An Timire - Earrach 2016

6

Sorcha Ní Chéileachair

(Comhbhunaitheoir Tuismitheoirí na Gaeltachta)

Ó GHLÚIN GO GLÚIN...

Bunaíodh Tuismitheoirí na Gaeltachta sa mbliain 2011 le cúnamh agus tacaíocht a thabhairt do theaghlaigh atá ag tógáil a gclann le Gaeilge sa nGaeltacht nó ar mian leo a leithéid a dhéanamh. Tá fás agus forbairt tagtha ar an eagraíocht ó shin agus faoi láthair tá os cionn 325 teaghlach i gConamara agus 41 teaghlach i dTír Chonaill ag úsáid na seirbhísí a chuireann muid ar fáil. Tá ionad pobail bunaithe againn ar an gCeathrú Rua ó Mheán Fómhar 2015 agus réimse leathan imeachtaí ar bun ann. Bhí cúis faoi leith le bunú na heagraíochta. Tá athrú ó bhun tagtha ar úsáid na Gaeilge sa phobal Gaeltachta le blianta beaga. Ba é an dúshlán ba mhó a bhí ann san am a caitheadh, an Ghaeilge a mhúineadh do na gasúir arbh é an Béarla a dteanga baile. D’éirigh le gasúir an teanga a fhoghlaim go leibhéal ardchumais, caighdeán a bhí ag teastáil lena gcuid foghlama a dhéanamh sa teanga sin, agus ionas go mbeadh ar a gcumas cumarsáid a dhéanamh lena gcairde a raibh an teanga sealbhaithe ó dhúchas acu. Dúshlán eile a bhí ann, freastal ar an imní a bhí ar thuismitheoirí faoi chaighdeán Bhéarla na gcainteoirí óga dúchais. Bhí an Ghaeilge á labhairt acu

Timire SPRING 2016.indd 6

sa mbaile agus i measc an phobail níos leithne - bhí sí saibhir agus ní raibh aon imní á dhéanamh di. Ach tá an Ghaeltacht athraithe ó bhun. Is pobal dátheangach atá sa Ghaeltacht anois. Ní baol d’fhoghlaim an Bhéarla i measc cainteoirí dúchais. Níl an Ghaeilge chomh forleathan agus a bhí agus níl sé chomh héasca an teanga a mhúineadh don fhoghlaimeoir. Tá tacaíocht fós ag teastáil ón bhfoghlaimeoir, ó na gasúir nach í an Ghaeilge a dteanga bhaile agus tá sé riachtanach é seo a aithint. Ach cad faoi na cainteoirí dúchais? Níl an cainteoir óg dúchais sa mhóramh sa Ghaeltacht níos mó ach amháin i bpobail eisceachtúla. In áit an foghlaimeoir a bheith báite i measc na gcainteoirí dúchais mar a bhíodh, a mhalairt atá ag tarlú sa nGaeltacht sa lá atá inniu ann. Mar thuismitheoirí, is fúinne atá sé cinneadh a dhéanamh faoin teanga a bhíonn in úsáid sa mbaile agus is fúinne atá sé sna blianta tosaigh, sealbhú na teanga seo a chinntiú. Ach ina dhiaidh sin táimid ag brath go mór ar an bpobal (an córas oideachais san áireamh) le go gcinnteofar go sealbhóidh ár ngasúir teanga go leibhéal cumais an

10/02/2016 11:18