Idazketa-sistemen garapen historikoa eta idazketaren ikaskuntza-prozesuaren...
21
– Bokalak erabiltzen hasi zirenean, hitzen arteko espazioak ez ziren jada beharrezkoak anbiguotasunik gabe erreproduzitzeko ahozko hizkuntza. Grezian eta Erroman, hitzen arteko puntuak albora utzi eta idazkera jarraitua egiten hasi ziren. – Pizkunde garaian hasi ziren berriro eskribau irlandar eta anglosaxoiak hitzak bereizita idazten. – Antzinako kulturan, letra xeheen artean ez ezik, hitzen artean ere loturak erabiltzen ziren idazteko. – VIII. mendetik aurrera, hitzen arteko loturak kentzen hasi ziren. XI. mendetik aurrera, bata bestetik bereizita idatzi dira hitzak. 3.2. IDAZKETAREN IKASKUNTZA-PROZESUAREN BANAKAKO GARAPENA Hizkuntza idatzia eskuratzeko, hainbat maila iragaten ditu haurrak (Ferreiro eta Teberosky, 1979; De Goes eta Martlew, 1983): 1. maila – Bere grafiaren eredutzat inprimatutako idazketa hartzen badu haurrak, bata bestetik bereizitako grafismoak idatziko ditu. Aitzitik, oinarrizko formatzat idazketa etzana hartzen badu, elkarri lotutako grafismo etzanak egingo ditu. – Jarraian, marra kurbatuak, zuzenak edo konbinatuak egiten hasten da. – Hasieran, ez dago antzik haurrak egindako marren eta irudikaturiko objektuen artean. – Haurraren hasierako grafismoek ez dute ezberdintasun objektiborik. – Haurraren asmoak berak bereizten ditu marrazkiak. Bi marra berdinak izan arren, kasu batean gauza bat eta bestean beste bat adierazi nahi izan badu, nahi horrek bereizten ditu grafiak, ez ezberdintasun objektiboak. – Ez ditu bereizten letrak eta zenbakiak, baina hasi da bereizten marrazkiak eta letrak. Ez dago egokitzapenik idatziaren eta objektu irudikatuaren artean. – Aro presilabikoa: Marrazkia eta beste zeinuak (letrak, zenbakiak…) bereizten hasten da. Marrazkiak ez diren zeinuak agertzen dira, baina oraindik ez dira letra konbentzionalak. Letra izan nahiko luketen grafiak dira. Hasieran, haurrak nahasi egiten ditu letrak eta zenbakiak. Gero konturatzen da marrazkiaz gain bi zeinu grafiko mota daudela: letrak eta zenbakiak.
