SILESIANA 1/2021
Żyrowa leży w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, w gminie Zdzieszowice, na zachodnim zboczu Grzbietu Chełmskiego, nieopodal Góry Świętej Anny. Badania archeologiczne wykazały, że ślady osadnictwa na tym terenie sięgają epoki mezolitu, to znaczy około 8000–5000 lat p.n.e. Świadczą o tym odkryte w tym rejonie wyroby z krzemienia oraz fragmenty glinianych naczyń. W źródłach pisanych Żyrowa po raz pierwszy została wzmiankowana w 1280 roku jako posiadłość Bolesława Opolskiego. Około 1285 roku ów książę nadał dobra żyrowskie Zakonowi Cystersów z Jemielnicy, którzy około 1300 roku wybudowali w Żyrowej kościół pod wezwaniem św. Mikołaja, w stylu wczesnogotyckim. Kościół ten był jedynym kościołem na ziemi zdzieszowickiej i jednym z 68 murowanych w biskupstwie wrocławskim w ówczesnym czasie. Prawdopodobnie w miejscu, gdzie dziś stoi pałac, cystersi około 1300 roku wybudowali najpierw klasztor, który następnie został przebudowany na siedzibę magnacką pierwszych świeckich właścicieli miejscowości – Żyrowskich, herbu polskiego Cze-
woja, zwanego również Łzawą (dwie odwrócone podkowy i jeleń). W 1302 roku papież Bonifacy VIII wymienia w swojej bulli nazwę Cirova, jako parafię do płacenia dziesięciny na rzecz klasztoru cystersów z Jemielnicy. Pierwszymi świeckimi właścicielami majątku byli Żyrowscy, którzy w 1447 roku otrzymali dobra żyrowskie od cesarza Fryderyka III. Według opowieści mieszkańców, istnieja trzy wersje etymologii nazwy Żyrowa: • pierwsza głosi, że jest to stara nazwa dzierżawcza oznaczająca, że wieś była własnością Żyra, będącego skróceniem od staropolskiego imienia Żyrosław lub Żyromir, • druga opowiada, że człon żyr, może oznaczać m.in. pastwisko na żerowisko, warto pamiętać, że ,y było pierwotniejsze niż ,e, dlatego dawniej pisano żyrowisko, • natomiast 3 wersja opowiada, że nazwa wsi wzięła się od występującej na tym terenie rośliny zwanej żyrem zajęczym. Żyrowscy mieli w herbie dwie odwrócone podkowy i jelenia. Skąd się to wzięło, o tym mówi legenda: Dawno temu przodek rodu Żyrowskich gnębiony przez swojego są-
Śląskie miejsca
Żyrowa - 700 lat historii
