondoren, bere herrialdetik kanpo egin zuen ibilbide profesional luzeari ekin zion: Amarga cosecha (Bittere Ernte, 1985) zuzendu zuen Alemanian, eta Ingelesez besteko film onenaren Oscar sarirako izendapena lortu zuen; Estatu Batuetan, Polonian girotutako Conspiración para matar a un cura (To Kill a Priest, 1988) filma egin ondoren, askok gogoan duten Europa, Europa (1990) aurkeztu zuen —Urrezko Globo bat irabazi zuen eta Jatorrizko gidoi onenaren Oscar sarirako izendatu zuten—; Frantzian Olivier, Olivier (1992) filmatu zuen, eta Erresuma Batuan El jardín secreto (The Secret Garden, 1993) eta Vidas al límite (Total Eclipse, 1995) aurkeztu zituen.

Orduz geroztik, uztartu egin ditu Estatu Batuetako eta Europako lanak. Lehenengoen artean, Washington Square (1997), El tercer mi lagro (The Third Miracle, 1999), Copying Beethoven (2006) eta telesailetarako kapituluak daude, hala nola The Wire (2004, 2006 eta 2008an), The Killing (20112012), House of Cards (2015ean eta 2017an) edo The Affair (2017); eta bigarrenen artean daude Julie Walking Home (2002), In Darkness (W ciemnosci, 2011) —Oscar sarietarako hirugarren izendapena ekarri ziona—, El rastro (Spoor, 2017) —Alfred Bauer saria Berlingo Zinema Jaialdian—, Mr. Jones (2019) edo Charlatán (Šarlatán, 2020).

Krzysztof Zanussik baieztatu zuenez, “kezka moralaren” zinema hori, zeinetara atxiki egin baitzen Agnieszka Holland, “Poloniako Herri Errepublikakoak zirenen ahotsa” izan zen eta, zinemagile talde hartako guztiei egoitzi egin zitzaien “munduaren ikuskera komun bat, zeinaren arabera etika politikaren gainetik baitzegoen, eta indibiduala dena kolektiboa denaren gainetik”. Badirudi Hollandek gaztetan ezagutu zituen arau horiek berarekin egon direla egin duen ibilbide bikainean zehar, zeina beti bezain bizirik baitago

Gaur egun, bere hurrengo proiektua prestatzen dihardu, oraingoz Kafka izenburua duena, eta, horrez gain, 2020ko abendutik Europa ko Zinema Akademiako presidentea da.

ZINEBIren azken edizioetan ohiko parte hartzailea izandako Iñigo Salaberria bideoartista eta zinemagile gipuzkoarra irailaren hasie ran zendu zen. Bere sormenaren independentziaren defendatzaile sutsua zen, eta ikusentzunezkoa ulertzeko zuen moduari leiala; bere bi film labur gure Jaialdiko Sail Ofizialean lehiatu ziren 2015ean (Luz a la deriva) eta 2017an (Lo ibiltariak). Horrez gain, 2019an ZINEBIn Rijeka (2019) erakutsi zuen eta, urtebete lehenago, askok gogoan duten Quai de Javel (1984) Guadalupe Echevarríak ZINEBI rentzat eta Bilboko Arte Ederren Museorako komisariatutako Denboraren artea zikloaren parte izan zen.

Bere begirada sotila agerian geratzen da Japonian, Malin, Islandian, Txinan, Parisen, Varanasin edo Erregeren Bardean grabatzera eraman zuten artelan multzo batean; baina Euskadin bideoaren erabilera sortzailearen aitzindarietako bat izatera ere eraman zuten, Frantzian trebatu ondoren, bai Parisko Unibertsitatea IIIn, bai bideoartearen beste aitzindari batzuekin batera, hala nola Michel Jaf frennou, Joan Logue edo Ken Feingoldekin. Bere Quai de Javelek Donostiako Bideo Jaialdian parte hartu zuen, bere beste lan batzuk Bilbon edo Punto de Vistan (Iruñea) ikusi ahal izan ziren, baina baita telebistako pantailetan ere, TVEren Metrópolis programaren eskutik.

ZINEBI elkarlanean arituko da Iñigo Salaberriari egingo zaion omenezko topaketan. Bilboko Arte Ederren Museoko Auditoriumean izango da, urriaren 27an, izenburu honekin: Omenaldia Iñigo Salaberriari: (argia) ikusteko ibiltzea, (itzala) ikusteko itxarotea, eta bere lau film labur emango dira bertan: Birta Mirkur (1987), Disdirak (1992), Luz a la deriva (2015) eta Lo ibiltariak (2017). Topaketa Vi deofluxek (AKMEKA Ikerketa Taldea, UPV/EHU) proposatu du eta Gabriel Villota unibertsitateko irakasleak komisariatu du. Bertan izango dira Iñigo Salaberriaren senide batzuk, Miguel Zugaza Arte Ederren Museoko zuzendaria, Fito Rodríguez idazle, irakasle eta komisarioa, Pablo Maravi irakaslea, Santi Eraso Artelekuko zuzendari ohia eta Maria Elorza zinemagilea.

ALBERT SERRA

ZINEBIk Albert Serrari eman dio hirugarren Ohorezko Mikeldi saria, zinema garaikidearen ezinbesteko erreferentzietako bati; izan ere, zinemagile honek mendebaldeko arteak zeharkatu dituen eta zeharkatzen dituen bide ugarietan inspiratutako irudi ahaztezinez josi tako obra eraikitzen jakin baitu. Jaialdiaren aintzatespena zinemagile honen obra osoari ematen zaio, ez baitu inolako eroskeriarik onartu mugimenduan dauden irudien edertasunari buruz duen ikusmolde erradikalari dagokionez

Serra izan zen Estatuan egindako zinemaren ordezkari bakarra iaz munduko Zinema Jaialdi garrantzitsueneko Sail Ofizialeko Lehia ketan, Cannesen alegia. Han Pacifiction (2022) aurkeztu zuen, bere fikziozko azken lan handia, Benoît Magimel aktorea protagonista duena.

Zinema garaikidean autorearen ideia hobekien gorpuzten duen egungo zinemagileetako bat da Serra; Filologia Hispanikoan eta Li teraturaren Teorian lizentziatu zen bere lehen film luzea —Crespià, the Film not the Village (2002)— amaitu aurretik. Hurbilpenak egin ditu hainbat pertsonaietara: Kixote eta Santxo (Honor de cavalleria, 2006), Errege Magoak (El cant dels ocells, 2008), Fray Luis de León (Els noms de Crist, 2010) eta Luis XIV (La mort de Louis XIV, 2016), eta Serrak argi utzi zuen bere filmetan ezer gertatzen ez dela dirudienean gertatzen dena erakusteko duen bokazioa. Eta horretarako, pertsonaia ahaztezin horiek “gizatiarrago” egiten zituzten leku eta uneen erretratu zehatza erabili zuen.

Bere obra zinematografikoan beste lan batzuk ere badaude, hala nola Rusia (2007), ZINEBIn eman zen El senyor ha fet en mi merave lles (2011), Història de la meva mort (2013) —Locarnoko Zinema Jaialdian film onenaren Urrezko Lehoinabarraren irabazlea—, Roi Soleil (2018) —Marseillako Zinema Jaialdian Film onenaren saria jaso zuena eta, ondoren, New Yorkeko, Mar del Platako edo Jeonjuko Zine ma Jaialdietan eman zena, besteak beste— edo Liberté (2021), Cannesko Zinema Jaialdiko Un certain regard saileko Epaimahaiaren Sari Berezia jaso zuena.

Hala ere, Albert Serraren irudia ezin da osorik neurtu zinemaren arloan egin dituen lanetara mugatzen bagara (Londresko Tate Mo dernen, Parisko Centre Pompidoun edo Bruselako Cinemateken bildu eta ikusgai jarri direnak): Banyolesko zuzendariak obrak ekoitzi ditu Kasseleko dOCUMENTA 13rako (Els tres porquets, 2012), Veneziako Biennalerako (Katalunia ordezkatu zuen Arte Bienalaren 56. edizioan La Singularitat proiektuarekin, zeina Institut Ramon Llullek bultzatu eta Chus Martínezek komisariatu baitzuten), Teatre Lliu rerako eta Berlingo Volksbühne antzokirako.

3. SARIAK

Sail Ofiziala – Film Laburren Nazioarteko Lehiaketan aurekztutako lanek sari hauek eskuratu ahal izango dituzte:

ZINEBIko Sari Nagusia 7.000 €

Euskal Zinemaren Sari Nagusia 6.000 € Espainiako Zinemaren Sari Nagusia 6.000 € Fikziozko Film Labur Onenaren Mikeldia 5.000 €

Animaziozko Film Labur Onenaren Mikeldia 5.000 € Film Labur Dokumental Onenaren Mikeldia 5.000 € Publikoaren EITB Saria 3.000 € Cineclub FAS Saria 2.000 € Unicef Saria (diru-hornidurarik gabe)

ZIFF – ZINEBI First Film Nazioarteko Lehiaketan aurkeztutako lanei sari hauek emango zaizkie:

ZIFF Sari Nagusia 12.000 € ZIFF-Gazte Epaimahairen Saria (UPV / EHU) 2.000 €

ZINEBI Networking: Dokumentalen Sorgunean parte hartzen duten film luze dokumentalen proiektuek honako sari hauek jasotzeko aukera dituzte:

ZINEBI Networking EITB 2022 Saria 10.000 €

ZINEBI Networking 2022 Saria 10.000 €

Aukera Programaren picthing-ean parte hartzen duten film laburren proiektuek honako sari hauek jasoko dituzte:

Aukera Saria - (H)emen Saria 3.000 €

Aukera Saria - Sortzaileen Saria 3.000 €

EPAIMAHIA

SAIL OFIZIALA – FILM LABURREN NAZIOARTEKO LEHIAKETA

Anca Caramelea

Zinema programatzailea da Ecozine Zinema Jaialdian. Zinemaren arloko profesional gisa, hainbat Zinema Jaialdirekin kolaboratu du, hala nola Les Films de Cannes à Bucarest, Bucharest International Experimental Film Festival (BIEFF), NexT Film Festival jaialdiekin. Zinemak aldaketarako tresna gisa duen ahalmena interesatzen zaio eta, hori dela eta, elkarlan estua egin izan du Pelicam - Ingurume nari eta Jendeari buruzko Nazioarteko Zinema Jaialdiarekin, bai jaialdiaren programatzaile gisa, bai koordinatzaile gisa. Bere beste eremu profesionala zinemak hezkuntzarako bitarteko gisa duen zereginarekin lotuta dago eta, horrek bultzatuta, zinemarekin lotutako hainbat hezkuntza-programatan parte hartu du (CinEd, Éducation à l’image, CineKids, Kinoteca Bloc Zero). Antropologia eta Soziologia ikasketak egin zituen Bukaresteko Unibertsitatean, eta Zinematografia Ikasketetan masterra egin zuen East Angliako Unibertsitatean.

Hilke Doering

1966an jaioa, eta Alemanian eta Suitzan hazia. Soziologia ikasi zuen Bielefelden eta Parisen, eta ikerketa lanak egin zituen ikusizko soziologiari eta etnografiari buruz. Oberhausengo Film Laburren Nazioarteko Jaialdian lan egiten du 1995etik, zinema jaialdiaren nazioarteko lehiaketaren eta nazioarteko harremanen arduradun gisa. Testuinguru horretan, Zinema Jaialdien Europako Koordinazio Batzordeko kide izan zen 1996tik 2000ra bitartean, eta Film Laburren Nazioarteko Konferentziako presidente 1998tik 2003ra; horrez gain, European Short Film Network-eko (ESFN) bazkide sortzaileetako bat ere izan zen, 2018an. Nazioarteko Zinema Jaialdi askoren epaimahaikide izan da, eta baita mundu osoko zinema programetako komisario ere.

Muntatzailea, errealizadorea eta artxibozaina da. Dokumentalen errealizazioa ikasi zuen Kubako San Antonio de los Bañoseko Zi nema eta Telebistaren Nazioarteko Eskolan (EICTV). Gaur egun, Kataluniako Filmotekaren eta Escola Superior de Cinema i Audio visuals de Catalunyaren (ESCAC) proiektu baten buru da, zeinetan Ferrán Alberichek dihardu komisario gisa. 2020an Black Canvas Festival-en Edizio Onenaren saria jaso zuen Philip Warnellen Intimate Distances lanagatik. Bi bider izendatu dute Kolonbiako Zinema Akademiaren Macondo Sarietan Editore Onena izateko. Muntatzaile gisa, honako lan hauek egin ditu, besteak beste: La defensa del dragón, Natalia Santa-rena; Agosto, Armando Capó-rena; Pornomelancolía, Manuel Abramovich-ena eta El Father Plays Himself, Mo Scarpelli-rena. Zuzendari gisa: Revelaciones (2020), Parábola del retorno (2016), Estudio de reflejos (2013), Nieve (2012), 19º sur 65º oeste (2010), El bombillo (2009) eta Elena dio a luz un hermoso niño (zuzendarik: Chiara Marañón; prod.: LaCima), Zinemagintzaren eta Ikus-entzunezko Arteen Institutuarengandik (ICAA) jaso duena eta gaur egun ekoizpen fasean dagoena.

Sabina Urraca Idazlea, editorea eta kazetaria. Jaiotzez euskalduna, Tenerifen hazi zen eta Madrilen bizi da duela hogei urte baino gehiagotik. Madril go Complutense Unibertsitatean Ikus-entzunezko Komunikazioko lizentziatua ikasi zuen, eta Gidoi diploma eskuratu zuen Madrilgo Erkidegoko Zinema eta Ikus-entzunezkoen Eskolan (ECAM). Gidoilari, telebistarako sortzaile, zerbitzari, aseguru-saltzaile eta marihua na-ebakitzaile gisa lan egin du. Espainiako hainbat hedabidetan idazten du (El País, El Cultural, Vice, Cinemanía, Eldiario.es). Las niñas prodigio (Fulgencio Pimentel, 2017), Javier Morote Saria irabazi zuen eleberriaren egilea da, eta baita Soñó con la chica que robaba un caballo (Lengua de trapo, 2021) eleberriarena ere. Andrea Abreuren Panza de burro (Barrett, 2020) liburuaren editorea da. Hainbat kultura-erakundetan idazketa-tailerrak ematen ditu. 2020an Iowa Arts Fellowship beka jaso zuen Iowako Unibertsitatearen eskutik.

Begoña Vicario

Arte Ederretan doktorea eta animazioko irakaslea. Hauazkena animaziotaldea koordinatzen du eta ikerketalanak egiten ditu Akmeka Arte Garaikidearen Ikerketa Taldean. Zuzendari gisa, bakarkako lanak egin ditu, hala nola Pregunta por mí (1997) eta Haragia / Carne humana (2000), eta baita kolektiboak ere, esaterako, Beti bezperako koplak (2015), Areka (2016), Ehiza (2020) eta Hirian ibiltzeko jarraibi deak (2021). Guztiek ere sariak jaso dituzte nazioarteko jaialdietan, Goya saria edo ZINEBI 59ko Euskal Zinemaren Sari Nagusia (2017an), batzuk aipatzearren. Animaziozko zinemari buruzko hainbat liburu idatzi ditu, besteak beste: Breve historia del cine de animación expe rimental vasco (1998, Madrilgo Zinema Esperimentalaren Astea), Sistiaga, el trazo vibrante (2008 Animadrid) eta Cortometraje de anima ción realizado por mujeres en el Estado Español (Cineastas emergentes. Mujeres en el cine del siglo XXI. Madril: Iberoamericana, 2018).

– ZINEBI FIRST FILM NAZIOARTEKO LEHIAKETA

Nicole Brenez

Zinematografia Ikasketetako irakaslea da Sorbona Berria Unibertsitatean; Irudiaren eta Soinuaren Lanbideetarako Europako Fun dazioaren (Femis) Analisi eta Kultura Saileko zuzendaria da 2017tik, eta Frantziako Zinematekako abangoardiako zinemazikloaren komisarioa 1996tik. Philippe Grandrieux zinemagilearekin batera, It May Be That Beauty Has Strengthened Our Resolve film bilduma ekoitzi zuen, zinemagintzaren historiografiek ahaztutako eta baztertutako zinemagileei buruz. Besteak beste, lan egin du Chantal Akerman (La folie Almayer, 2011) eta Jean Luc Godard-ekin (Le Livre d’Image, 2018). Argitaratu dituen lanen artean honako hauek aurki ditzakegu: Cinéma d’avant-garde Mode d’emploi (2012); We Support Everything Since the Dawn of Time That Has Struggled and Still Struggles. Introduction to Lettrist Cinema (2015); Jean-Luc Godard théoricien des images (2015); Manifestations. Écrits politiques sur le cinéma et autres arts filmiques (2020).

Carlos Marañón Canal Zinemaren arloko kazetari eta kritikaria da, hogeita bost urtetik gorako eskarmentua duena. Cinemaníaren zuzendaria da 2008tik. Zuzenbidean lizentziatua da Bartzelonako Unibertsitatean, eta Kazetaritza Nafarroako Unibertsitatean. Cadena SER kateko kolabora tzailea da zinema eta futbol gaietan (La ventana, Carrusel deportivo), eta Oscar sarien eta La Ligaren esataria da Movistar+en. Futbo lari ohia eta zutabegilea da ASen, eta El País, La Vanguardia, 20 minutos, Cinco Días, Rolling Stone eta Gentleman argitalpenetan ere idatzi du. Honako liburu hauen egilea da: Fútbol y cine. El balompié en la gran pantalla eta Un partido de leyenda. Historias de ‘Evasión o victoria’. Zinemari eta futbolari buruzko monografia eta liburuetan parte hartu izan du, eta Galder Reguerarekin batera idatzi zuen Quedará la ilusión: Una correspondencia durante el Mundial de Rusia gutun-liburua

Marta Popivoda

Zinemagilea, artista eta ikertzailea da. Belgrad eta Berlin artean ibiltzen da, bai bizitzeko, bai lan egiteko. Bere lanaren kezka nagu siak memoriaren, historiaren eta ideologiaren arteko tentsioak dira, baita gorputz kolektibo eta indibidualen arteko harremanak ere. Popidovak ikuspegi feminista eta queer batetik heltzen die. Bere lehen film luze dokumentala, Yugoslavia, How Ideology Moved Our Collective Body, Berlingo Nazioarteko 63. Zinema Jaialdian estreinatu zen eta nazioarteko jaialdi askotan proiektatu zen. New Yorkeko MoMAko film bildumaren parte ere bada. Bere lana arte galeria garrantzitsuetan egon da ikusgai, hala nola Londresko Tate Moder nean, New Yorkeko MoMAn eta Erromako MAXXI museoan. Akademie der Künste Berlinen arte bisualen Berlin Arte sari ospetsua jaso zuen, eta Media Art arloan sortzen ari den artistaren Edith-Russ-Haus saria. Bere azken dokumentala, Landscapes of Resistance, Rotterdameko 50. Nazioarteko Zinema Jaialdiko Tiger Lehiaketan estreinatu zen eta sari ugari irabazi zituen mundu osoan. 2022an bere lana honako jaialdi hauetan aurkeztu zuten: Berlingo 12. Bienalean, Manifesta 14. Bienalean eta Belgradeko Bienalean. Zine maeskolak ematen ditu modu erregularrean SNDOn, Amsterdamgo AHKn eta Osloko Arteen Akademia Nazionalean.

5. SAIL OFIZIALA – FILM LABURREN NAZIOARTEKO LEHIAKETA

3.433 film labur ikusi dituzte ZINEBIko Hautaketa Batzordeko kideek eta, oraingoan, 36 herrialdetako 57 film hautatu dituzte guztira (guztiak Estatu mailako estreinaldiak dira): 31 film gizonek zuzendutakoak dira, eta 38 emakumeek zuzendu dituzte.

Jaialdiaren arauetan finkatutako hiru kategorien arabera, 21 film fikzioak dira (% 36,8), 20 dokumentalak (% 35,1) eta 19 animazioak (% 33,3). Banaketa geografikoari dagokionez, Euskadiko eta Estatuko filmak alde batera utzita, aurten Frantzia nabarmentzen da (11 filmen ekoizpenean parte hartu du, bakarrik ala beste herrialderen batekin koprodukzioan), eta atzetik Portugal (5), Txina (5) eta Polo nia (4) datoz.

Maddi

EUSKADI

Inês

Txuspo

Marta

Karla Crnčević

Lehiaketan

4. ARALKUM | Dokumentala

Mila Zhluktenko & Daniel Asadi Faezi – ALEMANIA – UZBEKISTAN – 14’ – 2022

5. THE ARRIVAL OF ALIENS (当外星人到来的时候) | Fikzioa Tian Guan & Junjie Lam – TXINA – 15’ – 2021

6. BACKFLIP | Dokumentala – Animazioa Nikita Diakur – ALEMANIA / FRANTZIA – 12’ – 2022

7. BALLS (LOPTE) | Dokumentala

Gorana Jovanović – SERBIA / ESLOVENIA – 22’ – 2022

8. THE BATH (O BANHO) | Fikzioa Maria Inês Gonçalves – PORTUGAL / EUSKADI – 9’ – 2022

9. BERGIE | Fikzioa

Dian Weys – HEGOAFRIKA – 7’ – 2022

10. CAIFAN HAIKU | Fikzioa

Jonathan Choo – SINGAPUR – 23’ - 2022

11. CANKER (口腔溃疡) | Fikzioa

Lin Tu – TXINA – 13’ - 2022

12. CASTELLS | Fikzioa

Blanca Camell Galí – FRANTZIA / ESPAINIA – 21’ – 2022

13. CHOPPING WOOD CHIPS | Animazioa Alize Sotelo Gutierrez & Rita Ataide Novais – ERRESUMA BATUA / ESPAINIA / PORTUGAL – 3’ – 2022

14. CONTRACAMPOS | Dokumentala Ramón Lluís Bande – ESPAINIA – 27’ – 2022

15. THE DEVIL (DIABEŁ) | Fikzioa Jan Bujnowski – POLONIA – 19’ – 2022

16. THE EMPTY SPHERE (LE CERCLE VIDE) | Dokumentala Stéphanie Roland – MIKRONESIA / FRANTZIA – 19’ – 2022

GRAN HOTEL NAZARENO | Dokumentala Txuspo Poyo – EUSKADI – 19’ – 2022

HEMEN BIZI DA MAITASUNA | Fikzioa Ainhoa Olaso & Enara García – FRANTZIA – 15’ – 2022

LA HERIDA LUMINOSA | Fikzioa Christian Avilés – ESPAINIA – 23’ – 2022

HERMIT ISLAND | Animazioa Gábor Mariai – HUNGARIA – 17’ – 2022

HIEROPHANY (HIEROFANIA) | Animazioa Maria Nitek – POLONIA – 4’ – 2021

HITZAK | Fikzioa Josu Martinez – EUSKADI – 13’ – 2022

HOLY MEN (SVETI LJUDI) | Animazioa David Lovrić – KROAZIA – 11’ – 2022

SAIL OFIZIALA – ZIFF – ZINEBI FIRST FILM

LEHIAKETA

ZINEBI nazioarteko bi lehiaketa dituen jaialdia da: film laburren lehiaketari, 1959az geroztik mantendu denari, 2016an ZIFF – ZINEBI First Film nazioarteko lehiaketa gehitu zitzaion, opera prima film luzeei eskainitako lehiaketa. Beste behin ere, bederatzi film luzeren Estatu mailako estreinaldia egingo da Bilbon izango den lehian, batetik, 12.000€ko ZIFF Sari Nagusia lortzeko eta, bestetik, Gazte Epaimahaiaren Saria (UPV/EHU) lortzeko. Azken hori Euskadiko unibertsitateetako eta ikastetxeetako zinema eta ikusentzunezkoen ikasleek osatutako epaimahaiak emango du, eta 2.000 €koa izango da. Aurten, 14 herrialde ordezkatzen dituzten filmak hautatu dira: Kolonbia, Iran, Japonia, Ukraina, Errumania, Alemania, Danimarka, Sue dia, Norvegia, Serbia, Kroazia, Herbehereak, Frantzia eta Portugal.

1. ANHELL69, Theo Montoyarena (Kolonbia – Errumania – Frantzia – Alemania, 2022) (72’)

Theo Montoya zuzendari kolonbiarrak Estatu mailan estreinatu zuen Son of Sodom (2020) film laburra, ZINEBIren 62. edizioan, zeina Film Laburren Nazioarteko Lehiaketan lehiatu baitzen. Orain, film luzean debuta egiteko, Camilo Najar du abiapuntu: film labur hartako pertsonaia protagonista, eta bere nerabezaroko eta gaztaroko Medellinen deskribapenean sakontzen du, zeina hiri bortitza eta kontserbadorea baita. Hori egiteko, gainera, Víctor Gaviria azken hamarkadetako zinemagile kolonbiar handienetako bat ere sartu du aktoreen zerrendan. Anhell69 (2022) Veneziako Kritikaren Nazioarteko Astean estreinatu zen. Bertan, Epai mahaiaren Aipamen Berezia, film berritzaileenaren Verona Film Club saria eta ekarpen tekniko onenaren Mario Serandrei-Hotel Saturnia saria eskuratu zituen.

ZINEBIk Estatu mailako estreinaldia egingo du, FICX – Xixongo Nazioarteko Zinema Jaialdiarekin lankidetzan.

2. DEATH OF A CITY / A MORTE DE UMA CIDADE, João Rosasena (Portugal) (115’) Film luzean debuta egingo badu ere, João Rosas ez da zinemagintzara iritsi berria. Maria do Mar (2015) film ertaina, adibidez, ZINEBIren 57. edizioko Film Laburren Nazioarteko Lehiaketan lehiatu zen. Susana Nobre zinemagileak zuzendutako filmen mun tatzaile gisa parte hartu ondoren, eta Terratreme ekoizpen etxe portugaldarra utzi gabe, Lisboako Bairro Alton jartzen du arreta film luzeen zuzendari gisa debuta egiteko: krisi ekonomikoaren ondorioz zoritxarrean eroritako eraikin bat eraisteari eta berrerai

kitzeari ekingo dio langile talde batek, boom turistikoari erantzuteko, eta langile horien elkarbizitzaren hiriko egunkari bat da ikusi ahal izango duguna.

A Morte de uma Cidade filmaren mundu mailako estreinaldia Doclisboa 2022n izan zen, eta ZINEBIn egingo dena nazioarteko estreinaldia da.

3. HAVE YOU SEEN THIS WOMAN? / DA LI STE VIDELI OVU ŽENU?, Dušan Zorić eta Matija Gluščevićena (Serbia – Kroazia, 2022) (79’)

Fikzio esperimentaleko film harrigarria, identitateari buruzkoa. Matija Gluščević eta Dušan Zorić zinemagile serbiarren debuta da eta adin ertaineko emakume baten erretratutik abiatzen da. Hasiera batean, ez dirudi gainerakoengandik oso desberdina, baina laster saiatuko da gizarteak ezartzen dion roletik ihes egiten. Zuzendarien beraien amengan inspiratuta, eta elkarrekin sinatutako gidoiarekin —eta oso izenburu adierazgarriarekin, Metamorfosiaren aurreko garapen faseetakoa baita—, filma honela definitu zuen Veneziako Kritikaren Nazioarteko Asteko ordezkari nagusiak —mundu mailako estreinaldia bertan izan baitzen—: sekulako ezinegona eragiten duen filma da.

Dokumental gordin, zintzo eta hunkigarria. Marusya Syroechkovskaya moskutarrak film luzean egiten duen debuta hogei urte baino gehiagoko lanaren gailurra da. Bere etxeko kameraz bere bikotekide Kimirekin zuen eguneroko bizitza grabatzen hasi zen, eta amaierako emaitza Suitzako Visions du Réel zinema dokumentalaren jaialdian aurkeztu zuen, non Epaimahaiaren Aipamen Berezia lortu baitzuen. Urte gogorren erretratu pertsonal bat da, berak “Depresio Federazioa” deitzen duen Errusian bizitakoare na —metraje hasieran Yeltsinek gobernatzen zuen, baina gero Putinek, Medvedevek eta berriro Putinek—. Dokumentala Europako Zinema Akademiaren 2022ko sarietarako lehen hautaketan sartu zen, eta Cannesko Zinema Jaialdiko ACID sailean ere eman zen.

5. LIKE A FISH ON THE MOON / , Dornaz Hajiharena (Iran) (78’)

ZIFFeko gainerako parte hartzaileei gertatzen zaien bezala, gaztea izan arren, Dornaz Hajihak, bere lehen film luzera iritsi dene rako, prestakuntza eta aurretiko esperientzia oparoa izan ditu zineman. Bere kasuan, film ertainak —Lost (2015)— eta film laburrak Marziyeh (2017) eta Marlon (2017)— egin ditu jada, eta horiekin parte hartu izan du, besteak beste, Londresko Zinema Jaialdian edo Irango Fajr Zinema Jaialdian. Fikziozko bere lehen film luzea Irango familia baten erretratua da, zeina kezkatuta baitago bere lau urteko semearekin, batbatean hitz egiteari utzi baitio.

Filma iazko Karlovy Varyko Zinema Jaialdiaren ediziorako aukeratu zuten. Gaur egun Hajiha bere bigarren film luzea prestatzen ari da Chinese Shadows konpainiarekin batera, Diaphanous behinbehineko izenburuarekin.

Emma Kawawada

ibilbidean, debuta egin du film luzeetan “Lehen Mundu”

horretako gizarteek oraindik dituzten erreserba eta aurreiritziei buruzko gogoeta honekin, atzerritarrak integra tzen laguntzeari dagokionez, baita harrera herrialdeetan errotuta daudenez ari garenean ere. 2015ean ZINEBIren Ohorezko Mi keldi sariaren irabazle Hirokazu Koreeda (zeinarekin Kawawadak ia hamarkada bat baitarama elkarlanean zuzendari laguntzaile eta ekoizpen aholkulari gisa) da fikziozko film honen ekoizle exekutiboa. Filmaren mundu mailako estreinaldia Berlinalearen joan den edizioan izan zen.

7. NUESTRA PELÍCULA, Diana Bustamanterena (Kolonbia – Frantzia) (74’)

Komenigarria da zuzendariei filmetan ematen zaien garrantzia testuinguruan kokatzea, eta horren lekukotasuna eman dezake Diana Bustamanteren irudiak. Cartagenako Nazioarteko Zinema Jaialdiaren zuzendari artistiko eta programatzaile izandakoa da, eta baita Kolonbiako ekoizle arrakastatsua ere, besteak beste, mundu mailan arrakasta handia izan duten honako lan haue na: Los viajes del viento (Ciro Guerra, 2009), La tierra y la sombra (César Augusto Acevedo, 2015) edo Memoria (Apichatpong Weerasethakul, 2021). Azkenean zuzendaritzara jauzi egin du Nuestra película filmarekin, zeina mundu mailan estreinatuko baita DOC NYCn, dokumentalek Estatu Batuetan duten hitzordu garrantzitsuenean, ZINEBIn Europa mailako estreinaldia egin aurre tik. Bere dokumentalean, Bustamantek telebistako artxibo ugari bat baliatzen du laurogeiko hamarkada amaierako Kolonbiaren

errealitate latza bere garaiko irudi eta ahotsetan erretratatzeko, eta arreta berezia eskaintzen die, besteak beste, Luis Carlos Galán, José Antequera edo Bernardo Jaramillo Ossa agintari politikoen hilketei.

8. OUTSIDE / НАЗОВНІ, Olha Zhurbarena (Ukraina – Herbehereak – Danimarka) (79’)

Dokumentaletan espezializatutako Kopenhageko CPH:DOX jaialdiaren iazko edizioan aurkeztu zuten. Olha Zhurba ukrainar zu zendariaren lehen film luzea (2021ean Locarnon aurkeztu zen Dad’s Sneakers film laburraren zuzendaria ere bada) Romarekin hainbat urtez lan egin ondoren argitaratu da. Roma Kieveko kaleetan hezitako nerabe bat da, Euromaidan zeritzonean zehar gertatutako manifestazio eta istiluen ondorengo kale horietan, Roma bera izanik istiluetako aurpegi ezagunenetako bat. Zhurbak, Volodymyr Usyk argazki zuzendariarekin batera, bere kamerarekin jarraitu zion (baita urrutitik ere, telefono dei ugariekin) 13 urte zituenetik hemezortzi urte bete zituen arte; orduan, ez du lortzen bere lekua aurkitzea, Errusiaren inbasioaren aurreko Ukraina hartan.

9. WATERS OF PASTAZA / JUUNT PASTAZA ENTSARI, Inês T. Alvesena (Portugal) (62’)

Haur talde bat Ekuador eta Peru arteko mugan dagoen urez eta landarez betetako ingurune batean dabil. Pastaza ibaia da euren jolastokia; bertan aritzen dira ehizan, arrantzan eta sukaldean, baina baita beren smartphonetan bideoak ikusten ere. Hori da Inês T. Alves zinemagile portugaldarraren kamerak jasotzen duen errealitatea. Bere lehen film luzea da, baina hainbat film labur egindakoa da, eta eskarmentua du era guztietako komunitateentzat ikusentzunezko tailerrak antolatzen.

Waters of Pastazaren mundu mailako estreinaldia joan den Berlinalean izan zen.

7. BEAUTIFUL DOCS. MUNDUKO FILM LUZE DOKUMENTALEN

PANORAMA

Hamar urte dira ikusle bilbotarren aldetik harrera onena izan duen ataletako bat sortu zenetik. ZINEBIk harrotasun handiz aurkeztuko ditu 2022. urtean mundu osoan barrena ikusgai egon diren film dokumental luzeen artetik onenetakoak. Saila osatzen duten 9 dokumentalak 11 herrialdetako ekoiztetxeek koproduzitu dituzte, eta mundu osoan estreinatu dira azken hama bi hilabeteetan, besteak beste, Berlin, Cannes, Venezia edo Torontoko Zinema Jaialdietan. Horietatik, 5 ez dira inoiz Estatuan eman, orain arte.

1. A LOS LIBROS Y A LAS MUJERES CANTO, Maria Elorza Deiasena (Euskadi, 2022) (72’)

Virgiliok epopeia latindar handia armei eta gizonari abesten hasten bazuen, Maria Elorzak —ZINEBIn saritutakoa Gure hormek (Maider Fernández zuzendarikide zuena) eta Ancora lucciole film laburrengatik dokumentalaren ardatza kontrakoan jartzen du: irakurleak, liburuak, liburu zaletasuna, literatura, zinema, kultura. Dokumental honen proiektuaren mundu mailako estreinaldia joan den Donostiako Zinemaldian egin zen (non gazteen saria lortu baitzuen), eta sariduna izan zen ZINEBI Networking 2021ean.

2. CASA SUSANNA, de Sébastien Lifshitz-ena (AEB – Frantzia, 2022) (97’)

Joan den mendeko 50eko eta 60ko hamarkadetan, Catskill mendien magalean (AEBn) zegoen etxe bat babesleku erdi klandes tino bihurtu zen, bai emakumez janztea gogoko zuten gizontzentzat, bai bere bizitza askatasunez gozatu nahi zuten emakume transgeneroentzat. Hasiera batean, dena den, asteburu baterako bakarrik zen. Dianek eta Katek 80 urte dituzte orain. Bere ga raian leku hartara joaten ziren horietako batzuk dira; gaur egun, leku hura trans nortasunaren historiaren funtsezko kapitulu bat da.

Casa Susannak New Yorkeko estatuko toki hartatik hartu du izena. Veneziako Giornate Degli Autorin estreinatu zen, Londresko Zinema Jaialdian eta Doclisboan ere ikusi da, eta Sébastien Lifshitz frantsesak zuzendu du. Berarenak dira ere beste fikziozko film luze batzuk, hala nola Primer verano (Presque rien, 2000) edo Plein sud (2009), eta baita dokumentalak ere, besteak beste, La traversée (2001), Bambi (2013), Les vies de Thérèse (2016) –Cannesko Zinema Jaialdian Queer Palm saria jaso zuena eta Hot Docsen ere saritu zutena— edo Una niña (Petite fille, 2020), zeina, Sevillan estreinatu ondoren, 2020ko Europako Dokumental Onenarako izendatu baitzuten.

3. A FLOWER IN THE MOUTH (UNE FLEUR À LA BOUCHE), Éric Baudelaireena (Frantzia, 2022) (67’)

Proiektu hibridoa, uztartu egiten ditu fikzioa eta dokumentala, Baudelaireren azken lana (L’anabase de May et Fusako Shigenobu, Masao Adahi et 27 années sans images (2011), Letters to Max (2014) edo Un film dramatique (2019) dokumentalen zuzendaria da, besteak beste) Luigi Pirandelloren lan batetik abiatzen da, denborari eta egiteke dagoenari buruzko hausnarketa zoragarria aurkezteko. Dokumentalaren eta fikzioaren arteko lotura gisa, lore horiek, Afrikatik iritsiak, presaka garraiatzen dituzte Herbehe reetako Aalsmeer hiriko merkatuan, erosleengana beranduegi izan baino lehen iristeko.

Berlinalean estreinatu ondoren, A Flower in the Mouth Jeonju (Koreako Errepublika) eta Doclisboa (Portugal) Zinema Jaialdi os petsuetan ere eman dute.

4. GEOGRAPHIES OF SOLITUDE, Jacquelyn Millsena (Kanada, 2022) (103’)

Berlingo Zinema Jaialdiko azken edizioan azaldu zen munduaren aurrean Zoe Lucas naturalista (40 urtetik gora daramatza Sa ble uharteko naturagune babestuaren bizitzaz inguratuta, Eskozia Berritik ia 200 kilometrora), dokumental honen protagonista. Dokumentalak berriro ere agerian jartzen du zinemak zer nolako ahalmen magikoa duen, ikusleak gizarte gisa hobetu daitezen bultzatzeko orduan. Jacquelyn Millsen kamerak natura babesteko borrokan diharduen naturaren maitale baten begirada darama zinema aretoetara.

Urteko debutik ederrenetakoa izan da, eta sariak jaso ditu jada maila handiko nazioarteko hainbat jaialditan, hala nola Jeonjun (Epaimahaiaren Sari Nagusia) eta Hot Docsen (Zuzendari Berri Onenaren Saria eta Kanadako Film Luze Onenaren Saria).

5. THE MATCHMAKER, Benedetta Argentieri-rena (Italia, 2022) (90’)

Tooba Gondal jihadista britainiar zitalenetako bat da. 20 urte zituela, Londresetik joan zen Daesharekin bat egiteko, non oso ospetsua egin baitzen ezkontzagin gisa, borrokalariekin ezkontzeko prest zeuden mendebaldeko dozena bat emakume errekru tatu ondoren. Interneten, agitatzailea eta Estatu Islamiko autoaldarrikatuaren propagandista aktiboa izan zen. Bi urte geroago, Benedetta Argentieri zinemagileak Siriako kanpamentu batean aurkitu zuen. Sirian Daesha menderatu ondoren, kurduek gatibu zuten. Gondalek elkarrizketa bat egin zuen Benedettarekin. Dokumental honek ezinegon handia eragiten du eta lehiaketatik kanpo estreinatu zen Veneziako Biennalean.

6. MUSIC FOR BLACK PIGEONS, Jørgen Leth & Andreas Koefoedena (Danimarka, 2022) (92’)

Zinema dokumental esperimentalaren erreferentzia nagusietako bat den Jørgen Leth danimarkar poeta eta zuzendariak hona ko lan hauek zuzendu ditu, besteak beste: The Perfect Human (Det perfekte menneske, 1968); Pelota (1983), Ole Johnekin batera; The Five Obstructions (De fem benspænd, 2003), Lars von Trierrekin batera, eta ZINEBI 57n estreinatutako Pelota II (2015), Olatz González Abrisketarekin batera. Oraingo honetan, Danimarkako zinema dokumentalaren beste izen interesgarrienetako batekin batu ditu indarrak, Andreas Koefoedekin, hain zuzen —Ballroom Dancer (2011) edo The Lost Leonardo (2021) egin ditu, besteak beste—, Veneziako Biennalean lehiaketatik kanpo estreinatutako dokumental honetan gaur egun eragin handienetakoa duten jazz musikari batzuk elkartzeko. Musika sortzeko prozesuaren lekuko gisa, zinemagileek patxadaz eta xehetasun bakoitzari arreta handia eskainiz erretratatzen dituzte, besteak beste, Bill Frisell, Joe Lovano interpretatzaileen edo zendu berri den Lee Konitz saxofonistaren musika eta isiltasuna.

7. MUTZENBACHER, Ruth Beckermannena (Austria, 2022) (100’)

Berlinen estreinatu eta Donostiako Zinemaldian Estatu mailako estreinaldia egin ondoren, austriar dokumentalista beteranoaren lanik berrienak sexuari, zinemari eta pornografiari buruz hitz egingo duen gizon talde handi bat ekarriko du ZINEBIra. Beckerman nek erabili duen trikimailua ezin hobea eta sinplea da: 16 eta 99 urte bitarteko gizonentzako entzunaldi bat; proiektua 1906ko ele berri anonimo baten zinemarako egokitzapena litzateke. Eleberriaren izenburua Josephine Mutzenbacher, edo Vienako prostituta baten bizitzaren istorioa da, eta duela bost urte arte debekatuta egon zen Alemanian edukia zela eta.

8. POLARIS, Ainara Verarena (Frantzia – Danimarka, 2022) (78’)

Amsterdamgo IDFA, Doc NYC edo Armeniako Silver Apricot jaialdietan bere opera primarekin (Hasta mañana, si Dios quiere, 2017) aintzatespena jaso ondoren, Ainara Vera zuzendari nafarrak bere bigarren filma, Polaris (2022), aurkeztu zuen Cannesko Zinema Jaialdian, ACID Zinema Independentea Banatzeko Elkartearen programaren barruan. Orain, ZINEBIra dakar Ozeano Ar tikoko itsasoetan barrena egindako bidaia hau, Hayat marinel adituaren eskutik, zeina behartuta egon baita bidaia luzeak egitera bere familia frantsesarengandik urrun. Zerbait aldatuko da bere ahizpa txikia, Leila, erditzen denean.

9. SEE YOU FRIDAY, ROBINSON (À VENDREDI, ROBINSON), Mitra Farahanirena (Frantzia-Suitza-Iran-Libano, 2022) (96’)

Zinemaren Historiako Panteoiko izen handienetako bat hil den urtean, ZINEBIk —FICX– Xixongo Nazioarteko Zinema Jaialdiare kin elkarlanean— JeanLuc Godardek parte hartu zuen azken filmetako bat estreinatuko du Estatu mailan, aurtengo Berlinalean estreinatu zena. Mitra Farahanik zuzendu zuen, zinemagile frantziar eta suitzar iraultzaileak zuzendutako El libro de las imágenes (Le livre d’image, 2018) azken film luzearen ekoizlea izan zenak.

See You Friday, Robinson filmean, Farahanik eszenan jartzen du Godardek eta ia ehun urte beteak dituen Ebrahim Golestan poeta eta zinemagile persiarrak (1975etik Erresuma Batuan erbesteratuta egon zenak) izandako postatrukea.

8. BERTOKO BEGIRADAK. MIRADAS DESDE EUSKADI

Aurreko edizioetan bezalaxe, ZINEBIren 64. edizioan ere euskal ekoizpen berrienekin konektatuta egongo gara, eta bereziki errepa ratuko diegu lan horiei. Film horiek ezagutarazten eta zabaltzen laguntzearren, Jaialdiak sail honetan emango ditu, gure zuzendariek zein gai lantzen dituzten eta nola lantzen dituzten ikusteko.

Aurten 4 film luze eta 16 film labur aurkeztuko dira sail honetan; gehitu egiten zaizkie Sail Ofizialeko Film Laburren Nazioarteko Lehia ketan sartutako zazpi euskal filmei eta ZINEBI Networking 2021 saria irabazi duen ekoizpenari, hau da, Maria Elorzaren A los libros y las mujeres canto lanari. Azken hori lehiaketatik kanpo dagoen Beautiful Docs – Munduko Film Dokumentalen Panorama sailean dago ikusgai, 2022an gure zinematografia izan denaren sintesia ZINEBIren erakustokitik azaltzeko.

> Film luzeak

1. BIGARREN EKITALDIA | Dokumentala

Ainhoa Urgoitia & Enrique Rey, Euskadi, 2022 (62’)

Rey eta Urgoitiaren azken lanak Pabellón Nº6 Bizkaiko antzerkieszenaren foku handienetako baten hamargarren urteurrenera hurbiltzen du ikuslea. Garai hartan Zorrotzaurreko penintsula zenean sortu zuten pertsonek, hainbat entsegutan, zerrategi ohia kultura erakartzeko gune bihurtzeak ekarri duenari buruz hitz egiten dute.

2. DIGO VIVIR | Dokumentala

José Fernández de la Sota, Euskadi, 2022 (48’)

José Fernández de la Sota poeta, narratzaile, saiakeragile, kritikari eta kazetari bilbotarra Bizkaiko poeta unibertsaletako baten gana hurbiltzen da. Poesia eta flamenkoa elkartuz egiten du, Blas de Oteroren lerroen eta Juanjo Navas bilbotarraren kantuaren arteko topaketa baten bidez. Flamenkokantariak urteak daramatza kalegarbitzaile gisa jarduten poetaren izena daraman Deus tuko kalean.

3. IZARO: LIMOIARI EZTIA | Dokumentala

Ander Merino & Izaro Andrés, Euskadi, 2022 (60’)

ZINEBIk estreinatuko du dokumental hau, Izaro Andrés Zelaieta, azken urteetako euskal konpositorerik arrakastatsuenetakoa eta proiekziorik handienekoa protagonista duena. Abeslari mallabitarrak euskal musikaren panoraman ohikoa ez den gertaera bati egin behar dio aurre: hemengo emakume bat emanaldi bat bakarka egiten Anoetako belodromoan, harekin batera musikaren arloko izen handi batzuk arituko badira ere, hala nola Amaral, Xoel López, Eñaut Elorrieta, Cris Lizarraga (Belako) edo Pedro Pastor.

4. TETUÁN | Dokumentala

Iratxe Fresneda, Euskadi, 2022 (90’)

FICX – Xixongo Nazioarteko Zinema Jaialdiarekin elkarlanean, ZINEBIk Iratxe Fresneda zuzendari bilbotarraren hirugarren film luzea estreinatuko du Euskadin: sorkuntza dokumental bat da eta bertan, alaba batek (zuzendariak berak), aitaren iraganari buruz sentitzen duen jakinminak gidatuta, berreraikitzeko eta bilatzeko bidaia bat egingo du, erreala den horretan eta zinematografikoa den horretan barrena, iraganean eta orainean barrena. Tetuan, Almería eta hango basamortua, Madrilgo kaleak, Pirinioak, Euskal Herriko txokoak eta Danubio ibaiaren ertzetan dagoen Errumaniako herri txiki bat izango dira bidaia honen lekuko. Bidaiak Iratxe Fresneda zuzendariaren erregistroko trilogia ixten du, Irrintziaren oihartzunak (2016) eta Lurralde hotzak (2018) lanen ondoren.

> Film laburrak

Bertoko Begiradak sailerako hautatutako 16 film laburrek Cineclub FAS saria (2.000€) eskuratzeko lehian parte hartuko dute.

1. ALEGRÍAS RIOJANAS | Fikzioa

César Velasco Broca, Euskadi, 2022 (28’)

2. ARNASA | Fikzioa

Raúl Barreras, Euskadi, 2022 (15’)

3. BAT | Fikzioa

Ane Berriotxoa, Euskadi, 2021 (20’)

4. CUERDAS | Fikzioa Estibaliz Urresola, Euskadi, 2022 (30’)

5. ERRO BI | Fikzioa

Nagore Muriel Letamendia, Euskadi, 2022 (12’)

6. ESPERA & SEDIMENTO | Dokumentala Tana Garrido, Euskadi, 2022 (13’)

7. FE | Dokumentala

Maider Fernández Iriarte, Euskadi, 2022 (24’)

8. HEARTBITS | Animazioa

Amaia Bonachera, Ander del Molino, Gonzalo Ernesto Fernández, Gorka Junkera, Ane Unzalu & Robert McBride, Euskadi, 2022 (8’)

9. HIRUGARREN KOADERNOA | Dokumentala

Lur Olaizola Lizarralde, Euskadi, 2022 (21’)

10. INFERNUAN | Dokumentala

Iñigo Jiménez Bohoyo, Euskadi, 2021 (14’)

11. INFLUENCER | Fikzioa

Nerea Torrijos, Euskadi, 2022 (12’)

12. IRRITS | Fikzioa

Maider Oleaga, Euskadi, 2022 (15’)

13. MEDUSAK | Dokumentala

Irati Cano Alkain, Euskadi, 2022 (10’)

14. NO HAY FANTASMAS | Fikzioa

Nacho Solana, Euskadi, 2022 (14’)

15. NOIZKO BASOA | Fikzioa

Mikele Landa Eiguren, Euskadi, 2022 (23’)

16. OIHARTZUNAK | Fikzioa

Carmen Echeverría, Euskadi – Frantzia, 2022 (12’)

9. FOCUS UKRAINA: ONCE I WAS A FILMMAKER, NOW I AM A SOLDIER

ZINEBIk Ukrainari eskainitako programa berezi bat antolatu du, Ukrainian Institute (Ukrainako Kanpo Arazoetako Ministerioaren mendeko erakunde publikoa) eta urtero Kieven martxoan egin ohi zen Docudays UA Giza Eskubideei buruzko Zinema Dokumentala ren Nazioarteko Jaialdiarekin elkarlanean.

Focus berezi honetan Ukrainako hiru film luze dokumental eta hiru film labur emango dira, aurtengo otsailean armada errusiarrak Ukrainako gatazka hasi ondoren aurkeztutakoak. Horien artean, Mariupolis 2 dago, Cannesko Zinema Jaialdiaren aurreko edizioan estreinatu zena: Mantas Kvedaravičiusek zuzendu zuen, baina bere bikotekide Hanna Bilobrovak amaitu zuen, aurtengo apirilaren 2an errusiar soldaduek Ukrainako Mariupol portuko hirian zuzendaria atxilotu eta hil ondoren. Lituaniako zuzendariak, antropologian doktore ere bazenak, gerraren errealitatea islatu nahi zuen bere filmean, “komunikabideek eta politikariek dituzten joanetorrietatik ahalik eta gehien aldenduz”. Kvedaravičius 45 urterekin hil zen, eta aurretik ere hiri berean filmatzen aritutakoa zen, Mariupolis (2016) egin zuenean, hain zuzen.

Bilbon, zinemagileek eta ZINEBIrekin elkarlanean diharduten erakundeetako ordezkariek programaren edukia aurkeztuko dute, eta ukrainarrek bizi duten egoera kritikoari buruz hitz egingo dute eta, bereziki, artearen eta kulturaren arloko profesionalen kasuari buruz.

1. LETTER TO A TURTLEDOVE | Dokumentala / Animazioa

Dana Kavelina, Ukraina, 2022 (21’)

2. LITURGY OF ANTI-TANK OBSTACLES | Dokumentala

Dmytro Sukholytkyy-Sobchuk, Ukraina – AEB, 2022 (12’)

3. MARIUPOLIS 2 | Dokumentala

Mantas Kvedaravičius y Hanna Bilbrova, Lituania – Frantzia – Alemania – Ukraina, 2022 (92’)

4. ONE DAY IN UKRAINE | Dokumentala Volodymyr Tykhyy, Ukraina – Polonia, 2022 (80’)

5. PEACE AND TRANQUILITY | Dokumentala

Myro Klochko & Anatoliy Tatarenko, Ukraina, 2022 (11’)

6. UKRAINE. OVERCOMING THE DARKNESS | Fikzioa Kinodopomoga mugimendua, Ukraina, 2022 (70’)

10. ÉRIC ROHMERREN ATELIERRA

Mundu osoan ekoizten diren film labur onenak eta berrienak aurkezteaz gain, ZINEBIk film laburren iraupen laburra zinemagile han dien ibilbidean lurralde oso emankorra dela aldarrikatu nahi du. Bai gure garaikoen kasuan, bai ohore guztiekin Zinemaren Histo rian daudenen kasuan. Espiritu horrek gidatu zuen duela bi urte GLIMPSES-DISTIRAK programaren aurkezpena eta, aurten, espiritu horrek berak gidatuta, Jaialdiak Éric Rohmerrek bere bizitzako azken bi hamarkadetan babestutako film laburren katalogo zabala aurkeztuko du.

Éric Rohmerren atelierra izenburupean bilduta, ZINEBIk Estatuan lehen aldiz aurkezten ditu Éric Rohmerrek zorrozki sinatu ez dituen hamaika film labur. Film labur horietan, El signo del león (Le signe du lion, 1962), Pauline hondartzan (Pauline à la plage, 1983) eta El romance de Astrea y Celadón (Les amours d’Astrée et de Céladon, 2007) filmen zuzendariak funtsezko parte hartzea du: bere izena rekin sinatzen du frantsesez découpage deritzon hori (ez muntaia, ia beti Mary Stephenek sinatzen baitu), eta uko egiten dio horietan

zuzendari gisa parte hartu izana adierazteari. Izan ere, berak bakarka sinatu zuen bakarrean ere —Le nu à la terrasse (2008)— izengoiti baten atzean ezkutatu zen.

Compagnie Éric Rohmer eta Caimán. Cuadernos de Cine aldizkariaren elkarlanarekin, ZINEBIk bi saiotan biltzen ditu (Urteurrenak eta Modeloak izenburuekin) 16mm edo bideo digitalean filmatutako lan hauek, Estatuan argitaratu gabe jarraitzen dutenak, Nouvelle Vagueko gurasoetako bat hil zenetik hamabi urte igaro badira ere.

1. L’ANNIVERSAIRE DE PAULA | Fikzioa Haydée Caillot, Frantzia, 1993 (12’)

2. FRANCE | Fikzioa Diane Baratier, Frantzia, 1996 (17’)

3. DES GOÛTS ET DES COULEURS | Fikzioa Anne-Sophie Rouvillois, Frantzia, 1996 (21’)

4. LES AMIS DE NINON | Fikzioa Rosette, Frantzia, 1996 (25’)

5. HEURTS DIVERS | Fikzioa François Rauscher & Florence Rauscher, Frantzia, 1997 (24’)

6. UN DENTISTE EXEMPLAIRE | Fikzioa Aurélia Alcaïs, Stéphane Pioffet & Haydée Caillot, Frantzia, 1998 (12’)

7. UNE HISTOIRE QUI SE DESSINE | Fikzioa Rosette, Frantzia, 1999 (10’)

8. LA CAMBRURE | Fikzioa Edwige Shaki, Frantzia, 1999 (16’)

9. LE CANAPÉ ROUGE | Fikzioa Marie Rivière, Frantzia, 2004 (24’)

10. LE NU À LA TERRASSE | Fikzioa Éric Rohmer (Annie Balkarash ezizenpean), Frantzia, 2008 (26’)

11. LA PROPOSITION | Fikzioa

Anne-Sophie Rouvillois, Frantzia, 2009 (15’)

URAK DAKAR

ZINEBIk elkarlanean jardun du aurten ere Bulegoa z/brekin. Oraingo honetan, Space Is the Place / The Place Is Space programarekin dator Jaialdira. Bilbon egoitza duen arte eta ezagutzaren bulegoaren programa honek zera du helburutzat, arteak jardun kritiko gisa duen zeregina aztertzea, tresnak eskaintzen baititu “gelditzeko, begiratzeko eta munduan kokatzeko, egoerak sortzeko, eta bizitzeko eta espazioa sortzeko moduak irudikatzeko”.

2022-2023 ikasturterako, Bulegoa z/bk Urak Dakar izeneko programa prestatu du. Programa horren bidez, “topaketa egoera batek esperientzia partekatuak eta aukera espazioak sortzeko duen potentziala” arakatu nahi da, eta proposamen bat egiten du: “gorputze tan inskribatutako irudimena, fikzioa eta memoria erabiltzea, espekulatzeko eta irudikapen berriak sortzeko bitarteko gisa, historiari buruz eraikitako kontakizunak desordenatzeko eta une honetan birkokatzen eta etorkizuneko beste une batzuk imajinatzen laguntze ko”.

Programa horri hasiera emateko, ZINEBI 64ren barne dagoen zinema programa bat dugu, hiru film labur eta bi film ertain dokumental dituena.

1. A LA VUELTA DEL GRITO | Dokumentala

Helena Lumbreras & Mariano Lisa (Cine de Clase Kolektiboa), Espainia, 1977 (40’)

2. EURITAN | Dokumentala

Irati Gorostidi & Arantza Santesteban, Euskadi, 2017 (21’)

3. HANDSWORTH SONGS | Dokumentala

John Akomfrah, Erresuma Batua, 1986 (58’)

4. SERPENT RAIN | Dokumentala

Arjuna Neuman & Denise Ferreira da Silva, Norvegia, 2016 (30’)

5. TERRITORIES | Dokumentala

Isaac Julien, Erresuma Batua, 1984 (25’)

12. FUTBOLA, ZINEMA ETA MUNDIALA

Sortu zenetik Jaialdiak izan duen funtsezko zereginetako bati erantzunez, hau da, Bilboko hirian zinema zabaltzen laguntzen duten kultur eragileekin lankidetzan aritzeari dagokionez, ZINEBIk, 64. edizioan, elkarlanean dihardu Athletic Club Fundazioak antolatutako Thinking Football zinema eta futbol jaialdiarekin.

Elkarlan horri esker, ZINEBIk futbola gai nagusitzat duten bi film dokumental luze emango ditu: bata klasikoa eta bestea garaikidea. Biak ikusleei aurkezteko, Galder Reguera idazle eta Athletic Club Fundazioaren Proiektu arduraduna eta Carlos Marañón Cinemanía aldizkariko zuzendaria izango ditugu.

1. GARRINCHA – HERO OF THE JUNGLE (GARRINCHA – ALEGRIA DO POVO) | Dokumentala

Joaquim Pedro de Andrade, Brasil, 1963 (61’)

2. NEXT GOAL WINS | Dokumentala

Mike Brett & Steve Jamison, Erresuma Batua, 2014 (97’)

13. ADIERAZITAKO KEINUA. ZINEMA IKUSTEA, ENTZUTEA ETA HAUTEMATEA

Zinema ikusle guztiei hurbiltzeko asmo nagusiarekin, ZINEBIk, edizio honetan lehen aldiz, pertsona gorrei bereziki eskainitako pro grama bat sartu du, Jaialdiaren eskaintza zinematografikorako irisgarritasuna errazteko.

Euskal Gorrak - Pertsona Gorren Elkarteen Euskal Federazioarekin lankidetzan, ZINEBIk film laburren saio bat eskainiko du. Bertan, gure gizartean gorrek duten errealitatea ikusarazteaz gain, zeinu hizkuntzara egiten diren hurbilketak biltzen dira, haien aukera dis kurtsibo, formal eta estetikoei erantzunez.

1. DEAF MUTE RECITING THE STAR SPANGLED BANNER | Dokumentala Egile ezezaguna, AEB, 1901 (1’)

2. DEAFNESS (GLUKHOTA) | Dokumentala Myroslav Slaboshpytskiy, Ukraina, 2010 (11’)

3. DIRECTED GAMES (JOGOS DIRIGIDOS) | Dokumentala Jonathas de Andrade, Brasil, 2019 (26’)

4. GOD SAVE THE QUEEN | Dokumentala Matt Hulse, Erresuma Batua, 2022 (4’)

5. LITTLE RED RIDING HOOD IN GERMAN SIGN LANGUAGE (ROTKÄPPCHEN IN DEUTSCHER GEBÄRDENSPRACHE) | Animazioa Britt Dunse & Isabelle Schmidt, Alemania, 2011 (16’)

6. MOTIONING – FIRE (BEWOGEN – VUUR) | Dokumentala Leendert Pot & Anja Hiddinga, Herbehereak, 2005 (6’)

7. VIBRATIONS – INNER MUSIC | Dokumentala Cadenza Zhao, Alemania, 2022 (15’)

14. SAIO BEREZIAK

EZ BULTZA EGIN!

Ez bultza egin! (EBE!) Igor Rezola Iztuetak eta Juan Pablo Ordúñez / MawatreS-ek zuzendutako proiektua da, eta zinema, musika eta artea uztartzen ditu. ZINEBI Bilboko Zinema Dokumentalen eta Film Laburren Nazioarteko Jaialdiaren 64. ediziorako aurkezten duten proposamenak, Mathieu Kassovitzek zuzendu eta 1995ean estreinatutako La haine (Gorrotoa euskarara itzulita) film frantsesa du abiapuntu.

EBE!-k, ekoizpen kultural eta artistiko garaikidea medio, filma errebisatzeko, berrirakurtzeko, birpentsatzeko, berrinterpretatzeko eta modu kolektiboan honen inguruan lan egiteko ariketa bat egitea proposatzen du. Horretarako Los Voluble, Dano (Ziontifik), erra (ber 3), Beñat Krolem, Maria Muriedas + Iñaki Billelabeitia, Adrián Romero eta Miguel Espiga + Raúl Jiménezen partehartzearekin kon tatuko da.

MARTIAN CIVILIZATION A/V SHOW

“Existitzen ez den film baten jatorrizko soinu-banda”. NOIZ eta ZINEBIk Martian Civilization A/V show musika elektronikoa eta ikuski zun espektakulua aurkeztuko dute, Zabala bilbotar musikari eta ekoizlearen eskutik.

Jon Aguirrezabalagak (WAS) disko futurista bat sinatu zuen 2020an, edertasun izoztuko doinuekin eta paisaia atmosferikoekin. ZI NEBItik zuzeneko berezi batekin agur esango du, Mikel Aguirrezabalagak sortutako ikusmenekin – horietan Rafa Zubiriak eta Asier Buenok egindako bideoklipen planoak eta horretarako sortutako material propioa tartekatuko ditu, kontzeptu osoa planeta gorriko distopia futurista baten inguruan biratuz. Zabalaren ondoren, Easyer DJarekin jarraituko du gauak.

GO!AZEN 9.0

EiTBren eskutik, ZINEBIk Go!azen gazteentzako telesailaren 9.0 denboraldiko lehen atalaren aurrestreinaldia hartuko du laster EITB Mediako euskarrietan ofizialki estreinatuko dena.

Hilaren 12an, larunbata, eta telesaileko protagonistetako batzuk bertan direla, Azkuna Zentroko Auditorioak ekitaldi berezi bat eskai niko die urriaren 15ean Bizkaia Arenak hartu zuen aurrestreinaldirako sarrera bat eskuratu ezin izan zuten pertsona guztiei.

ZINEBITXIKI

Pandemiaren faserik gogorrena gainditu izanaren isla gisa, ZINEBIk ZINEBITXIKI berreskuratzen du: goizeko zortzi saio izango dira, zinema haurrei hurbiltzeko asmoz antolatutakoak.

Programaren edizio honetan ere (lehena izango da 2019az geroztik), Jaialdiak saihestu egiten du gurasoek erraz eskura ditzaketen film berriak erreskatatzea, eta etorkizuneko ikusleen prestakuntzaren aldeko apustua egiten du. Hori dela eta, ZINEBIren Sail Ofizia leko – Film Laburren Nazioarteko Lehiaketakoak ez diren arren, nazioartean ospe handia duten lehiaketetan parte hartu duten anima ziozko 8 film labur emango ditu, hala nola Annecyn edo Curtas Vila do Conden parte hartu dutenak.

Golem Alhondegia zinema aretoetan emango dira, goizeko saio bikoitzean, hilaren 14tik 18ra (astelehenetik ostiralera), eta 4 eta 11 urte bitarteko ikasleei zuzenduta egongo dira. Film labur guztiak jatorrizko bertsioan daude, elkarrizketarik gabe.

1. THE BOY AND THE ELEPHANT (LE GARÇON ET L’ÉLÉPHANT) | Animazioa Sonia Gerbeaud, Frantzia, 2022 (6’)

2. CAT AND BIRD (SAKA SY VORONA) | Animazioa Franka Sachse, Alemania, 2021 (7’)

3. CAT AND MOTH | Animazioa India Barnardo, Erresuma Batua / Kanada, 2021 (12’)

4. DON’T BLOW IT UP (ODPUSŤ) | Animazioa Alžbeta Mačáková Mišejková, Txekiar Errepublika, 2022 (8’)

5. FRANZY’S SOUP-KITCHEN (LA SOUPE DE FRANZY) | Fikzioa Ana Chubinidze, Frantzia – Georgia, 2021 (8’)

6. LAIKA & NEMO | Animazioa Jan Gadermann, Alemania, 2022 (15’)

7. META | Animazioa Antje Heyn, Alemania, 2022 (3’)

8. PON PON PARTYYY | Fikzioa Théo Carme, Olivia Gombault, Louise Petit, Alessandra Rosmarino & Anaëlle Saba, Frantzia, 2021 (1’)

Parte hartu nahi zuten film luze dokumentalen proiektuak aurkezteko epea irailaren 29ra arte egon zen zabalik. Hautatutako proiek tuek aurkezpenaren eguna baino lehen tutoretza pertsonalizatuak izango dituzte, eta jendaurreko aurkezpenak nazioarteko epai mahaia osatuko duten eta berariaz izendatuko diren profesionalen aurrean egingo dituzte.

Berrikuntza nagusi gisa, Estatu osoan sortzen ari diren proiektuak onartu dira. Horiek horrela, lehen aldiz, ZINEBI Networking: Do kumental sorguneak dirutan ematen diren 10.000 euroko balioa duten bi sari ditu: batetik, Euskal Autonomia Erkidegoko film luze dokumental onenaren saria eta, bestetik, Estatuko gainerako lurraldeetako proiektu onenaren saria

Azaroaren 14tik 16ra arte, pitching saio batzuk egongo dira parte hartzen duten proiektuak aurkeztu ahal izateko; horrez gain, banako bilerak egingo dira, bi sariak zein proiektuk jasoko dituzten erabakiko duten sektoreko profesionalekin. Epaimahaian, besteak beste, RTVEko, EITBko, FILMINeko edo Scottish Documentary Instituteko ordezkariak egongo dira, eta baita ikusentzunezko sektoreko hainbat arlotako profesional ere: Charlotte Serrand, La Rochesur-Yon Nazioarteko Zinema Jaialdiko zuzendaria, Cintia Gil Cannesko Quinzaine des Réalisateurseko programazio aholkularia, Joana de Sousa Doclisboako programatzailea, edo Lya Li (Asian Shadows), Elena Mera (Treeline) edo Gloria Bretones (Begin Again Films) banatzaileak.

ZINEBI Networking: Dokumentalen Sorgunearen bi sariak Jaialdiaren itxiera galan banatuko dira, azaroaren 18an. A los libros y a las mujeres canto (Maria Elorza, 2022) film luze dokumentala, Donostiako Zinemaldian estreinatu berri dena eta ZINEBI 64ko Beautiful Docs – Munduko Film Luze Dokumentalen Panorama sailean dagoena, ZINEBI Networking: Dokumentalen Sorgunea ren azken edizioko sariaren irabazlea izan zen.

Aurretik, honako hauek izan ziren proiektu irabazleak: Bayo Bayo Baby (Amaia Remirezek zuzendua eta Kanaki Filmsek ekoitzia) 2020an; Bost minutu (Amaia Nerekan Umaranek zuzendua, Marmoka Filmsek ekoitzia eta ZINEBI 63an estreinatua) 2019an; eta Me seta (Juan Palaciosek zuzendua eta Doxa Produccionesek ekoitzia) 2018an.

KANTABRIA – EUSKADI NETWORKING 2022

ZINEBIk erabaki du ZINEBI Networking: Dokumentalen Sorguneak duen helburuetako bati heltzea, hain zuzen, eskualdeen edota herrialde desberdinen arteko koprodukzioak bila daitezen sustatzeari. Horrela, bada, aurten lehen aldiz antolatu du —Zineuskadi eta Cantabria Film Commissionekin lankidetzan— Kantabria – Euskadi Networking. Euskal Autonomia Erkidegoko eta Kantabriako profe sionalen topaketa bat da. Bertan, inguruko erkidegoen arteko lankidetzakasuak sakonago ezagutu ahal izango ditugu, eta koproduk zioak edo beste negozioaukera batzuk eragin ditzaketen ikusentzunezko sektoreko enpresen arteko sinergiak bultzatuko dira.

FILM LABURRAK HEDATZEA ETA NAZIOARTEKOTZEA: AUTONOMIA ERKIDEGOEN ARTEAN SAREAN LAN EGITEA

Euskadin batez ere Kimuak ezagutzen badugu ere, Estatuko autonomia erkidego gehienetan daude film laburrak banatzeko eta sus tatzeko programak. Zineuskadik, ZINEBIrekin lankidetzan, film laburrak banatzeko erkidego mailako katalogoen lehen topaketa anto latu du. Azaroaren 12an izango da, eta Kantauri itsasoko ertzeko autonomia erkidegoetako katalogoen ordezkariak izango ditu: Shorts from Galicia, Catálogo de cortometrajes Laboral Cinemateca (Asturias), Cantabria en Corto, Kimuak eta duela gutxi sortutako Na varra Shortzinema.

EMAKUMEAK ZINEMAREN JAIALDIETAN… NON GAUDE?

ZINEBIren aurreko edizioan zinema dokumentaleko Europako jaialdien topaketa egin ondoren, Jaialdiak horrelako zinemaldiak an tolatzearen berezitasunetara hurbiltzen jarraitu nahi du, iritzien truke emankorra sustatzeko eta, ikusleria orokor baten aurrean, zine maldiak bezain ekitaldi bereziak abian jarri ondoren horietan datzaten eztabaidak ezagutzera emateko.

Horiek horrela, ZINEBIk Europako zinemaldietarako (Donostia, Oberhausen, DocLisboa, La Rochesur-Yon, Huesca eta Punto de Vista, besteak beste) lan egiten duten emakumeen talde anitz bat gonbidatu du. María Zafrak Mostra Internacional de Films de Do nesetik azaltzen duen bezala, “sektore honetan lan egiten dugun emakume guztiok badakigu ekoizpeneko, komunikazioko, kopien kudeaketako, gonbidatuen arretarako, protokoloko eta zinemaldietako beste arlo batzuetako talde gehienak emakumeek osatzen dituztela”. Planteatzen duen galdera, ordea, honako hau da, ea “zer gertatzen den jaialdi horietako zuzendaritza postuei eta progra maziotaldeei erreparatuz gero”.

AUKERA PROGRAMA, JARDUNALDI PROFESIONALA

Aukera 18 eta 35 urte bitarteko emakumeei zuzendutako film laburren mentoreprograma bat da, ikusentzunezkoen eta arte eszeni koen sektoreko emakumeak gogoan izanda lan egiten duen (H)emen elkarteak sustatzen eta antolatzen duena, Zineuskadi, Kutxa Kultur, Bizkaiko Foru Aldundia, Gipuzkoako Foru Aldundia, Arabako Foru Aldundia eta ZINEBIrekin lankidetzan. Ikasketen ondoren profesionalizatzeko bidean, Aukerak ikusentzunezkoen sektorean lan egin nahi duten emakumeak babestu eta ahaldundu nahi ditu.

UPV/EHUko Bizkaia Aretoan egingo da, azaroaren 16an, Aukeraren aurtengo edizioan garatutako proiektuen pitchingaren jendaurreko aurkezpena. Bertan egongo dira, halaber, epaimahaiko kideak: Lara Izagirre (Gariza Films), Nagore Eceiza (El Santo Films) eta María Jesús Díaz (Barton Films banatzailearena).

Lehiaketa honetako proiektu irabazleen sariak —bakoitza 3.000 eurokoa—, ZINEBIren Itxiera Galan banatuko dira, hilaren 18an, Arria ga Antzokian.

17. ZINEBI EXPRESS (UPV/EHU)

Bi urtez ZINEBI hasi aurreko programaziotik kanpo egon ondoren, ZINEBI Express lehiaketa itzuli da, Jaialdiak urtero Bilbo sustatzeko antolatzen duena. Bertan, film labur bat grabatu nahi duen orok bere talentua oso denbora gutxian erakusteko aukera izango du. Aurten, ZINEBIk, Euskal Herriko Unibertsitateko (UPV/EHU) EHUkulturarekin elkarlanean, Unikoak mahai inguruan izeneko topaketa egingo du Unibertsitateko ikasle ohiekin. Topaketa Unibertsitateko ikasleei eta zinemarekin eta ikusentzunezko industriarekin lotu tako beste ikasketa batzuetako ikasleei zuzenduta egongo da. Topaketa azaroaren 5ean izango da, larunbatean, UPV/EHUko Bizkaia Aretoko Mitxelena aretoan eta, topaketa amaitu ondoren, ZINEBI Expressen parte hartuko duten film laburren gaia ezagutzera eman go da. Horri buruz egiten diren lanak UPV/EHUko Bizkaia Aretoko hallean entregatu behar dira astelehenean, hilaren 7an.

Berariaz aukeratutako epaimahai batek erabakiko du zein lanentzat izango diren lau sariak: 800 euro, 600 euro, 400 euro eta afari bat, AUX. Magazinerekin elkarlanean.

Saritutako film laburrak ostegunean emango dira, hilaren 10ean, Golem Alhondegia zinemaaretoetan.

18. JAIALDIAREN EGOITZAK

Teatro Arriaga Antzokia (Arriaga Plaza 1)

Azaroak 11 Inaugurazioa | 19:30ean Azaroak 18 Itxiera | 19:30ean Sarrera: 6 €

Azaroak 19 Garaileen zerrenda Ofizialaren Errepikapena | 18:00etan Sarrera: 6 €

Golem Alhondegia Bilbao eta AZ Auditorioa (Arrikibar plaza 4)

Sarrera: 4,50 € (3,50 € erretirodun eta langabetuentzat) 10 saioko bonua: 35 €

Erretirodunen eta langabetuen bonua: 20 €

Guggenheim Bilbao Museoa (Abandoibarra Etorb. 2) Sarrera: 5 € (3,50 € Museoaren Lagunentzat)

BBK Aretoa (Don Diego López Haroko Kale Nagusia 19-21) Doako sarrera

Bilborock (Mesedeetako Kaia 1) Doako sarrera

Antolatzaileak Finantziatutakoa

Zinebi Networking

Egoitzak

Laguntzaileak