13. Kontzientzia fonologikoa eskuratzeko programa
Alde batetik, ahozko hizketa jarraitua bere osagaietan (hitzetan, silabatan eta fonematan) zatitzen irakasten zaio haurrari eta, bestetik, hizketaren osagaiak elkartu eta silabak, hitzak nahiz esaldiak osatzen. Hizkuntzaren soinu ezberdinak identifikatzen, artikulazio-mugimenduak hautematen, hitzak, silabak eta fonemak entzumenez eta zinestesikoki bereizten eta hizkuntzaren atalak zatitu eta elkartzen ikasi behar du haurrak. Entrenamendu fonologikorako programa hau Haur Hezkuntzako Bigarren Zikloko eta Lehen Hezkuntzako Lehen Zikloko haurrekin egiteko da. 3tik 5 urtera bitartean, esaldiko hitzak bereizten ikasten da, alde batetik; eta, beste aldetik, errimen eta silaben kontzientzia lantzen da. Errimak ezagutzen eta ekoizten, eta silabak ezagutzen eta silaba kopuru jakin bateko hitzak ekoizten jarduten dira haurrak. 5etik 7 urtera, fonemen kontzientzia lantzen da. Hasieran, hitzaren hasierako, amaierako edo erdiko soinuak bereizten jarduten dira; ondoren, hitz bat eratzen duten soinuak elkartzen (sintesia), eta hitza eratzen duten soinuak bereizten (analisia) jarduten dira. Haurrak 4-6 kideko taldeetan elkartuko dira, eta ordu laurden inguruko saioak egingo dira, hiru hilabetetan zehar. Saio horietan, haurraren kontzientzia fonologikoa lantzen da, hots, ahozko hizkuntzaren soinuak identifikatu eta erabiltzeko trebetasuna. Kontzientzia fonologikoa lantzeko, errimak ezagutu eta ekoizten dira, silabak ezagutzen dira, hitza fonematan zatitzen da, fonemak elkartuz hitzak sortzen dira, soinu bat beste batez ordezkatzen da. Esaldien, hitzen, silaben eta fonemen segmentazio- eta sintesi-ariketak egiten dira. Batzuetan, grafemak fonema bihurtzeko arauetan trebatzen dira. Kontzientzia Fonologikoa Lantzeko Programaren bi saio aurkeztuko ditugu, 20. eta 40. saioak, hain zuzen ere (ikus, Haranburu, Alonso-Arbiol, Balluerka eta Gorostiaga, 2008):
